گزارش کار آموزی واحد الفین پتروشیمی اراک

بخشی از مقاله

گزارش کار آموزی واحد الفين پتروشيمي اراك

پتروشيمي اراك در يك نگاه
هدف:
ايجاد يك مجتمع پتروشيمي جهت توليد مواد پايه اي و مياني با استفاده از خوراك اصلي نفتا وتبديل آنها به فراورده هاي نهايي پليمري و شيميايي.
سهامداران :
1- شركت ملي صنايع پتروشيمي
2- شركت سرمايه گذاري بانك ملي ايران

3- سازمان تامين اجتماعي
4- سازمان بازنشستگي كشوري

5- شركت سرمايه گذاري تدبير
6- ساير سهامداران
سرمايه نقدي شركت : 600 ميليارد ريال
تاريخچه :
مجتمع پتروشيمي اراك جهت توليد مواد پايه‌اي و مياني با استفاده از خوراك اصلي نفتا و تبديل آنها به فراورده‌هاي نهايي پليمري و شيميايي با سرمايه نقدي حدود 600 ميليارد ريال احداث گرديد . سهامداران آن ، شركت ملي صنايع پتروشي

مي اراك و بانك ملي ايران كه 49 % از سهام را در اختيار دارد مي‌باشند.
توليدات مجتمع :
در ظرفيت كامل توليدات مجتمع بالغ بر 1108000 تن مواد پايه‌اي ، مياني و نهايي مي‌باشد كه نياز بخش وسيعي از صنايع داخلي را تامين و مازاد فرآورده‌ها به خارج از كشور صادر مي‌گردد.
موقعيت مجتمع :
مجتمع پتروشيمي اراك در جوار پالايشگاه اراك در كيلومتر 22 جاده اراك – بروجرد و در زميني به وسعت 738 هكتار قرار گرفته است .

تاريخچه احداث :
اين مجتمع يكي از طرح‌هاي زيربنايي و مهم مي‌باشد كه در راستاي سياست‌هاي كلي توسعه صنايع پتروشيمي و با هدف تامين نياز داخلي كشور و صادرات فرآورده‌هاي مازاد ايجاد گرديده است . اين طرح در سال 1363 بتصويب رسيد و پس از طي مراحل طراحي و نصب و ساختمان در سال 1372 فاز اول مجتمع در مدار توليد قرار گرفت .
در ادامه كار واحدهاي ديگر مجتمع تكميل گرديد و هر ساله با راه‌اندازي ساير واحدها ، شركت بسوي بهبود مستمر و توليد بيشتر

و متنوع‌تر پيش‌ ميرود . در سال 1378 با بهره‌برداري از واحد اتانول آمين زنجيره توليدات مجتمع تكميل گرديد .
از سال 1378 با تصويب هيئت مديره و پس از بررسي‌هاي دقيق عملكرد مجتمع ، شركت در بازار بورس پذيرفته شد و واگذاري سهام آن آغاز گرديد .
اهميت توليدات مجتمع :
از مشخصه هاي استثنايي مجتمع پتروشيمي اراك استفاده از داننش هاي فني وتكنولوژي و فرآيندهاي پيشرفته ميباشد . توليدات مجتمع بسيار متنوع و عمدتا گريدهاي مختلف را شامل ميشود. از لحاظ انتخاب خطوط توليد كمتر مجتمعي را ميتوان يافت كه از مانند مجتمع پتروشيمي اراكتركيبي از توليدات پليمري و شيميايي ارزشمند و حتي شاخه خاصي از توليدات توليدات نظير سموم علف كش ها را يكجا داشته باشد. مجتمع پتروشبمي اراك از لحاظ تنوع , ارزش فرآورده ها و نقش حساس آن در تامين نياز صنايع مهم كشور كم نظير

مي باشد.
خوراك مجتمع :
خوراك اصلي مجتمع نفتاي سبك و سنگين است كه از پالايشگاه اصفهان واراك از طريق خطوط لوله تامين مي شود . خوراك ديگر مجتمع گاز طبيعي است كه از خط لوله سراسري مجاور مجتمع اخذ مي گردد . ضمنا حدود 6000 تن آمونياك و حدود 153000 تن در سال اكسيژن در واحد جداسازي هوا در مجتمع توليد
مي گردد.
نيروي انساني :
كل نيروي انساني شاغل در مجتمع بالغ بر 1847 نفر مي باشد كه حدود 1280 نفر فني و 567 نفر ستادي ميباشد . بر اساس سياست كلي دولت جمهوري اسلامي ايران بخشي از كارها به بخش خصوصي واگذار گرديد كه در اين راستا چندين شركت شامل 1000 نفر نيرو در بخشهاي خدماتي تعميراتي وغيره در مجتمع فعاليت دارند.

