کارآفرینی کارخانه تولید لنت ترمز خودرو

بخشی از مقاله

خلاصه طرح :
در این طرح به بررسی تولید لنت ترمز خودرو پرداخته شده است ، برای بررسی طرح از روش های آماری و اقتصادی و برآورد های مالی استفاده شده است ، این طرح شامل چهار فصل میباشد ، فصل اول به بیان کلیاتی از قبیل مقدمه ، تاریخچه ، مجوز های قانونی مورد نیاز ، وضعیت بازار ، میزان واردات و صادرات و ... پرداخته است ، فصل دوم به بیان روش انجام کار پرداخته است ، بازدید از واحد کاری مشابه ، نیروی انسانی ، نحوه تامین سرمایه و ... از جمله عناوین موجود در این فصل میباشد ، فصل سوم به بررسی طرح از دیدگاه اقتصادی پرداخته است ( طرح توجیهی یا BP ) ، عناوینی از قبیل نیروی انسانی مورد نیاز ، میزان سرمایه گذاری ، مواد اولیه مورد نیاز ، ماشین آلات مورد نیاز و ... از جمله عناوین موجود در این فصل میباشد ، در نهایت فصل چهارم به بیان نتیجه اجرای طرح می پردازد .

فصل اول
شناخت محصول

معرفي
پروژه مورد بررسي طرح توليد لنت ترمز خود روهاي سنگين مي باشد . با توجه به روند تدريجي توسعه كشور در زمينه هاي صنعتي و حركتي كه در راستاي طرح هاي 5 ساله دولت شروع شده است ، توجه به لوازم جانبي خودروها بطور اعم و لنت ترمز بطور اخص حائز اهميت است . در راستاي همين هدف ، توجه به رشد و توسعه ساخت لنت ترمز خودروهاي سنگين در كشور به دلايل زير مورد توجه قرار گرفته است:

1-نقش استراتژيك حمل و نقل در صنايع كشور و ارتباطات صنعتي و غير صنعتي بين سازمانها ، ارگانها و شركت ها :
با توجه به عدم گسترش كافي خطوط راه آهن در كشور ، عمده حمل و نقل كالا در كشور توسط خودروهاي سنگين انجام مي شود، با توجه به استهلاك زياد لنت اين خودروها كه بطور متوسط هر 6 ماه يكبار بايد تعويض شود ، توجه به اين قطعه مهم امري الزامي است.

2-حمل و نقل مسافران :
در شرايط فعلي با توجه به خطوط هواپيمايي و راه اهن و هزينه هاي بسيار بالاي آنها ، مسافرت از طريق خطوط اتوبوس راني و ميني بوس راني براي مسافران در الويت قرار دارد .حجم وسيع حمل و نقل مسافر از طريق شركتهاي واحد ، خطوط اتوبوس راني و ميني بوس راني و ترمينالهاي بين شهري نياز شديد به لنت ترمز اتوبوس و ميني بوس از انواع مختلف را بيان مي كند و توجه به خود كفايي در اين زمينه را مي طلبد.
3- افزايش روز افزون كارخانجات:
افزايش روز افزون كارخانجات صنعتي و نياز به لنت ترموزهاي سفارشي مثل انواع جرثقيل ها و دستگاههاي مشابه دليل ديگر توجه به ساخت و ساز لنت مي باشد.
با توجه به سه عامل مذكور و توجه به اين نكته كه تنوع لنت خودرو هاي سنگين بسيار زياد بوده و شايد به بيش از دويست نوع برسد، تقاضا براي اين محصول روز به روز افزايش مي يابد .
نكته قابل توجه در ساخت لنت اين است كه با توجه به مشابه بودن فرآيند ساخت لنت هاي مختلف، با كمي تغيير مي توان لنت هاي متفاو.ت را توليد كرد، به عبارت ديگر فرآيند ساخت آن منعطف است ، لذا توليد لنت داراي ضمانت كافي مي باشد و مي توان از اهداف كوتاه مدت اين طرح رسيدن به مهار و دانش فني لازم و بازاريابي دقيق و از اهداف بلند مدت ، رسيدن به سقف توليد اسمي و خود كفايي كامل محصول و در نهايت اجراي طرح هاي تحقيقي براي بهبود كيفيت محصول و ارتقاء تكنولوژي درجهت انتقال تكنولوژي و افزايش صادرات محصولات به خارج از كشور را مي توان نام برد.

معرفي صنعت تحت كار برد
صنايع تحت كاربرد پروژه را مي توان در 2 گروه مورد بررسي قرار داد :
صنايعي كه در توليد ما نقش مهمي ايفا مي كنند كه معمولاٌ همان تامين كننده هاي مواد اوليه محصول ما هستند . از جمله اين صنايع مي توان به كارخانجات توليد خودرو هاي سنگين و كليه صنايعي كه به نحوي در ماشين آلاتشان از لنت استفاده مي كنند مثل ماشين هاي راه سازي ، جرثقيل ها و ....اشاره كرد.

معرفي تكنولوژي از نقطه نظر منشاء
اصولاٌ تكنولوژي يا از طريق انتقال از كشور ديگر يا به وجود آمدن آن مطرح مي شود .از آنجايي كه توليد محصول فوق در داخل كشور انجام مي شود و حدود 37 سال پيش (سال 1347) از طريق انتقال تكنولوژي از آلمان پروسه توليد و روش ساخت مشخص گرديده است . و طي اين سالها نظريات متخصصان و مهندسين خبره در اين صنعت موجب شده است كه تكنولوژي نسبتاٌ قابل قبولي در داخل كشور وجود داشته باشد. بنابراين تكنولوژي تحت كاربرد پروژه نيز ا منابع داخلي تهيه مي گردد و نيازي به خريد يا انتقال تكنولوژي وجود نخواهد داشت ، بنابراين از نقطه نظر منشا مي توان تكنولوژي تحت كاربرد پروژه را منبع ورودي دانست كه از طريق شركت TEX TAR آلمان به ايران انتقال يافته و طي سالهاي گذشته با تغييرات لازمه كامل گرديده و اكنون ما براي طرح لي از آن استفاده خواهيم كرد

معرفي محصولات توليدي
محصولات مورد بررسي ، لنت ترمز خودروهاي سنگين مي باشد . البته با توجه به وجود انواع مختلف خودرو و تفاوت بين لنت هاي انها براي هر كدام لنت خاص خود ، مورد مصرف واقع مي شود . بنابراين تعداد محصولات توليدي بسيار زياد است ، البته شايان ذكر است كه براي خودرو هاي خيلي خاص مانند ماشين هاي راه سازي ، ماشين هاي صنعتي ، جرثقيل هاي سقفي ، واگن هاي جابه جايي سنگ آهن ، قطار و موتور هاي گيره بكسي كه نياز به لنت دارند نيز مي توان به صوزت سفارشي عمل كرد . گفتني است كه علت اين همه انعطاف به

دليل وجود پروسه توليد تقريباً مشابه است ، بنابراين با توجه به تعداد خودروهايي كه از هر نوع خودرو سنگين وجود دارد به صورت بازاري يا سفارشي در مورد انها تصميم مي گيريم ، به عنوان مثال اكثر اتوبوس هاي كشور ما از نوع بنز 302 هستند . با برآوردي كه ار تعداد انها در حال حاضر و توليدات ايران خودرو داريم ، مي توان در مورد ظرفيت توليد انها تصميماتي اتخاذ كنيم كه در فصل بعد به صورت جزئي مفصلاٌ توضيح خواهيم داد . با اين همه مشخصات كمي و كيفي استانداردهاي محصولاتي كه اكثر حجم توليد را شامل مي شوند ، در زير مي آوريم.
• با توجه به اينكه شكل لنت خميده است و منحني شكل مي باشد از اصطلاحاتي به نام درام اتستفده مي شو دكه در واقع قطر منحني لنت مي باشد.
• محصول فرعي در طيف محصولات نداريم .

