بخشی از مقاله
يك مدل تصادفي مربوط به تصميمات استراتژيك
مقدمه:
دراين فصل مطالب ارائه شده در فصول گذشته را براي ارائه و تهيه مدل تصادفي مورد تحليل قرار مي‌دهيم. در اين رابطه متغيرهاي تأثيرگذار و مهم را در مدل بررسي كرده و مي‌توان ميزان خطرپذيري را با توجه به متغيرهاي اطلاعاتي و نحوه بر هم كنش و اثر متقابل آنها تحليل مي‌كنيم.
ـ مدل تصادفي: تصميمات استراتژيك
ما تلاش مي‌كنيم عوامل تأثيرگذار در تصميم‌گيري را برحسب متغيرها تهيه كرده و ارتباطات بين آنها را تعيين كنيم. تلاش‌ها در جهت ارائه و تكميل مدل يكپارچه و پيشرفته است. اين امر با درنظر گرفتن متغيرهاي مهم و تأثيرگذار در چهار فهرست قابل ارائه است كه اين موارد داراي ويژگيهاي مشتركي هستند. اين موارد بشرح زير هستند.
ـ ويژگيها و خصوصيات محيطي: اين متغيرها مربوط به ماهيت ساختار هستند و بر چهارچوب سازماني آن مي‌توانند تأثير داشته باشند.
ويژگيهاي واحد «بخش» تصميم‌گيري: متغيرهاي زيادي در ارتباط با اين موضوع وجود دارند كه مي‌توانند در فرآيند تصميم‌گيري تأثيرگذار باشند.
ـ ويژگيهاي اطلاعاتي: اين متغيرها با ابعاد و مقادير كمي ارتباط دارند كه در اين رابطه اطلاعات و سيستم اطلاعاتي مرتبط با آنان به‌گونه‌اي طراحي شده‌اند كه بتوانند از فرآيند تصميم‌گيري استراتژيك حمايت و پشتيباني كنند.
90101 ويژگيهاي محيط كاري «كاربردي»:
فرآيند انجام هر تصميم‌گيري نمي‌تواند بدون وجود فضاي كاربردي قابل پياده‌سازي نيست. اين فرآيند به منظور تحقق علاوه بر محيط پياده‌سازي به عواملي نيز نيازمند است. مهمترين اين موارد بشرح زير هستند.
ـ محيط و فضاي خارجي: تقاضا و درخواستها براي دريافت هر نوع خدمات مي‌تواند سبب اعمال فشار و تنش بر محيط شود و بدنبال آن فضاي بازار و شرايط حاكم برآن و ميزان تقاضاي مشتري تأثير مي‌پذيرند. در اين رابطه برخي آژانسها و نمايندگي‌ها مي‌توانند سبب تشويق و ترغيب فعاليتهاي سازماني و تحولات درون آن شوند.
ـ محيط سازماني: درحين فرآيند سازمان‌دهي، چهارچوب كاري از جمله عوامل مهم و كليدي در اين رابطه هستند. ميزان ارتباطات و بر هم كنشهاي داخلي مي‌توانند عملكرد حفاظتي و پشتيباني از فعاليتهاي مديريتي را انجام دهد. اهداف و سياستها برپايه محيط كاربردي و عملياتي تعيين مي‌شوند.
90102 ويژگيها و خصوصيات يك تصميم ويژه
هر فرآيند تصميم‌گيري استراتژيك برحسب ويژگيهاي سازماني تعيين مي‌شود. اين خصوصيت واحد و منحصر بفرد را مي‌توان بصورت زير طبقه‌بندي كرد:
1ـ ماهيت مشكل استراتژيك، اين امر داراي 2 بخش است،
ـ مقياس و وسعت مسأله بستگي به تصميمات استراتژيك و ابعاد سازماني دارد. اين امر را مي‌توان معمولاً برحسب ميزان تأثيرگذاري منابع تعيين كرد. در اين رابطه متغير زمان و ميزان در دسترس آن در تصميم‌گيري از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است.
ـ ميزان پيچيدگي و تفاوتهاي برپايه تعريفي كه از يك مسأله استراتژيك ويژه صورت مي‌گيرد تعيين مي‌شود. در اين رابطه خصوصيات و ويژگيهاي محيط و شرايط كاري مي‌توانند سريعاً ماهيت و محتواي تصميم را تغيير دهند. نظر و عقيده مرتبط با آن مي‌تواند از يك هفته تا هفته ديگر دچار تغيير شود. بازار مي‌تواند در عرصه رقابت بين ارائه كنندگان محصولات مي‌تواند در نرخ سرعت تغييرات اثرات قابل توجهي داشته باشند.
