بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به موقعیت لرزه زمینساختی و سابقه ي لرزه خیزي استان سمنان ، ضروریست احتمال وقوع زمین لرزه هاي ویرانگر در این ناحیه بررسی شود . استان سمنان در دامنه ي جنوبی رشته کوه البرز واقع شده است و گسل هاي منفرد و سامانه هاي گسلی مهمی در این منطقه وجود دارد . با شناسایی گسل هاي فعال از روي نقشه هاي زمین شناسی و همچنین تلفیق این داده ها با کاتالوگ زمین لرزه هاي تاریخی و دستگاهی و پس از آن قطعه بندي زمین شناختی و لرزه اي این ناحیه ، نقشه ي رقومی از گسل ها GIS Arc تهیه شد ، سپس با استفاده از معادلات تجربی معتبر ، حداکثر بزرگاي منتسب به گسل هاي اصلی منطقه تعیین شدند .
در نهایت با انتخاب روابط کاهندگی معتبر و استفاده از دو پارامتر حداکثر بزرگا و شتاب منتسب به هر گسل ، به دو روش تعیینی و احتمالی ، تحلیل خطر منطقه انجام شد . نتیجه ي این مطالعه در قالب نقشه هاي کنتوري هم شتاب استان سمنان ارائه شده است . براساس این نقشه ، مناطق مختلف استان سمنان از نظر ویژگی هاي لرزه خیزي قابل تفکیک می باشد .
-1 مقدمه :
سرزمین ایران در کمربند کوهزایی آلپ هیمالیا قرار دارد، و از مناطق زلزله خیز جهان بشمار میآید. کل ایران را یک زون فشارشی درنظر میگیریم؛ که داخل آن به ایالتهاي لرزه زمینساختی مختلفی تفسیم میشود. در اینجا از تقسیم بندي که میرزایی و همکاران - 1998 - انجام دادهاند استفاده میکنیم.گسترهي مورد مطالعه در شرق ایالت لرزه زمینساختی البرز-آذربایجان و شمال ایالت ایران مرکزي، در محدودهي طول جغرافیایی 52/5˚- 57˚ عرض جغرافیایی 34˚-37˚ قرار دارد، که دراستان سمنان میشود در این گزارش به وضعیت زمین شناسی این منطقه، گسلها و زلزلههاي آن میپردازیم.
-2 اطلاعات زمین شناسی منطقه مورد مطالعه
ایالت لرزه زمینساختی، پهنهاي است که تحت رژیمهاي ژئودینامیکی کنونی، داراي جایگاه تکتونیکی همانند و الگوي لرزهخیزي یکسان باشند
طبق تعریف میرزایی و همکاران ، ایران شامل پنج ایالت لرزه زا میباشد : -1 زاگرس، -2 کپه داغ، -3 البرز-آذربایجان، -4 ایران مرکزي و شرق ایران و -5 مکران. منطقه ي مورد مطالعه در شرق ایالت لرزه زمینساختی البرز-آذربایجان و شمال ایالت ایران مرکزي قرار دارد.از مهمترین گسلهاي این منطقه که در تحولات زمین شناسی نقش بسزایی ایفا میکنند، گسل شمال سمنان و گسل عطاري می باشد که در فاصله ي 10 تا 25 کیلومتري شمال گسل سمنان واقع شده است. استان سمنان از نظر زمین شناسی به سه قسمت تقسیم می شود
-1: حوضه شمالی : در شمال آبیک-فیروزکوه-شاهرود قرار دارد -2. حوضه میانی : در حدفاصل گسل آبیک-فیروزکوه-شاهرود در شمال و سامانه گسلی شمال سمنان-سرخه در جنوب.-3 حوضه جنوبی: در جنوب سامانه گسلی شمال سمنان-سرخه قرار دارد .با توجه به زلزله هاي منطقه، اینطور بنظر می آید که به علت عدم تجانس پوسته قارهاي و فشارهاي وارده به آن، اکثر گسل هاي ناحیه فعال یا داراي پتانسیل فعالیت هستند.. گسل هاي این منطقه از نظر جهتگیري به سه دسته تقسیم میشوند:در قسمت شرقی منطقه، در جهت شمال شرقی-جنوب غربی، در قسمت میانی، در جهت شرقی غربی و در قسمت غربی منطقه در جهت شمال غربی-جنوب شرقی میباشند.نام گسل هاي این منطقه به همراه مشخصات آنها در جداول آمده است .
-3 برآورد خطر منطقه
تحلیل خطر زلزله تخمین کمی خطرات لرزش زمین در یک محل بخصوص می باشد. در این گزارش ابتدا توسط روش قطعی و سپس روش آماري، به برآورد خطر منطقه ي مورد مطالعه پرداخته می شود. اولین گام براي شروع تحلیل خطر یک منطقه، جمع آوري و توسعهي یک بانک داده ي یکپارچه و جامع از چشمه هاي لرزه اي منطقه مورد مطالعه است. تعیین سازوکار گسل ها، هندسه پهنه هاي لرزه زا، طول گسیختگی و حداکثر زلزله ي منتسب به هر چشمه، خروجی اصلی این بخش است.
در نبود دادههاي با جزئیات مناسب، میتوان حداکثر بزرگاي بالقوه را از روي ابعاد کلی گسل برآورد نمود. البته براي این منظور عموما کسري از طول کل یک قطعه گسل که میتواند در یک زلزله فعال شود لحاظ میگردد - مثلا 50 درصد - . داده هاي مورد استفاده در کاتالوگ زمین لرزه ها براي زمین لرزه هاي تاریخی از کتاب پارامترهاي مبنایی زمین لرزه هاي ایران - میرزایی - و تاریخ زمین لرزه هاي ایران - امبرسیز - ، و براي دوره ي دستگاهی، علاوه بر کتب مذکور از سایت هاي ISC و USGS استفاده شده است. "زلزله هاي تاریخی" مربوط به قبل از سال 1900 میلادي ، "زلزله هاي دستگاهی" مربوط به سالهاي 1900 تا 1963 میلادي و "زلزله هاي دستگاهی با دقت بالا" که مربوط به زلزله هاي بعد از سال 1963 میشود.
-2 تحلیل خطر قطعی
تحلیل خطر به روش تعیینی از چهار گام اصلی تشکیل می شود: شناسایی چشمه هاي لرزه زا ، تعیین زمینلرزه ي کنترلی ، انتخاب روابط کاهندگی براي پارامترهاي جنبش زمین و محاسبه ي پارامترهاي طراحی جنبش زمین - نظارت راهبردي امورد نظام فنی. راهنماي کاربردي انجام تحلیل خطر زلزله - .
٢1- تعیین زمینلرزه ي کنترلی
در این گزارش از رابطه ي نوروزي براي ارتباط بین طول گسل و بزرگاي حداکثري براي هرگسل استفاده شده است
. و با استفاده از آن و روابط ارائه شده شتاب قائم و شتاب افقی را محاسبه میکنیم:
2-2 پارامترهاي گسل
بوسیله ي پارامترهاي گسل هاي منطقه می توان تاثیر گسل هاي منطقه ي مورد مطالعه را روي سایت مورد بررسی - مرکز نقشه ، در نقطه اي بطول جغرافیاي 54.75 درجه و عرض جغرافیایی 35.50 درجه - مورد بحث و بررسی قرار داد