محصول عرض (mm) ضخامت(mm) طول (mm) درام (mm) وزن (kg)
لنت عقب بنز 10 تني (74) 180 17 192 410 1
لنت عقب بنز 10 تني (68) 170 7/14 20 440 1

لنت جلوي بنز (74) 140 7/14 195 430 1
لنت جلوي بنز (68) 140 7/14 195 430 1
لنت جلوي اتوبوس 302 140 15 230 418 1
لنت عقب اتوبوس 302 160 15 230 418 1

لنت ميني بوس 309 كوتاه 70 9 262 300 4
لنت ميني بوس 309 بلند 70 9 307 300 4
لنت ميني بوس IVECO 178 18 207 381 1
لنت عقب Mack 178 19 216 419 1

موارد استفاده مصرف كنندگان عمده محصول
همانطوري كه مي دانيد لنت يكي از محصولات مصرفي داخل خودرو مي باشد كه در نگه دارنده ( كفشك ) آن قرار دارد و طرز عمل كفشكي لنت به اين صورت است كه پس از ترمز گرفتن توسط پيستوني به كفشكها فشار وارد مي آيند و انها را از هم باز كرده و اين عمل باعث در گير شدن لنت با كاسه چرخ يا ديسك مي شود و باعث كند شدن حركت چرخها مي شود. بنا بر اين دارندگان خودرو هر چند مدت يكبار با مراجعه به لنت كوبها به تعويض لنت هاي خود مبادرت مي ورزند . مصرف كننده عمده محصول ما همين لنت كوبي ها هستند كه

براي عرضه به دارندگان خودرو آن را تهيه مي كنند . مصرف كننده عمده ديگر ، شركت هاي واحد مي باشند ، مصرف كننده ديگر كارخانجات توليدي خودروهاي سنگين مي باشند . كه درصد مصرفي تقريباً ناچيز نسبت به لنت كوبي ها و شركت هاي واحد نيز دارند . مصرف كننده چهارم مصرف كنندگاني هستند كه به صورت سفارشي لنت خريداري مي كنند .
مواد/ قطعات و مجموعه ها خود پروژه كارخانه هاي داخل خارجي از داخل خارجي عام خارجي انحصاري

آزبست ×
رزين ×
پودر اكسيد آهن ×
كالوجو ×
كربنات كلسيم ×
دولوميت ×
باريت ×
اكسيد هاي فلزي ×

فصل دوم
شناخت و بررسي بازار

بررسي بازار به عنوان يكي از كليدي ترين بخشهاي امكان سنجي طرح ها مطرح مي باشد چرا كه كليد محاسبات بعدي بر پايه اين مطالب صورت مي گيرد و اگر مطالعات اين بخش جامع و دقيق نباشد پايه چندان درستي نخواهد داشت بنا براين يك تحليل و بررسي دقيق ضريب اطميناني است براي مطالعه اطلاعات.

1- بررسي توليدات گذشته و وضعيت توليد كنندگان
اولين سازنده لنت در داخل كشور شركت ايران لنت مي باشد كه در سال 1347 شروع به كار نمود، ساير شركتهاي توليد كننده ترمز بعد از سال 1362 وارد بازار شدند و به تدريج بر تعداد آنها افزوده شد . در اين بخش برآوردي از كليه توليدات لنت ترمز سنگين در دهه گذشته عرضه خواهد شد .

83 82 81 80 79 78 77 76 75 74 سال

6200 5990 5770 5546 5345 5130 4910 4720 4360 4180 كل توليد (تن)

در سالهايي كه ميزان توليد به اندازه دلخواه نرسيده اجازه واردات به صورت محدود داده شده است.

در نوسات توليد كارخانجات لنت ترمز چند عامل به چشم مي خورد كه در ذيل به آنها مي پردازيم :
(I) ورود كارخانجات جديد مثل خزر لنت ، لنت كار ، خودرو لنت ، گورت ، كارلنت و ... بعد از اواسط دهه شصت هجري
(II) مديريت ضعيف حاكم بر اكثر كارخانجات توليد كننده لنت ترمز ، بطوريكه در بعضي سالها ،اين كارخانجات در حاليكه در دوران دستيابي به ظرفيت اسمي خود بسر مي برده اند بيشتر از 40 تا 60 درصد ظرفيت اسمي خود توليد كرده اند .
(III) مشكل موارد اوليه در سالهاي اول پس از جنگ به دليل تخريب اكثر واحد هاي پترو شيمي كشود .

2- بررسي قيمت
همانطوريكه در فصل اول توضيح داده شد تنوع توليداتلنت بسيار زياد مي باشد بطوريكه در كل حدود 150 نوع لنت قابل توليد در داخل كشور وجود دارد كه حدود 100 نوع آن به شكل سفارشي مي باشد .اما اين لنت هاي سفارشي درصد بسيار كمي از توليدات را كه حدود 5 درصدمي باشد ، تشكيل مي دهد.بنابراين براي بررسي قيمت ، نمي توان تنك تكلنت ها را بررسي كرد.
راه حل عقلايي در بررسي قيمت لنت ، مطالعه قيمت متوسط لنتهايي مي باشد كه ما مايل به توليد آنها به شكل برنامه ريزي شده هستيم يعني لن خودروهاي سنگين كه يك ليست دهگانه از آن در بخش اول آورده شده است .اين فرض به شرطي صحيح است كه پراكندگي قيمت لنتها به نسبت كم باشد كه خوشبختانه درمورد لنت خودروهاي سنگين چنين است . متوسط قيمت لنت خودروهاي سنگين در حال حاضر 4500 تومان مي باشد.

3- تحليل وضعيت موجود مصرف
مصرف لنت سنگين در حال حاضر به دو بخش تقسيم مي شود:
3-1- خودروهاي سنگين موود و در حال كار در كشور :

با توجه به اينكه عمر مفيد هر لنت براي يك خودرو سنگين چيزي حدود 6 ماه مي باشد و با مد نظر قرار دادن اين مطلب كه حجم عظيمي از خودروهاي سنگين ، در دو جبهه حمل و نقل كالا از طريق انواع و اقسام كاميون ها و تريليها و انتقال مسافران دورن شهري و مسافرتهاي برون شهري از طريق انواع و اقسام اتوبوس ها و ميني بوس ها ، مشغول به كار مي باشند . چشم انداز لنت خودروهاي سنگين درخشان به نظر مي رسد.اين بخش همان مصرف لنت كوبها مي باشد.

3-2-كارخانجات توليد كننده خودروهاي سنگين :
با رشد و كارخانجات توليد كننده ها ماشين آلات سنگين و افزايش توليد انها نياز به لنت ترمز چنين خود رو هايي رشد افزايشي دارد . در حال حاضر كارخانه هاي شهاب خودرو ،زامياد ، ايران خودرو و ايران كاوه عمده ترين كارخانجات هستند كه مي توانند جزء مصرف كنندگان بالقوه ما باشند . اما نكته مهم اين است كه مورد اخير در كل حجم تقاضاي لنت درصد چنداني را به خود اختصاص نمي دهد و عمده مصرف لنت خودروهاي سنگين ، توسط همان خودروهاي سنگين موجود و در حال كار مي باشد.

4-پيش بيني مصرف آينده :
4-1- روش پيش بيني :
همچنانكه در بخش هاي قبل به كرات گفته شد عمده مصرف لنت ترمز توسط لنت كوبان مي باشد و كارخانه هاي سازنده خودروهاي سنگين سهم ناچيزي از ان بازار مصرف را خواهند داشت و اين امر به دليل ناچيز بودن نسبت توليدات سالانه اين شركت ها به كل مصرف خودروهاي موجود مي باشند . با توجه به قيمت متوسط لنت خودروهاي سنگين در 15 سال گذشته و تقاضاي ان در همين مدت ، بدون در نظر گرفتن لنت هاي سفارشي تخمين قيمت لنت در سالهاي آتي كه با روند سالهاي اخير قابل حصول است مي توان از روش رگرسيون مصرف آينده را پيش بيني كرد.

كوچك كردن
اعداد سالها (X) سال قيمت متوسط تقاضا
4- 74 1100 4100
3- 75 1500 4220
2- 76 1700 4800
1- 77 2100 4500
0 78 2400 5050
1 79 2900 5300
2 80 3200 5490
3 81 3800 5850
4 82 4100 5490
5 83 4500 6250

در ذيل محاسبات مربوط خواهد آمد .
پس از محاسبات فرمول هاي رگرسيون داريم:

پيش بيني قيمت پيش بيني تقاضا

a=5029.22 a=2538.8
b=241.57 b=382.4
y=a+BX y=a+BX
y=5029.22+241.57 y=2538.8+382.4

4-2- تحليل پيش بيني :
همانطوريكه ملاحضه شده با توجه به خط رگرسيون كه در قسمت قبل محاسبه شد مي توان تقاضاي سالهاي آتي را برآورد كرد ، اما بايد توجه كرد كه برآورد 10 ساله مصرف د دهه گذشته بدون توجه به نياز به لنت هاي سفارشي خاص بود كه عليرقم سهم ناچيز ، به هر حال دركل تقاضا سهيم مي باشد بنابراين طبق نظر كارشناسان مي توا حدود 1 درصد از كل توليدات سالانه را به اين امر اختصاص داد كه اين مقدار برآورد تقاضاي سالهاي آينده به رقم قبلي افزوده مي گردد .

