پاورپوینت سبک خراسانی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

سبک خراسانی

سبک شعر فارسی دری را از آغاز نیمة دوم قرن سوم تا پایان قرن پنجم سبک خراسانی مینامند. از آن جا که نخستین آثار نظم و نثر زبان جدید فارسی در ناحیه خراسان بزرگ پیدا شدف به سبک این آثار، خراسانی گفتهاند.
خراسان بزرگ شامل خراسان کنونی، افغانستان، تاجیکستان کنونی، سرزمینهای ماوراءالنهر و ترکستان هم بود. از این رو در بحثهای تاریخ و ادبیات و سبک شناسی حدود نیم قرن پیش گاهی به سبک خراسانی، سبک ترکستانی هم گفتهاند.

آثار متفرقة دیگری را هم که در همان دوران کهن بیرون از خراسان آفریده شده است به مجاز تغلیب یا غلبه خراسانی خوانند مثلاً به سبک غضائری رازی که تحت حکومت آل بویه در ری میزیست یا به سبک شعر منطقی رازی نیز خراسانی میگویند، زیرا سبک این گونه آثار هم شبیه به سبک آثاری است که در خراسان به وجود آمد. سبک خراسانی به لحاظ تاریخی سلسلههای طاهری، صفاری، سامانی و غزنوی را در برمیگیرد. البتّه بحث اصلی مربوط به دورة سامانیان و غزنویان است.

اسلاید 2 :

دورة طاهریان و صفاریان

در این دوره یعنی قرن سوم از هفت شاعر خبر داریم که مجموعاً از ایشان 58 بیت باقی مانده است:

1- گفتهاند که شعر فارسی با قصیدهای از محمّدبن وصیف سگزی به مطلع زیر شروع شده است:
ای امیری که امیران جعهان خاصه و عام بنده و چاکر و مولای و سگبند و غلام
2- بعد از بسّام کرد (کورد) خارجی (از خوارج) گفته است:
جز تو نزاد حوا و نکشت شیر نهادی به دل و به منشت
3- فیروز مشرقی متوفّی در سال 283هجری قمری که در عصر عمروبن لیث صفاری میزیست.
مرغی است خدنگ، ای عجب، دیدی مرغی که شکار او همه جانا
داده پر خویش کرکسش هدیه تا بچه ش را برد به مهمانا

اسلاید 3 :

دورة طاهریان و صفاریان

4- ابوسلیک گرگانی که معاصر عمرو لیث صفاری (265- 287) بودة :
خون خود را گر بریزی بر زمین به که آب روی ریزی در کناربت پرستنده به از مردم پرست پندگیر و کاربند و گوش دار

5- حنظله بادغیسی که در اوایل قرن سوم (وفات حدود 220) در عصر طاهریان میزیست:
مهتری گر به کام شیر در است شو خطر کن ز کام شیر بجوی
یا بزرگی و عزّ و نعمتو جاه یا چو مردانت مرگ رویاروی

6- محمود ورّاق هروی که هک عصر طاهریان و صفاریان بود:
نگارینا به نقد جانت ندهم گرانی در بهار، ارزانت ندهم
گرفتستم به جان دامان وصلت نهم جان از کف و دامانت ندهم

7- مسعودی مروزی شاعر معروف اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم شاهنامهای سروده بود که از آن جز سه بیت نماندهاست.
نخستین کیومرث آمد به شاهی گرفتش به گیتی درون پیش گاهی
چو سالی به گیتی پادشاه بود که فرمانش به هر جایی روا بود
سپرّی شد زمانی خسروانا که کام خویش راندند در جهانا

اسلاید 4 :

مختصبات زبانی دوره طاهریان و صفاریان
مختصات زبانی:
مختصّات زبانی این چند شاعری که ذکر شد همان مختصّات زبان کهن یا به اصطلاح سبک خراسانی است.
مثلاً اگر دو شعر ابوسلیک و حنظله را در نظر بگیریم، در شعر ابوسلیک اصلاً لغت عربی نیست و در شعر حنظله فقط سه لغت عربی است: خطر، هزّ و نعمت. در شعر بوسلیک «به» بدون فعل «است» به معنی «بهتر است» آمده است. «ریزی» فعل مضارع بدون «می» و«ب». «بت پرستندهم صفت مرکب فاعلی غیر مرخّم. فعل امر بدون«ب» ؛پندگیر . افعال قدیمی چون گوش داشتن (به معنی به هوش بودن و مواظب بودن و مراقب بودن). صفت مرکب فاعلی مرکب: مردمپرست.
در شعر حنظله شو به معنی برو . Mardant← به جای Mardanat و واژة کهن رویاروی جلب نظر میکند.
در شعر مسعودی«ش» در گرفتش «شین» فاعلی است. در سپرّی مشدّد شده است.

اسلاید 5 :

مختصّات فکری و ادبی طاهران و صفاریان
از لحاظ فکری اشعار این دوره بیشتر از نوع ادب تعلیمی هستند که با لحنی حماسی در باب مهتری و خون آزادگی داشتن پند و اندرز میدهد.
از لحاظ ادبی بیشتر این اشعار قطعه هستند؛ قطعات دوبیتی که بیت اوّل آنها مصرّع نیست. این شعرها صنایع ادبی ندارند. تصویری نیستند(از بیان سود نجستهاند) شعرهایی مستقیم و حرفی هستند که نمایش نمیدهند و مجسّم نمیکنند و بیشترمتنی بر منطق نثرند. نثری که موزن شده باشد. بین کلمات پیوندهای هنری نیست.