بخشی از مقاله
چکیده
کشاورزی ارگانیک به معنی استفاده از اطلاعات علمی برای کاهش مصرف سموم و مواد شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی است. سیستم کشاورزی ارگانیک بر پایه مدیریت اکوسیستم استوار بوده و به نهاده های خارج از مزرعه وابسته نیست. این نوع کشاورزی باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستم ها و چرخه های زیستی و فعالیت بیولوژیکی خاک می شود.
اهداف کلی در کشاورزی ارگانیک شامل تولید غذا با کیفیت بالا همگام با حفظ محیط زیست، تقویت چرخههای زیست محیطی، ارتقای سطح حاصلخیزی خاک، صیانت از تنوع ژنتیکی و ایجاد محیطی امن و سالم است. علاوه بر مزایای زیست محیطی و اقتصادی، کشاورزی ارگانیک از لحاظ اجتماعی نیز منافع زیادی به همراه دارد، از جمله به دلیل استفاده از نهاده های ارزان و غیر وارداتی و نیز تکیه بیشتر به نیروی کار، فرصت های شغلی را افزایش می دهد.
گرچه این نوع کشاورزی دارای اصول، اهداف و راه کارهای مخصوص به خود است ولی نکته مهم آن است که کشاورزی ارگانیک، برخاسته از یک دیدگاه فلسفی است که قبل از هر چیز تأکید دارد تا مبنای اخلاق زیستی بر فعالیت رایج کشاورزی حکم فرما شود، به نحوی که با اجرای قوانین کشاورزی ارگانیک، هم حقوق تولید کنندگان و هم مصرف کنندگان رعایت شود و هم کمترین خسارت به محیط زیست وارد آید و حقی از دیگر موجودات ضایع نشود.
مقوله کشاورزی ارگانیک که در دنیا از آن به عنوان پدیده بین المللی نام برده می شود، در کشور ما اهمیت اصلی خود را نیافته و بسیاری از سیاست گزاران عرصه کشاورزی از اهمیت آن بی اطلاعند. این مطالعه با هدف بررسی ضرورت محصولات توسعه کشت محصولات ارگانیک انجام شد که در پایان راهکارهایی پیشنهاد شده است.
مقدمه
امروزه بحث حفظ محیط زیست، ایمنی و بهداشت غذایی یکی از چالش های مهم بشر است و تولید محصولات ارگانیک یکی از راهبرد های جدید آن می باشد. کشاورزی ارگانیک بهعنوان کشاورزی بدون کاربرد مواد شیمیایی معرفی شده است. این نوع کشاورزی با مصرف کودهای شیمیایی و همچنین مصرف هرگونه ماده ضدحیات، حتی با منشأ طبیعی مخالف بوده و در مواردی که مصرف این مواد ضروری باشد کاربرد موادی که آثار و عواقب جانبی کمتری دارند را توصیه میکند.
کشاورزی ارگانیک تمام سامانه های کشاورزی، جنبه های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تولید مواد غذایی سالم را در بر میگیرد - کامکار و مهدوی دامغانی،. - 1387 درسیستم های ارگانیک از منابع به شیوه مؤثرتری استفاده می شود که این امر منجر به صرفه جویی در انرژی و تولید محصول بیشتر میشود. همچنین افزایش فعالیت میکروارگانیزم های خاک در نظام ارگانیک درمقایسه با نظام رایج دیده می شود.
امروزه رویکرد جهانی به سمت کشاورزی ارگانیک است. تأثیر نامطلوب و اثرات باقی مانده مصرف انواع کودهای شیمیایی، سموم، هورمون ها و... در تولیدات غذایی در کشورهای صنعتی پیشرفته موجب شده استکشاورزی، درجهتی کاملاً متضاد با روش مدرن تحول یابد و آن جلوگیری از مصرف هرگونه مواد شیمیایی یا نهاده مصنوع انسان در تولیدات و پخش محصولات زراعی، باغی و دامی است - چقماقی یزدی و مرادی عهدیه، . - 1385
مصرف آفت کش ها از دستاوردهای کشاورزی پیشرفته بوده و پس از مشخص شدن آثار زیانبار آنها، امروزه دربسیاری از کشورهای پیشرفته کمتر مورد استفاده قرار میگیرند و استفاده از آنها ممنوع شده اما درکشورهای درحال توسعه همچنان به طور فزایندهای مصرف می شوند. برخی از مشکلات آفت کش ها عبارتنداز: - 1 وجود ماهیت شیمیایی آفتکشها باعث برهم خوردن اکوسیستم خاک و موجودات زنده و حیوانات میشود و به ایجاد بیماریهای خونی و نابهنجاری مادرزادی درکودکان میانجامد.