2ـ عوامل مربوط به تصميم‌گيري مي‌توانند در رابطه با هر نوع تصميم استراتژيك تغيير كنند، باتوجه به تعداد متغيرها حالات و روشهاي گوناگون قابل استفاده هستند و مي‌توان در رابطه با هر موضوع چندين راه حل را ارائه داد. مثالهايي از اين عوامل مهم بشرح زير هستند.
ـ كيفيت تصميم‌گيري در رابطه با سازمان.
ـ ميزان قابليت انحراف و اشتباه در هر بار تصميم‌گيري
ـ گسترش و توسعه واحد تصميم‌گيري از نظر تعداد اعضاء كه مي‌تواند نتايج قابل توجهي بدنبال داشته باشد.
ـ زمان و منابع مربوط كه در يك فرآيند براي حل كردن يك مسأله بكار گرفته مي‌شوند.
90103 ويژگيهاي واحد تصميم‌گيري:
ويژگيهاي متنوع و گوناگوني در رابطه با واحد تصميم‌گيري وجود دارند. اين عوامل مي‌توانند در سطوح مديريتي گوناگون تأثيرگذار باشند، ورودي و خروجي فرآيند بشرح زير است:
ـ مهارتها و كارآيي مي‌تواند در مرحله اول انتخاب و فرآيند تصميم‌گيري، تأثيرگذار باشند.
ـ مهارتهاي فردي مي‌تواند سبب شود كه بهره‌برداري از امكانات بصورت بهينه انجام شود اين منابع و امكانات مي‌توانند در روش شناسي‌هاي بكار گرفته شده بصورت مناسب بكار گرفته شوند.
ـ مسير ثبت اطلاعات مربوط به موفقيتهاي قبلي و آسيب مربوط به آن مي‌تواند در ارائه راه حل مؤثر و كارآمد واقع شوند.
ـ دو گروه مهم مربوط به اين عوامل بشرح زير است:
1ـ گروه يا فرد: تصميمات استراتژيك شباهت زيادي به تلاش گروهي دارد، در اين تصميمات هدف نهايي بر نائل شدن به موفقيت در سازمانهاي خاصي است. در اين موارد فرآيند تصميم‌گيري و قاعده‌مند كردن اطلاعات از ارزش قابل توجهي برخوردار است.
2ـ ويژگيها و خصوصيات فردي: دانش، مهارتها، تجربه و توانمندي‌ها مي‌توانند در تصميم‌گيري نقش تعيين‌كننده‌اي داشته باشند. اين متغيرها بسيار ت؟أثيرگذار هستند. در بسياري از حالات ويژگيها و حالات مي‌توان گروهي از حالات را در نظر گرفت. به اين شيوه مي‌توان اثرگذاري ويژگيها بصورت مطلوب شكل داد.
ـ ويژگيهاي اطلاعاتي:
اطلاعات مي‌توانند ارتباط معقول و منطقي بين عوامل مختلف برقرار كنند و در واحد تصميم‌گيري نقش مهمي داشته باشند. برخي از ويژگيهاي مهم و تأثيرگذار بشرح زير هستند.
ـ انواع و كيفيت اطلاعات مربوط به اطلاعات و نتايج موجود.
ـ كيفيت اين اطلاعات.
ـ هزينه‌هاي افزايشي كه مي‌توانند سبب بهبود كيفيت و كميت اطلاعات شوند.
اطلاعات مي‌توانند در اطمينان به تصميمات و نتايج آنها از نظر تفكرات داخلي و خارجي مهم و ارزشمند باشند. اين عوامل در سيستم‌هاي اطلاعاتي از جايگاه ويژه‌اي برخوردارند و مي‌توان به كمك آنها مكانيسم‌هاي مربوط به ابزار و امكانات را تعديل كرد.
