بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
ارزيابي اجتماعي اجراي پروژه هاي گازي در عسلويه
چالشهاي فرهنگي، اجتماعي اجتماع محلي و مهاجران
اسلاید 2 :
حوزههاي مطالعاتي
1ـ ساختار جمعيتي و قومي منطقه و پيشبيني تغيير و تحولات آتي آن
2ـ وضعيت آسيبهاي اجتماعي مردم محلي و كاركنان شركت نفت و واحدهاي تابعه
3ـ وضعيت گذران اوقات فراغت و امكانات آن
4ـ وضعيت اشتغال و بيكاري، موانع اشتغال مردم محلي و نيروهاي متخصص
5ـ مسايل شهري و مديريت آن (از نظر خدمات رفاهي، مسكن، حمل و نقل و .)
6ـ سازمان كار، مسايل كارگري و كارفرمايي و حقوق كار
7ـ وضعيت قشربندي و نابرابريهاي اجتماعي منطقه
8ـ بررسي ساختار اجتماع محلي، بهبود تعامل مديران نفت، مديريتهاي شهري و محلي، بخش خصوصي و مشكلات نظام تصميمگيري منطقه
9ـ چالشهاي فرهنگي، تغيير و تحولات در ارزشها و نگرشها و رفتارهاي مردم محلي
10ـ آموزش فرزندان و آموزش فني و حرفهاي كاركنان به منظور افزايش مهارت
اسلاید 3 :
مقدمه
ورود يك صنعت فوق مدرن و با سطح تكنولوژي بسيار بالا، هم نظامهاي اجتماعي محلي و هم شخصيت عاملان فردي را به سهولت و به سرعت دگرگون ميسازد و منشاء تغييرات فراواني ميشود. مديريت كارآمد اين دگرگونيها ميتواند موجب تسهيل، تسريع و تعميم رشد صنعت فوق در چارچوب توسعه منطقه و آمايش سرزمين گردد.
از سوي ديگر، برنامهريزيهاي غيرواقع بينانه و يا واگذاري آن و عدم توجه به تأثير اجتماعات محلي بر پيشبرد امر توسعه صنعتي شرايط عمومي رشد و گسترش و حتي تثبيت آن راميتواند به چالش بكشد.
اسلاید 4 :
مقدمه
توسعه، به هيچ وجه امري صرفاً اقتصادي نيست؛ توسعه امري كيفي، انساني است كه انسان از جهات مختلف در كانون آن است. كميتهاي اقتصادي چنانچه منفك از كيفيتهاي زندگي در نظر گرفته شوند معنايي ندارند، و اين هم بديهي است كه اگر بخواهيم كيفيت زندگي (فردي و جمعي) را متحول كنم، بيترديد نياز به كميتهاي اقتصادي و فناوري داريم. ولي شايد اين نكته چندان نادرست نباشد كه اصل، كيفيت زندگي است و توجه به كميتها بدون توجه به كيفيتها، ارزش چنداني ندارد.
اسلاید 5 :
مراحل پروژههاي توسعه
تمام پروژههاي توسعه از چند مرحله عبور ميكنند:
برنامهريزي اوليه (initial planning)
اجرا و ساخت (Implementation and construction)
عمليات و نگهداري (Operation and maintenance).
تأثيرات اجتماعي در هريك از اين مراحل، متفاوت است.
اسلاید 6 :
الف. مرحله برنامهريزي:
منظور از اين مرحله عبارت است از زمان تفكر در مورد پروژه تا زمان شروع عمليات ساخت و ساز. بهعنوان مثال: طراحي پروژه، دريافت مجوزها و ارزيابي آلترناتيوها. تأثيرات اجتماعي از همان روز اول روي ميدهند. اغلب تصور ما اين است كه تا آغاز مرحله دوم (مرحله ساخت) هيچ تأثير اجتماعي روي نميدهد. از همان روز اولي كه شايعاتي در مورد پروژه پخش ميشود هم اميدها و هم دشمنيهاي زياد برانگيخته ميشود. برخي افراد بيروني (غيربومي) به سراغ املاك بالقوه مهم ميآيند و آنها را در انحصار خود درميآورند. مقامات سياسي به موضعگيري ميپردازند و گروههاي ذينفع به جنبوجوش ميافتند. تمام اين تغييرات صرفاً بهخاطر پخش اطلاعات جديد در منطقه، صورت ميگيرند.
