بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
(بررسی علل و پیامدهای فرار مالیاتی در اقتصاد ایران)
اسلاید 2 :
*مالیات ها به دلیل اهمیت آن در تامین مخارج عمومی و آثار اقتصادی که به همراه دارد مورد توجه اقتصاددانان بوده است.
*این بخش از درآمد در ایران به لحاظ تامین مالی و ابزار سیاست گذاری از جایگاه مناسبی برخوردار نمی باشد.
*یکی از دلایل شکاف بین عملکرد مالیات و سطح بالقوه آن،وجود پدیده فرار مالیاتی است.
*فرار مالیاتی یکی از چالش های بسیار مهم در جهان و به ویژه کشورهای در حال توسعه است.
*فرار مالیاتی به عنوان جزیی از فعالیت های زیرزمینی یا بخش نامنظم اقتصاد شناخته شده است.
اسلاید 3 :
مبانی نظری:
در تمام کشورها بخش عمده ای از منابع درآمدی دولت از طریق اخذمالیات است.
سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی در میان کشورها متفاوت بوده و میزان آن بستگی به سطح توسعه و ساختار اقتصادی آنها دارد.
فرار مالیاتی حتی در کشورهای دارای یک نظام مالیاتی به طور کامل توسعه یافته نیز مشاهده می شود.
فرار مالیاتی از دو جهت می تواند بر اقتصاد اثرگذار باشد:
1)کاهش توانایی دولت در جمع آوری مالیات و برآوردن نیازهای بودجه ای
2)به همراه داشتن تبعات منفی برای اقتصاد
اسلاید 4 :
فرار مالیاتی:
هر گونه تلاش غیر قانونی به منظور نپرداختن مالیات را فرار مالیاتی می خوانند.این امر به طرق مختلف مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات،اظهار بیش از حد میزان هزینه صورت می پذیرد.(1988)manasan
کاهش غیر قانونی مالیات پرداختی از طریق عدم گزارش درآمد یا اعلام نمودن نرخ های تفریق بالاتر((schneider &enste
اسلاید 5 :
عوامل موثر بر فرار مالیاتی:
نرخ مالیات
فقدان سیستم اطلاعاتی کارآمد
همکاری ضعیف نهاد ها و موسسات وابسته
پیچیدگی قوانین و مقررات
سطح درآمد افراد
اخلاق مالیاتی
گستردگی معافیت های مالیاتی
تورم بالا
بیکاری
اسلاید 6 :
نرخ مالیات
-افزایش نرخ مالیات و در نتیجه افزایش انگیزه فعالیت زیر زمینی و فرار از پرداخت مالیات
-برقراری رابطه مثبت بین نرخ مالیات و فرار مالیاتی
-توصیه دیدگاه کلاسیک:غلبه بر پدیده فرار مالیاتی با کاهش نرخ مالیات
در بخش قانونی و افزایش مجازات مشارکت در فعالیت های غیر قانونی
پیچیدگی قوانین و مقررات:
-افزایش در پیچیدگی مقررات عامل مهمی در ایجاد انگیزه افراد برای ورود به اقتصاد غیر رسمی
-فراهم کردن فرار مالیاتی در صورت شفاف نبودن احکام مالیاتی و درک نادرست با سو استفاده از این ابهامات
اسلاید 7 :
همکاری ضعیف نهادها و موسسات وابسته:
-کاستی در نهاد مالیاتی و نبود یک نظام حقوقی موثر و کارا
-یکی از عوامل فرار مالیاتی مورد تایید دیدگاه نهادی
-طبق دیدگاه نهادی،هدایت کسب و کار افراد به سمت اقتصاد زیرزمینی در صورت ضعف نهادهایی که مسئول حفاظت از حقوق افراد هستند.
-سیستم قضایی ضعیف،بوروکراسی و فساد،دلایل اصلی هدایت مردم به سمت اقتصاد زیر زمینی
فقدان سیستم اطلاعاتی کارآمد:
-اندک بودن میزان فرار مالیاتی در کشورهای توسعه یافته به علت دسترسی دستگاه مالیات ستان به اطلاعات درآمدی و معاملاتی افراد حقیقی و حقوقی
-ضعف وعدم همکاری مناسب سیستم بانکی و عدم ثبت دقیق معاملات در کشورهای در حال توسعه و در نتیجه افزایش فرار مالیاتی
اسلاید 8 :
گستردگی معافیت های مالیاتی:
-میزان و نحوه اعطای مشوق های مالیاتی یکی از عوامل موثر بر گسترش زمینه فرار مالیاتی
-اعمال مالیات غیرهدفمند:
1)فراهم شدن امکان سواستفاده اشخاص به منظور فرار و اجتناب مالیاتی
2)ایجاد رقابت نابرابر میان فعالان اقتصادی و در نتیجه افزایش انگیزه فرار مالیاتی
تورم بالا:
-در صورت وجود تورم و عدم تغییر در درآمد اسمی افراد ،کاهش درآمد حقیقی افراد راه بهمراه دارد.
