بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: کیفیت زندگی، مفهومی کلیدی است که تمام جوانب زندگی بشر تحت تأثیر آن قرار میدهد. تمام رفتارها و عادات و تلاشهای انسان وابسته به نگرش او از زندگی است و این موضوع که او تا چه اندازه زندگی را معنادار میبیند و از آن لذت میبرد، کنشهای او و از جمله انگیزه پی شرفتش را رقم میزند. مقاله حا ضر در صدد تعیین رابطه کیفیت زندگی و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر دانشگاه قم است.
روش بررسی: نوع پژوهش توصیفی، همبستگی بود. جامعهی آماری شامل کل دانشجویان دختر مقطع کارشناسی در سال تح صیلی 1394-95 بودند. روش نمونه گیری به صورت طبقهای- ت صادفی متنا سب با حجم - 180نفر - بود. ابزار تحقیق شامل پر س شنامهی ا ستاندارد کیفیت زندگی و پر س شنامه ا ستاندارد انگیزش پی شرفت تح صیلی که روایی آنها با استفاده از روایی محتوایی و صوری و پایایی آنها با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرانباخ - 86. 0 = r1 - و . 0=r2 - - 90 محا سبه گردید و تحلیل دادهها با ا ستفاده از نرم افزار - SPSS ورژن - 20 و در دو سطح آمار تو صیفی و ا ستنباطی انجام گردید.
یافتهها: میانگین مؤلفههای کیفیت زندگی - سلامت جسمانی، سلامت روانشناختی، محیط و وضعیت زندگی - در دانشجویان دختر دانشگاه قم در سطح متوسط بود اما مولفهی روابط اجتماعی، کمتر از سطح متوسط بود. همچنین میانگین شاخص های انگیزش پی شرفت تح صیلی، در دان شجویان دختر دان شگاه قم کمتر از سطح متوسط بوده است.
ضریب همبستگی بین نمرات کیفیت زندگی و شاخصهای انگیزش پیشرفت تحصیلی، در سطح 0/05 p در دانشگاه معنادار بوده است. از طرفی بین مؤلفههای کیفیت زندگی و شاخصهای انگیزش پیشرفت تحصیلی بر اساس مشخصات دموگرافیک، تفاوت معناداری مشاهده شده است.
نتیجه گیری: سطح سلامت و کیفیت زندگی دانشجویان تأثیر بسزایی در یادگیری و افزایش آگاهی علمی و موفقیت تحصیلیشان خواهد داشت، بنابراین ضروری به نظر میرسد که جنبههای شناختی، عاطفی و روانی کیفیت زندگی این
قشر عظیم جدی تلقی شود و مورد رسیدگی قرار گیرد.
مقدمه و بیان مسأله
امروزه دانشجویان به دلیل نقش مهمی که در اداره آینده کشور دارند، یکی از قشرهای مهم جامعه به شمار میآیند. اهمیت این نقش، در این است که دانشجویان نه تنها بخش اصلی متخصصان زمینههای گوناگون علمی، فنی و هنری هر کشور را تشکیل میدهند، بلکه این گروه مدیران اصلی در اداره آینده کشور و رهبر سایر اقشار جامعه در هدایت به سمت کمال کشور نیز می باشند
به همین علت برای رسیدن به هدف بالا بررسی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی آنان و در نهایت ارتقاء سطح دانش آنها حائز اهمیت است. امروزه پیشرفت تحصیلی را بسیار فراتر از آن میدانند که تنها علت آن، مطالعه زیاد و داشتن بهره هوشی مناسب باشد. در بهترین حالت، بهره هوشی حدود 20 درصد پیشرفت تحصیلی را تعیین میکند. بنابراین پیشرفت تحصیلی به عنوان متغیر وابسته تحت تأثیر یک عامل نیست، بلکه عوامل متعددی بر آن تأثیر دارد که تعیین نقش و سهم هر یک به سادگی امکان پذیر نیست. با وجود این تحقیقات نشان میدهد عوامل آموزشی و فردی با ماهیت شناختی و اجتماعی بیشترین تأثیر را بر پیشرفت تحصیلی نشان میدهند، مجموعه این عوامل با نام کیفیت زندگی معرفی میشود
کیفیت زندگی یک مفهوم ذهنیو شخصی است که معمولاً بر پایه رضایت فرد از زندگی خود، دستیابی به اهداف شخصی و امید نسبت به آینده و نیز امکانات فردی- اجتماعی نظیر امکانات بهداشتی و اقتصادی بنا میشود - زارع و همکاران،. - 1390 از آنجا که کیفیت زندگی تمام ابعاد و عوامل مؤثر بر زندگی شخص را در بر میگیرد، بنابراین، میتوان مجموعهای از رفاه جسمی، روانی، اجتماعی که شخص یا گروهی از افراد درک میکنند - شادی، رضایت، موقعیت اقتصادی، فرصتهای آموزشی و ... - ، را تعریف مناسبی از کیفیت زندگی دانست
تربیت نیروی انسانی در سطوح عالی که بتواند پاسخگوی نیازمندیهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه باشد، یکی از وظایف دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی به شمار می آید - حجازی،. - 1385 برای بهبود این آموزش لازم است که به ارزیابی پیشرفت تحصیلی دانشجویان به عنوان یکی ازعناصر مهم نظام آموزشی پرداخته شود تا از این طریق بتوان بر روی عوامل اساسی تأثیر گذار بر پیشرفت تحصیلی آنها تمرکز کرد و راهکارهای لازم برای بهبود آن را پیشنهاد داد
یکی از مهمترین عوامل فردی بدون شک نحوه زندگی فرد از جمله سلامت جسمانی، وضعیت زندگی، روابط اجتماعی و مسائل روانشناختی وی میباشد. چرا که این مؤلفهها تقریباً تمام زندگی فرد را در بر میگیرد و مسائل مختلف مربوط به او از جمله پیشرفت تحصیلی را تحت تأثیر قرار میدهد.