ـ اثر متقابل ويژگيها و خصوصيات
چهار عنصر مهم و اصلي در رابطه با پيشرفت و تكامل چهارچوب كاري در مورد تصميمات استراتژيك وجود دارد، بايد بر اهميت اين عوامل تأكيد كرد و بيان كرد آنها نبايد بصورت مستقل بكار گرفته شوند بدين ترتيب با بهبود فرآيند، اقدامات مرتبط با آن دچار پيچيدگي بيشتري مي‌شوند. در زمان تصميم‌گيري بايد بر اثر اين عوامل در چهارچوب كاري و محيط تصميم‌گيري توجه ويژه‌اي داشت. متغيرهاي بسيار متنوعي وجود دارند كه متأسفانه امكان دخالت آنها بصورت تمام و كمال
وجود ندارد. همين‌طور برخي از آنها بدليل پيچيدگي‌هايي كه به همراه دارند برخي اوقات ناديده گرفته مي‌شوند. در فرآيند تصميم‌گيري، علاوه بر وضعيت فعلي بايد وضعيت آينده و بعدي در نظر گرفته شود. اين امر مي‌تواند در مسير پيشرفت و تكامل طرح و تغييرات بعدي بسياري كارآمد ظاهر شود. در اين زمينه انطباق و هماهنگي اين متغيرها از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. نكته نهايي و مهم در اين مدل مربوط به جهت‌گيري يكسان همه متغيرها و عوامل است. بكارگيري اين ديدگاه مي‌تواند توسط فرد تصميم‌گيرنده، سبب كارآمدي تصميم و تغييرات اعمال شده شود. استراتژي سازماني كه در همه موارد نقش كليدي دارد، بوسيله
برخي عوامل همواره محدود مي‌شود. اين امر سبب مي‌شود تا تغييرات با روند و سرعت كمتري اعمال وند. تمايل در ايجاد تغييرات در جهت همگرايي عوامل مؤثر و افزايش ارتباطات بين آنها مي‌باشد. مهمترين تاثيري كه اين عوامل مي‌تواند بدنبال داشته باشند مربوط به دستيابي به كنترل كارآمد سيستم است. با اعمال اثر اين متغيرها كارآمد مي‌توان تاثير تصميمات اخذ شده را در محيط كاري خارجي بيشتر كرد.
ـ ارتباطات خطرپذيري با مدل
تعريف و توضيح خطرپذيري بصورت عمومي در يك مدل سبب بهبود مدل در همه ابعاد كاربردي آن مي‌شود. مراحل نهايي مربوط به فرآيند تصميم‌گيري و ميزان تاثير آن بر فرآيند مربوط در شكل 2ـ9 نشان داده شده است. در مواجه شدن با محيط كاري و سازماني و در حالت تصميم‌گيري، عدم قطعيت و خطرپذيري نقش تعيين‌كننده‌اي دارد. برخي از نتايج حاصله مي‌توانند ناشي از تغييرات در شرايط محيطي باشند. بعنوان مثال تغييرات بعدي از نقطه‌نظر برخورد با مشتري و
مصرف‌كننده و ميزان استقبال او، به سختي قابل پيش‌بيني است. ويژگيهاي يك تصميم ويژه نظير ميزان پيچيدگي آن مي‌تواند بر خطرپذيري طرح و تصميم صورت گرفته اثرگذار باشد. وروديها مي‌توانند بصورت گروهي در فرآيند و نتايج حاصل تز آن اثر داشته باشند. سيستم‌هاي اطلاعاتي در فراهم كردن سطح آگاهي و اطلاع قابل قبول براي تصميم‌گيرنده از جايگاه ويژه‌اي برخوردارند. ميزان اثر بخشي و كارآمدي هر فرايند تصميم‌گيري با توجه به ميزان خطر طرح ارائه شده تعيين مي‌شوند. سه نتيجه نهايي را مي‌توان در اين حالت بدست آورد.
خطر واقعي = خطر در نظر گرفته شده
خطر واقعي ‹ خطر در نظر گرفته شده
خطر واقعي › خطر در نظر گرفته شده
پيچيدگي بيشتر مربوط به ماهيت‌گذاري خطرات است، اين خطرات از ميزان اثرگذاري در همه مقاطع زماني داراي اثرگذاري يكسان نيستند. بنابراين در حالت پيشرفت و توسعه مي‌بايست وارد گوناگون را در نظر گرفت. در محيط‌هاي سازماني ميزان خطرپذيري در بالاترين سطح درنظر گرفته نمي‌شوند.
نظريه و عقيده كليدي و مهم در رابطه با استراتژي‌هاي سازماني اين است كه ديدگاه و عملكرد همراه بايد در راستاي بهينه كردن فرآيند صورت بگيرند. ويژگي مهمي كه در شناسائي قاعده و اصول فرضيات مرتبط با خطرپذيري وجود دارد، اين است كه برهم‌كنش و اثر متقابل عوامل مهم و تأثيرگذار بايد بدقت درنظر گرفته شود و تصميم‌گيرنده بايد آنها را همواره مدنظر قرار دهد. برخي خطرات و عوامل ايجاد‌كننده اشتباه همواره و در همه حال وجود دارند و غيرقابل اجتناب هستند.
