پاورپوینت اصول کلی واکسیناسیون

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

در حال حاضر کلیه کودکان کشور علیه بیماریهای سل، هپاتیت ب، فلج اطفال، دیفتری، سیاه سرفه، کزاز، هموفیلوس آنفلوانزاي تیپ ب، سرخک، سرخجه و اوریون واکسینه می شوند.

اسلاید 4 :

اصول کلی واکسیناسیون

انواع واکسن ها و شرایط نگهداری آن ها 

واکسـن هـا بـه دو گـروه واکسـن هـای زنـده ضعیـف شـده و واکسـن هـای غیـر زنـده (غیرفعـال) تقسـیم می شـوند.

واکســن هــای باکتریایــی شــامل واکســن هــای حــاوی باکتــری زنــده ضعیــف شــده (ماننــد ب.ث.ژ) ، باکتــری کشــته شــده (ماننــد ســیاه ســرفه،) توکســوئید (ماننــد دیفتــری و کــزاز) و واکســن هــای پلــی ســاکاریدی (ماننــد پنوموکــوک پلــی ســاکاریدی و مننگوکــوک پلــی ســاکاریدی) هســتند.

واکســن هــای ویروســی شــامل ویــروس زنــده ضعیــف شــده (مثــل ،MMR واکســن خوراکــی فلــج اطفــال و تــب زرد)، ویــروس کامــل غیرفعــال (ماننــد واکسـن تزریقـی فلـج اطفـال و هـاری) و بخشـی از آنتـی ژن سـطحی ویـروس (ماننــد هپاتیــت ب و آنفلوانــزا) هســتند

اسلاید 8 :

•واکسن های پنج گانه، سه گانه، دو گانه، کزاز، هپاتیت ب، هموفیلوس آنفلوانزای تیپ ب (Hib) پنوموکوک و فلج اطفال تزریقی در مقابل یخ زدگی تغییر ماهیت می دهند. در این صورت باید از مصرف آن ها جدا خودداری شود.

•واکسـن هـای MMRو ب.ث.ژ در مقابـل نـور حسـاس هسـتند و بایـد از قـرار گرفتـن بیـش از 30دقیقـه در معـرض نـور خورشـید و نورفلوئورسـنت (نئـون) محافظـت شـوند.•حـلال واکسـن هـای MMRو ب.ث.ژ نیـز در واحـد مصـرف کننـده بایـد در دمـای ذکـر شـده نگهـداری شـوند.•کلیـه واکسـن هـا بایـد تـا لحظـه تجویـز در دمـای ذکـر شـده (2 – 8 درجـه سـانتیگراد) نگهـداری شـوند.

•حسـاس تریـن واکسـن در مقابل حرارت، OPV اسـت و پـس از آن به ترتیب واکسـن های سـرخک ،MMR تب زرد و ب.ث.ژ به حرارت حسـاس هسـتند و از قـرار گرفتـن این واکسـن ها در دمـای محیط باید اجتناب شـود.

•حـلال واکسـن ها کامـلا اختصاصی هسـتند و فقط بـرای آماده سـازی همان واکسـن و همـان تولیدکننده مصرف می شـوند

اسلاید 9 :

مدت زمان نگهداری واکسن ها پس از باز کردن ویال

1- نبایـد در یـک زمـان، بیـش از یـک ویـال از یـک نـوع واکسـن بـاز شـود، بلكـه پـس از اتمـام یـک ویـال، بایـد بـرای بـاز کـردن ویـال بعـدی اقـدام کـرد.

2- واکسـن هـای بـا ویـال هـای چنـد دزی (فلـج اطفـال خوراکـی و تزریقـی، سـه گانـه، دوگانـه، کـزاز، هپاتیـت ب و پنـج گانـه ) پـس از بـاز شـدن ویـال در مراکـز ارائـه خدمـات ایمـن سـازی، در صورتـی کـه شـرایط زنجیـره سـرما وسـترونی حفـظ شـود و بـه شـرطی کـه بیـش از یـک مـاه از زمـان بـاز شـدن ویـال نگذشـته باشـد، تـا پایـان تاریـخ انقضـا قابـل مصـرف اسـت.

نكته:درمـورد ویـال هـای چنـد دزی یادشـده فـوق، بایسـتی تاریـخ اولیـن روز اسـتفاده روی ویـال درج شـود.

3- در تیــم هــای ســیار واکسیناســیون، ویــال هــای بــاز شــده واکســن بایــد در پایـان کار روزانـه دور ریختـه شـود، ولـی ویـال هـای بـاز نشـده بـه شـرط رعایت کامـل زنجیـره سـرما، بایـد در روزهـای بعـد در اولویـت مصـرف قـرار گیرنـد.

اسلاید 10 :

4- ویــال هــای آمــاده شــده واکســن ب.ث.ژ کــه مصــرف نشــده انــد، بایــد 4 ســاعت پــس از آمــاده ســازی دور ریختــه شــوند. ایــن زمــان بــرای واکســن MMR 6 ســاعت و بــرای واکســن آبلــه مرغــان، 30دقیقــه اســت.


5- هر یک از ویال های باز شده در شرایط زیر باید دور ریخته شوند:

الف) اگر شرایط سترونی بطور کامل رعایت نشده باشد.

ب) اگــر شــواهدی دال بــر احتمــال وجــود آلودگــی واکســن (ماننــد غوطــه ور شـدن ویـال محتـوی واکسـن پـس از بـاز شـدن در یـخ آب شـده داخـل یخـدان، ذرات قابـل رویـت در ویـال واکسـن، تـرک خوردگـی ویـال واکسـن ویـا کنـده شـدن برچسـب واکسـن) مشـاهده شـود.