مصارف توليدات مجتمع :
مصارف توليدات مجتمع بسيار متنوع وداراي طيف گسترده است . در بخش توليدات شيميايي كليه فراورده ها شامل اكسيد اتيلن / اتيلن گلايكلها – اسيد استيك / وينيل استات – دو اتيل هگزانول و بوتانلها و اتانل آمينها به اضافه سموم علف كشها كاملا در كشور منحصر به فرد مي باشد و نياز صنايع
مهمي را در كشور تامين نموده و مازاد آنها به خارج صادر مي شود .
در بخش پليمري نيز فراورده هاي ارزشمند و استراتژيك انتخاب شده كه بعنوان نمونه مي توان گريد هاي مخصوص توليد سرنگ يك بار مصرف – كيسه سرم –بدنه باطري – گوني آرد – الياف و همچنين ماده اوليه ساخت بشكه هاي بزرگ به روش دوراني و نيز گريد مخصوص توليد لوله هاي آب و فاضلاب و گاز و لاستيك P.B.R را مي توان نام برد .
اولويت مصرف فرآورده هاي مجتمع براي تامين نياز صنايع داخل كشور است

. در ارتباط توليدات مجتمع سهم بسزايي در تامين نياز صنايع پايين دستي دارد به نحوي كه نياز بالغ بر 5000 واحد پايين دستي را تامين مي كند.

واحدهاي مجتمع :
مجتمع داراي 17 واحد فرآيندي و 6 واحد سرويس‌هاي جانبي است .
واحدهاي فرآيندي و ظرفيت توليد آنها بشرح ذيل است :
شركت طراح شركت صاحب ليسانس ظرفيت (تن در سال) نام واحد رديف
تي ـ پي ـ ال - 247000 اتيلن الفين 1
تي – پي – ال بي‌ پي 60000 پلي‌اتيلن سبك LLDPE 2
اوده هوخست 60000 پلي‌اتيلن سنگين 3
تكني‌مونت هاي مونت 500000 پلي‌پروپيلن 4
تي ـ پي ـ ال اي ـ اف ـ بي 7000 بوتن –1 5
اوده هوخست 30000 اسيد استيك 6
اوده هوخست 30000 استات وينيل 7
ميتسويي نپئون زئون 30000 تكفيك بوتادين 8
ميتسويي نپئون زئون 25500 پلي بوتادين 9
تي ـ پي ـ ال اي ـ اف ـ بي 102000 بنزين هيدروژنه 10
Scientific des. تكني مونت 110000 اكسيد اتيلن 11
Scientific des. تكني مونت 105000 اتيلن گليكول 12
ABAY KPT 45000 دو اتيلن هگزانول 13

نارگان Oxiteno 30000 اتانول آمين 14
ترانسپك ترانسپك 1500 كلرو استيل كلرايد 15
راليز راليز 2500 بوتاكلر 16
راليز راليز 500 آلاكلر 17

