بخشی از مقاله
چکیده
از اساسی ترین مسایل اقتصادی تخصیص بهینه منابع به سمت سرمایه گذاری های پر بازده با ریسک منطقی است. برای این مهم نیاز به معیارهای ارزیابی عملکرد می باشد که بعضی از این معیارها به متغیرهای جریان نقدی و بعضی به محتوای اطلاعاتی سود حسابداری تاکید می کنند. به همین منظور در این پژوهش به بررسی رابطه میان سود قبل از بهره و مالیات و جریان نقدی عملیاتی با بازده سهامداران در شرکت پتروشیمی آبادان و اراک پرداخته شد سپس این رابطه در شرایط عدم تقارن اطلاعاتی مورد آزمون قرار گرفت. برای انجام آزمون فرضیات از روش غیر خطی مارکوف سوئیچینگ استفاده شد.
نتایج آزمون های تجربی با استفاده از اطلاعات مربوط طی سال های 1380 تا 1389 حاکی از آن است که در شرکت پتروشیمی اراک هر دو متغیر سود قبل از بهره و مالیات و جریان نقدی عملیاتی رابطه معناداری با بازده سهام شرکت دارند. در حالی که در شرکت پتروشیمی آبادان تنها متغیر سود قبل از بهره و مالیات رابطه مثبت و معناداری با بازده سهام شرکت دارد. با افزایش عدم تقارن اطلاعاتی نیز مشاهده شد که متغیر جر یان نقد عملیاتی نسبت به متغیر سود قبل از بهره و مالیات رابطه قوی تری با بازده سهام شرکت ها دارد. به عبارتی در شرایط عدم تقارن اطلاعاتی متغیرهای جریان نقدی نسبت به متغیرهای تعهدی همبستگی بیشتری با بازده سهام شرکت ها دارند.
مقدمه
از اساسیترین مسایل اقتصادی تخصیص بهینه منابع به سمت سرمایهگذاریهای پر بازده با ریسک منطقی است. در کشور ما به لحاظ حضور در مسیر توسعه اقتصادی و با توجه به بحث خصوصیسازی، به نظر میرسد که حجم سرمایهگذاری در دورههای آتی روند رو به رشدی خواهد داشت، از طرفی سرمایهگذاران با توجه به عدم تقارن اطلاعاتی نیاز به معیارهایی دارند که بتوانند عملکرد شرکتها را ارزیابی کنند تا به پیروی از آن اقدام به تصمیمات درست اقتصادی بگیرند.
برای این مهم نیاز به معیارهای ارزیابی عملکرد میباشد که بعضی از این معیارها به متغیرهای جریان نقدی و بعضی به محتوای اطلاعاتی سود حسابداری تاکید میکنند. تحقیقاتی که توسط استون و همکاران[23]، دیچو و همکاران [24]، هاو و همکاران [25] انجام شده همگی حاکی از آن است که سود - به علت محتوای اطلاعات اضافی در اجزای تعهدی آن - نسبت به جریانهای نقدی دارای محتوای اطلاعاتی بالاتری است.
در سطح بین المللی نیز بارتو و همکاران [16] به بررسی محتوای اطلاعاتی سود و جریانهای نقدی برای ارزیابی حقوق صاحبان سهام در مورد کشورهای آمریکا، انگلیس، کانادا، آلمان و ژاپن پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد که سود نسبت به جریانهای نقدی اهمیت بیشتری دارد.امّا با توجه به توزیع نامتقارن اطلاعات بین افراد به نظر میرسد که متغیرهای جریان نقدی نسبت به سود حسابداری دارای محتوای اطلاعاتی بیشتری در توضیح عملکرد بازار شرکتباشند. به همین منظور در این پژوهش به بررسی رابطه میان سود قبل از بهره و مالیات و جریان نقدی عملیاتی با بازده سهامداران در شرکت های پتروشیمی آبادان و اراک پرداخته میشود.
