بخشی از مقاله
چکیده :
ابن حسام خوسفی شاعر قرن نهم هجری که آثاری از خود بر جای گذاشته است از جمله دیوان اشعار ، منظومه تثرالآلی و خاوران نامه. خاوران نامه از قدیمی ترین منظومه های حماسی دینی در ادب فارسی است. این کتاب به تقلید از شاهنامه فردوسی در بحر متقارب سروده شده است و شامل 22500 بیت است و درباره جنگ های حضرت علی - ع - و یاران ایشان با قباد، شاه خاوران و با امرای بت پرست دیگری است.
شعار حماسی ابن حسام همان آهنگ و شکوهی را دارد که شاهنامه فردوسی از آن در حد اعلا برخوردار است. البته ابن حسام در گزینش کلمات و توصیف صحنه های رزمی به پایه فردوسی بزرگ نمی رسد اما بسیاری از ابیات خاوران نامه به شاهنامه ماننده است و در این مقاله سعی شده است برخی از وجوهات تشابه کلام ابن حسام خوسفی و فردوسی از جمله برخی ویژگی های حماسی مانند اسطوره ها و...بیان شود و با ذکر ابیات و نمونه هایی در تطبیق با شاهنامه تحلیل شود.
مقدمه :
خاورنامه یا خاوران نامه منظومه ای است حماسی مذهبی از محمد بن حسام خوسفی 738-875 - ه - شامل 22500 بیت به بحر متقارب که به تقلید شاهنامه فردوسی درباره جنگ های حضرت علی - ع - و یاران آن حضرت سروده شده است. شاعر حماسه مذهبی خود را با نام خداوند و نعمت و ستایش یزدان پاک چنین آغاز می کند .
نخستین بدین نامه دلگشای // سخن نقش بستم به نام خدای
خداوند هوش و خداوند جان // خداوند بخشنده مهربان...
و بعد از نعت رسول اکرم از فردوسی بزرگ، سراینده شاهنامه،که ازو به نگوید کسی پهلوی، یاد می کند و هر جا که نام فردوسی را آورده تقدّم فضل و استادی او را در سخن سرایی قبول کرده او را پیشوا و استاد می شناسد.
... و دیگر که فردوسی پاکزاد // که رحمت بر آن تربت پاک باد...
خاوران نامه ابن حسام خوسفی تقلید زیبا و هنر مندانه ای از شاهنامه فردوسی است.
در این مقاله به جلوه هایی از اثر پذیری ابن حسام خوسفی از حکیم توس،فردوسی ، اشاره شده است. در منابع متقدم و متأخر به زندگی و آثار ابن حسام اشاره شده اما بررسی اشعار خاوران نامه به تقلید از حماسه فردوسی در حوزه تحقیق غریب می نماید که نگارنده در این مجال اندک به بیان برخی از وجوهات تشابه کلام ابن حسام به ویزه به بیان برخی از ویژگی های حماسی ان که به تبعیّت از شاهنامه فردوسی بوده، پرداخته است.
از آن جایی که در کتاب ادبیات فارسی دوم دبیرستان به این اثر اشاره شده است اشنایی با پاره ای از موضوعات این حماسه مصنوع خالی از لطف نمی نماید.