سطح سلامت و کیفیت زندگی دانشجویان تأثیر بسزایی در یادگیری و افزایش آگاهی علمی و موفقیت تحصیلیشان خواهد داشت، بنابراین ضروری به نظر میرسد جنبههای شناختی، عاطفی و وروانی کیفیت زندگی این قشر عظیم جدی تلقی شده و مورد رسیدگی قرار گیرد - سلطانی و همکاران،. - 1389 با این نگرش که نتایج این مطالعه بتواند زمینه مناسبی برای برنامه ریزان بهداشت روانی فراهم نماید، مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه بین کیفیت زندگی و پیشرفت تحصیلی، بهدنبال تعیین سهم پیش بینی پذیری پیشرفت تحصیلی توسط این سازه است.
پیشینه پژوهش
در تحقیقی که توسط زارع شاه آبادی - 1381 - انجام گرفت، نتایج نشان داد که بین متغیر وضعیت اقتصادی و وضعیت تحصیلی دانشجویان رابطه معنی داری وجود دارد، به این معنی که هر چه وضعیت اقتصادی دانشجو حادتر باشد، افت تحصیلی نیز بیشتر خواهد شد. هم چنین اینکه اشتغال دانشجو در زمان تحصیل تأثیر منفی بر روی موفقیت تحصیلی او دارد
طبق نتایج تحقیقات، متغیرهایی نظیر پیشینه تحصیلی و خودنظم دهی به صورت مثبت و مستقیم و اضطراب امتحان به صورت صورت منفی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان ارتباط دارند. این بدان معنی است که هرچقدر معدل دوره تحصیلی پیشین و خودتنظیمی دانشجویان بیشتر شود، پیشرفت تحصیلی آنان افزایش مییابد، و هر چه قدر که اضطراب امتحان آنان افزایش مییابد، احتمال پیشرفت تحصیلی آنان کاهش مییابد
نگاهی به ادبیات مرتبط با پیشرفت تحصیلی دانشجویان نشان میدهد که عوامل فردی، خانوادگی، آموزشی، اجتماعی و اقتصادی بر پیشرفت تحصیلی آنها تأثیر گذار هستند -
تحقیقات لواسانی و همکاران - 1389 - نشان می دهد که نیازهای روانشناختی اساسی - خودمختاری، شایستگی و ارتباط - ، اثر مستقیم مثبتی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارند.
یافتههای تحقیق صالحی و دهقان نیری - 1390 - ارتباط نسبتاً قوی، منفی و دوسویه سطح اضطراب و کیفیت زندگی را نشان میدهد؛ بدین معنا که کیفیت زندگی خوب سبب کاهش اضطراب خواهد شد و بالعکس اضطراب کم کیفیت زندگی را بهبود میبخشد؛ علاوه بر کیفیت کلی زندگی، اضطراب با اکثر ابعاد کیفیت زندگی نظیر - سلامت و امنیت، ارتباط شخصی، خواب و استراحت و اعتماد به نفس - ارتباطی معنادار دارد.
یافتههای پژوهش نجفی و همکاران - 1390 - مؤید آن است که سلامت عمومی و پیشرفت تحصیلی با یکدیگر رابطهای معنادار دارند. هم چنینی مؤلفههایی چون احساس تنهایی که بر سلامت عمومی اثر دارند، نیز بر پیشرفت تحصیلی تأثیر منفی دارند. به عبارتی هر چه احساس تنهایی کمتر باشد، سلامت و پیشرفت تحصیلی بیشتر است و بالعکس.
تحقیقات نشان دادهاند بین عملکرد تحصیلی به عنوان یک رفتار شاخص در بین دانشجویان و رضایت از زندگی یک رابطه منطقی وجود دارد. مثلا مهدی لو و همکاران - 1391 - در مطالعهای که بر روی نمونهای از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی انجام دادند متوجه شدند که عملکرد تحصیلی یکی از قویترین عوامل پیشبینی کننده شادکامی و رضایت از زندگی در بین دانشجویان محسوب می شود
پژوهشگران در بررسیهای متعددی دریافتهاند که عواملی مانند مشکلات بهداشتی، مشکلات اقتصادی، سازش نایافتگی اجتماعی، عدم آشنایی با محیط دانشگاه، دوری از خانواده، سبک زندگی و کیفیت روابط خانوادگی که از ریز مؤلفههای کیفیت زندگی محسوب میگردند، تأثیر منفی معناداری بر پیشرفت تحصیلی دارند
