بخشی از مقاله
چکیده
آنچه امروز به عنوان کشاورزی ارگانیک مطرح شده است سابقه طولانی داشته و از بدو شروع فعالیتهای کشاورزی همواره همگام با انسان بوده است در این بین کشاورزی ارگانیک به عنوان زمینه ای نو در کشاورزی مطرح شده و امنیت غذایی را برای جوامع محلی و ملی مد نظر قرار داده است.با توجه به رشد روز افزون جمعیت و نیاز اولیه انسان به مواد غذایی سالم، تقاضای جهانی از کشاورزی ارگانیک به دلیل وجود مزه بهتر،خواص غذایی طبیعی این محصول نسبت به محصولات تولید شده در سیستم زراعی رایج شده است، لذا مقاله حاضر به اهمیت کشاورزی ارگانیک و پیوند آن با امنیت غذایی و نیز به معیارهای توسعه پایدار در کشاورزی پرداخته که این تحقیق بر اساس اسناد کتابخانه ای به روش توصیفی و تحلیلی، مورد بررسی قرار گرفته است.یافته ها حاکی از اثرات محصولات ارگانیک بر امنیت غذایی می باشد.
واژگان کلیدی:کشاورزی،کشاورزی ارگانیک،امنیت غذایی
مقدمه
انسان بزرگترین تحول زندگی خود را از 10000 سال قبل با شروع فعالیتهای کشاورزی بوجود آورد .رفته رفته با دستیابی انسان به فن آوری های مختلف را طبه انسان با محیط طبیعی دچار دگرگونی شد.با پیشرفت روز افزون فن آوری، بهبود شرایط زندگی دامنه مشکلات انسان نیز گسترده گردید .بطوریکه تکاپوی بی رویه انسان در دستیابی به یک زندگی راحت تر، دنیای در حال توسعه را با نابسامانی های زیست محیطی روبرو ن مود و این در حالیست که جمعیت جهان در حال افزایش است واین جمعیت نیز برای بقاء و دوام تندرستی خود، حداقل نیازمند سه وعده غذایی سالم در هر شبانه روز می باشد در این بین مسائلی چون بالا بودن سطح تولیدات غذایی در کشورهای صنعتی و پایین بودن آن در کشورهای در حال توسعه، مشکلات متعدد زیست محیطی ناشی از تولید محصولات کشاورزی، اذهان را به خود مشغول داشته و زمینه را برای تلاش بیشتر جهت وضع سیاستهایی در خصوص توجه بیشتر به محیط زیست و همچنین ایجاد کشاورزی جایگزین که توان حفظ توامان انسان و محیط زیست را دارا باشد به وجود آورد - افتخاری و همکاران،. - 1383
در دهه 1980 کشاورزی ارگانیک در سطح جهان حیات تازه ای پیدا کرد و این نوع کشاورزی، استفاده از موادشیمیایی و بطور کلی موارد استفاده نامناسب موجب آسیب به محیط زیست می شود به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.این سیستم پویا در ده سال اخیر به عنوان یک روش معتبر کشاورزی به رسمیت شناخته شده و توانایی این سیستم در تحقق اهداف سیاسی کشاورزی، مورد قبول بسیاری از کشورها می باشد - عربی و همکاران،. - 1383 و در مقابل کشاورزی پایدار به عنوان راهی برای امرار معاش ،از سابقه بسیار طولانی برقرار است ولی با مفاهیم فعلی آن از سابقه چندانی برخوردار نیست و تنها در سالهای اخیر به علت مشکلاتی که در اثر مصرف بی رویه مواد شیمیایی در کشاورزی و روشهای رایج تولید مواد غذایی بروز کرده است توجه بیشتری به آن معطوف شده است .
آنچه مسلم است کشاورزی پایدار را نباید تنها به عنوان مجموعه ای از روشها به حساب آورد. بلکه باید آن را نوعی بینش قلمداد نمود که در آن فقط جنبه های فنی و تکنیکی مطرح نیست. در همین راستا معرفی کشاورزی پایدار از دیدگاههای فرهنگی در جامعه می تواند نقش موثری در رابطه با شناخت آن داشته باشد.برای تعریف کشاورزی پایدار توجه به دو اصل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اصل اول در ابتدای دهه 1980 با ظهور مفاهیم کشاورزی قابل تجدید و کشاورزی پایدار تکامل یافت و در واقع مفهوم آن بر اساس اصل »اثر متقابل اکولوژیکی« قابل توضیح است. این مفهوم در حال حاضر فلسفه کشاورزی جایگزین را تشکیل می دهد. اصل دوم نیز از سال 1987 شروع شد و اینکه کشاورزی پایدار را در مقیاس جهانی در بر دارد. در این اصل اثرات متقابل کشاورزی با جامعه مطرح است.
