بخشی از مقاله
چکیده
به منظور شناسایی نماتودهای انگل گیاهان مهم زینتی، طی فصول بهار و پاییز سال 1394، تعداد 120 نمونه خاک از اطراف ریشه و گونههای مختلف گیاهان زینتی گلخانه ها و فضای سبز به همراه ریشه گیاهان مزبور از نقاط مختلف شرق استان گیلان و غرب مازندران جمع آوری شد.
پس از استخراج، کشتن، تثبیت و به گلسیرین رساندن نماتودها، از آن ها اسلایدهای میکروسکوبی دائم تهیه گردید. شناسایی گونه ها با استفاده از میکروسکوپ نوری مجهز به دوربین دیجیتال بر اساس ویژگیهای ریخت شناسی و ریخت سنجی و با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر انجام گرفت. در این بررسی گونهی Pratylenchus pseudofallax متعلق به فرو راسته Tylenchomorpha شناسایی گردید که اولین بار از ایران گزارش و مشخصات آن به طور کامل شرح داده میشود.
مقدمه:
پیشرفت و گسترش سریع علم و فناوری های جدید، صنعتی شدن شهرها و توسعهی اجتماعات شهری، امکانات رفاهی بی شمار و به موازات آن مشکلات فراوان برای انسانها ایجاد نموده است. بقایای زیان آور حاصل از سوخت مراکز صنعتی و استفاده ی بیرویه از مواد مضر در سامانههای صنعتی و کشاورزی، منجر به آلودگی محیط زیست شده و اثرات ناگواری را برای موجودات زنده پدید آورده است.
نقش گیاهان به ویژه درختان در پالایش و کاستن آلودگیهای گوناگون هوا، صدا، نور و زیبا سازی محیط زیست بسیار قابل توجه است. جدا از کاربرد درختان به عنوان پالاینده، استفادههای صنعتی و دارویی، درختان و درختچهها با اشکال، رنگ ها و بافت های گوناگون خود بر روح و روان انسانها تاثیر گذاشته و فشارهای روحی و امراض جسمی شهرنشینان را کاهش میدهند. جنسها و گونههای مختلف درختان کاربردهای گوناگونی در فضای سبز دارند. درختان ایجاد سایه میکنند، زینت بخش جاده ها و خیابانها و پارکها هستند و به صورت پرچین یا حصار و پوشاننده مناظر ناخوشایند بوده و گاهی نیز به عنوان بادشکن به کار گرفته میشوند
قدمت کشت و کار و نگهداری گلها در ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است در ایران استفاده از گل و گیاهان زینتی، در طراحی فضای سبز از 3000 سال پیش رواج داشت ولی قدمت تولید تجاری آن به حدود 90 سال پیش برمیگردد
مناطق عمده تولید گیاهان زینتی در ایران استانهای تهران، مرکزی، مازندران، خوزستان و گیلان است. کشور هلند با مساحتی کمتر از مساحت استانهای مازندران و گیلان، همچنان یکه تاز بازار جهانی گل است. در شمال ایران - مازندران و گیلان - با آب و هوایی مطبوع، گلخانهها جلوهگر هستند و فصولی از سال دامن طبیعت در این خطه مملو از گیاهان و گلها است مهم ترین گیاهان آپارتمانی تولیدی نیز دیفن باخیا، پتوس ها، یوکا، فیکوس ها، اگلونما، اسپاتی فیلوم، کروتن، شفلرا، دراسنا، سیکاس و لیندا و همچنین مهمترین درخت و درختچههای زینتی تولیدی شامل انواع سوزنی برگان، سروها، سدروس، جونی پرس - پیوندی - ، اطلسی، ورنیا، انواع افرا، بوته های رز، برگ نو، یاس زرد، شیر خشت، پیراکانتا، زرشک زینتی، چنار و اقاقیاست
در سال 1392 کل سطح زیرکشت گل و گیاهان زینتی در ایران 57340209 مترمربع بوده است که شامل 35469552 مترمربع فضای آزاد و 21870657 مترمربع مساحت کل گلخانه می باشد در حال حاضر استان مازندران در تولید گل و گیاهان زینتی آپارتمانی رتبه سوم و همچنین در تولید گل های زینتی - شاخه بریده - مقام چهارم کشور را به خود اختصاص داده است در استان گیلان در تولید گل و گیاهان زینتی آپارتمانی رتبه هفتم و همچنین در تولید گلهای زینتی - شاخه بریده - مقام پانزدهم کشور را دارد. 90 درصد تولید گلهای گلخانه ای و زینتی در غرب استان مازدران و شرق استان گیلان تولید میشود
