بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
رزق و روزی حلال-1
اسلاید 3 :
تعریف رزق
رزق در لغت به معناي چيزي است كه از آن بهره برده ميشود.
رزق و روزي كه خداوند آن را به عهده گرفته و ضمانت نموده عبارت است از: سهم و نصيبي كه بايد به مخلوقات برسد تا بتوانند به وجود و بقاي خود ادامه دهند.
راغب در مفردات مي گويد: رزق گاهي به عطاء دائمي اطلاق مي شود، خواه دنيوي باشد يا اخروي و گاهي به نصيب و بهره و گاهي به غذايي كه وارد جوف مي شود. گويند: شاه رزق لشكر را داد و دانش روزي من شده است.
خلاصه آن كه رزق عطايي است كه از آن منتفع مي شوند خواه طعام باشد يا علم و يا غير آن. (قاموس قرآن)
اسلاید 4 :
علامه طباطبايي (رحمه الله) دربارۀ توسعه معناي رزق از نظر قرآن مي گويد:
«معناي رزق روشن و واضح است و آنچه از موارد استعمال آن به دست ميآيد اين است كه در معناي اين كلمه نوعي بخشش و عطا هم خوابيده؛ مثلا ميگويند پادشاه به لشگريان رزق ميدهد، كه اين جمله تنها شامل مواد غذايي لشگر ميشود، قرآن كريم هم ميفرمايد:
” وَ عَلَي الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ”[بقره، ۲۳۳٫]؛ مردي كه صاحب فرزند است بايد رزق و لباس همسران را به طور متعارف بگيرد. كه در اين آيه لباس جزء مصاديق رزق شمرده نشده است.
اين معناي اصلي و لغوي كلمه بود، ولي بعدها در معناي آن توسعه دادند و هر غذايي را كه به آدمي ميرسد، چه دهندهاش معلوم باشد و چه نباشد رزق خواندند، گويا رزق بخششي است كه به اندازه تلاش و كوشش انسان به او ميرسد هر چند كه عطا كننده آن معلوم نباشد،
سپس توسعه ديگري در معناي آن داده و آن را شامل هر سودي كه به انسان رسد نمودهاند هر چند كه غذا نباشد، و به اين اعتبار همه مزاياي زندگي اعم از مال و جاه و عشيره و ياوران و جمال و علم و غيره را رزق خواندند…
نيز از شعيب حكايت فرموده كه به قوم خود گفت:” يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلي بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي، وَ رَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً”[هود، ۸۸٫] كه مراد وي از” رزق حسن” نبوت و علم بود».
اسلاید 5 :
اهمیت رزق و روزی
آيات، روايات، ادعيه، نمازها و دستورات فراواني پيرامون رزق و طلب و آداب آن وارد شده كه همۀ اينها بر اهميت رزق و روزي دلالت مينمايد؛
به عنوان نمونه:
اسلاید 6 :
الف: خداوند متعال دربارۀ استفاده از زينتهاي حلال و روزي هاي پاكيزه مي فرمايد:
قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ. (اعراف/32)
«بگو: چه كسي زينت هاي الهي را كه براي بندگان خود آفريده، و روزي هاي پاكيزه را حرام كرده است؟ بگو: اين ها در زندگي دنيا، براي كساني است كه ايمان آوردهاند (اگر چه ديگران نيز با آنها مشاركت دارند ولي) در قيامت، خالص (براي مؤمنان) خواهد بود. اين گونه آيات (خود) را براي كساني كه آگاهند، شرح ميدهيم»
اسلاید 7 :
ب: امير المؤمنين(علیه السلام) مي فرمايد:
«وَ قَالَ (علیه السلام) لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَسَاعَةٌ يُنَاجِي فِيهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ يَرُمُّ مَعَاشَهُ[مَعَايِشَهُ[ وَ سَاعَةٌ يُخَلِّي بَيْنَ نَفْسِهِ وَ بَيْنَ لَذَّتِهَا فِيمَا يَحِلُّ وَ يَجْمُلُ وَ لَيْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ يَكُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِي ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَةٍ فِي مَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِي غَيْرِ مُحَرَّم».
«مؤمن شبانه روز خود را بايد به سه قسمت تقسيم كند يكي براي عبادت يكي براي كسب روزي براي خانه و يكي براي لذت هاي حلال».
