بخشی از مقاله
مقدمه
نوع زندگی در قرن حاضر، ماشینی است. پیشرفت تکنولوژي و تأثیر آن در پهنهی زندگی انسانها، بشر را با فقر حرکتی رو به رو ساخته است
از آنجایی که حرکت، زندگی و پویایی بشر است و عدم حرکت یا همان فقر حرکتی در هر سنی با عوارض جانبی چون چاقی، ضعف عضلات، بیماریهای دستگاه گردش خون، تنفس و اختلالات روانی همراه است، بنابراین میتوان گفت حرکت جزء جدا نشدنی زندگی انسانهاست
کاهش تحرك و فعالیت بدنی در زندگی روزمره که به واسطهی توسعه و گسترش امکانات و وسایل رفاهی و شیوه هاي نوین زندگی به وجود میآید، ضرورت پرداختن به ورزش و تربیت بدنی را بیش از پیش ایجاب میکند و انجام مستمر و منظم حرکات بدنی در این راستا، امري لازم و حیاتی به نظر میرسد
تربیت بدنی و علوم ورزشی یکی از حوزههای معارف بشری است و ورزش همگانی، یکی از شاخههاي آن محسوب میشود که در تأمین سلامت و بهداشت تن و روان انسانها از جایگاه ویژهای برخوردار است. یوگا به عنوان یکی از گزینههای ورزش همگانی میتواند از جمله تواناترین گزینهها در جهت ارتقاء المت فرد و جامعه باشد که نیازمند تعمیم و توسعه در اقشار مختلف جامعه میباشد
توانایی یوگا در ارتقاء المتی فرد و جامعه از مدتها پیش مورد توجه و بحث بوده است و طبق تحقیقات متعدد به عمل آمده، نقش یوگا در پیشگیری و درمان بیماریهای جسمانی، روانی، روانتنی و توانبخشی جسمانی و ذهنی، به اثبات رسیده است. یوگا شیوهای کارآ و ورزشی کم خرج و سودمند و مؤثر است، سازمان بهداشت جهانی انجام آن را برای کلیه سنین کره زمین توصیه میکند و میتواند به عنوان یکی از زیرشاخههای ورزشهای همگانی در کشور ما مورد توجه قرار گیرد و چنانچه به صورت علمی به آن پرداخته شود و از جنبههای غیر معتبر به دور باشد حتی قابل تعمیم به حوزههای آموزشی و پزشکی، اداری و غیره است.
پرداختن به يوگا، نيازهاي المت جسمي و آرامش دروني را مورد توجه قرار ميدهد. يوگا ريشه در كشور هندوستان دارد و در اواخر سال 2000 توسعه يافت. يوگا به بهبود جراحات و بيماري ها كمك كرده و در كل توانمندي را تقويت مي كند. از سوي افرادي كه تمرينات يوگا را در سال هاي مياني و اواخر عمر، و با عيوب جسمي قابل توجه آغاز كرده اند، نتايج الهام بخش متعددي گزارش شده است. آنان توانسته اند قدرت، انعطاف پذيري، انرژي و سطحي از المتي را كه گمان مي كردند با سپري شدن دوران جواني از بين رفته است، بازيابند. در يوگا درماني، از حركات يوگا، كنترل تنفس، آرام سازي، مراقبه و تغذيه جهت رهايي از فشارهاي هيجاني و ضالني، افزايش تمركز، اال بردن سطح اكسيژن خون و همياري جسم در بهبودي خود استفاده مي كنند، در نتيجه ورود درمان هاي مكمل به مسير اصلي درمان هاي پزشكي، پرستاران و ديگر شاغلين گروه پزشكي نياز به درك بنيادين كيفيت اين درمان ها دارند تا قادر به ارايه توصيه هاي لزم به بيماران خود باشند
در مورد موضوع مورد بررسی منابع مختلفی جست و جو و مشخص شد که تحقیق در این حیطه تا به حال در ایران صورت نگرفته است، مگر در مورد فواید یوگا و ریشهی پیدایش آن و همچنین نقش یوگا در درمان بیماریهای جسمی.