در اوایل قرن بیستم کشاورزی در ایالات متحده آمریکا در مراحل صنعتی شدن خود بود. در آن زمان کشاورزی ایالات متحده در اوج توسعه بود. در ابتدای دهه 1930 تعداد مزارع به حداکثر خود یعنی 6/8 میلیون رسید. مکانیزاسیون به سرعت گسترش یافت و سطح زیر کشت توسعه یافت و کشاورزی با صنعت به رقابت پرداخت و تکنولوژی به سرعت گسترش یافت.در شروع قرن بیستم مفاهیم کلی گرایی در مقابل فرد گرایی شکل گرفت. ظهورافکار کلی گرایی که در آن به سیستمهای طبیعی به عنوان یک الگو می نگرد و بر نقش کشاورز در توسعه سیستمها متکی است ، منجر به توسعه مفاهیمی شد که امروزه کشاورزی جایگزین می نامند. در طی دهه 1900 کشاورزی جایگزین به موازات کشاورزی صنعتی شکل گرفت.
اولین حرکت سازمان یافته کشاورزان ، جنبش کشاورزی بیودینامیکی بود که از سخنرانیهای »رودلف استینر« بنیان گذار علم شناسایی طبیعت انسانی در سال 1924 شروع شد. اصول کشاورزی بیودینامیک روشهای مناسب زراعت و باغبانی را شامل می شود و تنوع، چرخه مجدد مواد ،اجتناب از مصرف مواد شیمیایی، عدم تمرکز تولید و توزیع و غیره را در بردارد. از دهه 1920کشاورزان بیودینامیک این اصول را توسعه دادند و روشهای مناسب سنتی را مجدداً معرفی کردند.کشاورزی پایدار، سیستمی است که ضمن مدیریت صحیح و استفاده از منابع برای تأمین نیازهای غذایی بشر، کیفیت محیط زیست و ذخایر منابع طبیعی را افزایش می دهد همچنین این سیستم از نظر اقتصادی پویا بوده و مو اد غذایی حاصل از آن، اثر سوء بر زندگی بشر ندارد و در حفظ ومراقبت از منابع برای نسل های آینده نیز کوشش شده است - صداقتی،1371،:. - 45
معیارهای توسعه پایدار کشاورزی
از جمله مهمترین معیارهای توسعه پایدار کشاورزی عبارت است از - تأمین نیازهای غذایی اساسی نسل حاضر و آینده از نظرکمّی و کیفی و در عین حال تأمین تولیدات کشاورزی؛ ایجاد مشاغل دائمی، درآمد کافی و شرایط مناسب زندگی و کار برای کسانی که درفرآیند تولیدات کشاورزی اشتغال دارند؛ - حفظ و ارتقای ظرفیت تولیدی منابع طبیعی پایه و منابع تجدیدشونده بدون ایجاد اختلال در عملکرد چرخه های اساسی بوم شناختی و تعادل های طبیعی؛ کاهش آسیب پذیری بخش کشاورزی نسبت به عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی ودیگر تهدیدها و تقویت خوداتکایی این بخش - مجنونیان،. - 1376:23کمیته توسعه پایدار سازمان ملل با دسته بندی شاخص های توسعه پایدار به گروه های اجتماعی،اقتصادی و حفاظت از محیط زیست، به توضیح شاخص ها در داخل هر گروه پرداخته است کهبا توجه به شاخص های ذکر شده توسط این کمیته، شاخص های مربوط به توسعه کشاورزی پایدار را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد - ابراهیمی ،. - 1382
الف :ابعاد اجتماعی
مقابله با فقر جمعیت و توسعه پایدار
پرورش، آموزش و حساسیت بخشی حفاظت و حمایت از سلامت مردم اشکال پایدار سکونت گاه های انسانی انتقال تکنولوژی سازگار با محیط زیست
ابعاد اقتصادی
حفاظت و بهره برداری از آب های شیرین بهره برداری پایدار از منابع خاک
