بخشی از مقاله
چکیده :
اما نور تنها یک ضرورت . در تاریکی مطلق ، ما نه فضا را می توانیم ببینیم و نه فرم و رنگ را .نور، اولین شرط برای هر نوع ادراک بینایی است فیزیکی نیست . بلکه ارزش روانشناختی آن یکی از مهمترین عوامل زندگی انسانی در همه زمینه هاست .در این مقاله که صرفا به خاصیت نور طبیعی پرداخته می شود سعی بر آن است که نقش"نور" در،درک حسی معماری فضاهای مسکونی و بهره برداری از نور در طراحی ها و ایجاد فضاهای مطلوب و همچنین ارتبط محیط و فضاهای پیرامونی با توجه به اهمیت فوق العاده و تاثیر پذیری انسان از محیط ،بررسی می گرددگذاری برادرک حسی در رفتار های انسان می باشد.
کم و زیاد شدن نور بر انسان تاثیر می گذارد و این تاثیر کمابیش ناآگاهنه خلق و خوی انسان را تغییر می دهد .نور به رغم ماهیت غیر مادی و روحانیش از مقصود معماری جدایی ناپذیر است.چرا که معماری با وجود ویژگی های فیزیکی و عملکردش می تواند نشانگر دریافتی زیباشناسه باشد ،و با بهره گیری از نور به عنوان عنصری بنیادی حال و هوایی را خلق کند متافیزیکی - ،فلسفی،نمادین و علمی می شود و هر یک از این تعبیرها نیز بسیار - و عواطفی را برانگیزد .معمولا در معماری از نور تعابیری انتزاعی .موثر است.
در بناهای مسکونی میان راه حلهای معماری نور و آرمانهای انتزاعی یا متافیزیکی بیشتر به چشم می آید "احساسات ، کنش ها ،دریافت و همچنین تندرستی انسان ،از نور و روشنایی تاثیر می گیرد.روشنایی با کیفیت خوب ،می تواند کارایی دید و عملکرد دیداری را تقویت و حس افرد را تقویت نماید از طرف دیگر روشنایی نامناسب ممکن است ناخوشایند و " Visual performance تشویش آمیز باشد یا حتی مانع کارآیی دید ازدید همگان نور”جزء اساسی و ضروری در ساختمان است . که کار آن روشن کردن فضا به منظور قابل رویت ساختن آن است .در هنر ساختمان سازی یا به عبارتی معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل نظم فضایی “مصالح” رنگ و … مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند .
ولی واقعیت این "ساختار است که در بسیاری از موارد در ساختمان سازی و معماری های داخلی به نور بیشتر از یک عامل روشن کننده که باعث کاهش مصرف نور مصنوعی و در نتیجه کاهش مصرف برق می شود ” نمی نگرند و فقط به مواردی از قبیل این که نور جنوبی و شمالی بر نور شرقی و غربی ارجحیت دارد و در مواقع ناچاری نور شرقی از نور غربی بهتر است “توجه می شود و معماران به صورت کلیشه ای و از روی عادت آن را رعایت می کنند و اگر در ساختمان سازی نیازی به نور پردازی و ایجاد مفاهیم و تاکید هایی توسط نور باشد منحصرا به استفاده از نور مصنوعی می در صورتی که با نگاهی به تاریخ معماری گذشته - تقریبا هر نوع .پردازند و با انواع درجات و رنگ های نور مفهوم و طرح خود را اجرا می کنند نور، بدون شک اولین عامل درک . معماری تاریخی - نور به عنوان یک عنصر مجزا به کار گرفته شده و به نتایج بسیار زیبایی هم رسیده اند بلاواسطه هستی است.
تقابل روشنایی و تاریکی از آغاز پیدایش انسان، بنیان شکل گیری شناخت بشر نسبت به محیط و پیدایش انواع عقاید و تصورات فلسفی بوده است.نور نه تنها نقش مهمی در ارزش گذاری عناصر معماری دارد، بلکه یکی از عوامل مهم و تعیین کننده فضا نیز نور و معماری موضوعاتی جدایی ناپذیرند.معماران ایرانی از گذشته دور به اهمیت نور در معماری پی برده و روشهای محسوب می شود.