بر همین اساس موسوی و همکاران - 1392 - در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که تكنيكهاي يوگا اثرات سودمندي در كاهش تظاهرات رواني افسردگي، اضطراب، شكايت جسماني و حساسيت بين فردي دارد و مي تواند منجر به تعادل در ظرفيت فيزيكي، هيجاني و روان شناختي زنان سالمند گردد.
نجفی دولت آبادی و همکارانش - 1390 - در پژوهشی تحت عنوان "تأثير يوگا بر المت عمومي و احساس به زندگي در بيماران مبتل به مولتيپل اسكلروزيس" به این نتیجه رسیدند که انجام تكنيك هاي يوگا باعث بهبود وضعيت المت عمومي و احساس به زندگي در بيماران مبتل به مولتيپل اسكلروزيس مي شود.
قاسمی نژاد و نوربخش - 1387 - در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که كه تمرينهاي يوگا و هوازي به مدت 8 هفته موجب كاهش معنيدار افسردگي شد و تمرينهاي هوازي در مقايسه با يوگا تاثير بيشتري در كاهش افسردگي داشته است. يافتهها نشان داد كه بين افسردگي و سطح تحصالت زنان االي 40 سال غيرورزشكار رابطه منفي و معنيداري وجود دارد. بين افسردگي و تعداد فرزندان رابطه مثبت و معني دار و بين افسردگي و وزن و سن رابطه اي وجود ندارد و اثر هشت هفته تمرين هوازي در كاهش وزن موثرتر از يوگا بوده است.
هادی - 1385 - ، تأثیر یوگا را در احساس المتی مورد بررسی قرار داد. یافتههای پژوهش وی نشان میدهد که يوگا به عنوان تمرينات ذهني، رواني و جسمي قادر است احساس المت افراد را بهبود بخشد. در اين مطالعه، بهبودي معنيدار از نظر آماري در تمامي ابعاد 8 گانه مربوط به سنجش المت فيزيكي، رواني و نيز خلصه مؤلفههاي المت كلي جسمي و المت كلي رواني، الحظه گرديد. اين بهبودي سطح المت در تمام گروههاي سني، در هر دو جنس و در همه سطوح تحصيلي ديده شد و اختلف معنيدار آماري بر حسب سن، جنس و سطح تحصالت بدست نيامد. با توجه محدودیت و نبود مطالعات جامع در زمینهی تأثیرات یوگا، تحقیق حاضر درصدد است رضایتمندی شرکتکنندگان از تمرینات یوگا و تأثیر تمرینات یوگا بر المتی را بررسی کند.
روش تحقیق
پژوهش حاضر ازنوع توصیفی- تحلیلی میباشد که به صورت میدانی انجام گرفت. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد، پرسشنامه شامل سه بخش مشخصات فردی، پرسشهای مربوط به میزان رضایتمندی از تأثیرات یوگا و پرسشهای مربوط به میزان رضایتمندی از کیفیت ارائه یوگا میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه پرتوجویان مرد و زن شهر تبریز که در مراکز متعدد مشغول فعالیت هستند میباشد، نمونهی آماری تحقیق نیز 50 نفر زن و 50 نفر مرد میباشد که از میان تمام پرتوجویان حال حاضر شهر تبریز که در زمینه یوگا فعالیت داشته و حداقل دو ماه از شروع فعالیت آنها میگذشت، به صورت تصادفی انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها و استخراج نتایج آزمون روش همبستگی پیرسون بکار گرفته شد.
یافته ها
جدول .1 ضرایب همبستگی و سطوح معنیداری متغیرها
نتایج توصیفی دادههای مندرج در جدول 1 نشان میدهد که سطح معنی داری همبستگی میزان رضایتمندی از یوگا با شاخصهای سطح تحصالت و سن معنادار نیست. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل آزمون همبستگی پیرسون نشان میدهد که میان رضایتمندی از یوگا با متغیرهای مدت زمان فعالیت و جنسیت رابطه معناداری وجود دارد.
