بخشی از مقاله
چکیده :
رشد و گسترش گردشگری از جمله پدیده های مهم اواخر قرن بیستم است که با سرعت در قرن جدید ادامه دارد. در این راستا گردشگری روستایی نیز جزیئ از صنعت گردشگری به حساب می آید که می تواند نقش عمد ه ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع بخشی به رشد اقتصادی و نیز خلق فرصت های شغلی جدید در ارتباط تنگاتنگ با سایر بخشهای اقتصادی ایفاء کند گردشگری روستایی تقاضای رو به رشدی را در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بوجود می آورد
این پدیده اثرات مثبت ومنفی متنوعی برمحیط روستا می گذارد در صورت برنامه ریزی و توسعه از پیش اندیشده شده، گردشگری قادر است منافع مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، محیطی و سیاسی را ایجاد و سهم قابل توجهی را در توسعه ملی ایفاء نماید. لذا در این مقاله ابتدا گردشگری روستایی توصیف شده است وسپس اهم اثرات مثبت و منفی آن در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی بیان گردیده است و در پایان راهکارهای مناسب از قبیل توجه به مزیت رقابتی مناطق گردشگری ، مدیریت گردشگری صحیح و اتخاذ سیاستهای برنامه ریزی شده و صحیح دولت که می تواند پیامدهای منفی را کاهش و پیامدهای مثبت افزایش دهند ارائه گردیده است .
-1مقدمه :
در حال حاضر صنعت گردشگری جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها پیدا کرده و نقش فعال و مؤثری در ارتقاء ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بخصوص در کشورهای رو به توسعه ایفا می کند، به طوریکه حجم مبادلات بین المللی گویای آن است که بیش از 20 درصد مبادلات با جریان گردشگری آغاز می گردد و در برخی کشورها درآمدهای ناشی ار آن یکی از منابع عمده در جهت تقویت اقتصاد ملی روزافزون آنها می شود
رشد و گسترش گردشگری از جمله پدیده های مهم اواخر قرن بیستم است که با سرعت در قرن جدید ادامه دارد .بالا رفتن سطح در آمد، افزایش ایام فراغت، تغییرات و نگرش های جدید به مفاهیم زندگی و ضرورت تأمین های بین المللی ایجاب می کند که گردشگری به شدت گسترش و توسعه یابد
در این راستا گردشگری روستایی نیز جزیئ از صنعت گردشگری به حساب می آید که می تواند نقش عمد ه ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع بخشی به رشد اقتصادی و نیز خلق فرصت های شغلی جدید در ارتباط تنگاتنگ با سایر بخشهای اقتصادی ایفاء کند گردشگری روستایی شامل فعالیت های متنوعی است که گردشگران در نواحی روستایی انجام می دهند . با این حال انواع مختلف آن تحت عنوان گردشگری طبیعی، گردشگری فرهنگی، گردشگری بومی، گردشگری دهکده ای و گردشگری کشاورزی تفکیک و طبقه بندی شده اند
-2 گردشگری :
1-2 گردشگری روستایی :
فعالیت های گردشگری در نواحی روستایی به طور قابل توجهی افزایش یافته است، از دهه 70 در همه کشورهای توسعه یافته گردشگری نقش کلیدی در توسعه برخی نواحی روستایی که از لحاظ اقتصادی و اجتماعی با رکود مواجه بودند داشته است
[4]. - Scott,2007 - اما گردشگری در نواحی روستایی یک پدید ه جدیدی نیست، بلکه موضوعی است که از انقلاب صنعتی با مفاهیم بازگشت به زادگاه - به عنوان نوعی گردشگری که بوسیله ساکنان شهری کهاصالتاً از نواحی روستایی بودند و تعطیلاتشان را در شهر کهای خود می گذراندند - وجود داشته است
در کل اروپا گردشگری به صورت گسترد های به عنوان وسیل های برای مقابله با چالش های اقتصادی-اجتماعی که نواحی روستایی با آن روبرو هستند افزایش یافته است.در بسیاری از کشورها نه تنها مشاغل گردشگری به عنوان موتور رشد اقتصادی و توسعه محسوب می شود بلکه از درجات مختلف حمایت های دولتی بهره مند می گردد
بیشترجوامع در پی استفاده از فرصت های گردشگری روستائی از جنبه های گوناگون می باشند.از گرو ههای ما هیگیری در نروژ تا دهکد ه های کشاورزی درموروکو تا جماعات مزرعه دار در غرب ایالات متحده و...تلاش آنها بر این است که گردشگری را به عنوان یک استراتژی جایگزین توسعه اقتصادی گسترش دهند
