بخشی از مقاله
چکیده
سقف ها هر فضایی را امن می نمایند و به فضا آسایش می بخشند و آنها را از هجوم عوامل طبیعی مانند آفتاب و برف و باران حفظ می نمایند. سقف تنها برای پوشش و محافظت از فضای پایین خود نیست به عبارتی تنها برای عملکرد پوشاندن ساخته نشده است، بلکه سقف خود یک عنصر نمادین است که به جنبه فرای عملکرد خود اشاره دارد. سقف های شیبدار یکی از مهمترین عناصر شاخص معماری معاصر شمال کشور می باشد که گونه های مختلفی دارد. این پژوهش در روشی توصیفی- تحلیلی سقف های شیبدار را براساس سازه، فرم، مصالح، زیباشناسی و غیره تقسیم کرده است و با تحقیق میدانی به گونه شناسی و دسته بندی سقف های شیبدار شمال کشور اقدام کرده است.
-1 مقدمه
معماری بنای مسکونی شمال کشور با تاثیر از عواملی محیطی مانند عوامل جغرافیایی، اقلیمی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، منحصر به فرد است. همسازی معماری بومی سنتی با اقلیم، کارکردهای مناسب اجزای خانه، جایگاه باورهای فرهنگی در الگوهای مسکن، تناسبات فضایی و آسایش روانی انسان در بنا، همه گواه وجوه مثبت الگوهای معماری بومی سنتی هستند.
نمونه بارز همسازی معماری بومی شمال کشور با شرایط اقلیمی را می توان در بام ها دید. اغلب بام ها در شمال شیبدار هستند و شیب این بام ها نیز زیاد است.[2] سقف شیبدار پاسخی منطقی به بارش باران زیاد از دیرباز تا امروز می باشد که در شمال کشور با گونه های مختلف اجرا می شود.
در معماری مدرن عملکرد گرا طراحی سقف به دلیل مسطح بودن بیشتر در حد عملکرد پوشش خلاصه شد. تنها معماران خلاق چون لوکوربوزیه با بالا بردن باغ در بام و ایده شهری باغ - بام نگاهی نوین به بام داشتند. جنبش معماری پست مدرن که با نقد معماری بین الملل شروع شد به طراحی بام نگاهی ویژه ایی داشته است در گونه شناسی بام معانی مختلفی تفسیر و تعیبر شده است در معماری اکو تک از سقف به عنوان نمای پنجم یاد می شود این امر به اهمیت خاص این فضا اشاره دارد. معماران اکو- تک در بیانه معماری خود در طراحی بام ساختمان با عنوان نمای پنجم ساختمان و هم عرض با دیگر چهرههای ساختمان میدانستند و در اکثر ساختمان ها بام ساختمان به عنوان سطح پنهان و فراموش شده ساختمان فرض می شود ولی در ساختمان های تک بام سطج پنجم بنا است و کاملا طراحی می شود.
در حال حاضر در معماری شمال کشور اجرای سقف تحت تاثیر عوامل مختلف در حال دگردیسی است عوامل بسیار مختلفی در شکل گیری آن نقش داشته اند عملکرد فضایی، سازه، اقتصادی و... از جمله عواملی هستند که شکل سقف ها را تحت تاثیر قرار می دهند.
-2 سقف شیبدار:
سقف شیبدار، سقفی است که دارای حداکثر 70 درجه و حداقل شیب 15 درجه باشد.
سقف های شیب دار امروزه علاوه بر انحصار آن به شرایط اقلیمی برای زیبایی نیز به کار برده می شود، البته در گذشته بیشتر از اینکه به جنبه زیبایی سقف های شیب دار توجه شود، به دلایل دیگری همچون بارندگی زیاد در مناطقی مانند مناطق شمالی کشور، سقف خانه هایشان را به صورت شیب دار می ساختند. بارندگی زیاد موجب می شد. تا هم جریانات عبور آب از بام خانه سریع تر صورت بگیرد و هم به خانه آسیب نرسد و خانه دچار نم گرفتگی و رطوبت نشود.
-3 گونه شناسی سقف های شیبدار:
1-3 گونه شناسی سقف ها از لحاظ سازه:
پوششهای شیبدار معمولاً روی خرپاهای فلزی یا چوبی قرار میگیرند، علاوه بر خرپا در برخی از موارد ممکن است این پوششها روی سقفهای بتنی شیبدار و یا طاق ضربی نیز قرار گیرند.