5-برآورد مصرف
طبق توضيحات قسمت قبل برآورد مصرف را توجه به نرخ رشد متوسط قيمت لنت در سالهاي اخير در جدول ذيل مي آوريم.
سال قيمت متوسط تقاضا سهم لنتهاي سفارشي در بازار سهم صادرات كل تقاضا
85 4834 6721 135 68 6924
86 216 6962 140 70 7172
87 5598 7203 145 73 7421
88 5981 7445 149 75 7669
89 6363 7687 154 77 7918
90 6746 7928 159 80 8167
91 7128 8170 164 82 8416
92 7510 8411 169 85 8665
93 7893 8653 174 87 8914
94 8275 8895 178 89 9162

سهم لنت هاي سفرشي در بازار 2 درصد كل تقاضا را تشكيل مي دهد .
سهم صادرات را برابر 1 درصد كل تقاضا قرار داده ايم.

پيش بيني عرضه
براي پيش بيني عرضه احتياج داريم كه توليد كنندگان لنت خودرو هاي سنگين را بشناسيم و ظرفيت توليدي آنها را شناسايي كنيم . علاوهبر اين شناخت عرضه كنندگاني كه احتمالاً در آينده به جمع توليد كنندگان لنت خودروهاي سنگين خواهند پيوست ، الزامي است . اين رقيبان احتمالاً همان طرح هاي مشابه اي هستند كه يا مثل ما در مرحله مطالعاتي هستند و يا در مرحله اجراي طرح .
پس از بررسي هاي ازم از كارخانه هاي موجود لنت و مراجعه به وزارت صنايع مشخص گردده كه هيچ طرح مطالعاتي ا اجرايي در زمينه توليد لنت ترمز خودروهاي سنگين وجود ندارد و فقط يك طرح مطالعاتي براي توليد وجود دارد .كه در حال اخذ موافقت اصول مي باشد كه جزء خانوده توليد لنت ترمز خودروهاي سنگين محسوب نمي شود .

جدول عرضه كنندگان موجود د ذيل آورده مي شود
نام
كارخانه /مجموعه
كارخانه ها موجود اجرايي مطالعاتي ظرفيت توضيحات
اسمي عادي فعلي
ايران لنت × 1900 1850 1800
خودرو لنت × 1000 950 900
ماشين لنت × 800 740 700
تهران لنت × 600 535 500
گورت × 800 710 650
لنت ساز × 600 590 550
لنت كار × 1100 1090 920
مجموع 6800 6465 6020

تحليل پيش بيني :
با مطالعاتي بررسي هايي كه صوزت گرفته ، مشخص شد كه شركت هاي توليد كننده لنت ترمز عموماٌ به دليل سوء مديرت و مستهلك شدن ماشين آلات و عدم توجه به مسائل كليدي مثل نگه داري و تعمير زير ظرفيت اسمي خود كار مي كنند ، و تقريباٌ در حال حاضر شركتي كه با ظرفيت اسمي خود توليد كند وجود ندارد ، بنابراين با توجه به مسائل فوق و مشكلاتي كه بر سر راه اين شركت ها جهت رسيدن به ظرفيت اسمي خود وجود دارد ، پيش بيني عرضه دقيق اين عرضه كنندگان در آينده تقريباً غير ممكن است .
بنابراين ما براي اطمينان عرضه را در آينده به اين صورت پيش بيني مي كنيم .كه عرضه 2 سال اول دهه آينده با رشد حركت كند كه كارخانجات موجود از ظرفيت متوسط فعلي به ظرفيت عادي برسند و سپس با رشد سريع در سالهاي مياني دهه آينده به سقف نهاي اسمي خود برسد. اين پيش بيني با توجه به نظر كارشناسان معتبر و داراي اطمينان است ، چرا كه رشدي كه براي عرضه در نظر گرفته شده تا حدي بيشتر از مقداري است كه با توجه به مشكلات توليد در آينده وجود خواهد داشت.

برآورد عرضه
همانطور كه گفته شد براي اطكينان بيشتر د دهه آينده طوري پيش بين مي كنيم كه در سالهاي مياني دهه آينده به سقف نهايي ظرفيت اسمي موجود برسد.اطمينان به اين برآرود همانطور كه ذكر شد ازانجا است كه مشكلات توليد در آينده اجازه رسيدن به ظرفيت اسمي موجود را نمي دهد .

صادرات
چند سالي است كه امكان صادرات لنت ترمز براي شركت هاي داخلي فراهم گشته و هم اكنون صادرات لنت ترمز خودروهاي سنگين به كشورهايي نظير يمن و سوريه و ... وجود دارد ، ولي حجم اين صادرات در حال حاضر بسيار محدود مي باشد ، به طوري كه در پيش بيني تقاضا سهم 1 درصد ا كل تقاضاي ساليانه را به آن اختصاص داده ايم . با لحاظ كردن جنبه هاي كنترل كيفيت و نزديك شدن به استاندارد هاي مقبول لنت در جهان امكانات صادرات در حجم بالاتر امكان پذير است .

سهم بازار قابل حصول
با توجه به پيش بيني تقاضاي 10 سال آبنده و افزودن سهم تقاضاي لنت هاي سفارشي و سهم ناچيز صادرات و از طرفي با لحاظ كردن مقدار عرضه سهم بازار قابل حصول را تعيين مي كنيم كه جدول آن در ذيل آمده است .
سال كل تقاضا عرضه كل سهم بازار قابل حصول
85 6924 6400 524
86 7172 6400 772
87 7421 6500 921
88 7669 6600 1069
89 7918 6600 1318
90 8167 6650 1517
91 8416 6800 1616
92 8665 6800 1865
93 8914 6800 2114
94 9162 6800 2362

فصل سوم
بررسي هاي فني

تعيين ظرفيت
در تعيين ظرفيت كارخانه عوامل متعددي دخيل است كه بايد با توجه به نقش و تاثير هر كدام از اين عوامل و وزن دهي به هر كدام ، ظرفيت را تعيين كرد . ابتدا به توضيح نقش هر يك از اين عوامل مي پردازيم و در انتها بر طبق همين توضيحات ، جدول مباني انتخاب ظرفيت را با توجه به درجه اهميت هر ك و امتيازي كه بر حسب اهميت هر كدام به آلتر ناتيو هاي انتخابي مي دهيم ، اقدم به انتخاب ظرفيت مي كنيم :

اثر تقاضاي بازار :
تقاضاي بازار به عنوان مهم ترين عامل موثر در انتخاب ظرفيت طرح ، مطرح مي باشد . اهميت اين گزينه به دان علت است كه ما همواره علاقه مند مي باشيم. كه هر چه بيشتر تقاضاي مازاد بازار را براي كسب سود بيشتر پوشش دهيم . اثر تقاضاي بازار شامل مصرف كنندگان وصادرات لنت و سهم بازاري كه مي توانيم به خود اختصاص دهيم ، مي باشد .
در اكثر مواقع كانون توجه در تعيين ظرفيت طرح ، همين عامل مي باشد ، بنابراين با توجه به بررسي بازار كه در فصل قبل مورد بررسي قرار گرفته و مي توان نسبت به امتياز دهي به آلتر ناتيو هاي انتخابي براي ظرفيت اقدام نمود. بنابر اين در جدول مباني انتخاب ظرفيت ور چه قدر تقاضاي برآورده نشده و يا تقاضاي مورد پيش بيني ما به يكي از آلتر ناتيوهاي نزديك تر باشند ، امتياز بالاتر خواهد بود .

2-اثر مواد ورودي:
همان طوريكه در آينده توضيح خواهيم داد، مواد ورودي ما را ، مواد اوليه تشكيل مي دهند كه تامين آنها از داخل كشور و به سهولت صورت ميگيرد و هيچ محدوديتي براي ظرفيت ما به وجود نمي آيد . اين واقعيت وقتي وضوح بيشتري پيدا مي كند كه بدانيم عمده ترين مواد اوليه ما از طريق كارخانه هاي پتروشيمي و سيمان تهيه مي شود و هر سال تعداد زيادي واحد پتروشيمي و سيمان در كشور در حال راه اندازي است ، لذا اين عامل را به عنوان عامل محدوديت زا در جدول انتخاب ظرفيت وارد نمي كنيم.