واحدهاي سرويس‌هاي جانبي:
- آب بدون املاح : ظرفيت 450 متر مكعب در ساعت .
- واحد توليد بخار توسط ديگ‌هاي بخار : 240 تن در ساعت با استفاده از گازهاي خروجي .
- توربين‌ها : 260 تن در ساعت در Fire Boiler .
- واحد نيروگاه : ظرفيت كل توليد 125 مگاوات .
- برج‌هاي خنك كننده : شامل 6 برج .
- واحد هواي فشرده و هواي ابزار دقيق كه 5 كمپرسور هر كدام 26000 نرمال مترمكعب در ساعت .
- واحد تفكيك نيتروژن و اكسيژن از هوا : اكسيژن 14500 نرمال مترمكعب و نيتروژن 6000 نرمال متر مكعب در ساعت .
- واحد تصفيه پساب‌هاي صنعتي : 300 مترمكعب در ساعت .
دست آوردهاي مجتمع :
1- دارنده گواهينامه مديريت كيفيت ISO 14001
2- دارنده گواهينامه سيستم مديريت ايمني و بهداشتي شغلي OHSAS 18001
3- دارنده جايزه كيفيت و مديريت بازاريابي از شركت GQM سال 2001
4- دارنده جايزه تنديس طلايي بين المللي كيفيت محصول سال 2001
5- دارنده عنوان صنعت سبز نمونه كشور در سال 1378
6- اخذ رتبه سوم تحقيقات از جشنواره بين المللي خوارزمي به خاطر اجراي طرح جايگزيني حلال بنزن با تولوان در واحد پي بي آر و توليد كلرواستيل كلرايد به روش مستقيم

7- پذيرفته شدن در بازار بورس بعنوان اولين مجتمع در سطح صنايع پتروشيمي
حفظ محيط زيست :
در طراحي مجتمع بالاترين استانداردها و معيارها جهت حفظ محيط زيست منظور شده است بنحوي كه تقريبا هيچ نوع مواد مضر به طبيعت تخليه
نمي شود. نمونه بارز اقدامات انجام شده جهت جلوگيري از آلودگي محيط زيست ، وجود واحد بسيار مجهز تصفيه پسابها و دفع مواد زايد در مجتمع است.در اين واحد با بكارگيري تكنولوژي پيشرفته كليه آبهاي آلوده به مواد شيميايي و روغني و پسابهاي بهداشتي و غيره تصفيه ميگردد. اين واحد قادر است ماهيانه بالغ بر 250000 متر مكعب آب را تصفيه نموده و بعنوان آب جبراني به سيستم آب خنك كننده مجتمع تزريق نمايد.
ضمنا كليه مواد دور ريز جامد و مايع نيز در كوره زباله سوز سوزانده شده و دفع مي شوند. ايجاد فضاي سبز به اندازه كافي از اقدامات ديگر مجتمع در جهت حفظ محيط زيست مي باشد.
اسكان و امكانات رفاهي :
شركت پتروشيمي اراك به منظور تامين مسكن مورد نياز كاركنان ، به موازات احداث مجتمع طرح عظيم خانه سازي را در شهر مهاجران و در شهر اراك اجرا نموده است .

پروژه خانه سازي شهر مهاجران شامل 1521 واحد ويلايي و984 واحد آپارتماني است كه در زميني به مساحت 150هكتار در مجاورت مجتمع اجرا گرديد و هم اكنون مورد استفاده كاركنان و خانواده آنها مي باشد .
كليه امكانات رفاهي و فرهنگي نظير مهمانسرا ، بازار ، مدرسه ، مسجد ، دبيرستان ، درمانگاه ، تاسيسات تفريحي ، ورزشي و ساير تاسيسات شهري در اين شهر تاسيس شده است كه نمونه بارز عمران و آبادي ناشي از اجراي طرحهاي زير بنايي در منطقه است . ضمنا دو مجتمع آپارتماني كلا شامل 224 واحد به اضافه چند واحد ويلايي در شهر اراك متعلق به شركت است كه همگي مورد استفاده كاركنان مجتمع مي باشد .

شير (Valve):
شير دستگاهي مكانيكي است كه براي كنترل مقدار جريان سيال در صنعت لوله گذاري بكار مي رود.شير از دو قصسمت متحرك و بدنه تشكيل يافته است.
1. متحرك : بر حسب اينكه شير با نيروي انسان ويا نيروي ديگري بسته يا باز گردد ، نوع متحرك متفاوت است . متحركهايي كه با نيروي انسان كار مي كنند از قسمتهاي زير تشكيل شده است :
الف-دسته wleel ب- ساقه stem
ج- گيره Gland د- لايي Packing