بحث و نتیجه گیری
ورزش به عنوان یک بعد اجتماعی در هر دوره از تاریخ واجد ویژگیهایی میشود که متأثر از شرایط آن دوره است - دوفرانس، - 1385 و آن را از فعالیتهای مشابه در دوره دیگر متمایز میسازد و به طور متقابل نیز بر آن تأثیراتی دارد. همراه با گسترش روزافزون جوامع بشری و ایجاد رشتههای جدید ورزشی یوگا با سابقهی تاریخی طالنی خود به نحو چشمگیری مورد استقبال جوامع جدید امروزی است که این گسترش و پویایی متأثر از عوامل خاص اجتماعی و مؤثر بر آن است. با تعمقی در منابع موجود در مورد یوگا به آسانی متوجه این مهم میشویم که یوگا نه تنها به عنوان ورزش مفید برای المت جسم، بلکه به طریق اولی مؤثر بر روح و روان است
اینکه یوگا تا چه میزان ما را در حفظ و ارتقاء المتی یاری میکند، ذهنمان را آرام و روحمان را طراوت میبخشد و االخره احساسمان را نسبت به هر آنچه که داریم و هستیم بهبود میبخشد و رضایتمندی ما را نسبت به زندگی اال میبرد، بطوریکه جهت ادامه فعالیت یوگا ترغیب شده و آن را جزء لینفک زندگیمان قرار دهیم، سوألتی است که پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ مناسب آنهاست. نتایج پژوهش حاضر با یافتههای پژوهش هادی - - 1385، قاسمی نژاد و نوربخش - 1387 - ، موسوی و همکاران - - 1392 همسو می باشد.
بر اساس نتایج تجزیه وتحلیل آزمون همبستگی میان میزان رضایتمندی از یوگا با سطح تحصالت ارتباط معناداری وجود ندارد. علی رغم اینکه تعداد افراد با سطح تحصالت لیسانس االتر از سایر گروهها بود اما میزان رضایتمندی با سطح تحصالت فوق دیپلم االتر از سایر گروههاست. پس از گروه فوق دیپلم، سطح دکترا بیشترین سطح رضایت مندی را از تمرینات یوگا برخوردار بودند. سطوح تحصیلی لیسانس و فوق لیسانس هر دو به صورت مشترک و پس از سطح تحصیلی دکترا از بیشترین میزان رضایت مندی از تمرینات یوگا نسبت به سطح تحصیلی دیپلم برخوردار بودند. و نتایج بررسیها نشان داد که سطح تحصیلی دیپلم از کمترین میزان رضایت مندی برخوردار است. بررسیها حاکی از این است که میان میزان رضایت مندی از یوگا و شاخص سن ارتباط معنی داری وجود ندارد.
بیشترین میزان رضایتمندی مشاهده شده در گروه سنی 30-40 سال مشاهده شد، اما در پنج گروه دیگر که مورد بررسی قرار گرفتند میزان رضایتمندی پایین بود. همچنین یافتهها بیانگر این است که بین میزان رضایتمندی از یوگا با شاخص مدت زمان فعالیت ارتباط معناداری وجود دارد. در تشریح این موضوع میتوان به این نکته اشاره کرد که با افزایش مدت زمان فعالیت میزان رضایتمندی نیز افزایش مییابد. به عنوان مثال در مدت زمان بین 1 تا 20 ماه میزان رضایتمندی برار با 38 تا 45 درصد بود. در دستهی 20 تا 40 ماه میزان رضایتمندی برابر با 45 تا 55 درصد بود همچنین در گروه 40 تا 60 ماه میزان رضایتمندی برابر 55 تا 60 درصد بود. در مدت زمان 60 تا 80 ماه میزان رضایت مندی از یوگا برابر با 60 تا 70 درصد میباشد
