بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تبیین اصول مهم رشد و تربیت کودک در 7 سال دوم زندگی
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
دوره دوم رشد؛ دوره گذار از کودکی به بزرگسالی
سوال های مهم در این دوره:
هدف از رشد و تربیت در این دوره سنی چیست؟
نقش والدین و مربیان در این زمینه تا چه میزان است؟
ارتباط مطلوب با کودک با چه روش هایی امکان پذیر است؟
محتوای تعلیم در این دوره شامل چه چیزهایی است؟
مفاهیم و احکام دین با چه روش هایی قابل انتقال است؟
اسلاید 3 :
مشخصه های دوره دوم رشد در عرف جامعه
تصور غالب مردم از دوره دوم رشد به عنوان دوره ای است که کودک از ناپیروی به دیگر پیروی رسیده، قوانین را رعایت می کند و حرف شنوی بالایی پیدا می کند.
والدین بر اساس پیدایش میل به فرمانبری در کودکان گاهی از آن ها سوء استفاده کرده و باید و نبایدها را به آن ها تحمیل می کنند.
برخی از والدین نیز کودک را به حال خود رها کرده و هیچ محدوده و حدی برایش مشخص نمی کنند.
اسلاید 4 :
مشخصه های دوره دوم رشد در روانشناسی
روانشناسی رشد به تبیین انسان در هر دوره از رشد می پردازد به گونه ای که وضعیت موجود یک انسان در ابعاد مختلف رشدی را در هر دوره را توصیف می کند:
بعد زیستی –جسمانی
بعد شناختی
بعد هیجانی
بعد اجتماعی
بر اساس این ابعاد، برنامه ریزی های تربیتی مبتنی بر محورهای زیر است:
1- مهارت آموزی
2- پرورش توان تفکر و تخیل و خلاقیت
3- تسهیل هویت یابی
اسلاید 5 :
ضعف مهم رویکردهای رشد و تربیت در روانشناسی و لزوم اتخاذ رویکرد قرآنی به رشد
استعدادها و توانمندی های انسان را محدود به قوای طبیعی می دانند و شکوفایی آن ها را به عنوان اهداف رشدی در نظر می گیرند. در حقیقت نظام های تربیتی غربی ، غایت اصلی انسان در کمال و قرب به پروردگار را نادیده می گیرند و هدف رشد انسان را در اهداف دنیایی خلاصه می کنند.
قرآن کریم رشد را از جنس غیرمادی و از جنس نور و هدایت می داند. بنابراین انسان هایی که تنها در بعد طبیعی رشد پیشرفت می کنند، از دید قرآن نه تنها هیچ رشدی نداشته بلکه دچار غیّ و گمراهی اند.
رشد به معنای طی کردن مراتب رشد فطری در بستر رشد طبیعی است.
اسلاید 6 :
مشخصه های رشد (در رویکرد قرآنی و روایی)
1- رشد مقصد و غایت غیرمادی دارد.
2- رشد بر مبنای فطرت است و نقشه ای از پیش تعیین شده دارد.
3- رشد مرحله ای است و تدریج دارد؛ شکوفایی توان های فطری مطابق
با ظهور توان های طبیعی است.
4- هرمرحله از رشد، غایت ها، توانمندی ها و مسیرهای مشخصی دارد.
5- رشد، نیاز به ولیّ برای طی کردن مسیر از نیاز به رفع نیاز دارد.
اسلاید 7 :
دوره دوم رشد غایت: عبودیت و مشورت
توانمندی: تفکر انتزاعی و توان اختیار
روش: فعال ساختن تفکر و مساعدت
اسلاید 8 :
روش های نامناسب تربیتی رایج در سیستم آموزش و پرورش
1- روش های تاکید کننده بر مسیر و بی توجه به غایت:
با رویکردهای شناختی، فلسفه برای کودکان، آموزش استراتژی به کودکان، تفکر برای کودکان و .
2- روش های تاکید کننده بر غایت بدون توجه به توانمندی ها و مسیر:
استفاده از ابرازهای فشار مثل تنبیه و تشویق ویا تحکم مستقیم و تهدید و اجبار
3- روش های تاکید کننده بر توانمندی ها و بی توجه به غایت ها:
آموزش انواع مهارت ها مانند مهارت های ورزشی، هنری، علمی، صنعتی و .
اسلاید 9 :
دوره دوم رشد
غایت دوره: رسیدن به استطاعت یعنی دو توان مهم عبودیت و مشورت
کودک بتواند برای رفتارش محدودیت هایی تعیین کرده (عبودیت) و در عین حال برای فهم این محدوده ها و باید و نبایدها به ولیّ مورد اعتماد خود رجوع کند (مشورت).
مولفه های استطاعت بر اساس روایت:
1- احساس ذهنی توانایی انجام یا عدم انجام امور (فهم اختیار)
2- توانایی جسمی انجام امور یا عدم انجام آن (درک نعمت سلامت و اهتمام به آن)
3- فهم کارکردهای هریک از توانمندی ها (فهم نعمت اعضای بدن)
4- علم کافی برای انجام یا عدم انجام امور (فهم نعمت یادگیری)
5- فهم زمان و اهمیت آن در انجام یا عدم انجام امور (فهم ارزش اجل و وقت)
6- قدرت شناخت حکم خدا (فهم باید و نباید و اهمیت مشورت)
اسلاید 10 :
مراحل رسیدن به استطاعت در دوره دوم رشد
مرحله توجه به صحت جسم: مرتبط با تقویت توان های جسمانی
مرحله توجه به نعمت هر یک از اعضای بدن: مرتبط با انواع مهارت آموزی
مرحله توجه به نعمت وقت و اجل: مرتبط با توان برنامه ریزی
مرحله توجه به نعمت علم و توان یادگیری: مرتبط با علوم مورد نیاز
مرحله توجه به اختیار (آزادی در عمل و تصمیم ترک آن): مرتبط با مسولیت پذیری و انعطاف و خلاقیت
مرحله توجه به باید و نبایدها در عمل و تصمیم: مرتبط با حکم شناسی و مقصد شناسی
اسلاید 11 :
نقش مساعدت والدین
کودک در مرحله گذار است بنابراین نه باید کودک را رها کرد و نه باید او را وابسته کرد. بلکه با روشی متعادل با فعال کردن تفکر، کودک را به انتخاب باید و نبایدی صحیح هدایت کرد.