2.بدنه از قسمتهاي زير تشكيل شده است:
الف- بندآور Disc ب) نشمينگاه seat
بطور كلي شيرها را به سه دسته تقسيم مي كنند:
1. شيرهاي دستي :Manual valve
2.شيرهاي نيمه خودكار :Semi-Automatic valve
3 . شيرهاي خودكار : Automatic Valve

شيرهاي دستي : براي بستن و يا باز نمودن آنها دخالت كامل انسان نياز است.
معروفترين آنها عبارتند از : كره اي ،كشويي ، پروانه اي ،سماوري ، ديافراگمي زاويه اي
شيرخودكار : شيرهايي هستند كه براي بستن وبازنمودن آنها احتياجي به دخالت انسان ندارند. وانواع آنها عبارتند از : شيرخودكار Control .valve
شيريكطرفه Cheec .valve شير ايمني Safety .valve
شيرهاي نيمه خودكار: آنهايي هستند كه احتياج به دخالت كامل انسان ندارند.
انواع آن عبارتند از : شير موتوري Motor .valve
شيربرقي : Solenid .valve
شير كشويي(Gate .valve): اين شير بايد به صورت باز يا بسته كامل استفاده شود.
از مزاياي اين شير اين است كه افت فشار در طول شير بسيار كم است .
شير كره اي (Globe.valve) : از اين شير براي تنظيم جريان استفاده مي گردد. بايد در كار گذاشتن اين شيرها دقت نموده تا جريان در باز نمودن شير به ما كمك كند .يعني فشار از پايين به بندآور وارد گردد. اين عمل باعث افزايش طول عمر لايي شير مي گردد.

شير ديافراگمي (Diaphragm.valve):از مزاياي اين شير اين است كه خوب بسته مي شود ، گيره نداردوافت فشار در طول اين شير كمتر از افت فشار در شير كره اي است .
شيرروانه اي (Butterfly valve): بندآور اين شير از يك صفحه فلزي تشكيل شده كه حول يك محور عمودي مي چرخد .بستن و يا بازكردن اين شير تحت يك زاويه 90 درجه انجام مي گردد.
شير سوزني (Needle valve) : از خانواده شيرهاي كره اي مي باشد ودر سر راه سيال با فشار بالا بكار مي رود . معمولاً در گروه ابزار دقيق بكار رفته وبراي نمونه گيري مناسب است .
شير خودكار (Automatic. Control. Valve) : اين شيرها جريان ، فشار ، درجه حرارت يك روند (process) را متناسب با فرمانهايي كه مي گيرند ، تنظيم مي نمايند .فرمانهايي كه برالي تنظيم روند بكار مي روند ممكن است هوايي ، هيدروليكي ، برقي باشد. .در بين فرمانها ، فرمان هوايي معمول تر است.

ظروف يا مخازن (Vessels) :

مخزن براي نگهداري مايعات ، گازها و يا جامدات بكار مي رود. مخزن به هر اندازه وشكلي مي تواند باشد . از آنجاييكه نمي توان همه موادرا تحت يك شرايط ذخيره نمود از اين رو بعضي از مخازن را براي فشار بالا و بعضي را براي فشار جو ، گروهي را براي درجه حرارت بالا ويا پايين ويا شرايط ديگر طرح مي نمايند.
معمولترين طبقه بندي مخازن به شرح زير مي باشد:
1.مخزن تحت فشار جو (Atmospheric vessel)

2. مخزن تحت فشار بالا (Pressurized vessel)
3.مخزن زير زميني (Under ground vessel)
4.مخزن دو جداره (Jacketed vessel)
5.مخزن تحت حرارت (Vessel with Heater)
6. مخزن با سرپوش شناور (Float Top Vessel)

مبدل حرارتي : (Heat Exchanger)
مبدل حرارتي دستگاهي است كه بوسيله آن بين دوسيال تبادل حرارت انجام
مي شود.
مبدل حرارتي به صرفه ترين دستگاه صنعتي براي انتقال حرارت از يك سيال به سيال ديگر است .
انواع مبدل حرارتي :
1. لوله دوجداره (DOBLE Wall HEAT Exchenger) :
ساده ترين نوع مبدل حرارتي است كه از دولوله مختلف القطر متحدالمركز تشكيل شده است .
2. رادياتور (Fin TUBE Heat Exchenger) :
رادياتور مبدلي است كه براي گازها باضريب انتقال حرارت پايين بكار مي رود.
اين مبدل بيشتر به عنوان خنك كننده به كار مي رود. سيال خنك كننده هوا
مي باشد كه معمولاً توسط چند بادبزن به مبدل وزيده مي شود.