-در صورت عدم وجود توهم پولی،مودیان مالیاتی سعی می نمایند تا بافرار از پرداخت مالیات به درآمد حقیقی قبل از اقزایش تورم دست یابند.
-افزایش فرار مالیاتی در صورت پدید آمدن تورم از طریق چاپ پول توسط دولت
اسلاید 9 :
اخلاق مالیاتی:
-فرار مالیاتی،رفتار اقتصادی-اجتماعی است.منشا آن تنها حوزه اقتصاد نمی باشد.
-یکی از عوامل غیر اقتصادی،اخلاق مالیاتی است.
-رابطه منفی بین فرار مالیاتی و اخلاق مالیاتی وجود دارد.
سطح درآمد افراد:
-وجود نداشتن اجماع نظری در خصوص رابطه مثبت یا منفی بین سطح درآمد با فرار مالیاتی
-افراد با درآمد بیشتر،انگیزه بیشتر برای پنهان کردن درآمد خود جهت پرداخت مالیات دارند.(رابطه مثبت بین درآمد و فرار مالیاتی)
-فقر یا ناتوانی در تامین حداقل درآمد،انگیزه ورود به اقتصاد زیرزمینی را افزایش می
دهد.(رابطه منفی بین درآمد و فرار مالیاتی)
بیکاری:
-افزایش فعالیت در حوزه های غیرقانونی با توجه به افزایش بیکاری و در نتیجه افزایش حجم اقتصاد زیرزمینی و فرار مالیاتی
اسلاید 10 :
پیامدهای منفی فرار مالیاتی
بی ثباتی اقتصادی
کاهش توان رقابتی فعالان اقتصادی در بخش رسمی
تداوم وابستگی دولت به منالع نفتی
تضعیف فرهنگ مالیاتی
نابرابری درآمد و ثروت
ایجاد اختلال در خدمات عمومی دولت
ناکارآمدی سیاست های دولت
شفافیت اقتصادی پایین
اسلاید 11 :
کاهش توان رقابتی فعالان اقتصادی در بخش رسمی:
-ایجاد تبعیض در پرداخت مالیات به واسطه پرداخت مالیات توسط فعالان بخش رسمی اقتصاد و عدم پرداخت مالیات از سوی فعالان اقتصادی زیر زمینی
-باالاتر بودن سایر هزینه های تولیدکنندگان رسمی و قانونی نسبت به تولیدگنندگان
غیر رسمی
شفافیت اقتصادی پایین:
-گسترش فرار مالیاتی در یک اقتصاد به مفهوم نزول سطح شفافیت اقتصادی می باشد
-مقاومت فعالان بخش زیر زمینی اقتصاد در برابر هر سیاست شفافیت افزایی
اسلاید 12 :
ناکارآمدی سیاست های دولت:
-عقیم ساختن سیاستگذاری اقتصاد دولت بخاطر گستردگی فرار مالیاتی و به تبع آن سطح پایین شفافیت اقتصادی
-موفق نبودن سیاست های حمایتی همچو اعطای یارانه در شرایط عدم اشراف دولت بر اطلاعات درآمدی و هزینه ای افراد جامعه
-موفق نبودن دولت در حوزه سیاستگذاری های پولی و ارزی هنگام روبرو شدن با اقتصاد زیر زمینی گسترده
-ناکارا بودن سیاست های مالیاتی به عنوان یکی از ابزارهای اعمال سیاست های مالی در شرایط شفافیت پایین اقتصادی
ایجاد اختلال در خدمات عمومی دولت:
-وظیفه اصلی دولت ها،ارایه کالا ها و خدمات عمومی مثل امنیت،توسعه آموزش می باشد،که ارایه آنها نیازمند تامین مالی است.
اسلاید 13 :
نابرابری درامد و ثروت:
-فرار مالیاتی به دلیل فراهم نمودن زمینه انباشت ثروت نزد گروه های خاص فعال در بخش اقتصاد زیر زمینی باعث نابرابری می شود.