مثال هایی از مساعدت والدین :
مساعدت فکری؛ پیشنهاد راه حل، پرسش و ترغیب به نفکر
مساعدت عملی؛ کمک در انجام بخشی از کار مثلا منظم کردن اتاق
مساعدت در رفع موانع؛ اقدام عملی برای رفع خستگی و بی حوصلگی
اسلاید 12 :
نقش مهم ارتباط مربی یا والد با کودک
ویژگی های یک والد یا مربی مطلوب:
گفت و گوی مکرر و مداوم با کودک
درنظر داشتن توان تفکر و میل به انتخاب در این سنین
حفظ کرامت کودک در هر حالت (پرهیز از تحقیر/ توهین/ سرزنش/ انتقاد و پرخاشگری)
درک و همدلی؛ گوش دادن و ابراز هیجان
توجه به ذائقه فرزند و پرهیز از مقایسه
مشارکت در فعالیت های فرزند و همراهی با او
در نظر داشتن غایت مطلوب عبودیت در ارتباط و هدایت کودک به آن
اسلاید 13 :
مرحله چهارم: توجه به توان اختیار
مفهوم اختیار به چه معناست؟
منطق فازی (صفر و یکی) و منطق طیفی خیر
نکته بسیار مهم: تفکر در مورد تعبدیات لازم نیست! خیر باید به عنوان پیش فرض پذیرفته شود و در مورد نحوه اجرای آن تفکر فعال شود.
مثال:
خواندن نماز
حجاب
نوشتن تکلیف
رجوع شود به کتاب مهارت های خیرگزینی
اسلاید 14 :
مهارت های خیرگزینی
مقدمات اختیار
1- توجه به معنای خیر
2- توجه دادن به معنای اختیار
3- فعال کردن تفکر و تعقل
4- فهم نفع و ضرر
5- قدرت مقابله با تزاحم نفع و ضرر
اسلاید 15 :
مهارت های خیرگزینی
مراحل اختیار
1- تفصیل خیر (تفکر و خلاقیت در ارائه راه حل ها)
والدین و مربیان باید زمینه بسط راه حل ها و موضوعات پیش روی کودک را برای او فراهم آورند.
2- ترجیح خیر (رجوع به معیارها و فهم نفع و ضرر)
والدین و مربیان باید کودک را در معیارهای ترجیح یاری دهند.
3- تعیین خیر (تمرکز بر راه حل انتخابی)
والدین و مربیان باید در تحلیل خیر گزینش شده و درنظر گرفتن جوانب مختلف آن کودک را راهنمایی کنند.
4- گزینش خیر (فراهم کردن مقدمات راه حل انتخابی)
در فراهم کردن مقدمات انجام تصمیم و پرهیز از آسیب های این مرحله باید کودک را یاری داد. (پرهیز از عجله و کندی)
5- تحقق خیر (رفتار و اجرای راه حل)
در اجرای خیر نیز والدین و مربیان نباید با تخطئه و سخت گیری های خود زمینه تردید را فراهم کنند. (تقویت جرات ورزی)
اسلاید 16 :
فراهم کردن موقعیت های انتخاب
والدین و مربیان باید با فراهم کردن موقعیت های انتخاب، توان اختیار کودک را فعال کرده و او را در معرض تفکر برای اجرای بهترین راه حل قرار دهند؛
اردوهای چالش زا
مسوولیت های مختلف
ایجاد بحران های ساختگی
سفرهای آموزشی
اردوهای تفریحی و علمی
اسلاید 17 :
برخی از ابزار های تربیتی والد یا مربی برای ارتباط با کودک
چالش کردن: چالش با کودک باید بر اساس جدال احسن باشد و نباید مقاومت و اکراه او را در پی داشته باشد. هدف از چالش اقناع کودک برای مطلوب یا نامطلوب بودن امور است. مثال: چالش در مورد لزوم مرتب کردن اتاق
پرسش کردن: پرسش از کودک زمینه ارتباط با او را فراهم می کند. پرسش موجب تحریک تفکر و رجوع کودک به گزاره های حقیقی و مورد قبول خود می شود و زمینه تفکر بهتر را فراهم می کند. پرسشهای هدفمند می توانند زمینه هدفمندی کودک و هدایت فکری او را به سمتی مطلوب فراهم کنند. مثال: پرسش در مورد نظر کودک در مورد نکات مثبت و منفی کارتون
استفاده از تمثیل: استفاده از تمثیل هم چنان که تفکر کودک را فعال می کند راهی برای فعال کردن تفکر بنیادی و دادن شناخت های مهم در زندگی به او با روشی جذاب و ساده است.
اسلاید 18 :
و اصلی ترین اصل در تربیت الگوبودن والدین و مربیان در همه زمینه ها برای کودک است
والسلام