3. پوسته ولوله (Shell &Tube Heat Exchenger) :
مبدل پوسته لوله متداولترين مبدل حرارتي است كه از قسمتهاي زير تشكيل شده است :
(A پوسته Shell : لوله قطوري كه تعدادزيادي لوله با قطر كم درون آن قرار دارد.
(B لوله Tube : لوله هايي با قطر بين ¼ تا 1 اينچ كه درون پوسته قرار
مي گيرند.
(c صفحه نگهدارنده لوله (Tube. Sheet)

در دو انتهاي پوسته صفحه منقوطي شكلي وجوددارد كه انتهاي لوله ها از دوطرف داخل آن پرچ شده است . اين صفحه ها از يك طرف نگهداري لوله ها را به عهده دارند واز طرفي سيال داخل لوله را از سيال داخل پوسته جدا نگه مي دارند.
(D نيم صفحه نگهدارنده (Baffle)
اين قطعات به صورت نيم دايره بطور متناوب ودر فواصل مساوي در طول لوله ها كارگذاشته شده اند ، كاراين نيم صفحه ها اين است كه : الف ) از خوابيدن لوله ها روي هم جلوگيري نمايد.
ب) پوسته را پر از مايع نگه مي دارند تا حداكثر انتقال حرارت صورت گيرد.
(E سرپوش (Cap)
در دو طرف پوسته قرار دارد وبه ترتيب سرپوش ورودي و خروجي ناميده
مي شود .
موادي كه بايد سرد يا گرم شوند مي توانند از داخل پوسته يا لوله عبور داده شوند ولي اگر شرايط خاصي در سيكل باشد مثلاً رسوبي برجاي ماند ماده را از داخل لوله عبور مي دهند.
انواع مبدل هاي پوسته ولوله : 1) خنك كننده (cooler)
2)گرم كننده (Heater) 3) چگالنده (condenser)
4) دوباره جوشاننده (Reboiler) 5) تبخير كننده (Evaporator)
6) بخار كننده (vaporizer) 7) سردكننده (Cheler)
8) خشك كننده (Drger)
پمپ : (PUMP)
پمپ دستگاهي است كه با ازدياد فشار سيال با عث انتقال آن از نقطه اي به نقطه ديگر مي گردد.
انواع پمپ : بطور كلي پمپ را مي توان به سه دسته تقسيم كرد:
1.پمپ گريز از مركز :Centerifugal pump

2.پمپ رفت و برگشتي :Reciprocating pump
3.پمپ دوراني : Rotary pu
پمپ گريز از مركز : همانطور كه از اسمش پيدا است اساس كار آن برپايه نيروي گريز از مركز استوار است يعني اينكه قسمت متحرك پمپ با حركت دوراني سيال رااز مركز به خارج پرتاب مي كند . چون قطرات سيال پرتاب شده داراي سرعت زيادي هستند در برخورد با پوسته سرعت آنها تبديل به فشار مي شود ،اين اثر باعث خروج سيال از پوسته ميگردد.
اجزاء اصلي پمپ گريز از مركز : 1. پوسته (Casing) 2. پروانه (Impeller)
انواع پروانه ها : 1. پروانه باز 2. پروانه بسته 3.پروانه نيمه باز