گردشگری روستایی تقاضای ر وبه رشدی را در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بوجود می آورد .این پدیده اثرات مثبت ومنفی متنوعی برمحیط روستا می گذارد .به عبارت دیگر،بسیاری مطالعات نشان داده اند که چگونه توریسم روستایی این توان را دارد که به عنوان ابزاری مؤثر برای رشد اقتصادی در زمان و مکانی که کشاورزی نمی تواند به مدت طولانی تنها منبع معیشتی، باشد، مؤثر واقع شود
گردشگری روستائی بخشی از بازار گردشگری و منبعی برای اشتغال و درآمد بوده و می توان آن را ابزار مهمی برای توسعه اقتصادی - اجتماعی و اکولوژیکی جوامع روستائی قلمداد کرد .در کشورهای بسیاری این امر با خط مشی های کشاورزی در ارتباط است وغالباً به عنوان راهبردی برای حفظ محیط زیست و فرهنگ سنتی روستائی ایفای نقش می کند
اهمیت و عظمت گردشگری به ایجاد فرصت های شغلی و درآمد محدود نمی گردد .در صورت برنامه ریزی و توسعه از پیش اندیشده شده، گردشگری قادر است منافع مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، محیطی و سیاسی را ایجاد و سهم قابل توجهی را در توسعه ملی ایفاء نماید، به عبارتی به بهبود شاخصهای عدالت اجتماعی، ارتقاء سطح زندگی، رفاه عمومی و تعادل و توازن منطقه ای منجر گردد .حتی در مواردی کارشناسان اقتصادی منطقه ای گردشگری را به عنوان تنها عامل استقرار منابع و توسعه مناطق کمتر توسعه یافته پنداشته اند
2-2 اثرات مثبت و منفی گردشگری روستایی :
گردشگری در نواحی روستایی با توجه به تعداد و نوع گردشگران، ساماندهی عرضه خدمات گردشگری، هماهنگی آن با توسعه اجتماع و مرحله چرخه حیات مقصد گردشگری، آثار مثبت و منفی متفاوت و متنوعی را بر جای می گذارد. علاوه بر این، ظرفیت سازماندهی، هماهنگی و نظارت بر فعالیت در سطح محلی، میزان اثرات گردشگری بر نواحی روستایی را تعیین خواهد کرد. به طور کلی اثرات هزینه و فایده گردشگری درک شده توسط جامعه میزبان، در سه طبقه اساسی اقتصادی، اجتماعی و محیطی قرار دارد .
با توجه به جذابیت پیامدهای اقتصادی توسعه گردشگری، مطالعات اولیه طی دهه 1960 ، بیشتر بر آثار مثبت اقتصادی این پدیده متمرکز بوده اما در دهه 1970 پیامدهای اقتصادی توسعه گردشگری با دید گسترده تری مورد ارزیابی محققان قرار گرفته است.
در این دوره،عمدتاً رویکرد منفی به توسعه گردشگری حاکم بود به طوری که محققانغالباٌ، برآثار منفی توسعه این فعالیت تاکید می ورزیده اند. در دهه های 1980 و 1990 براساس انتقادات صاحب نظرانی مانند چین، تاثیرات مثبت و منفی به طور متوازن مد نظر قرار گرفت
تجربه نشان داده است که هر کجا گردشگری به طور اتفاقی و بدون وجود برنامه ریزی و استراتژی مشخص توسعه یابد، مشکلات زیست محیطی و اجتماعی متعددی ظهور پیدا کرده و در درازمدت مشکلات گردشگری بیشتر از فوائد آن خواهد شد
با توجه به دیدگا هها و نظری ههای مختلف به گردشگری، توسعه روستائی، اهداف و آثار یاد شده برای آن ها، می توان گفت که گردشگری روستائی از یک طرف با فراهم آوردن فرصتهای جدید برای بسیاری از روستاها به عنوان وسیله ای است که به جوامع روستائی حیات دوباره می دهد، موجب توسعه این نواحی می شود، و این سکونت گاه ها را پا برجا نگه می دارد.
از طرف دیگر توسعه بدون برنامه آن سبب آسیبهای اجتماعی و زیست محیطی در سکونت گاههای روستائی شده است. بنابراین باید با توجه به ویژگی های محیطی و شرایط هر مکان، نوعی خاص یا ترکیبی از این رویکردها و استراتژی ها برای توسعه گردشگری در مناطق روستائی مورد توجه قرار گیرد
به طور کلی اثرات بالقوه مثبت و منفی که گردشگری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بر جامعه میزبان می تواند بگذارد در 3 بخش مختلف آورده شده است