مبانی نظری تحقیق
سود حسابداری که با استفاده از سیستم تعهدی تهیه میشود، از نظر بسیاری از استفادهکنندگان صورتهای مالی، ابزاری برای سنجش عملکرد شرکت محسوب میشود. منظور از سنجش عملکرد شرکتها، ارزیابی کلی وضعیت مالی و نتایج عملیات به منظور اخذ تصمیمات منطقی است. به عنوان مثال، سود حسابداری میتواند مبنای اعتبار دهی بانکها به شرکت و یا از شرایط ورود به بورس اوراق بهادار قرار گیرد. هیئت استانداردهای حسابداری مالی، در بیانیه شمارهی 6 مفاهیم حسابداری مالی، استفاده از روش تعهدی در حسابداری را الزامی نموده است. بر این اساس، انعکاس آثار معاملات و رویداهای شرکتلزوماً به معنای ورود و خروج وجه نقد نیست.
به عبارت دیگر، در روش تعهدی، اصولی نظیر"تحقق" و "تطابق" به منظور انعکاس درآمدها و هزینهها و محاسبهی سود حسابداری مورد استفاده قرار میگیرد. در نهایت، موفقیت یک شرکت به توانایی آن در ایجاد جریانهای نقدی بستگی دارد. از طرفی جریانهای نقدی عملی اتی یکی از معیارهای مهم ارزیابی عملکرد از منظر استفادهکنندگان درون سازمانی و برون سازمانی خصوصاً سرمایهگذاران و اعتباردهندگان است. در چارچوب نظری حسابداری مالی که تعیین کننده هدفهای گزارشگری مالی است، توجه خاصی به جریانهای نقدی و امکان پیشبینی آن مبذول شده است. در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره یک هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی 1 - FASB - بیان شده است:
" یکی از هدفهای گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و سایر استفادهکنندگان بالفعل و بالقوه را در برآورد مبلغ، زمان بندی و مخاطره دریافتهای آینده یاری رساند. چشم انداز این دریافتهای نقدی تحت تأثیر توانایی موسسه در تولید وجه نقد کافی برای ادای تعهداتش به هنگام سررسید و سایر عملیات نقدی و از جمله پرداخت سود نقدی سهام و هم چنین تحت تاثیر نگرش عموم سرمایهگذاران راجع به آن توانایی است که به نوبه خود بر قیمت بازار سهام اثر میگذارد ".
کمیته تدوین استانداردهای بین المللی حسابداری 2 - IASC - نیز در استاندارد بینالمللی حسابداری شماره 7 آورده است که: " اطلاعات مربوط به جریانهای وجوه نقد یک واحد تجاری برای استفادهکنندگان صورتهای مالی در فراهم کردن مبنایی به منظور ارزیابی توان آن واحد در ایجاد وجوه نقد و نیازهای آن واحد در به کارگیری این وجوه، سودمند است. هم چنین تصمیمات اقتصادی که توسط استفادهکنندگان اتخاذ میشود مستلزم ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد وجوه نقد، زمانبندی و اطمینان از آن است.
[27]" کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ایران در قسمت مفاهیم نظری گزارشگری مالی بیان نموده است که »اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفادهکنندگان صورتهای مالی مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و قطعیت ایجاد آن است. ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری و استفاده از آن ها در پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار و سنجش انعطاف پذیری مالی، تسهیل میگردد.«
بین سود حسابداری و جریانهای نقدی عملیاتی به دلیل تأثیر عوامل زیر اختلاف وجود دارد:
1. عامل اول، هزینههای غیر نقدی - مانند هزینه استهلاک - است که سود خالص را کاهش میدهد ولی موجب کاهش وجه نقد شرکت نمیشود.
2. عامل دوم، تفاوت زمانی تحقق درآمد و دریافت وجه آن و نیز تحمل هزینه و پرداخت وجه آن میباشد.
3. سومین عامل، سود و زیان غیر عملیاتی ناشی از فروش داراییهای ثابت، اوراق بهادار و سایرسرمایهگذاریهاست