پمپ رفت و برگشتي : در اين پمپ جزءمتحرك در يك فاصله معين رفت و آمد
مي كند.
در اين پمپ هادر هر حركت رفت جسم متحرك ، حجم معيني از مايع جابجا
مي شود.
پمپ هاي رفت و برگشتي به سه دسته ي گردند:1. پيستوني 2.پلانجري
3. ديافراگمي
پمپ هاي دوراني : اين پمپها از نوع جابجايي مثبت اند. وداراي ساختماني ساده اند .جريان خروجي يكنواختي دارند.ازدو قسمت پوسته وجزءمتحرك كه اصولاً چرخ دندانه دار وبصورت تيغه مي باشد تشكيل شده است . مايع از ورودي بوسيله چرخ دندانه به سمت خروجي برده مي شود. چرخ دندانه هايي كه آزاد مي گردند، خلاء جزئي در مكش ايجادكرده ومايع سريعتر وارد دندانه ها ي آزاد مي گردد. اين پمپ براي ظرفيت نسبتاً كم با فشار متوسط كاربرددارد.
رفع اشكال در پمپ ها :

الف – اگر پمپ مايع را پمپ نكرد يك يا چند اشكال زير وجوددارد:
1) شيرخروجي يا ورودي بسته است.
2) پمپ در جهت عكش مي گردد.
3) ارتفاع آب رساني خيلي بالا است .
4) ارتفاع مكش كم است .
5) پمپ هواگرفته است .
6) ورودي يا خروجي پمپ گرفته شده است .
7) محرك پمپ صدمه ديده است.

ب- اگرخروجي مايع به يكباره قطع شد ،يك يا چند اشكال زير وجود دارد:
1) ارتفاع مكش كم شده
2) جعبه آب بند نشست مي كند
3)ورودي پمپ نشستي دارد.
4)پمپ هواگرفته
5)شيرهواگيري گرفته شده .
راه اندازي پمپ ها: (Start up)
براي راه اندازي پمپ بايد نكات زيررادر نظر گرفت:
1)بررسي سيستم روغن كاري
2)گريس كاري بعضي قسمتها در صورت لزوم

3)بررسي سيستم خنك كن ياتاقانها
4)گرم كردن پمپ اگر مايع گرم پمپ مي گرددقبل از راه اندازي .
5)چرخاندن محور پمپ بادست براي اطمينان ازجام نبودن آن.
6)تنظيم شير ورودي و خروجي
7)پمپ گريز از مركز رانبايد بدون مايع پمپ شونده به كار انداخت .
8)هيچگاه نبايد پمپ رفت و برگشتي رابا خروجي بسته به كار انداخ

ت.
9)اگر پمپ گريز از مركز رابا شير خروجي بسته به راه انداختيد ،نگذاريدمدت طولاني شود.
10)پمپ رابايد هواگيري نمود.
11)بررسي پمپ پس ازراه اندازي از نقطه نظر نشستي از لاي پوسته ،لايي
فلنج ها.
خوابانيدن پمپ ها: (Shut down)
براي خوابانيدن پمپ ها بايد نكات زير رادر نظر گرفت :
1)اگر پمپ گريز از مركز است بايد اول شير خروجي رابست تا در موقع خوابانيدن به شير يكطرفه پمپ ضربه وارد نگردد.
ازطرفي ممكن است شيريكطرفه خوب كار نكندوبا نشست آب پمپ در جهت عكس بچرخد.
2)اگر پمپ رفت وبرگشتي است احتياج به بستن شير نيست .به عبارت ديگر نبايد شير خروجي پمپ هاي رفت و برگشتي رابه هنگام خوابانيدن بست زيرا يا بستن آن فشاربالا مي رودوامكان دارد كه قسمتي ار پمپ وخروجي پاره شوديا اينكه موتور پمپ بسوزد.
3)اگر پمپ به عنوان يدك خوابيده مي شودبايد دستگاه خودكار رامورد بررسي قرار داد كه مطمئن شويم در صورت لزوم كار خواهدكرد.
4)اگر پمپ براي تعميرات كلي بخوابد بايد شير ورودي وخروجي را كامل ببنديم ودر صورت لزوم ورودي و خروجي را بتا صفحه كور (Blank) ببنديم .
5)اگر پمپ به عنوان يدك خوابيده است بايد سيستم خنك كننده وروغنكاري آن در سرويس باقي بماند.

بخار آب : Steam
بخار آب داراي انرژي داخلي زيادي است كه مي تواند به كار مفيد تبديل گردد.
انواع بخار آب :
1.بخار آب خيس : (Wet Steam) : بخار آب خيس ، بخاري است كه ذرات آب به صورت معلق در آن وجود داشته باشد.