پاورپوینت تنوع زیستی در مراتع

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

تنوع زیستی در مراتع

اسلاید 2 :

تنوع زیستی
تنوع در بوم شناسی عمدتا به صورت تنوع زیستی (Biodiversity) مطرح می شود.
اجتماع جمعیت های گیاهی و جانوری در یک ناحیه، تنوع زیستی آن ناحیه نامیده می شوند. به عبارت دیگر تنوع زیستی به عنوان گنجینه زیستی یا بانکی از داده های زیست شناختی در نظر گرفته می شود.

تنوع زیستی را می توان گوناگونی در حیات تعریف کرد که شامل انواع ارگانیسم های زنده، اختلافات ژنتیکی آنها و گوناگونی جوامع، اکوسیستم ها و چشم اندازهایی است که این ارگانیسم ها در آنها حضور دارند و در بعد وسیع تر جریانات مربوط به هر کدام از این سطوح و اثرات متقابل آنها را نیز در بر می گیرد.

اهمیت اکولوژیکی تنوع را با تاثیر تنوع بر عملکرد، پویایی و پایداری اکوسیستم میتوان نشان داد. تعدیل گازهای گلخانه ای، حاصلخیزی و پایداری خاک، جریان انرژی و چرخه مواد، کنترل طبیعی پاتوژن ها و بیماریها از اهمیت های اکولوژیکی تنوع زیستی در یک اکوسیستم می باشند.

اسلاید 3 :

سطوح تنوع زیستی
پژوهشگران معتقدند که تنوع زیستی یک مفهوم سلسله مراتبی است و باید در سطوح مختلف در نظر گرفته شود، که عبارتند از:

اسلاید 4 :

شناخت هر سطح منوط به شناخت سه ویژگی مهم می باشد که عبارتند از:
ترکیب: بیانگر نوع و گوناگونی اجزای مهم در هر سطح می باشد.
ساختار: از چگونگی سازماندهی فیزیکی هر سطح خبر می دهد.
عملکرد: از جریانات اکولوژیکی و تکاملی هر سطح نشات می گیرد.
مفهوم سلسله مراتبی بیانگر این موضوع است که تنوع زیستی را باید در سطوح متفاوت سازماندهی و در مقیاسهای زمانی و مکانی مختلف مورد بررسی قرار داد.
مزایای شناخت سلسله مراتبی:
هر سطح پاسخگوی سوالات اکولوژیکی مشخصی است.
می توان تاثیری که یک عامل محیطی بر یک سطح می گذارد را در سطوح دیگر نیز بررسی کرد.

اسلاید 5 :

تنوع ژنتیکی
تنوع ژنتیکی بزرگی اختلافات ژنتیکی میان افراد یک جمعیت و بین جمعیت های یک گونه تعریف می شود و در پایین ترین سطح نظام سلسله مراتبی قرار گرفته است.
اختلافات ژنتیکی بقای طولانی مدت یک گونه را در مواجه با شرایط تغییر پذیر محیطی تضمین می کنند. برای

مثال:
اگر یک گونه گیاهی تنوع ژنتیکی زیادی داشته باشد و در جمعیت های مختلف ظاهر شود، احتمال وجود جمعیت های مقاوم به شرایط تغییرپذیر محیطی افزایش پیدا می کند.
به عبارت دیگر با کاهش تنوع ژنتیکی، خطر انقراض گونه ها افزایش می یابد.
تنوع ژنتیکی تعیین کننده چگونگی تقابل گونه های گیاهی و جانوری با یکدیگر و با محیطشان می باشد.

اسلاید 6 :

تنوع گونه ای
تنوع گونه ای از دو مولفه تشکیل شده است:

غنای گونه ای:
مربوط به تعداد گونه ها است.
به توزیع افراد گونه ها مربوط می شود.

یکنواختی:
البته غنای گونه ای فقط بر حسب تعداد افراد گونه ها نیست بلکه میتوان تنوع را برحسب پوشش تاجی و یا وزن توده زنده گونه ها نیز تعریف کرد.
ترکیب دو مفهوم غنا و یکنواختی به وسیله برخی از مولفان (کربز، 1999) تحت عنوان ناهمگنی پوشش گیاهی تلقی شده است.
بیشترین بررسی های انجام شده روی تنوع زیستی بر این سطح متمرکز شده است. در این سطح به راحتی می توان اثر عوامل محیطی را در حذف و یا افزایش گونه ها مشاهده نمود و به این دلیل از ارزش مدیریتی زیادی برخوردار است.