اسلاید 8 :
ج: در حديث ديگري از آن حضرت نقل شده است كه: «طلب رزق نموده و نيازهاي خود را جستجو بنماييد زيرا طالب آن به آن دست خواهد يافت».
اسلاید 9 :
د: در الدر المنثور آمده است كه عبد الرزاق (در كتاب المصنف) از ايوب روايت كرده كه گفت: «مردي از بالاي تلي مشرف به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شد، (منظور اين است كه از جاي خطرناكي عبور ميكرد)، مردم گفتند: عجب مرد چابكي است! اي كاش اين چابكي را در راه خدا صرف ميكرد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: مگر راه خدا منحصر در جنگيدن و كشته شدن است؟
آن گاه فرمود: راه خدا بسيار است، بيرون شدن از خانه و سفر كردن براي طلب رزق حلال و فراهم نمودن هزينه زندگي پدر و مادر، راه خدا است، و نيز سفر كردن براي طلب رزق حلال جهت زن و فرزند راه خدا است، و سفر كردن و طلب رزق براي به دست آوردن قوت خويشتن نيز راه خدا است، بله كسي كه براي زيادتر كردن مال(از غير راه حلال) به سفر ميرود، او در راه شيطان است».
اسلاید 10 :
ه: امام صادق (علیه السلام)مي فرمايد: «خداوند متعال، سفر كردن و به غربت رفتن را در طلب روزي دوست ميدارد».
و: در كتاب كافي از عبد الاعلي مولاي آل سام روايت شده كه گفت: «روزي تابستاني كه هوا بسيار گرم بود در يكي از راه هاي مدينه به امام صادق (علیه السلام) برخورده عرض كردم: فدايت شوم آيا با آن وضعي كه نزد خداي تعالي و با آن قرابتي كه نسبت به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) داري در مثل چنين روزي چرا خود را به زحمت مياندازي؟ فرمود: اي عبد الاعلي به طلب رزق برخاستهام تا از كسي مثل تو بي نياز باشم».
اسلاید 11 :
رازقیت خداوند متعال
رازقيت خداوند متعال به اين معنا است كه رزق و روزي همه موجودات را به عهده گرفته و ضمانت نموده است؛ يعني آن سهم و نصيبي كه بايد به مخلوقات برسد تا بتوانند به وجود و بقاي خود ادامه دهند، به آنها مي رساند.
البته تعهد و ضمانت الهي و رزّاقيت و روزي رساني اي كه به ذات اقدس پروردگار نسبت ميدهيم با ضمانتها و تكفّلهاي انساني متفاوت است. اگر در قرآن كريم آمده: «رزق و روزي هر جنبدهاي بر عهدۀ خداوند است»،[۱۲] بايد در نظر داشت كسي كه رزق جنبندگان را به عهده گرفته است «اللَّه» ميباشد نه يك مخلوق. «اللَّه» يعني آن كس كه آفرينندۀ نظام هستي و خالق موجودات است، از اين جهت تعهد الهي با تعهد مخلوقي كه جزئي از همين نظام ميباشد و تحت تأثير موجودات اين نظام است، تفاوت دارد.
«از امام علي(علیه السلام) پرسيدند اگر در خانه مردي را به رويش ببندند، روزي او از كجا خواهد آمد؟ فرمود: از آن جايي كه مرگ او ميآيد»؛ يعني خداوند سبحان قدرت دارد كه در هر شرائطي روزي موجودات را به آنها برساند.
اسلاید 12 :
“رازق” (اسم فاعل) از صفات خداوند بوده و صفت روزي رساني خداوند را بيان مي كند و “مرزوق” (اسم مفعول) صفت مخلوقات خداوند است كه خداوند به آنها رزق و روزي مي دهد.
اسلاید 13 :
در نگاه اول و با ديدي وحدت گرايانه، تمام وجود ما و آنچه كه توانايي استفاده از آن را داريم، متعلق به پروردگار هستي بخش است. اين واقعيت در آيات بسياري از قرآن به مخاطبان گوشزد شده است، از جمله:
1- “لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْض”؛[بقره/284] تمام آنچه در آسمان ها و زمين است متعلق به پروردگار مي باشد.
2- “إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُون”؛[بقره/156] همه متعلق به خدا بوده و به سوي او بازخواهيم گشت.
3- “قُلْ لِمَنْ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ قُلْ لِلَّه”؛[انعام/12] بگو آنچه در آسمان ها و زمين است، متعلق به كيست؟ بگو به پروردگار!