اسلاید 7 :
ب. مرحله ساخت و اجرا:
اين مرحله زماني شروع ميشود كه تصميم گرفته شده، اجرا شود و مجوزها صادر شوند. در اغلب پروژهها در اين مرحله شاهد: آزادسازي زمينها، ساخت جاده و ساختمانهاي فراوان هستيم. در برخي اوقات جابهجايي مردم نيز در اين مرحله صورت ميگيرد. بسته به حجم پروژه، مهاجرت نيروي كار به منطقه نيز صورت ميپذيرد و اگر تعداد اين كارگران مهاجر زياد باشد، فشارهاي جديدي بر امكانات زيربنايي اجتماع محلي وارد شده و چون الگوهاي تعامل اجتماعي تغيير مييابد، استرسهاي اجتماعي در بين مردم پديد ميآيد. اجتماع محلي در پاسخ به افزايش تقاضاهاي ايجاد شده در زمينه: مدرسه، امكانات بهداشتي، مسكن و ديگر خدمات اجتماعي، دچار مشكل ميشود. استرسهاي بيشتر زماني پديد ميآيد كه بين اين مهاجران تازه وارد و مردم بومي نوعي احساس خصومت و درگيري پيش آيد كه عمدتاً پيدايش اين احساس ناشي از افزايش ناگهاني در هزينهها (بهخصوص هزينه مسكن)، كاهش خدمات عمومي در محل حتي افزايش عدم اطمينان در مورد آينده، ميباشد. بهطور كلي وقتي پروژه جديدي اجرا ميشود، سازمان محلي و اقتصاد محلي دچار تغيير شده و در نتيجه تغييراتي در رفتار مردم براي انطباق با شرايط جديد، بروز ميدهد.
اسلاید 8 :
ج. مرحله عمليات و نگهداري
اين مرحله زماني شروع ميشود كه مرحله ساخت و اجرا كامل شود. در بسياري از موارد، در اين مرحله پروژه در مقايسه با مرحله قبلي (مرحله ساخت و اجرا) نياز به نيروي كار كمتري دارد. در اين مرحله است كه توسعه صنعتي رخ ميدهد. بهعلاوه در اين مرحله است كه اجتماع ميتواند با شرايط اقتصادي و اجتماعي جديد خود را انطباق دهد. معمولاً در اين مرحله شاهد ثبات نسبي روند جمعيتي و بهبود امكانات زيربنايي هستيم.
اسلاید 9 :
تأثير اجتماعي (Social impact)
منظور از تأثير اجتماعي هرگونه تأثيري است كه پروژههاي توسعه بر شيوه زندگي، كار، روابط اجتماعي، و شيوه سازماندهي مردم باقي ميگذارند. در اين زمينه ميتوان به تغيير در ارزشها، هنجارها و باورهاي مردم نيز اشاره كرد.
در تعريف ارزيابي تأثيرات اجتماعي ميتوان گفت: شناسايي، تحليل و ارزيابي اثرات اجتماعي ناشي از يك حادثه يا رويداد خاص، بهعبارت ديگر، روشي است براي تحليل اينكه رفتار ما انسانها چه اثراتي بر جوانب اجتماعي محيط خواهد داشت. پس ارزيابي تأثيرات اجتماعي ارتباط نزديكي با تغييرات اجتماعي دارد
بهعبارت ديگر ميتوان گفت كه ارزيابي تأثيرات اجتماعي عبارت است از تحليل، نظارت و مديريت بر پيامدهاي اجتماعي پروژههاي توسعه. اين پيامدهاي اجتماعي ميتوانند مثبت باشند يا منفي، آشكار باشند يا پنهان، خواسته باشند يا ناخواسته. هدف از اين ارزيابي حصول اطمينان از اين امر است كه مزاياي پروژه توسعه افزايشيافته و معايب آن كاهش يابد.
بهعبارت ديگر هدف از اين كار، توانمندسازي مردم محلي، فقرزدايي و بهبود وضعيت گروههاي محروم و آسيبپذير جامعه است. برخي از اين گروههاي محروم و آسيبپذير عبارتند از: فقرا، سالمندان، زنان، افراد بيكار، كودكان، اقليتهاي قومي يا مذهبي.
اسلاید 10 :
قلمرو ارزيابي تأثيرات اجتماعي
در دوازده حوزه ذيل ميتوان به ارزيابي تأثيرات اجتماعي پرداخت:
1تغييرات جمعيتي، 2تغيير در الگوي اشتغال،
3جابهجايي و اسكان مجدد، 4اختلال در نظام همسايگي،
5تأثير در سروصدا، 6تأثير در ابعاد زيباييشناختي،
7تغيير در امكان دسترسي، 8تأثير بر تفريحات و اوقات فراغت،
9ايمني و بهداشت، 10واكنش شهروندان،
11تأثير بر اجتماع محلي، 12تغيير در الگوي استفاده از زمين و بهرهبرداري.
اسلاید 11 :
1- تغييرات جمعيتي
ارزيابي تأثيرات اجتماعي هميشه با تحليل ويژگيهاي جمعيتي مردمي كه تحت تأثير پروژه هستند، شروع ميشود. پروژه ميتواند سبب افزايش يا كاهش جمعيت شود. ورود نيروي كار به منطقه كه اغلب سريع ولي موقت ميباشد، فشار زيادي بر امكانات خدماتي و زيربنايي موجود در محل وارد ميسازد.