اسلاید 7 :

تنوع در سطح جوامع و اکوسیستم ها
اجتماعی از چندین گونه یک جامعه را تشکیل می دهند و با اضافه شدن اجزای غیرزنده و اثرات متقابل آنها به آن اکوسیستم شکل می گیرد.

عوامل تخریبی باعث تغییر در توازن بین گونه ها شده و گونه هایی که از این تغییرات سود می برند غالب می شوند. در نتیجه ترکیب و ساختار این جوامع تغییر کرده و برای اکوسیستم نیز عملکرد جدیدی بوجود خواهد آمد.
شاخصها و مدل ها برای اندازه گیری تنوع در این سطح به سه گروه تقسیم می شوند:
شاخص های غنای گونه ای : تعداد گونه ها را در یک نمونه اندازه گیری می کنند.
شاخص ها و مدل های فراوانی گونه ای که توزیع فراوانی گونه ها را تشریح می کند.
شاخص هایی که غنا و فراوانی گونه ها را برای تعریف تنوع در نظر می گیرند.

اسلاید 8 :

بسیاری از اکولوژیست ها بر این باورند که برای ارزیابی تنوع زیستی و تعین جهت عوامل اثرگذار بر آن بهتر است که گونه های موجود در یک جامعه گیاهی را بر اساس ویژگی هایی که دارند به گروه های متفاوتی تقسیم کرد. محدود کردن ارزیابی ها به سطح گونه، پیچیدگی های موجود در یک جامعه را به خوبی نشان نمی دهد. از این رو جزء دیگری از تنوع را می توان در این سطح استخراج کرد که از آن به عنوان تنوع عملکرد نام می برند.
تعداد و نسبت فراوانی گروه های گیاهی که از نظر اکولوژیکی با هم متفاوتند را تنوع عملکرد در آن جامعه گیاهی گویند. توجه به تنوع عملکرد در مقایسه با تنوع گونه ای باعث شناخت بهتر جریانات یک اکوسیستم می شود.
تنوع عملکرد

اسلاید 9 :

تنوع در سطح چشم انداز
چشم انداز یک واحد اکولوژیکی است که در بر گیرنده چندین جامعه گیاهی و چندین اکوسیستم میباشد، برای مثال می توان یک حوضه آبخیز بزرگ را یک چشم انداز دانست.
تنوع چشم انداز را می توان تعداد و بزرگی اکوسیستم ها و جوامع درون آن به همراه ارتباطات اکولوژیکی آنها تعریف نمود.

عملکرد چشم اندازها:
جریان انرژی، چرخه مواد و آب، تعدیل گازهای گلخانه ای، درجه پایداری زیستگاه ها، نرخ جایگزینی و انقراض جوامع و اکوسیستم های آن، گونه زایی و پراکنش گونه ها.
ساختار یک چشم انداز را می توان با عکس های هوایی و ماهواره ای و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور ارزیابی کرد. استفاده از این روش در بررسی اکوتون ها، نرخ جایگزینی و انقراض زیستگاه ها و واحدهای چشم انداز رایج شده است.

اسلاید 10 :

عوامل تعیین کننده تنوع در یک جامعه گیاهی
گروه اول: عوامل موثر بر پراکنش گونه گیاهی
در مقیاس های بزرگتر تعین کننده تنوع جامعه گیاهی است.
گروه دوم: شرایط زنده و غیرزنده حاکم بر جامعه گیاهی
در مقیاس های کوچکتر تعین کننده تنوع جامعه گیاهی است.

اسلاید 11 :

خصوصیات مکانی تنوع
ویتاکر (1972) سه اصطلاح برای اندازه گیری تنوع زیستی در مقیاس مکانی بیان کرد:

1- تنوع آلفا α :
تنوع درون زیستگاهی است. در واقع همان تنوع گونه های یافت شده در یک اجتماع، زیستگاه یا اکوسیستم است.

