بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
درس اندیشۀ اسلامی(1)
اسلاید 4 :
فصل سوم: خداشناسی اسلامی 1(راههای خدایابی)
علی اصغر نصیری
استادیار و عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شاهرود
اسلاید 6 :
مقدمه
1-برخی همچون علامه طباطبایی(ره) معتقدند آدمی آگاهانه یا ناخودآگاه در ژرفای وجود خویش به وجود امر قدسی(: خداوند) باور داشته و در هستی و موجودیت او هیچگونه تردیدی ندارد. از قرآن کریم نیز چنین چیزی برداشت میشود:
« اَ فِی اللهِ شَکٌّ فَاطِرالسَّماوَاتِ وَ الاَرضِ.»(سورۀ ابراهیم، آیۀ 10)
2- سؤال: اگر وجود خداوند امری فطری و تردیدناپذیر است، پس این همه نزاع و مناقشه بر سر وجود خدا در میان خداباوران از سویی و مُلحِدان و منکران خدا از سوی دیگر برای چیست؟
اسلاید 7 :
پاسخ:
1- گرایش درونی و کشش باطنی در آدمی به سوی امر قدسی، امری فراگیر و همگانی است.
2- اما این گرایش و کشش، تصویر روشنی از متعلِّق خود در اختیار آدمی قرار نمیدهد.
3- در نتیجه ویژگیهای تفصیلی متعلِّق کشش و گرایش مذکور، مورد تردید و مناقشه قرار گرفته که این خود نیز موجب اختلاف نظر و یا خطا در تلقی ما از خداوند شده است.
اسلاید 8 :
مثال:
* میل و کشش طبیعی ما به غذا یا سایر نیازهای طبیعیمان، با وجود فراگیری و اجتنابناپذیر بودن، تصویر آشکار و تفصیلی از نوع نیازمان در اختیار نمیدهد.
* لذا در خصوص ویژگیهای غذای حقیقی یا مفید به تحقیق نیازمندیم.
* و در این راستا چه بسا دچار اختلافنظر شویم و یا حتی به خطا رویم.
اسلاید 9 :
نتیجه گیری:
در حقیقت بسیاری از امیال و کششهای عام آدمیان همچون میل به خوشبختی و سعادت، خیر و نیکی، آرامش و یا میل به زیبایی نیز همانند میل و گرایش به خداوند فراگیرند،
اما تشخیص متعلِّق حقیقی آنها نیازمند تحقیق از طریق بهکارگیری ابزار و روشهایی است که مصون از خطا باشند و یا دستِ کم میزان اشتباه را در تشخیص کاهش دهند.
بر این اساس، نکتۀ مهم، تشخیص خداوند حقیقی از خداوند پنداری است.
اسلاید 10 :
دیدگاهها دربارۀ امکان شناخت وجود خداوند
آیا اساساً آدمی میتواند به این پرسش « که آیا خداوند حقیقتاً وجود دارد؟ » پاسخی در خور دهد؟
به عبارت دیگر،
آیا گزارۀ « خدا موجود است » قابل شناخت است؟
در پاسخ به این سؤال دو دیدگاه وجود دارد:
1- شناختناپذیری وجود خداوند
2- شناختپذیری وجود خداوند
اسلاید 11 :
1- رویکرد شکّاکان
2- رویکرد تجربهگرایان
3- رویکرد ایمانگرایان مسیحی
رویکردها دربارۀ شناختناپذیری وجود خداوند
اسلاید 12 :
1- رویکرد شکّاکان
اسلاید 14 :
2- رویکرد تجربهگرایان
اسلاید 15 :
نقد و بررسی رویکرد تجربهگرایان
1- ادعای عام تجربهگرایان، ادعایی خود متناقض و خود ویرانگر است.
توضیح: این گزارۀ تجربهگرایان که «تنها گزارههای تحقیقپذیر تجربی معنادارند»، خود گزارهای تجربهپذیر نیست.
2- ادعای تجربهگرایان با تاریخ علم ناسازگار است.
توضیح: تاریخ علم نشان داده است که واقعیتهایی که در یک دورۀ تاریخی تجربهپذیر نبودند، در ادوار بعدی تاریخ علم مورد تحقیق تجربی قرار گرفتند. مثل میدانهای نیرو یا امواج رادیویی و الکترومغناطیسی.
3-بر اساس دیدگاه تجربهگرایان، تمام گزارههای حوزههایی همچون اخلاق، هنر، ادبیات و شعر و فلسفه و دین، گزارههایی بیمعنا میشوند.
توضیح: درحالیکه نمیتوان این دست گزارهها را از زندگی آدمی حذف کرد و اتفاقاً بدون این گزارهها، زندگی بیمعنا میشود.
اسلاید 16 :
3- رویکرد ایمانگرایان مسیحی
اسلاید 18 :
روشها و منابع شناخت
1- روش تجربی
2- روش عقلی(برهانی)
3- روش شهودی(عرفانی)
4- روش وحیانی
اسلاید 19 :
بررسی روش تجربی در شناخت خداوند
مقصود از روش تجربی: روشی است که دانشمندان «علوم طبیعی» مانند فیزیک، شیمی، زیستشناسی و زمینشناسی از آن بهره میبرند. در این روش «مشاهده» نقش مهمی در فرایند روش تجربی دارد.
سؤال: آیا روش تجربی برای پاسخگویی به پرسش از وجود خداوند، رهگشاست؟
پاسخ: خیر. زیرا :
1- از آنجا که روش تجربی فقط در امور مشاهدهپذیر و مادی کاربرد دارد لذا بهکارگیری روش تجربی در حوزۀ الاهیات و خداشناسی که موضوعات آن غیرمادی هستند و مشاهدهپذیر و محسوس نیستند، صحیح نیست.
2- بر اساس تحقیقات اخیر، بر پایۀ روش تجربی نمیتوان فرضیههای علمی را به اثبات قطعی رساند، در حالیکه در قلمرو الاهیات در پی گونهای جزم و قطعیت در مسئلۀ وجود خدا هستیم.
اسلاید 20 :
بررسی روش عقلی(برهانی) در شناخت خداوند
* از میان شاخههای مختلف دانش بشر میتوان ریاضیات و بهویژه هندسه را نمونۀ کامل بهکارگیری روش برهانی دانست.
* سؤال: آیا روش برهانی برای بررسی مسئلۀ وجود خدا روش مناسبی است؟
* پاسخ: بله. زیرا :
1- روش برهانی هم در امور مشاهدهپذیر و هم امور غیرمشاهدهپذیر کاربرد دارد.
2- با استفاده از روش برهانی میتوان به نتایج قطعی دست یافت.
3- هدف اصلی در روش برهانی اثبات صدق و درستی نتایج است در حالیکه در علوم تجربی، نتایج کاربردی و تکنولوژیکی دارای اهمیت بیشتر هستند.
نتیجه: اگرچه روش برهانی، روش مناسبی برای شناخت خدا میباشد اما به دلیل محدودیتهایی که دارد( کلی بودن و نپرداختن به جزئیات)، به تنهایی روش کاملی به شمار نمیرود.