-کاهش داد درآمد قابل تصرف فعالان بخش رسمی اقتصاد بخاطر پرداخت مالیات
-برخوردار بودن از درآمدهای قابل تصرف بالاتر فعالان بخش زیرزمینی اقتصاد به دلیل عدم پرداخت مالیات
تضعیف فرهنگ مالیاتی:
-پدیده فرار مالیاتی به نحوی برگرفته از عدم رعایت اخلاق حرفه ای و به عنوان یک
ضدارزش می باشد.
-گسترده شدن فرار مالیاتی می تواند در بلندمدت تهدید جدی برای فرهنگ مالیاتی آحاد جامعه و به تبع آن تداوم زندگی اجتماعی باشد.
اسلاید 14 :
تداوم وابستگی بودجه دولت به منابع نفتی:
-عدم توانایی دولت برای کسب درآمدهای مالیاتی در سطح حداکثری خود بواسطه فرار مالیاتی
-تدوام وابستگی بودجه به عواید نفتی بخاطر بزرگ بودن اندازه دولت و وجود منابع سهل الوصول صادرات نفت.
بی ثباتی اقتصادی:
-عدم استفاده بهینه از ظرفیت های مالیاتی کشور با وجود فرار مالیاتی
-ناگزیر شدن دولت به تشدید فشار مالیاتی بر اقتصاد رسمی برای تامین مخارج روزافزون و در نتیجه این امر کاهش توان رقابتی تولیدکنندگان رسمی و به خطر افتادن امنیت سرمایه گذاری و در نهایت کاهش تولید ناخالص داخلی و بروز بی ثباتی اقتصادی
اسلاید 15 :
بررسی فرار مالیاتی در کشورهای خارجی:
اسلاید 16 :
بررسی فرار مالیاتی در ایران:
اسلاید 17 :
برآورد حجم فرار مالیاتی در اقتصاد ایران به روش تقاضای پول:
نظر به اینکه متغیر فرار مالیاتی یک متغیر پنهانی است و به صورت مستقیم قابل اندازه گیری نیست.در متون اقتصادی روش های متفاوتی مانند روش تقاضای پول نقد و روش علل چندگانه برای ارزیابی فرار مالیاتی پیشنهاد شده است.
روش به کارگرفته در این مطالعه عبارت است از تخمین حجم پول در بخش غیر رسمی از طریق تخمین مدل نسبت نسبت اسکناس و مسکوک رایج در کل اقتصاد به حجم نقدینگی.
دلایل استفاده از این روش:
-بهتر محاسبه کردن فرار مالیاتی به روش تقاضای پول نسبت به سایر مدل ها در کشورهای در حال توسعه.
-حساس بودن روش علل چندگانه به دلیل نیازمندی به داده های فراوان و متغیرهای مستقل اثرگذار
اسلاید 18 :
نتیجه گیری:
بررسی پدیده فرار مالیاتی و شناسایی عوامل مهم شکل گیری آن کمک می کند تا بتوان مناسب ترین راهبردها و زیر ساخت های لازم برای جلوگیری و کاهش آن فراهم آید.فرار مالیاتی تنها ریشه اقتصادی ندارد و نقش عوامل اجتماعی و نهادی نیز در شکل گیری آن بایستی در نظر گرفته شود.
در ایران مهم ترین علت ایجاد این پدیده،نبود سیستم اطلاعاتی کارآمد و در نتیجه عدم اشراف سازمان امور مالیاتی کشور بر اطلاعات اقتصادی اشخاص می باشد.
و از مهم ترین پیامدهای فرار مالیاتی در ایران بی ثباتی اقتصادی و تداوم وابستگی بودجه دولت به منابع نفتی می باشد.
کاهش فرار مالیاتی موجب می شود بدون تحمیل بار مالیاتی بر مودیان،درآمدهای مالیاتی و به تبع آن سهم آن در منابع بودجه دولت افزایش یابد که این امر در راستای ارتقای عدالت مالیاتی اهمیت بسیاری دارد.
اسلاید 19 :
توصیه های سیاستی:
1)همکاری کلیه ارکان نظام حاکمیت جهت ارتقا اشراف اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی کشور
2)ساماندهی معافیت های مالیاتی
3)شفاف و کارآمد سازی هزینه های دولت
4)تعدیل نرخ مالیات بر شرکت ها
5)افزایش رضایتمندی مودیان
6)شفاف سازی و کاهش پیچیدگی قوانین و مقررات مالیاتی
