بخشی از مقاله
چکیده
برای توسعهی کارآفرینی به محیط حمایتی و مناسب و محیط انگیزشی کارآفرینانه نیاز است. رونق گردشگری در نواحی روستایی میتواند در شکلگیری محیط حمایتی و همچنین ایجاد زیرساختهای اولیه و ... کمک کند و این امر میتواند، در نهایت منجر به توسعهی کارآفرینی شود. بنابراین میتوان گفت که با رونق گردشگری، یک محیط انگیزشی و حمایتی برای کارآفرینان بالقوه و بالفعل فراهم میشود.
بطوری که رونق گردشگری روستایی میتواند موجب رشد اقتصادی و تنوع فعالیتها از یک سو و ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای ساکنان روستایی با جذب مازاد نیروی انسانی از دیگر سو گردد و یکی از فرصتهای توسعه همه جانبه روستایی محسوب شود. در همین راستا تحقیق پیشرو در نظر دارد با شناسایی شاخصهای گردشگری روستایی و اولویتبندی آنها به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - ، و نقش آنها در توسعه کارآفرینی بپردازد.
لذا در مرحله اول معیارها و شاخصهای ارزیابی جاذبههای گردشگری بر اساس مطالعات کتابخانهای و بر اساس مبانی نظری موجود در زمینه گردشگری تهیه گردید و سپس توسط کارشناسان گردشگری شهر یاسوج که یک تیم هشت نفره از افراد متخصص در سازمان های متولی امر گردشگری شهر بودند، انجام گردید. تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار Expert Choice صورت گرفت.
یافتههای تحقیق نشان داد که معیار اقتصادی اولویت اول را در توسعه کارآفرینی دارد. همچنین به ترتیب افزایش سرمایهگذاران در بخش گردشگری، توسعه فرهنگی، افزایش میزان توجه به محیط زیست، ایجاد و بهبود زیرساختهای فیزیکی - آب، برق، از و جاده - ، مهمترین زیرمعیارهای اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست محیطی و زیرساختی هستند.
-1 مقدمه :
امروزه صنعت گردشگری در جهان توسعهی فراوانی یافته و بسیاری از کشورها از این رهیافت توانستهاند وضعیت خویش را تا حد درخور توجهی بهبود بخشند و بر مشکلات اقتصادی خویش، از قبیل پایین بودن سطح درآمد سرانه، فراوانی بیکاری و کمبود درآمدهای ارزی فائق آیند، به طوری که در حال حاضر درآمد حاصل از صنعت گردشگری حدود 6 درصد از صادرات جهان را تشکیل می دهد - موسایی، . - 1383 صنعت جهانگردی به عنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا به حساب میآید. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغالزایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی میدانند.
این صنعت جایگاه مخصوصی را در برنامههای توسعهی اقتصادی و اجتماعی کشورها به خود اختصاص داده است. اما متاسفانه در کشور ما به این صنعت خیلی کم بها داده شده است - نوری و پاکباز، . - 1390 تقاضا و تمایل برای گردشگری با انگیزههای مختلف جهت تفریح، زیارت، تجارت در تمامی نقاط جهان در حال افزایش است. به طوری که صنعت توریسم به یکی از فعالیتهای اقتصادی با رشد بسیار شدید مبدل شده، دربردارنده فعالیتهای اقتصادی گستردهای است و میتوان آن را به عنوان بزرگترین صنعت در جهان در نظر گرفت.
به طوریکه بسیاری از برنامهریزان و سیاستگزاران توسعه گردشگری را به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد میکنند. گردشگری روستایی یکی از مفاهیم و اشکال توسعه پایدار است که از رهگذر ارتقای سطح بهرهوری در مناطق روستایی باعث ایجاد اشتغال، اصلاح توزیع درآمد، حفظ محیط زیست روستا و فرهنگ بومی و جلب مشارکت مردم محلی، ارائه شیوههای مناسب برای منطبق ساختن باورها و ارزشهای سنتی باشد، شرایط امروزی منافع روز افزون را نصیب مناطق روستایی میسازد - مولایی هشجین و حسننژاد، . - 1390
از آنجا که منافع صنعت گردشگری در سطح منطقهای از طریق ایجاد درآمد ارزی باعث رشد اقتصادی و در سطح محلی از طریق ایجاد شغل، توزیع متناسب درآمد و توسعه متعادل منطقهای باعث بهبود زندگی افراد منطقه میشود، بسیاری از کشورهای در حال توسعه، رونق گردشگری را نیز راهی برای توسعه اقتصادی همه جانبه میدانند - دیک1، . - 2003
گرایشهای مشاهده شده در مورد گردشگری نشان میدهد که تقاضا برای گردشگری در مقیاس کوچک، طبیعت گردی و گردشگری روستایی افزایش یافته است. گردشگری در سطح بینالمللی رشد سریعی داشته است. بنابراین به عنوان یکی از بخش های اقتصادی به فعالیت کارآفرینانه زیادی نیاز دارد - سازمان جهانی توریسم2، . - 2002 امروزه بسیاری از فعالان صنعت گردشگری بر این اعتقاد هستند که یکی از مهمترین مقولههای موجود، بحث اشتغال در این حوزه است. از سوی دیگر، همین گروه از جمله کارآمدترین راهکار مبارزه با این مشکل را بحث کارآفرینی میدانند - حافظ رضازاده، . - 1388
هدف اصلی از اجرای برنامههای مختلف در نواحی روستایی، رسیدن به توسعهی روستایی است و یکی از اهداف کلان توسعه نیز کاهش بیکاری، ایجاد و افزایش فرصتهای شغلی است. بیکاری و کمبود فرصت های شغلی، نتیجهی نابرابری بین عرضه و تقاضای نیروی کار و یا بازار کار در روستاهاست. از سوی دیگر، کاهش رشد بخش کشاورزی در نواحی روستایی و نیز کاهش شاغلان آن، این واقعیت را نشان میدهد که در آینده، افزایش اشتغال در نواحی روستایی بیشتر در گرو توسعهی بخشهای صنعت و خدمات است.
