بخشی از مقاله
چکیده
در دهه های اخیر در نتیجه جهانی شدن بازارها، سرعت تغییرات محیطی و رقابت بین شرکت ها افزایش یافته است. شرکت ها در یافته اند مزیت رقابتی پایدار لازمه حفظ موقعیت و رشد در فضای کسب و کار است. از طرفی ظهور مباحث مربوط به پایداری و توسعه پایدار و فشارها از طرف دولت ها و شهروندان، شرکت ها را ناگزیر به حرکت در راستای مدیریت زنجیره تامین پایدار نموده است.
اگر توجه به ابعاد پایداری به خواسته شرکت ها و سازمان ها تبدیل گردد موجبات توسعه پایدار جامعه فراهم می گردد. هدف این پژوهش بررسی چگونگی دستیابی به مزیت رقابتی پایدار از راه گسترش فعالیت های مدیریت زنجیره تامین پایدار است. پژوهشی با نمونه ای متشکل از 72 واحد از صنایع استان کرمانشاه انجام شده است. نتایج نشان می دهد در زنجیره تامین پایدار، توسعه فعالیت های درونی زنجیره تامین پایدار بر فعالیت های بیرونی آن تاثیر گذاشته و نهایتا موجب بوجود آمدن مزیت رقابتی پایدار می گردد.
-1مقدمه
محیط رقابتی و پرتلاطم امروز، شرکت ها را ناگزیر به سمت ایجاد و کسب مزیت رقابتی سوق می دهد تا بتوانند پایداری و ماندگاری خود را در فضای کسب و کار تامین کنند. بازارهای بین المللی و قواعد تجارت جهانی منتظر سازمان یا شرکتی که از مزیت رقابتی برخوردار نباشد نمی ماند، گسترش و پیچیده تر شدن فضای رقابتی دنیای امروز شرکت ها را به این سمت سوق داده که بدنبال کسب مزیتی رقابتی برای حفظ جایگاه خود در برابر رقبا باشند. البته مزیت رقابتی که پایدار بوده و ماندگاری توان رقابتی آنان را تضمین نماید.
چالش ها و ریسک هایی که در مواجهه با مسائل توسعه شهرها، نگهداشت محیط زیست، انرژی، تغییرات آب و هوا و سلامتی انسانی ها در سطوح ملی و جهانی بوجود آمده باعث بوجود آمدن مفاهیم پایداری و توسعه پایدار گردید. Olawumi & - chan, 2018 - فشارهای پایدار باعث ظهور SCM پایدار - SSCM - شده است. با اینکه در حال حاضر اجماع در مورد تعریف آن وجود ندارد، اما SSCM به عنوان یک نمونه اصلی جدید برای شرکت ها برای برآورده کردن الزامات سهامداران و بهبود سودآوری و رقابت پذیری و همزمان با بهبود بازده اکولوژیکی و مسئولیت اجتماعی در زنجیره تامین خود، مورد مدافعه قرار گرفته است.
طبق تعریف سازمان ملل، توسعهای را می توان پایدار دانست که ضمن تامین نیازهای اساسی نسل حاضر موجب به خطر افتادن توانایی های نسل های آینده برای تامین نیازهای اساسی نشود. - صفایی دیوکلایی،. - 1392 با بوجود آمدن بحث پایداری مفاهیم جدیدی در زنجیره تأمین را پدید آمد. مدیریت زنجیره تامین پایدار 2را اینگونه میتوان تعریف کرد: مدیریت جریان مواد و اطلاعات و هماهنگی درسراسر زنجیره تامین است که سه بعد اقتصادی، اجتماعی و محیطی فعالیت ها را بطور همزمان در نظر میگیرد.
از مدیریت زنجیره تامین پایدار بعنوان الگویی جدید نام برده می شود برای آنکه فعالیت بنگاه در سودآوری و قدرت رقابت پذیری را توسعه دهد، در عین حالیکه بازده زیست محیطی و پاسخگویی اجتماعی را نیز در زنجیره تأمین افزایش می دهد. - آهی و سیارسی ، 2013؛ ژو 3و سارکیس ، . - 2013 در نگاه اول ممکن است بنظر برسد که توجه به مسائل مطرح در توسعه پایدار همچون حفاظت از محیط زیست و مسئولیت های اجتماعی هزینه زا بوده و از سوداوری شرکت ها می کاهد .