اسلاید 12 :
2- تغيير در الگوي اشتغال
پروژههاي بزرگ، حداقل در مرحله ساخت پروژه، اغلب به دنبال نيروي انساني زيادي هستند. با احداث و راهاندازي پروژه، نيروي كار لازم براي بهرهبرداري از آن كاهش زيادي مييابد شايد به يكدهم تقليل يابد. اغلب چنين تصور ميشود كه پروژههاي توسعه براي افرادي كه در منطقه زندگي ميكنند، فرصت اشتغال فراهم ميكند ولي در بسياري از مواقع، اين فرض غلط است. اغلب كارگزاران توسعه نيروي كار مورد نياز خود را از بيرون وارد ميكنند. تقاضا براي نيروي كار محلي، بسيار كم است و زماني كه پروژه به مرحله بهرهبرداري ميرسد چون نياز به نيروي انساني متخصص و ماهر دارد لذا باز فرصت شغلي براي مردم محلي چندان زياد نميباشد.
حتي گاهي اوقات پروژه توسعه سبب افزايش بيكاري مردم محلي ميشود. در هرگونه ارزيابي تأثيرات اجتماعي بايستي تغييرات احتمالي در اشتغال را ارزيابي كرد و براي كاهش اثرات منفي آن، راهكارهايي ارائه داد
اسلاید 13 :
3- جابهجايي و اسكان مجدد
در برخي از پروژههاي توسعه به جابهجاي مردم محلي اقدام مينمايندكه در اينگونه موارد ارزيابي اثرات اجتماعي اين اقدام بسيار اهميت مييابد. براي مثال ميتوان به برنامههاي اجراشده در سنگاپور در دهههاي 80-70-1960 كه باعث جابهجايي تقريباً نيمي از جمعيت اين كشور شد، اشاره كرد. مطالعات نشان داده كه پيامدهاي ناشناخته اين پروژهها بسيار زياد بوده و مانع بزرگي براي موفقيت پروژهها محسوب شده است. تغيير شرايط فيزيكي زندگي مردم به ندرت باعث بهبود شرايط زندگي اجتماعي و اقتصادي آنها ميشود.
اسلاید 14 :
4- اختلال در نظام همسايگي
پروژههاي توسعه اغلب به اشكال مختلف بر عادات سكونتي مردم محلي تأثير ميگذارند. خانه و محله نه تنها پناهگاه مردم هستند بلكه داراي كاركردهاي اجتماعي و رواني نيز هستند. فهم اين كاركردها، ارزيابي آنها و جبران اين كاركردها، بسيار دشوار است. اغلب مطالعات نشان داده كه سالمندان و بيسوادان در انطباق با شرايط جديد به مراتب دشواري بيشتري احساس ميكنند تا جوانان و باسوادان. اختلال در نظام همسايگي كه در اثر پروژههاي توسعه اتفاق ميافتد، اثرات رواني و اجتماعي شديدي بر مردم محلي باقي ميگذارد.
اسلاید 15 :
ساير تأثيرات اجتماعي
آلودگي صوتي: يك مسأله اجتماعي مهم است كه بر كيفيت زندگي مردم اثر زيادي دارد زيرا بر خواب، رفتار و ارتباطات مردم شديداً تأثير دارد.
تأثير در ابعاد زيباييشناختي: معمولاً توجه زيادي به اثرات منفي پروژههاي توسعه بر ابعاد زيباييشناختي منطقه صورت نميگيرد.
دسترسي: در نتيجه اجراي پروژه توسعه در دسترسي مردم محلي به امكانات و خدمات تغييراتي صورت ميگيرد كه لازم است مورد بررسي قرار گيرد.
اوقات فراغت: لازم است به اثرات پروژه بر الگوي گذران اوقات فراغت مردم نيز توجه شود.
ايمني وبهداشت: پروژههاي توسعه حتماً داراي پيامدهاي ايمني و بهداشتي هستند بهخصوص در مورد كودكان و سالمندان.
اسلاید 16 :
ساير تأثيرات اجتماعي
واكنش شهروندان نسبت به پروژه: در اين زمينه ميتوان به تشكيل گروههاي فشار براي اثرگذاري بر تصميمگيران اشاره كرد.
تأثير بر اجتماع محلي: پروژههاي توسعه ممكن است سبب توسعه اجتماع محلي شوند يا سبب افت اجتماع محلي گردند.
تغيير در الگوي بهرهبرداري از زمين: پروژههاي توسعه معمولاً بر نحوه استفاده از زمين تأثير دارند نظير از بين رفتن اراضي زراعي.