- 2 ایجاد مسمومیت در انسان. - 3 آلودگی هوا. - 4 از بین بردن حشرات مفید - شکارگران - . - 5 بیاثر بودن قارچها به دلیل مقاوم شدن این نوع آفات. - 6 تأثیر معکوس برخی آفتکشها، یعنی ازدیاد جامعه آفات - مقاوم شدن آفات گیاهی - . به همین دلایل، کشاورزی ارگانیک به تلفیق عملیات زراعی به منظور مبارزه با آفات اعتقاد دارد، که شامل: تنوع محصولات زراعی، کشت مخلوط وتناوب، تقویت فعالیت های بیولوژیکی خاک با بهره گیری از کودهای آلی، استفاده از فناوری های کنترل بیولوژیکی - کاربرد کودهای آلی، تناوب، رعایت تاریخ کشت، کود سبز، اصلاح ارقام مقاوم و تقویت دشمنان طبیعی آفات - ، عصاره گیاهی و مواد معدنی می باشد.
کشاورزی ارگانیک یعنی استفاده از اطلاعات سنتی و علمی برای کاهش استفاده از سموم و مواد شیمیایی در تولید محصولات. سیستم های کشاورزی ارگانیک بر پایه مدیریت اکوسیستم استوار است و به نهاده های خارج از مزرعه وابسته نیست. در این نوع از کشاورزی از نهاده های سنتز شده مانند کودهای شیمیایی، آفت کش ها، داروهای دامپزشکی، گیاهان اصلاح شده ژنتیکی و نژادی و مواد نگهدارنده، مواد افزودنی و از تابش اشعه ها استفاده نمی شود. کشاورزی ارگانیک مدیریت تولید مناسب است که باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستم های زیستی، چرخه های زیستی و فعالیت بیولوژیکی خاک می شود.
این نظریه تاکید دارد که از نهاده های داخل مزرعه استفاده گردد و از نهاده های بیرونی استفاده ای نشود. و برای این منظور احتیاج به سیستم های تطابق پذیری در هر منطقه داریم. این کار باعث استفاده از روش های کشاورزی زیستی و مکانیکی و بدون استفاده از نهاده های خارجی سنتز شده صورت می گیرد. با توجه به مشکلات مصرف بی رویه سموم و کودهای شیمیایی درکشور امروزه ضرورت توجه بیشتر به تولید موادغذایی سالم و توسعه محصولات ارگانیک بیش از پیش احساس می شود.
علاوه بر آن برای صادرات محصولاتی مانند پسته، زعفران، خرما و خشکبار و میوه ها لازم است با توجه به حساسیت های بازار های جهانی محصولات ارگانیک گواهی شده که مورد تأیید کشورهای جهان باشد تولید شود. در حال حاضر آنچه در مورد محصولات ارگانیک در کشور از اولویت برخوردار است تهیه استاندارهای ملی براساس معیارهای جهانی و تدوین ساختار تشکیلاتی تولیدات کشاورزی ارگانیک می باشد. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی ضرورت توسعه کشت محصولات ارگانیک انجام شد.
اهداف کشاورزی ارگانیک
اهداف کلی در کشاورزی ارگانیک شامل تولید غذا با کیفیت بالا، همسو و همگام با حفظ محیط زیست، تقویت چرخههای زیست محیطی، ارتقای سطح حاصلخیزی خاک، صیانت ازتنوع ژنتیکی و ایجاد محیطی امن و سالم است. به عبارت دیگر اهداف اساسی کشاورزی ارگانیک عبارتند از:
-1 تولید مواد غذایی با کیفیت عالی و مطلوب
-2 کنش متقابل میان بهبود سطح سلامت مردم همسو با چرخههای زیست طبیعی
-3 گسترش اثرسامانههای تولید فرآوری ارگانیک بر توسعه اجتماعی و بوم شناختی
-4 توسعه سودآوری و ماندگاری زیست بوم آبزیان -5 نگهداری و توسعه بلندمدت حاصلخیزی خاک
-6 حفظ تنوع ژنتیکی درسامانه تولید و پیرامون آن، مشتمل برحفاظت گیاهان و زیستگاههای وحش
-7 توسعه کاربرد درست و مواظبت شایسته از منابع آب
-8 کاربرد هرچه بیشتر منابع تجدید شونده درسامانههای تولید سامان یافته محلی
-9 حفظ تعادل میان کشاورزی و دامپروری
-10 کاهش و به حداقل رساندن هرگونه آلودگی درسامانه تولید و پیرامون آن
-11 فرآوری تولیدات ارگانیک با استفاده از منابع تجدید شونده
-12 پیشرفت در راستای یک زنجیره کامل از تولید، فرآوری و توزیع که برآورنده عدالت اجتماعی و نیز پاسخگوی بوم شناختی باشد.
-13 استفاده بهینه از نیروی انسانی شاغل در بخش کشاورزی
-14 برقراری امنیت غذایی متناسب با رشد جمعیت