اما نتیجه این پژوهش نشان می دهد که توجه زنجیره های تامین به مباحث توسعه پایدار نه تنها از سوداوری شرکت ها نمی کاهد بلکه راهی است به سوی کسب مزیت رقابتی پایدار و توسعه فعالیت های اقتصادی شرکت ها. در کشور ما توجه به توسعه پایدار را مساوی با افزودن به هزینه ها در حالیکه چیزی بر درامدهای شرکت نمی افزاید نگریسته می شود بنابراین در تلاش برای سازگاری در فعالیت های و تغییر روش های سازمان در راه رسیدن به پایداری انگیزه و رغبت زیادی دیده نمی شود.
اما بحث مهم در اینجا آن است که اگر شرکت ها بدانند تلاش در راه پایداری می تواند به کسب مزیت رقابتی و طبعاً سوداوری شرکت ها را تضمین نماید آنگاه بدون نیاز به فشار های بیرونی و وضع قوانین و مقررارت دولتی ، حرکت به سوی توسعه پایدار بصورت خواستی درونی و نیاز بنیادی برای شرکت ها در خواهد آمد. مایکل پورتر در سال 1990 با کتاب مزیت رقابتی ملتها به عنوان بنیانگذار نظریه ای جدید تأثیر زیادی در تعریف و تببین مفهوم مزیت رقابتی برجای گذاشت. او معتقد است: مزیت رقابتی بطور اصولی از طریق توانایی یک بنگاه در خلق ارزش برای مشتریان حاصل میشود.
در این دیدگاه نقش موجودی عوامل تولید به معنای سنتی آن رو به کاهش می گذارد و همچنین فرصتهایی که فضای جهانی شدن در اختیار بنگاهها و دولتها قرار می دهد، موجب شکسته شدن محدودیتهای پیشین می شود. آنچه در دیدگاه پورتر اهمیت دار د، همین محوریت بخشی به اصلاحات در سطح عاملان اقتصادی و نهادهای مرتبط است.
در این تحقیق اثر فعالیتهای درونی بر فعالیتهای بیرونی مدیریت زنجیره تأمین پایدار 1را بررسی میکنیم. بدنبال آن هستیم که بدانیم چطور اتخاذ مدیریت زنجیره تأمین پایدار میتواند بر ایجاد و حفظ مزیت رقابتی پایدار برای سازمان تأثیر گذار باشد. لذا با بررسی ادبیات موضوع و تحقیقات گذشته شاخصهایی برای سنجش هر یک از متغیرها در نظر گرفته و در صنایع موجود در استان کرمانشاه مورد مطالعه قرار دادیم.
استان کرمانشاه
سالهاست سیاست ها و برنامه ریزی ها در مملکت ما به سمت پیش می رود که ضمن کاهش وابستگی اقتصادی به نفت خام بتوانیم در زمینه رقابتی نمودن سایر بخش های صنعت و ورود به بازار های منطقه ای و جهانی گام برداریم. کشور ما با موقعیتی استراتژیک و پتانسیل ترانزیتی و با تنوع گسترده ای از شرایط اقلیمی و استعداد های صنعتی و معدنی می تواند با اتکا به دانش و مهارت نیروی انسانی ماهر جای خود را در بازارهای منطقه ای و جهانی باز نماید. لذا توجه به توانایی ها و مزایای رقابتی هر بخش از کشور می تواند در این زمینه راهگشا باشد.
یکی از بازار های نو و با پتانسیل منطقه که بنا به شرایط فرهنگی و جغرافیایی می تواند به عنوان بازار هدف برای فروش محصولات و خدمات کشور ما قرار گیرد بازار بزرگ عراق است. استان مرزی کرمانشاه و صنایع موجود در آن به واسطه قرابت و ارتباط تاریخی با این کشور اهرم مهمی برای رشد و شکوفایی صنایع و ارتقای سهم کشورمان از این بازار می باشد. بطوریکه بیش از پنجاه درصد کل مبادلات با این کشور فقط از طریق این استان انجام می گیرد.
جالب است با توجه به شرایط کنونی ، بنا به اعلام وزارت صنعت ، معدن و تجارت فقط در 6 ماهه اول سال 1394 بیش از یک میلیارد و 300 میلیون دلار کالا از مرزهای استان کرمانشاه صادر شده است - سایت سازمان صنایع، دی. - 94 لذا واضح است افزایش قدرت شرکت ها و به تبع زنجیره های تامین موجود در صنایع استان و توجه آنها به مدیریت زنجیره تامین و کسب مزیت رقابتی پایدار می تواند تحول مهمی در اقتصاد کشور ایجاد نماید.