4- ”هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولاً فَامْشُوا في مَناكِبِها وَ كُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَ إِلَيْهِ النُّشُور”؛[ملک/15] اوست كه تمام زمين را رام شما گرداند پس در گوشه و كنار آن به راه افتيد و از روزي او بخوريد و بازگشتتان به سوي او خواهد بود.
اسلاید 14 :
از طرف ديگر و با نگاهي تكثرگرايانه، خداوند، انسان ها را مالك بخشي از مواهب موجود در جهان دانسته و در موارد مختلف، به صورت كلي و يا با تقسيم بندي هايي خاص اين موضوع را خاطر نشان شده است.
در مواردي چون خمس، ارث، مالكيت، و … به نظر مي رسد كه پروردگار، به نوعي انسان ها را مالك بخشي از جهان مادي دانسته است. طبيعي است كه بين اين دو نگاه متفاوت به مالكيت كه از دو منظر جداگانه بيان شده است، تفاوتي نمي توان يافت و قرآن چه زيبا در يك آيه به هر دو نگاه اشاره كرده است:
“وَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ جَميعاً مِنْهُ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُون”؛[جاثیه/13] و آسمان ها و زمين را در اختيارتان نهاد كه همه اش از او است. همانا در اين نكته، براي انسان هاي داراي انديشه، نشانه هايي است.
اسلاید 15 :
وسائط رزق
اسلاید 16 :
فرشتگان واسطه رزق
فرشتگان موجوداتي هستند مخلوق خدا و واسطههايي بين او و بين عالم مشهود، كه خداوند آنان را موكل بر امور عالم تكوين و تشريع كرده است.
اسلاید 17 :
قرآن كريم كارهاي فراواني را براي فرشتگان برشمرده است:
وساطت در نزول وحي و ابلاغ پيام الهي به پيامبران (نحل/2)
تدبير امور عالم و وساطت در وصول فيض الهي به مخلوقات (نازعات/5)
وساطت در رزق و روزي (اسراء/70)
استغفار و شفاعت براي مؤمنان (مومن/7) و امداد آنان(آل عمران/124)
لعن كافران (بقره/141)
ثبت اعمال بندگان (یونس/21)
قبض روح آنان در هنگام مرگ (انعام/62)
فرشتگان در عالم برزخ و آخرت نيز حضور دارند؛ گروهي از آنان در بهشت مستقرند و گروهي نيز نگاهبان دوزخ و دوزخيان اند.
اسلاید 18 :
خداوند زنده كننده و ميراننده و روزي دهنده و هدايت گر و گمراه كننده است، ولي مباشر و واسطۀ براي زنده كردن، فرشته اي است كه اسم او اسرافيل است؛ و براي ميراندن فرشته اي است كه اسم او عزرائيل است كه ارواح را از بدن ها و بدن ها را از غذاها و غذاها را از خاك مي ستاند؛ و براي روزي فرشته اي است كه اسم او ميكائيل است كه مقدار و وزن غذاها را ميداند؛ و براي هدايت فرشته اي است كه اسم او جبرئيل است؛ و … براي هر يك از اين فرشتگان ياران و لشكرياني است از نيروهايي كه مسخر دستورات خداوند هستند؛ و همچنين نسبت به بقيۀ افعال خداوند سبحان.
اسلاید 19 :
با توجه به نقشي كه فرشتگان، به اذن خداوند، در تدبير امور عالم دارند، مي توان گفت كه رسالت آنان شامل دو بخش است: رسالت تكويني كه به وساطت آنان در تدبير امور عالم و انجام فرامين الهي مربوط مي شود و رسالت تشريعي كه به ميانجي بودن آنان در نزول وحي به پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) باز ميگردد. بديهي است كه وساطت آنان در رزق و روزي موجودات مربوط به رسالت تكويني آنان است.
اسلاید 20 :
امامان معصوم(علیهم السلام)، واسطه رزق
جهان بر اساس نظام علّت و معلولي و اسباب و مسببات آفريده شده است و نيازمنديهاي بشر با عوامل و اسباب مادي و گاهي غير مادي برآورده مي شود. خداوند متعال زمين را به وسيلۀ خورشيد نوراني كرده است و به وسيلۀ آب و غذا رفع تشنگي و گرسنگي از موجودات مينمايد. درميان اسباب و واسطههاي الهي، ميتوان به انسانهاي كامل؛ يعني معصومين(علیهم السلام) اشاره نمود.