2- تنوع بتا β یا تنوع بین زیستگاهی:
تفاوت ترکیب گونه ای و تغییرات تنوع را از یک زیستگاه یا جامعه به زیستگاه و جامعه دیگر و به طور کلی در محیط های مختلف نشان می دهد. از طریق تنوع بتا می توان سرعت تغییرات تنوع گونه ای (تعداد یا یکنواختی آنها) را بین جوامع مختلف و یا در طول گرادیان های محیطی بررسی کرد.

هرچه تعداد موزاییک جوامع گیاهی بیشتر باشد تنوع بتا هم بالاتر خواهد بود. از طرفی می توان گفت که به هر مقدار که تعداد گونه های مشترک کمتری در جوامع مختلف و یا موقعیت گرادیان ها وجود داشته باشد، مقدار تنوع بتا بیشتر خواهد بود.

اسلاید 12 :

اندازه گیری تنوع بتا
S: تعداد کل گونه های گزارش شده در سیستم
α: تعداد متوسط گونه های گزارش شده در نمونه
G: تعداد گونه های اضافه شده در طول گرادیان
L: تعداد گونه های از دست داده شده در طول گرادیان

3- تنوع گاما γ :
تنوع یک واحد بزرگ یا یک چشم انداز است که خود شامل دو جزء تنوع آلفا و بتا می باشد.
مقدار آن را کل گونه های مشاهده شده در پلات های نمونه برداری در نظر می گیرند.

اسلاید 13 :

شاخص های تنوع در سطح چشم انداز
ارزیابی هایی که در سطح چشم انداز صورت می گیرد به دنبال تعیین نرخ جایگزینی جوامع گیاهی در طی زمان و مکان می باشند.
با جایگزینی جوامع گیاهی مثلا جایگزینی علفزارها با بوته زارها و یا درختچه زارها ساختار و ترکیب چشم انداز تغییر کرده و در نتیجه تنوع زیستی در این سطح تغییر می کند.
تعداد زیستگاه ها و یا جوامع گیاهی در یک چشم انداز ساده ترین شاخص ارزیابی تنوع چشم انداز می باشد که معادل غنای گونه ای در سطح جامعه گیاهی است.
شاخص تراکم زیستگاهی (PD) به تعداد زیستگاه ها (یا جوامع گیاهی) موجود در یک چشم انداز (n) به واحد سطح (a) گفته می شود.

اسلاید 14 :

شاخص تراکم حاشیه ای :
این شاخص طول مرزهای موجود بین تمامی زیستگاه ها را اندازه گیری کرده و با تقسیم آن بر مساحت چشم انداز معیار مناسبی برای ارزیابی شکل و ساختار زیستگاه های موجود ارائه می دهد.
:EDتراکم حاشیه
:Eطول کل مرزهای بین زیستگاه ها
:Aمساحت چشم انداز

اسلاید 15 :

چرای حیوانات و تنوع گیاهی
شدت چرا، نوع دام، قابلیت تولید زیستگاه و سابقه چرایی از مهم ترین عوامل تعیین کننده جهت تعیین اثر چرای حیوانات بر تنوع گیاهی می باشند.
سابقه چرایی از این نظر مهم است که تاثیر زیادی بر روند تکامل گونه ها در زیستگاه دارد. گونه های گیاهی در طی روند توالی ویژگی هایی پیدا می کنند که توانایی پایداری جمعیت خود را در مواجهه با چرای حیوانات بدست می آورند.
واکنش گیاهان به چرای حیوانات بستگی به توانایی افراد این گونه گیاهی برای جبران و احیای بافتهای از دست رفته دارد.

اسلاید 16 :

عوامل موثر بر تنوع زیستی
اندازه و شدت نمونه برداری
تخریب و فعالیت های انسانی
کشت و کار
ذخایر غذایی
عوامل توپوگرافی
مراحل توالی
آب های زیرزمینی و رودخانه
چرا

اسلاید 17 :

تلاش در حفظ تمام سطوح تنوع زیستی
تلاش در استقرار مجدد گونه های از دست رفته
تلاش در حفظ و نگهداری زیستگاه های گونه ها
اعمال مدیریت صحیح اکوسیستم و آموزش آن به دیگران
مرتبط دانستن تنوع زیستی با پیشرفت های فرهنگی جامعه که این ارتباط امروزه از طریق فرآیند نسبتا جدیدی با نام اکوتوریسم همراه است.
مهمترین راه های حفظ تنوع زیستی