3- اثر تاسيسات زير بنايي:
همان طور كه در فصل آينده مشاهده خواهيم كرد ، مصارف انرژي اين كارخانه ها براي دستگاهها و ماشين آلات بيشتر از نوع برقي مي باشد و مصرف آب ، گاز و......بسيار كمتر است. با توجه به بررسي و تعداد ماشين آلات كه در صفحات آينده خواهد آمد مشاهده مي شود كه كل مصارف انرژي و در نتيجه ايجاد تاسيسات زير بنايي براي آن چندان محدوديتي ايجاد نمي كند . اين واقعيت وقتي كاملاٌ روشن مي شود كه بدانيم عمده مصرف انرژي در كارخانه از نوع برق بوده و مقدار كل ان نسبتاٌ كم است و گستردگي شبكه برق و ساير انرژي ها به نسبت مطلوب ميباشد لذا تاسيسات زير بنايي كه بتواند ظرفيت را محدود كند وجود نخواهد داشت و ما آن را وارد جدول مباني انتخاب ظرفيت نمي كنيم.

4-اندازه واحدهاي مشابه :
در انتخاب ظرفيت طرح و با توجه به جدول مباني انتخاب ظرفيت كه در اخر بحث مي آيد ، هر چه ظرفيت طرح به ظرفيت واحد هاي مشابه نزديكتر ميباشد ،داراي امتياز بيشتري است. دليل اين امر استفاده از تجربيات انها در ساخت و طراحي ميباشد.

5-توان رهبري و سازمان دهي :
با توجه به اين كه هر چه يك سازمان وسيع تر باشد رهبري و مديريت و كنترل همه جانبه آن مشكل تر مي باشد، اين عامل، يك عامل محدوديت زا در انتخاب ظرفيت طرح است. بنابر اين هر چه ظرفيت كوچكتر باشد ، امتياز بالاتري دارد.

6-بودجه :
بديهي است بودجه در اختيار ما همواره داراي محدوديت نسبي مي باشد .بنابراين در انتخاب ظرفيت هر چه ظرفيت كمتر باشد داراي امتياز بيشتري است .

7-عدم تمركز :
به دليل اينكه محصول لنت ، محصولي يكپارچه بوده و الزاماٌ بايد تمام مراحل ساخت آن در يك مكان انجام شود، عدم تمركز در انتخاب ظرفيت طرح كارخانه لنت ، بي معني است .

رديف عامل درجه اهميت مقياس توليد
1000 1500 2000 2300
1 تقاضاي بازار 10 70 80
90
100
2 اندازه واحد هاي مشابه 8 80 56
80
56
3 توان رهبري و سازمان دهي 2 20 18
16
14
4 بودجه 6 60 54
48
42
مجموع 230 208 234 212

آلترناتيو انتخابي

جدول توليد براي 5 سال اول بهره برداري
سال درصد توليد نسبت به ظرفيت اسمي ميزان توليد بر حسب تن
1 % 40 800
2 %60 1200
3 %80 1600
4 %100 2000
5 %100 2000

تكنولوژي ( روش توليد ) و چگونگي انتخاب و تامين آن
براي انتخاب تكنولوژي مباني و پايه هاي متعددي وجود دارد كه در هنگام اجرا بايد به اين عوامل توجه نمود. ما نيز در حد توان به اين عوامل به طور خلاصه مي پردازيم :

1- پياده شدن تكنولوژي در كشور فروشنده و كشور هاي صنعتي :
با توجه به اين مطلب كه تكنولوژي ساخت لنت اساساٌ از آلمان به كشور ما وارد شده، اين تكنولوژي قبلاٌ در كشورهاي صنعتي عمده مثل آلمان پياده شده است.

2- كارايي تكنولوژي در كشورهايي كه پياده شده است :
مهمترين نمونه اين مطلب كشور خودمان است . تكنولوژي مذبور پس از ورود به كشور ما به سرعت جا افتاده و با تحولاتي كه در سالهاي بعد پيدا كرده و در كشورمان جايگاه محكمي پيدا كرده و كارايي خود را به اثبات رسانده.

3-همخواني تكنولوژي با امكانات و حساس نبودن آن نسبت به محدوديت هاي ممالك :
در اين زمينه تكنولوژي موجود و مورد نظر ما كه در آينده از آن صحبت خواهيم كرد نسبت به امكانات زير بنايي كشورمان به هيچ وجه حساسيت ندارد.

4- منسوخ نبودن تكنولوژي:
اين تكنولوژي عليرغم اين كه قديمي است ، اما با تحولاتي كه در كشورمان در مورد ان صورت گرفته ، كارايي و پويايي خود را حفظ كرده است.

5- ميزان تجربه و سابقه صاحب تكنولوژي و دور نماي پيشرفتهاي فني آن :
تجربه و سابقه صاحب تكنولوژي كه كشور آلمان مي باشد بسيار عالي بوده و دور نماي پيشرفت هاي فني آن بر همه مشهود است.

6- توان جذب تكنولوژي و قابليت راهبري آن در ايران:
اين تكنولوژي با توجه به سابقه بكارگيري آن در ايران كاملاٌ بومي شده و راهبري آن در حال حاضر در ايران به راحتي صورت مي گيرد.

7-سابقه فروشنده تكنولوژي در ايران و همكاريهاي بعد از فروش :
اين تكنولوژي توسط كشور آلمان به ايران فروخته شده ولي در حال حاضر به هيچ وجه نيازي به پشتيباني اين كشور در مورد اين تكنولوژي نيست چرا كه توانايي تغيير و ايجاد تنوع در لنت و ساخت ماشين هاي مورد نياز كاملاٌ در ايران وجود دارد.

8-آزادي خريدار در انتخاب سازندگان تجهيزات:
در اين زمينه كاملاٌ آزادي انتخاب وجود دارد چرا كه امكانات ساخت تمامي ماشين آلات مورد نياز در كشور وجود دارد و در انتخاب سازندگان كاملاٌ آزادي وجود دارد.

9-تعهد فروشنده تكنولوژي به آموزش نيروي انساني جهت طراحي پروژه هاي جديد :
تمامي زيرو بم ساخت لنت با اين تكنولوژي و ايجاد تغيير و دگرگوني در تركيب درصد عناصر آن در كشورمان شناخته شده است لذا چنان نيازي به آموزش در اين زمينه وجود ندارد.

10-هزينه تكنولوژي:
بدليل امكان ساخت ماشين آلات در داخل كشور هزينه انرژي تقريباٌ صفر خواهد بود و در كل هزينه كمي را متحول خواهيم شد .
در پايان بايد ياد آور شد كه تكنولوژي مد نظر ما از بين تكنولوژي هاي خط توليد ، كارگاهي، محل ثابت و گروهي از نوع " كار كارگاهي " مي باشد .

ليست مواد مصرفي :
در اين قسمت فهرستي از مواد مصرفي مورد نياز براي ساخت لنت به همراه ضريب مصرف تقريبي هر يك ارائه ميدهيم. بكار بردن كلمه تقريبي به اين علت است كه تركيب عناصر تشكيل دهنده لنت براي لنت هاي مختلف ، متفاوت ميباشد . به عبارت ديگر در هر لنت به ازاي كاربرد آن تركيب عناصر داراي درصد هاي متفاوت مي باشد و ما يك درصد متوسط براي لنت هاي خودروهاي سنگين در نظر گرفته ايم.نكته قابل توجه اين است كه درصد تركيب عناصر تشكيل دهنده لنت به طور سري و محرمانه نگهداري مي شود و شناخت در صد دقيق تركيب انها غير ممكن است . به عنوان نكته آخر بايد يادآور شويم كه واحدي كه براي لنت در نظر گرفته ايم " واحد وزني " است نه تعداد، چرا كه به دليل متفاوت بودن وزن لنت هاي مختلف ، عملاٌ به كار بردن واحد هاي تعدادي غير ممكن است .
رديف شرح منابع تامين واحد ضريب مصرف در واحد توليد مصرف در كل ظرفيت هزينه واحد
(تومان) هزينه كل
(تومان)
1 آزبست سيمان فارس kg %25 500000 155 77500000
2 رزين شركت رزيتان kg %18 360000 900 324000000
3 پودر اكسيد آهن متالورژي پودر kg %7 140000 85 11900000
4 كائو چو شركت نفت kg %6 120000 70 8400000
5 كربنات كلسيم باريت ايران kg %5 100000 80 8000000
6 دولوميت باريت ايران kg %4 80000 100 8000000
7 باريت باريت ايران kg %5 100000 360 36000000
8 اكسيدهاي فلزي باريت ايران kg %17 260000 420 109200000
9 پودر لاستيك شركت نفت kg %13 340000 80 27200000
610200000

برگ مسير توليد
از مهمترين و ابتدايي ترين اطلاعات يك كارخانه برگ مسير توليد است . براي اينكه مشخص شود روي هر قطعه چه كارها و اعمالي صورت مي گيرد و ماشين آلات و تجهيزات مورد نياز چگونه انتخاب مي شود ، وجود برگ مسير توليد الزامي است. در اين برگ كليه عملياتهايي كه از ابتدا تا انتها روي مواد صورت مي گيرد همراه با ماشين آلات مربوطه نوشته مي شود . اين برگ در واقع مبنايي جهت برآورد تعداد ماشين آلات و تجهيزات لازم است.