مطالعه ای برای شناسایی نماتودهای انگل گیاهی همراه با گیاهان زینتی در ونزوئلا انجام گرفته که 12 جنس نماتود از روی میخک صد پر، گلایول، رز، داوودی و آنتوریوم گزارش شده است که بیش ترین جمعیت و وسیعترین پراکنندگی بودند . - Petit and crozzoli., 1995 - گونهی Pratylenchus hippeastr از گونههای گیاه زینتی آماریلیس در فلوریدا گزارش شده است . - Inserra et al., 2007 - جیمنز و همکاران - Gimenes et al,.2010 - از 15 گونه متفاوت گیاهی، گونههای نماتود. Meloidogyne sp،.Helicotylenchus dihystera ، tylenchus sp. ، Aphelenchoides sp.، Rotylenchulus reniformis. ، Pratylenchus sp. ، Ditylenchus sp. و Pratylenchus brachyurus را گزارش کردند. در یک پژوهش، گونههای pratylenchus neglectus، Bitylenchus dubius، Filenchus vulgaris و Basiria graminophil به عنوان نماتودهای انگل گیاه لاله در لهستان معرفی شدند
بالاترین خسارت گزارش شده مربوط به نماتود مولد زخم ریشه چای با نام علمی Pratylenchus loosi loof, 1960 میباشد. در ایران، این نماتود در سال 1368 از روی نهالهای وارداتی چای از کشور ژاپن در ایستگاه تحقیقات چای کاشف سیاهکل - ازبرم - مشاهده و در سال 1371-72 گزارش شد - . - Loof, 1960 به منظور شناسایی نماتودهای انگل گیاه گل داوودی از گلخانهها و زمین های زیر کشت در منطقه محلات در استان مرکزی ، طی سالهای 1386 و 1387 تعداد 67 نمونه خاک و ریشه جمع آوری گردید.
یکی از مهمترین نماتودهای شناسایی شده، نماتود مولد زخم ریشه گونهی Pratylenchus pseudocoffeae بود - صداقت فر، . - 1386 اله مرادی - 1391 - ، در بررسی انجام شده روی نماتودهای انگل گیاهان زینتی، 18 گونه نماتود شناسایی شد. در این بررسی گونههای Helicotylenchus sharafati، Helicotylenchus microlobus، Pratyenchus salbris برای اولین بار از ایران گزارش و توصیف شده است.
به منظور شناسایی نماتودهای انگل گیاهی، نمونه برداری از ریزوسفر چمن و انواع گیاهان زینتی موجود در شماری از بوستان-های سطح شهر تهران 28 گونه نماتود از 19 جنس تشخیص داده شد. در این میان جنسهای Filenchus،Criconemoides، Helicotylenchus ،Pratylenchus و Criconema بیشترین تنوع گونههای را داشتند - سعیدی زاده، . - 1395 نماتودهای انگل گیاهی سبب آسیب های جدی روی گیاهان زینتی بوده و به طور متعاقب از زیبایی و ارزش اقتصادی آن ها میکاهند به علاوه با افزایش تقاضا برای گیاهان زینتی، نماتودهای انگل آن ها نیز به دلیل افزایش در جابهجایی بین المللی، ایالتی و شهری این گیاهان به تهدید بزرگی برای این صنعت تبدیل میشوند.
نماتودهای انگل خارجی خاکزی زمانی مهم هستند که جمعیت آنها تا رسیدن به آستانه ی اقتصادی افزایش یابد. برای هر برنامه ی مدیریتی خواه شیمیایی، زیستی، فیزیکی یا کشاورزی شناسایی دقیق نماتود بیشترین اهمیت را دارد. همچنین شناخت میزبانهای یک گونه و چگونگی اهمیت آن از نظر بیماریزایی برای رشد و عملکرد گیاه مهم است گیاهان زینتی نیز مانند دیگر گیاهان، پناهگاه بسیاری از انواع نماتود ها هستند که برخی از آنها بر اساس تواناییهای ذاتی خود سبب ایجاد خسارتهای سنگین اقتصادی میشوند - اله مرادی، . - 1391 هزینههایی که همه ساله صرف تحقیق، مبارزه و اجرای اصول قرنطینه در مورد نماتودها میشود و یا خسارات و مشکلاتی که پس از برداشت محصول آلوده به نماتود به وجود میآید، در بسیاری از موارد قابل توجه است