هوشمندانه ای را برای استفاده از نور در ساختمان ابداع کرده اند.در معماری ایرانی از نور به صورت یکنواخت استفاده نشده و به کارگیری این شما می توانید به وسیله نور، فضایی را وسیع تر و یا کوچک تر نمایش دهید. برای این منظور عناصر طبیعی بسیار متنوع و متغیر بوده است. کافی است نورپردازی ها را بر روی دیوارها و کنج های محیط انجام دهید. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگتر جلوه می کند. حال آنکه به عنوان مثال اگر در نورپردازی یک اتاق نشیمن تنها به منبع نورزایی برای روشن کردن منطقه ای کوچک در محدوده ×مبلمان بسنده کنیم، دامنه دید افراد محدود شده و در نتیجه فضا حتی کوچکتر از آنچه هست به نظر می آید.
بیان مساله :
نور طبیعی : متغییر مستقل ×ادراک حسی در فضای کالبدی : متغییر وابسته نور و بینایی ادراک بینایی تابع 4 عامل است
.1 زمان : هنگامی که پیام به شبکیه می ر سد
.2جای جسم مورد مشاهده
.3 شدت نور : کمی یا زیادی شدت نور هر دو ادراک بصری را محدود می کنند .4×رنگ : : تشخیص رنگ تنها د رمحدوده خاصی از روشنایی امکان پذیر است شدت نور و بخصوص نور طبیعی عاملی است : اگر نور وجود نداشته باشد نه محل جسم قابل تشخیص است و نه رنگ آن.نور و بخصوص نور طبیعی عاملی است بی ثبات :بر حسب زمان و موقع سال و نیز وضع هوا ، وضع نور نیز تغیر می کند . با تغییر نور ادراک ما از محیط - و به ناچار از یک ساختمان - نیز تغییر می کند .
به علت تغییر دائمی نور طبیعی ، آدمی وابسته به جریان طبیعی زمان است که برای او در این موارد وسیله قیاس است و اختلاف اصلی نور طبیعی و مصنوعی نیز از همین جا ناشی می شود: از نظر فیزیکی ایجاد کمییت بهینه برای نور از نظر مقدار ، شدت ، رنگ و گرما و غیره - با نور مصنوعیکاملاً امکان پذیر است ولی تقلید از تغییرات همیشگی نور طبیعی برای ما خاصیت یک زمان سنج طبیعی را دارد که نور مصنوعی مطلاقاً فاقد آن است .
فرم خارجی یک ساختمان با روشنائی روز برای ما قابل تشخیص می شود و درست همین مطلب هنگام طرح یک ساختمان ایجاد مشکل می کند : محل ، اندازه ، فرم و جنس آن بایستی در مرحله طرح ریزی دقیقاً مشخص شوند . محل خورشید را - که منبع اصلی نور طبیعی است - می توانیم از قبل برای هر ساعتی از روز و هر روزی از سال حساب کنیم . اما مقدار نور و عوامل مؤثر بر آن مانند ابر ، باران یا مه و غیره و همچنین اثر اجتماعی - روانی این عوامل بر روی بیننده را نمی توانیم از قبل پیش بینی کنیم . همگی این عوامل مجهولات ما در هنگام طراحی می باشند.
نور پردازی طبیعی فضای داخلی :
ارتباط میانی بین درون و بیرون بر پایه دو عامل است : نور یا به عبارت دیگر مقدار نور طبیعی ای که از بیرون به درون میتابد و آزادی دید چه از درون به بیرون و چه بر عکس .آزادی دید خواسته یا ناخواسته به معنی وجود نور است اما وجود نور همیشه به معنی آزادی دید نیست . به طور کلی سه امکان برای نور پردازی طبیعی وجود دارد :
الف - از طریق روزنامه ها فقط نور به درون راه دارد .
ب - علاوه بر ورود نور ، راه دید به بیرون نیز باز است .
ج - هم نور به داخل می آید و هم امکان دید از هر طرف وجود دارد .