رديف شماره عمليات شرح عمليات ماشين آلات و تجهيزات ملاحظات
1 10 حمل كليه مواد اوليه به سالن توزين گاري دستي

2 20 توزين اكسيدهاي آهنو كربنات كلسيم و دولوميت دستگاه توزين
3 30 حمل مواد وزن شده به آسياب كاردي گاري دستي
4 40 آسياب مواد توسط آسياب كاردي آسياب كاردي

5 50 حمل مواد آسياب شده و آزبست و كربنات كلسيم و دولوميت به سمت ميكسر گاري دستي
6 60 ميكس مواد حمل شده توسط ميكسر ميكسر gk
7 70 حمل مواد به گوشه سالن گاري دستي
8 80 عمل انتظار جهت خشك شدن مواد _
9 90 حمل مواد خشك شده به سمت توزين گاري دستي

10 100 توزين مواد خشك شده دستگاه توزين
11 110 حمل مواد به سمت لو ديگه گاري دستي
12 120 ميكس مواد توسط دستگاه لو ديگه لوديگه بلند
13 130 حمل مواد به سمت سالن توليد گاري دستي
14 140 فرم دهي به مواد توسط پرس فرم پرس فرم

15 150 حمل مواد فرم داده شده گاري دستي
16 160 تهيه شمش توسط پرس پخت پرس پخت 400 تن
17 170 حمل شمش ها به قسمت اره گاري دستي

19 190 حمل شمش ها به قسمت برش گاري دستي
20 200 برش شمش ها برش اتوماتيك
21 210 حمل لنت ها به قسمت ساب گاري دستي
22 220 ساييدن قوس خارجي لنت ساب سنگي
23 230 ساييدن قوس داخلي لنت ساب كنيك كاغذي
24 240 حمل لنت ها به قسمت پخ گاري دستي

25 250 ايجاد پخ در لنت ها پخ دو طرفه
26 260 حمل لنت ها به قسمت دريل گاري دستي

27 270 سوراخكاري لنت ها دريل اتوماتيك
28 280 حمل لنت ها به قسمت كوره گاري دستي
29 290 پختن لنت ها كوره
30 300 حمل لنت ها به قسمت بسته بندي ليفتراك
31 310 بسته بندي توام با بازرسي لنت ها دستگاه بسته بندي
32 320 حمل لنت ها به انبار محصول نهايي ليفتراك

مباني انتخاب ماشين آلات
همانطوريكه ميدانيد براي انتخاب ماشين آلات اصول و مباني معيني ، به شرح زير وجود دارد:
1-درجه انعطاف پذيري نسبت به نوع توليد، ميزان توليد، و جانشين پذيري مواد :
در مورد محصول لنت ترمز با توجه به تنوع بسيار زياد لنت هاي مصرفي در ماشين هاي مختلف اين اصل يعني انعطاف پذيري نسبت به نوع توليد بسيار حائز اهميت ميباشد. از طرفي ديگر به اين علت كه تركيب مواد اوليه توليد لنت براي انواع مختلف لنت متغير مي باشد ، انعطاف پذيري ماشين آلات انتخابي اولاٌ نسبت به درجه تركيب مواد اوليه و ثالثاٌ نسبت به جانشين پذيري مواد اوليه بايد زياد باشد

2- درجه مكانيزاسيون و اتوماسيون :
اين مورد در مواقعي كه حجم توليد بسيار بالا باشد و نياز به توليد انبوه باشد ، بيشتر مد نظر است . در مورد لنت با توجه به ميزان تقاضاي آن به كل ظرفيت موجود در كشور نياز چنداني به توليد انبوه و در نتيجه اتوماسيون بالا نيست.

3-تواناييهاي اصلي نظير ظرفيت توليد ، عمر توليد و هزينه هاي سرمايه گزاري:
با توجه به ظرفيت توليد و هزينه سرمايه گزاري نياز به ماشين آلاتي داريم كه بتواند پاسخگوي اين حجم توليد باشد و هم چنين با توجه به عمر توليد نسبتاٌ بالا بايد ماشين هاي با دوامي خريداري شود.

4-هزينه هاي بهره برداري به ازاي توليد هر واحد محصول :
بديهي است هر ماشين براي توليد هر واحد محصول ، داراي هزينه هاي متغيري است . اين هزينه ها شامل مقدار انرژي مصرفي اعم از آب ، برق و سوخت و هم چنين هزينه هاي نگهداري و تعميرات و ساير هزينه هاي متغير به ازاي هر واحد محصول است.

5-امكانات ساخت ماشين در داخل كشور :
با توجه به سابقه طولاني ساخت لنت در كشور و اشرافي كه در طول اين مدت نسبت به فرآيند ساخت و ماشين آلات مورد نياز به دست آمده امكانات ساخت ماشين آلات مربوطه به طور كامل در كشور موجود مي باشد، لذا براي كمك به توسعه ساخت و طراحي ماشين آلات صنعتي در كشور و هم چنين سهولت در امر خريد و خدمات بعد از فروش ماشين آلات ، مورد اخير در انتخاب ماشين آلات عامل مهمي است .

6-امكانات نگهداري و تعميرات و دسترسي به لوازم يدكي :
اين مورد شامل انعطاف پذيري ماشين نسبت به نگهداري آسان و داشتن دستورالعمل هاي مشخص و معين نگهداري و تعميرات از جانب شركت سازنده مي باشد . از طرفي ديگر سهولت دستيابي به لوازم يدكي امري الزامي است . در مورد محصول لنت با توجه به اينكه خريد ماشين آلات به دلايلي كه در بندهاي فوق گفته شد از داخل كشور براي ما ارجحيت دارد ، دسترسي به لوازم يدكي هم آسان خواهد بود.

7-تجربه و حسن شهرت سازنده :
اين مورد نيز با توجه به تحقيق در مورد شركت هاي سازنده قابل حصول است .
با توجه به مباحث فوق مي توان نتيجه گرفت كه در مجموع خريد ماشين هاي مورد نياز براي ساخت لنت از داخل كشور با صرفه تر است . فوايد اين كار در 7 بند فوق بيان شده است .

ليست ماشين آلات
رديف نام ماشين تعداد شركت سازنده قيمت واحد قيمت كل
1 دستگاه توزين 1 ماشين سازي تبريز 965600 965600
2 ميكسر gk 1 ماشين سازي رافي 9486000 9486000
3 آسياب كاردي 1 شركت خود كفايي صنايع ايران 3153500 3153500

4 لو ديگه بلند 1 ماشين سازي تبريز 16022500 16022500
5 پرس فرم 150 تن 4 شركت خود كفايي صنايع ايران 6398800 25595200
6 پرس پخت 400 تن 10 ماشين سازي تبريز 11475000 114750000

7 اره تسمه اي 2 ماشين سازي تبريز 437500 8755000
8 برش اتوماتيك 2 ماشين سازي تبريز 1946500 3893000
9 ساب سنگي 2 ماشين سازي تبريز 10200000 20400000
10 ساب كنيك كاغذي 2 ماشين سازي رافي 8160000 16320000

11 دستگاه پخ دو طرفه 2 ماشين سازي تبريز 5372000 10744000
12 دريل اتوماتيك 3 ماشين سازي تبريز 8304500 24913500
13 كوره 3 ماشين سازي تبريز 21887500 65662500
14 دستگاه بسته بندي 1 ماشين سازي رافي 2468400 2468400
مجموع 323129200

تعيين تعدادماشين آلات مورد نياز
براي تهيه ماشين آلات مورد نياز بايد با توجه به اعمالي كه هر ماشين روي قطعات مختلف انجام ميدهد ، كسر ماشين آلات را تهيه ميكنيم . با توجه به اينكه تكنولوژي مورد استفاده ما از نوع كارگاهي بوده است كسر ماشينهاي مشابه را با هم جمع مي كنيم و سپس رند مي كنيم ، البته رند اضافي مي كنيم تا كمبودي رخ ندهد.

كسر ماشين
بعد از اينكه كليه اعمالي كه بايد روي قطعات انجام شود همراه با زمان استاندارد آنها تعيين شد ، كسر مورد نياز ماشين را بدست مي آوريم .