به همین دلیل بیشتر کارشناسان در راهبردهای توسعهی روستایی، به متنوع سازی اقتصاد روستایی و کارا نمودن آن از راه ایجاد انواع فعالیت های اقتصادی، تأکید می کنند - داورخانی و همکاران، . - 1390 در عصر و دورهای که ما در آن زندگی میکنیم، تحولات، پیشرفت، سرعت و در کل حرکت به سمت عملی کردن افکار و ذهنیات از ویژگیهای شاخص آن به حساب میآیند.
فرآیند خلاقیت و کارآفرینی که یکی از موضوعات زیربنایی تغییر و تحول و پیشرفت است، نقش کلیدی در رسیدن به آیندهای روشن ایفا میکند. نقشی که توجه تمام اقشار و جوامع را به خود جلب نموده است. کارآفرینی در دنیای کنونی، در پی کشف روابط تعادلی بین روح و فکر و جسم است و به عنوان کلید حل مسائل و موانع توسعه انسانی، موضوع بحث بسیاری از اندیشمندان توسعه اقتصادی و اجتماعی قرار گرفته است.
در سالهای نه چندان دور هر زمان صحبتی از کارآفرینی به گوش میرسید، موضوع رشد و توسعه اقتصادی نیز به دنبال آن آورده میشد که کارآفرینی موتور توسعه اقتصادی کشورها است، اما در حال حاضر اندیشمندان و صاحب نظران به این نتیجه رسیدهاند که کارآفرینی تنها موتور توسعه اقتصادی کشورها نمیباشد، بلکه میتوان بوسیله کارآفرینی، به توسعه انسانی نیز رسید.
در نتیجه با رسیدن به توسعه انسانی، بالتبع به توسعه اقتصادی نیز خواهیم رسید - ایزدی و با اینکه قرنها از به وجود آمدن مفهوم کارآفرینی میگذرد، شرایط محیطی متغیر صد سال گذشته باعث ایجاد انقلابی درکارآفرینی شده است - راسل و فالکنر1، - 2004، در این راستا بسیاری ازکشورهای جهان با پذیرش گفته شومپیتر مبنی بر اینکه "کارآفرینی موتور توسعه است"، معتقدند کارآفرینی نقش اجتناب ناپذیری در بهبود بهرهوری و ارتقاء رشد اقتصادی ایفا کرده و در واقع مترادف با موفقیت فردی، سازمانی و ملی است - سالارزهی و هاشمی ، . - 1386
گردشگری روستایی، نوعی تنوع درآمد برای خانوارهای روستایی، برای مقابله با فشارهای مالی فراهم می کند. بسیاری از زمینها برای مدت طولانی نمی توانند برای تولیدات کشاورزی مناسب باشند. در سالهای گذشته، گردشگری روستایی، همانند یک عامل اقتصادی عمده و بسیارمؤثّر، مورد توجه قرار گرفته است و گسترش آن میتواند، فعالیتهای اقتصادی و مشاغل گوناگونی را در مناطق روستایی به وجود آورد که بیشتر شامل فرصتهای شغلی، خدماتی هستند.
افزایش تولیدات صنایع دستی و فروش آنها، گسترش خدمات هتلداری و حمل و نقل، افزایش تقاضای گردشگران برای کالاها و خدمات، ایجاد فروشگاههای عرضهی مایحتاج عمومی و ... باعث به وجود آمدن مشاغل جدید میشود که در پی آن، از نرخ بیکاری و تعداد مهاجرت از روستاها به شهرها کاسته شده و نیروی کار مازاد بخش کشاورزی و دامداری به بخش خدمات انتقال مییابد - داورخانی و همکاران، . - 1390
از آنجا که گردشگری یک صنعت پویا است، نیازمند کارآفرینانی است که فرصتهای توسعه جدید و روشهای خلاق مدیریت توسعه موجود را کشف نمایند. توانایی کشف فرصتها، تأمین منابع مالی مورد نیاز ، شناسایی اماکن و سایتهای برتر، استخدام طراحان به منظور توسعه فیزیکی، تأمین منابع انسانی مورد نیاز برای مدیریت تأسیسات فیزیکی و خدماتی جهت توسعه گردشگری بسیار مهم می باشد.