براي تعيين كسر مورد نياز ماشين به صورت زير عمل مي كنيم :
Xi . Tij
Fij =
Hj . Uj
Fij : كسر ماشين از نوع i براي عمليات j
Xi : تعداد قطعاتي كه به عمليات i نياز دارند.
Tij : زمان لازم براي انجام عمليات i توسط ماشين j
Hj : زمان در دسترس از ماشين j ام
Uj : ضريب استفاده از ماشين j ام

البته براي يافتن Xi بايد از فرمول زير استفاده كرد :
M
Xi=

Pi : در صد ضايعات عمليات j ام
M : تعداد مورد نياز

برگ تعيين تعداد ماشين آلات
در اين برگ به تعداد ماشين آلات از هر نوع مي پردازيم و مبناي آن به اين صورت است كه يك ماشين انتخاب مي شود و اعمالي كه روي قطعات انجام ميدهد ليست مي شود و زمان هر كدام در جلوي آن نوشته ميشود، سپس اين زمانها با هم جمع مي شوند و به عنوان زمان كل در نظر گرفته مي شود . حال به جاي اينكه كسر هر ماشين را براي هر عمل جدا حساب كنيم از اين اعداد استفاده مي كنيم و تعداد ماشين آلات را به يكباره محاسبه مي نماييم.
رديف نام ماشين ضايعات بر حسب در صد وزن توليدي مورد نياز در روز بر حسب كيلو زمان ماشين بر حسب ثانيه كسر ماشين كارگر توضيحات
1 دستگاه توزين 2 . 0 8260 1 328 . 0 2
2 ميكسر gk 2 . 0 9242 3 981 . 0 1
3 آسياب كاردي 4 . 0 8226 8 . 2 914 . 0 1

4 لوديگه بلند 1 . 0 8193 5 . 2 813 . 0 1
5 پرس فرم 150 تن 1 . 0 8185 12 898 . 3 4
6 پرس پخت 400تن 1 . 0 8177 30 735 . 9 10 شمش ها در ابعادي معادل 3 لنت
7 اره تسمه اي 0 8096 6 928 . 1 2 شمش ها در 4 طبق سه تايي
8 برش اتوماتيك 1 . 0 8096 6 928 . 1 2

9 ساب سنگي 2 . 0 8018 6 909 . 1 2
10 ساب كنيك كاغذي 2 . 0 8072 6 922 . 1 2
11 دستگاه پخ دو طرفه 5 . 0 8056 6 918 . 1 2
12 دريل اتوماتيك 2 . 0 8016 9 863 . 2 2
13 كوره 0 8000 9 857 . 2 3
14 دستگاه بسته بندي 0 8000 3 952 . 0 3

جدول مشخصات ماشين آلات
نكته قابل توجه در اين جدول اين است كه مقدار مصرف برق و آب و ماشين آلات به تفكيك اجزايي از دستگاهي كه مصرف كننده اين دو انرژي هستند بيان شده و سپس مجموع آب و برق مصرفي آنها مشخص شده ، بنابراين ستون اجرا بيان گر كليه اجزاي دستگاه نيست بلكه فقط شامل قطعاتي است كه مصرف كننده آب و برق هستند ، در واقع اجزا و قطعات هر دستگاه بسيار بيشتر است .
رديف نام ماشين ابعاد ( m) اجزاء برق ( kw) آب سوخت ملاحظات
1 دستگاه توزين 1.5×1 موتور اصلي
پمپ روغن 91
3 0 0 اين عمل كاملاٌ مكانيكي است
2 ميكسر 70GK 3× 1.8 سيستم خنك كننده
آب
جك 0

9.5 8

0 0

0 جك به منظور حمل بارهاي سنگين است
3 آسياب كاردي 3×2 موتور اصلي
موتورهاي جمع كن
موتور چرخ حلزون 22
0.8×2
2.3

0

0 موتورهاي جمع كن 2 تا هستند
4 لوديگه بلند 3×2 موتور اصلي
موتور فرعي
دور كم كن حلزوني
جرثقيل
موتور پمپ 9.7
4.6×2
75. 0
1.1
0.09

0

0 موتورهاي فرعي 2 تاهستند
5 پرس فرم 150 تن 2.5×1 الكترو موتور
پمپ روغن
رادياتور 16 پره اي 11
2.2
0 0
0
9
0 تعداد 9 رادياتور وجود دارد
6 پرس پخت 400 تن 2.5×1.5 _ 15.4 0 0 _
7 اره تسمه اي 0.5×0.5 موتور متحرك 3 0 0 _
8 برش اتوماتيك 2.5×0.7 موتور اصلي
موتور فرعي
موتور پمپ روغن
جرثقيل براي
تعويض تيغ برش 30
1.3
2.5
0.5

0

0

_
9 ساب سنگي 2.5*1 موتور اصلي 30 . 0 _
10 ساب كنيك كاغذي 3×0.7 موتور 15 . 0 _
11 دستگاه پخ دو طرفه 2×1 موتور اصلي 30 . 0 _
12 دريل اتوماتيك 2×1 با 10 كلگي 2.2×10 . 0 مته حد اكثر 10 ( تعداد مته هايي كه با توجه به نوع لنت به كار ميرود)
13 كوره 3×2 وسيله گرم كردن 3 ×18 . 0 _
14 بسته بندي 4.5×0.8 پرس
گرمكن
نقاله
پنكه خنك كن 0.3
18
75 . 0
5 .0
0
0
_

سيستم حمل و نقل كارخانه
به طور كلي تجهيزات حمل و نقل در يك كارخانه مي تواند به دو صورت باشد :
1-تجهيزات حمل و نقل متحرك :
عموماٌ شامل وسايل حمل و نقل موتوري ميشود . براي كارخانه لنت وسايل حمل و نقل متحرك به شرح ذيل در نظر گرفته مي شود :
- يك كاميون 10 تني : براي آنكه محصول نهايي را بتوان به بازار برد و به سفارش دهندگان لنت رساند و هم چنين در صورت لزوم براي تهيه مواد اوليه به كار مي رو.
- يك وانت : جهت خريد لوازم اداري و تجهيزات سبك و هم چنين تهيه ما يحتاج آشپزخانه
- ليفتراك : جهت حمل پالتهاي لنتهاي تمام شده از سالن توليد به كوره و از كوره به قسمت بسته بندي و هم چنين تخليه مواد اوليه استفاده ميشود كه به اين منظور به دو عدد ليفتراك كوچك با تناژ 1 تن نياز داريم .
- گاري دستي

2-تجهيزات حمل و نقل ثابت :
اينگونه تجهيزات عموماٌ شامل نقاله ها و جرثقيل هاي سقفي مي باشد كه در كارخانه مورد توجه ما و با توجه به مسير توليد نياز چنداني به آن حس نمي شود .

نوع تجهيزات كشور سازنده كارخانه سازنده ظرفيت به تن تعداد قيمت واحد قيمت كل
كاميون ايران خاور 4 1 20000000 20000000
وانت پيكان ايران ايران خودرو 1 1 5430000 5430000
ليفتراك ايران سهند تبريز 1 2 3000000 6000000
گاري دستي ايران __ 0.5 6 50000 300000
مجموع 31730000

تعيين فضاهاي مورد نياز
1-سالهاي توليد :
با توجه به تعداد ماشين آلات و ابعاد هر كدام ميتوان فضاي خالص مورد نياز براي سالهاي توليدرا پيدا كرد و در نهايت فضاي بدست آمده را جهت يافتن كل فضاي سالنهاي توليد در عدد 4 ضرب مي كنيم ، در انتها فضاي مورد نياز براي تاسيسات داخلي سالنها شامل تابلوهاي برق و سيستم هاي تهويه را به آن مي افزاييم :
m² 8 ، 444 = 2 ، 111 × 4 = كل فضاهاي سالنهاي توليد
براي تاسيسات داخلي سالنها شامل تابلوهاي برق و سيستم هاي گرمايش و سرمايش داخل سالن به مساحت مجموع m² 25 در نظر ميگيريم .
بنابر اين براي كل سالنهاي توليد مساحت m² 470 در نظر گرفته مي شود .

رديف نام دستگاه ابعاد تعداد مساحت مورد نياز

طول عرض
1 دستگاه توزين 1.5 1 1 1.5
2 ميكسر gk 3 1.8 1 5.4
3 آسياب كاردي 3 2 1 6
4 لوديگه بلند 3 2 1 6
5 پرس فرم 150 تن 2.5 1 4 5.2 × 4
6 پرس پخت 400 تن 2.5 1.5 10 75 . 3 ×10
7 اره تسمه اي 0.5 0.5 2 25 . 0 ×2
8 برش اتوماتيك 2.5 0.7 2 75 . 1 ×2
9 ساب سنگي 2.5 1 2 2.5 ×2
10 ساب كنيك كاغذي 3 0.7 2 2.1×2
11 دستگاه پخ دو طرفه 2 1 2 2×2
12 دريل اتوماتيك 2 1 3 2×3
13 كوره 3 2 3 3.6
14 دستگاه بسته بندي 4.5 0.8 1 3.6
جمع 111.2

2- فضاي مورد نياز براي آزمايشگاه :
به منظور آزمايشگاه كنترل كيفيت مساحتي معادل m² 46 در نظر مي گيريم.

3- ساختمانها و مكانهاي رفاهي :
در هر كارخانه علاوه بر قسمتهاي توليدي و قسمتهاي اداري كه كارهاي مديريتي و حقوقي و بازرگاني و غيره انجام ميدهد قسمتهاي رفاهي از جمله قسمتهاي مهم كارخانه به شمار مي رود . در تعيين فضاي اين قسمت ها همانند قسمتهاي قبل از برگ تعيين فضا استفاده نمي كنيم بلكه با توجه به تعداد نفرات كارخانه يك تخمين كلي براي آنها در نظر مي گيريم .

3-1- رستوران :
به منظور رفاه بيشتر كاركنان و جلوگيري از بي انضباتي در زمان صرف غذا بهتر است كه مكاني براي غذا خوري در نظر گرفته مي شود و غذاي كارگران و كارمندان و مديران و ساير كاركنان كارخانه نيز توسط كارخانه داده شود ، تا هم كاركنان از غذاي گرم استفاده كنند و هم اينكه حس وحدت بين كاركنان ايجاد شود و كارگران خود را با سرپرستان و مديران بر سر يك ميز ببينند تا فكر نكنند كه تبعيضي در كار حاكم است . در طرح فضاي اين قسمت علاوه بر سالن غذاخوري ، آشپز خانه ، انبار آشپزخانه ، ظرفشويي و خط سرويس را نيز در نظر مي گيريم.
با توجه به اين كه كل پرسنل كارخانه 193 نفر است ما فضاي لازم براي اين تعداد محاسبه مي كنيم .

3-1-1- غذا خوري :
تجهيزات لازم براي غذا خوري عبارتند از :
يخچال ويترين دار 1 عدد ، جايگاه يخ 1 عدد ، 2 ظرفشويي ، 200 سيني غذا ، 200 صندلي ، 35 ميز، به ابعاد 123× 77 ، 30 پارچ ، 40 نمكدان ، 40 سبد نان ، 2 آب سرد كن ، يك پيشخوان براي سرو غذا . همچنين براي حفظ بهداشت بهتر است قاشق و چنگال و ليوان را هر كس براي خود بياورد اين فضاي سالن غذاخوري به ازاي هر نفر 11 فوت مربع ( طبق استانداردهاي طرح ريزي ) بدست مي آيد :
m² 191 = ² ft / m² 9 0 ، 0 × ² ft411 × 193 = ² ft4 × 193

3-1-3-انبار
براي انبار يك مكان 4×4 در نظر مي گيريم ، يعني انباري به مساحت m²16.
بنابراين كل فضاي رستوران m²277 در نظر گرفته مي شود .

3-2- بهداري :
براي رفع خطرات احتمالي و جزئي كه امكان دارد در كار رخ دهد قسمت بهداري را طراحي مي كنيم . در اين بخش نياز نيست كه از تجهيزات لازم استفاده كنيم ، بلكه ميتوان تجهيزاتي را كه براي يك معاينه كلي و عمل جراحي اوليه تا رسيدن به بيمارستان نياز است طراحي نمود . به هر حال مواردي را كه در اين بخش طراحي ميكنيم به صورت زير است :

3-2-1-اتاق انتظار :
اتاقي كه بيمار در آن منتظر ميماند و پرستار نيز در آنجا مستقر ميشود . اين اتاق را يك اتاق m² 20 = 5×4 در نظر مي گيريم.

3 -2-2- اتاق معاينه :
اين اتاق را كه بيشتر اوقات دكتر در آن صرف ميشود ، يك اتاق ، تجهيزات معاينه كلي ، يك تخت بيمارستاني ، يك ميز بزرگ، يك صندلي چرخدار سيلنددار و 3 صندلي در نظر ميگيريم . براي اين مكان يك اتاق m² 24 = 6×4 طراحي مي كنيم .

3-2-3- سرويسها :
مساحت اين قسمت را m² 6 در نظر مي گيريم.

3-2-4- انبار وسائل بهداشتي و دارو :
يك انبار براي ذخيره دارو و تجهيزات مورد نياز مانند كپسول اكسيژن و .... كه يك مكان m² 9 = 3 ×3 در نظر ميگيريم .
بنابراين كل فضاي اين قسمت m² 59 ميشود .

3-3-رختكن :
اين قسمت را براي كارگران بخش توليد كه نياز به تعويض لباس دارند در نظر مي گيريم كه به راحتيبتوانند لباس و ساير اشياء خود را در اين مكان نگهداري كنند . هم چنين مكاني باشد كه بتوانند در اين مكان البسه خود را با لباسهاي مخصوص كار تعويض كنند . براي اين منظور كمد هايي در نظر گرفته مي شود. پرسنلي كه در ارتباط با سالن هاي توليد بوده و نيازمند تعويض لباس مي باشد حدود 90 نفر مي باشند و ابعاد كمد ها براي هر نفر 1 × 6 ، 0 × 6 ، 0 در نظر ميگيريم پس بنابراين داريم :
m 54 = 6 ، 0 × 90
كه اگر كمد ها را در دو رديف قرار دهيم خواهيم داشت :
M27 = 2 / 54
بنابراين كمد ها را دور يك اتاق مي چينيم كه نياز به يك اتاق 8 ×8 ميباشد .
جمع كل فضاي رختكن = m²64

3-4- دستشويي :
چون از اين مكان بيشتر استفاده مي كنند و بقيه كاركنان كمتر اتفاق مي افتد از اين مكان استفاده كنند- چون در قسمت خودشان اين مكان طراحي شده – به همين علت فضاي آن را زياد در نظر نمي گيريم ، بنا براين 16 سرويس همراه با 2 دستشويي سكو مانند طراحي مي كنيم . فضاي هر سرويس m² 5، 1 = 5 ، 1 ×1 ميباشد كه با ضرب در عدد 16 فضاي اين سرويس ها m² 24 ميشود .
راهروهاي بين سرويس ها و دستشويي ها رانيز 2 متر در نظر مي گيريم ، كه با توجه به اينكه عرض اين قسمت را m8 در نظر گرفته ايم ، m² 32 ميشود . يك راهروي كوچك بين دو راهرو در نظر مي گيريم . بنابراين كل فضاي راهروها m² 34 ميشود .فضاي دو دستشويي روي هم m² 14 است .
• بنابراين كل فضاي اين مكان m²72 مي شود .

3-5- نمازخانه :
در بيشر كارخانه ها از نماز خانه علاوه بر انجام فرضيه نماز براي كارهاي تبليغاتي و عقيدتي سياسي و كتابخانه و هم چنين مكاني براي مراسم و جشنها نيز استفاده ميشود .
براي اين قسمت مكاني در حدود m²100 در نظر مي گيريم . بهتر است اين مكان را تا انجا كه امكان دارد نزديك دستشويي ها قرار دارد تا بتوان در همين مكان وضو گرفت .

3-6- سالن ورزشي :
براي رفاه كاركنان و تشويق آنها در زمانهاي مختلف و ايجاد انگيزه سعي ميشود از مسابقات ورزشي استفاده شود . به همين علت سالني با ابعاد 10 × 20 يعني m² 200 براي سالن ورزشي در نظر گرفته ميشود .

3-7- پاركينگ :
در اين قسمت ما شين هاي شخصي كاركنان قرار خواهد گرفت . فضايي كه براي آن در نظر مي گيريم m²250 است.

3-8-نگهباني و اطلاعات :
براي بخش نگهباني 3 بخش كارشناسي، اتاق نگهباني و اتاق استراحت در نظر ميگيريم كه به ترتيب داراي مساحت 2×3 ، 3×4 ، 4 ×4 هستند بنابر اين مجموعاٌ ، مساحت بخش نگهباني را m² 35 در نظر مي گيريم.
تجهيزات اين قسمت عبارتند از : يك ميز تحرير- 6 عدد صندلي – ساعت ورود و خروج و قفسه هاي قرار گرفتن كارت.

3-9- فضاي سبز :
شايد يكي از قسمتهايي كه كمتر در طراحي كارخانه مورد توجه طراحان قرار ميگيرد فضاي سبز است . به نظر ما فضاي سبز مهمترين قسمت كارخانه است چرا كه علاوه بر اينكه هواي محيط را پاكيزه ميكند، به محيط كارخانه روح ميبخشد و سبب شادابي مي شود . همچنين براي كاركنان توليدي كه نيمي از روز را با ماشين آلات گذرانيده اند و روحيه نسبتاٌ خسته اي دارند ، بهتر است در زمان صرف غذا بنحوي از آن روحيه خارج شوند كه فضاي سبز بهترين وسيله اين كار است . بنابراين محوطهاي در جلوي رستوران در نظر ميگيريم تا كاركنان بعد از صرف غذا براي صرف چاي چند لحظه اي را در آنجا بگذرانند .

به ازاي هر نفر از پرسنل طبق استانداردهاي موجود m² 7 ، 0 در نظر ميگيريم بنابراين داريم :
m² 135 = 7 ، 0 ×193
* براي اين قسمت m²135 در نظر گرفته ميشود

4-فضاي مورد نياز تاسيسات:
تاسيسات كارخانه كه وجود آن الزامي است مقداري فضا را اشغال مي كنند كه در جدول زير آمده است:
تاسيسات مساحت
پست برق m² 4=2 ×2
ژنراتور برق اضطراري m² 1=1×1
منبع آب m²4= 2×2
منبع سوخت m² 4.5 = 3× 1.5
تجهيزات تهويه و سرمايش m² 6= 3×2
جمع كل m²19.5

براي در نظر گرفتن فضاي بين تجهيزات بين تجهيزات بايد مقدار فوق را در عدد 4 ضرب ميكنيم :
m²78 = 4 ×19.5 = جمع كل مساحت تاسيسات

5-فضاي اداري:
در ساختمان اداري اتاق كليه مديران و اتاق اشخاصي كه براي كارشان نياز به مكاني دارند، قرار گرفته است. با توجه به اين كه كارخانه از دفتر مركزي جدا نمي باشد و تمامي مشاغل در يك مكان مستقر هستند ، اين ساختمان از اهميت ويژه اي برخوردار است.
بر طبق استانداردهاي موجود به ازاي هر پرسنل كه نيازمند مكاني در بخش اداري m²10 فضا در نظر مي گيريم.با توجه به اينكه حدود 70 نفر داراي چنين ويژگي هستند . جمع فضاي مورد نياز براي بخش اداري برابر m² 700=10× 70 خواهد بود.
بنابر اين ما فضاي مورد نياز بخش اداري را در يك ساختنان 2 طبقه داراي زير بنايي معادل
m² 350 در نظر مي گيريم .

6-تجهيزات ايمني و آتش نشاني :
مجموع فضاي مورد نياز براي تجهيزات ايمني و آتش نشاني را m²20 در نظر مي گيريم.

7- خدمات توليدي كارخانه :
7-1- دريافت:
وظايف اين بخش به اين شكل در نظر گرفته ميشود:
- تخليه مواد اوليه از وسائل حمل و نقل
-كنترل محموله ها و عمليات رد يا قبول آنها با توجه به مسائل كنترل كيفيت
-فرستادن به انبار قبل از قبول محموله
-ثبت و نگهداري سوابق ارسال كننده
- يادداشت معيوب ها
-ثبت تعداد اقلامي كه به انبار فرستاده شده

7-2-ارسال :
وظيفه اين بخش تحويل گرفتن و ارسال محصول نهايي به مشتري مي باشد. اين بخش همچنين وظيفه ثبت تعداد ورود و خروج محصول به اين قسمت را دارا است.

براي دو بخش فوق مكان هاي زير را طراحي مي كنيم:
1-ساختمان امور دفتري :
براي هر دو بخش يك اتاق m²4 ×5 جهت ثبت و ضبط امور دفتري مرتبط با دريافت و ارسال در نظر مي گيريم.

2- سكوي تخليه :
بصورت شيبدار مي باشد طوريكه ارتفاع قسمت انتهايي ان برابر ارتفاع كمي كاميون مي باشد ، يعني m1.5 همچنين براي عرض آن كه به اندازه عرض كاميون است ، يعني در نتيجه براي حدود m3 ، طول آن هم تقريباٌ برابر طول كاميون مي باشد يعني حدود m 7 . همچنين فضايي را كه براي معابر و گردشگاه ها و خالي كردن بار و حركت ابزار تخليه و حمل و نقل در نظر مي گيريم ، مجموعاٌ m²100 خواهد بود.

7-3- انبارها :
-انبار مواد اوليه
-انبار لوازم يدكي
- انبار ضايعات توليدي
- انبار محصول نهايي
از ميان انبارهاي فوق ، انبارهاي مواد اوليه، لوازم يدكي و مواد مصرفي در يك مكان ولي انبارهاي محصول نهايي و ضايعات در مكاني مجزا و در مجاورت يكديگر قرار مي گيرند. اين مساله به دليل كاهش حجم حمل و نقل و ويژگيهاي Iayout كارخانه است .

انبار مواد اوليه
براي نگهداري مواد اوليه كه از خارج كارخانه خريداري مي شود بكار ميرود. خاصيت مواد اوليه لنت به گونه اي است كه احتياج به قفسه بندي خاصي ندارد و روي هم چيده مي شوند و فقط در كف انبار، به خاطر خيس شدن و آب نخوردن مواد اوليه ، يك طبق چوبي مي گذارند و مواد را كه عموماٌ در گوني يا بسته هستند ،روي آن مي چينند. براي تعيين فضاي انبار ، از برگ تعيين فضاي انبار استفاده ميكنيم كه توانايي نگهداري موجودي 3 ماه توليد را داشته باشد كه اين برگ در پي مي آيد.
رديف ماده اوليه درصد در هر كيلو حد اكثر موجودي وزن هر بسته تعداد بسته مورد نياز تعداد بسته روي هم تعداد طبق اول مساحت هر بسته مساحت طبق يك
1 آزبست 25 125000 45 2778 15 185.2 0.5 92.59
2 رزين 18 90000 50 1800 15 120 0.35 42
3 پودر اكسيد آهن 7 35000 20 1750 20 87.5 0.5 43.75
4 كائوچو 6 30000 40 750 20 37.5 0.5 18.75
5 كربنات كلسيم 5 25000 20 1250 20 62.5 0.5 31.25
6 دولوميت 4 20000 30 666.7 20 33.33 0.5 16.67
7 باريت 5 25000 20 1250 20 62.5 0.5 31.25
8 اكسيدهاي فلزي 13 65000 40 1625 20 81.25 0.5 40.63
9 پودر لاستيك 17 85000 50 1700 20 85 0.5 42.5
مجموع 359

با ضرب كردن فضاي خالص در عدد 5 ، 1 فضاي كل انبار بدست مي آيد:
M540 = فضاي كل

انبار لوازم يدكي :
به علت اينكه نرخ توليد ما كم است اين انبار را به صورت مجزا و در مكان جدا از انبار هاي ديگر در نظر نمي گيريم و آن را در همان مكان انبارها طراحي ميكنيم ، البته آن را از انبار هاي ديگر جدا مي كنيم. نكته حائز اهميت در طراحي اين انبار اين است كه بايد نزديك به سالن توليد باشد تا در صورت نياز به راحتي قطعات و لوازم يدكي از آن به بيرون صادر شود.

موارد كا براي ان انبار طراحي مي كنيم به صورت زير است:
1- از قفسه براي جاسازي و قرار دادن قطعات استفاده مي كنيم كه معمولاً‌چند طبقه است و كمتر از 2 متر ارتفاع دارد
2- ميز و تجهيزات بايگاني براي ثبت اسناد و ورود و خروج قطعات
3- راهرو جهت تسهيل حركت بين قفسه ها
با توجه به موارد فوق فضايي كه براي اين قسمت در نظر مي گيريم به طور تقريبي حدود m²40 خواهد بود

انبار مواد مصرفي :
در اين انبار مواد مصرفي مانند انواع روغن ها ، آب صابون ، گريس ، فيلتر هاي تصفيه ،‌ برچسب هاي لنت و ... نگه داري مي شود . فضاي اين انبار به طور تقريري m²50 در نظر گرفته مي شود.

انبار ضايعات :
با توجه به اينكه طبق جدول تعيين كسر ماشين و با توجه به درصد ضايعات تعيين شده ، روزانه 260 كيلوگرم ضايعات خواهيم داشت و بايد انباري را براي اين ضايعات در نظر گرفت كه حداقل بتوان ضايعات 1 ماه را در خود جاي دهد، بنابراين اين انبار بايد توانايي جاده حداقل 9500 كيلو ضايعات معادل 9500 لنت به طور متوسط داشته باشد كه بدين منظور مساحتي معادل m² 30 كافي است.