6- چنانچــه ایــن تغییــرات در ویــال هــای بــاز نشــده مشــاهده شــود، بایــد بــا حفـظ کامـل زنجیـره سـرما، واکسـن بـه رده بالاتـر اجرایـی برگشـت داده شـود

اسلاید 11 :

باورهاي غلط در مورد ممنوعیت ایمن سازي

شــرایط ذیــل دلیلــي بــر ممنوعیــت ایمــن ســازي نبــوده و نیــازي بــه تعویــق ایمــن ســازي نمــي باشــد:

•مواجهه اخیر با یک بیماري عفوني

•بیماري خفیف با تب مختصر مانند سرماخوردگي، عفونت گوش و اسهال خفیف

•دوره نقاهت یک بیماري

•دریافت آنتی بیوتیک (بجز در مورد واکسن خوراکي تیفوئید)

•دریافـت داروهـاي ضـد ویروسـي (بجز در مورد واکسـن آبله مرغان و واکسـن زنـده آنفلوانزا)

•نارس بودن شیرخوار یا وزن کم هنگام تولد

•تماس خانگي با خانم باردار

•سـابقه حساسـیت خفیـف یـا غیـر اختصاصـي در دریافـت کننـده واکسـن یـا بسـتگان وي (بجز حساسـیت شـدید شـناخته شـده فرد دریافت کننده واکسن بـه یكـي از اجزاي واکسـن)

•تغذیه با شیر مادر

•سوء تغذیه

•ابتلا به زردي دوره نوزادي

•سابقه سندرم مرگ ناگهاني شیرخوار در خانواده•تمـاس خانگـي بـا فـرد دچـار نقـص ایمني

•سابقه جراحي اخیر یا جراحي در آینده نزدیک

•بیماري هاي مزمن غیرواگیر قلب، ریه (مانند آسم)کلیه یا کبد و بیماری های متابولیک (مانند دیابت)

•بیمـاري هـا و شـرایط پایـدار و غیـر پیـش رونـده عصبـي (مانند سـندرم داون، فلـج مغزی*)

•سابقه تشنج در خانواده

•سابقه خانوادگي پیامد نامطلوب ایمن سازي (مگر موارد مرتبط با نقص ارثي سیستم ایمني)

•دریافت اخیر فرآورده هاي خوني یا گاماگلوبولین در گیرندگان واکسن هاي غیر فعال

اسلاید 12 :

واکنش های حساسیتی پس از ایمن سازی

1) واکنـش حساسـیتی شـدید (مانندآنافیلاکسـی(: واکنش آنافیلاکسـی نسـبت به آنتـی ژن هـای واکسـن و ترکیبـات موجـود در آن ماننـد آنتـی ژن هـای تخم مرغ یـا نئومایسـین و یـا سـرم حیوانـی در افـراد حسـاس ایجـاد مـی شـود.
تظاهـرات آنافیلاکسـی شـامل کهیـر، خـارش، تنگـی نفـس، تب، ورم صـورت و یـا کل بدن، افـت فشـار خـون یـا شـوک و گاهی مرگ اسـت. ایـن واکنـش معمـولا حـدود نیـم سـاعت پـس از تزریـق مشـاهده مـی شـود. سـابقه آنافیلاکسـی بـه یـک واکسـن یـا اجـزاء آن، از مـوارد قطعـی منـع مصرف واکسـن اسـت. واکنـش آنافیلاکسـی جـزو اورژانـس هـای پزشـكی اسـت

2) واکنـش موضعـی آرتـوس: ایـن واکنـش بـه صـورت ورم، درد و حساسـیت در محـل تزریـق، سـفتی عضلـه محـل تزریـق و حتـی تخریـب بافتـی در محـل تزریـق تظاهـر مـی کنـد. علت ایـن واکنش ایجـاد ترکیب غیـر محلول آنتـی ژن با آنتـی بـادی IgG در ناحیـه تزریـق مـی باشـد.

3) بیمـاری سـرم: بیماری سـرم در افـرادی که برای ایمن سـازی غیر فعال، سـرم دامـی دریافـت مـی کننـد، ممكـن اسـت 6تـا 10روز بعـد از دریافـت سـرم دامی مشـاهده شود.در ایـن بیمـاری تـب، کهیـر و خـارش، تـورم تانـدون هـا و مفاصـل و بزرگـی غدد لنفـاوی و طحـال مشـاهده مـی شـود.
شـدت بیماری بـه مقدار سـرم تزریق شـده بسـتگی دارد. ایـن علائـم معمـولا پس از یـک هفته با دفـع تدریجی سـرم تزریق شـده از بـدن، خودبخـود بهبود مـی یابد

اسلاید 13 :

فرآیند واکسیناسیون ایمن
روش های کنترل عفونت و رعایت شرایط استریل
•فـرد واکسـیناتور قبـل از تزریـق بایـد دسـت هـای خـود را بـا آب و صابـون بشـوید.
•اســتفاده از دســتكش فقــط در صــورت وجــود زخــم بــاز در دســت هــاي واکســیناتور ویــا احتمــال تمــاس بــا مایعــات بالقــوه آلــوده بــدن ضــرورت دارد.
•محل واکسیناسیون در صورت کثیف بودن باید با آب و صابون شسته شود.
•محل تزریق باید با پنبه الكل 70درصد به صورت دایره اي از مرکز به خارج ضدعفوني شود. براي تزریق واکسن باید تا زمان خشک شدن الكل صبر کرد.
•نباید از پنبه الكل هاي از قبل آماده شده استفاده شود

اسلاید 14 :

نـوع و انـدازه سـرنگ و سـوزن تزریـق و محـل تزریق واکسـن ها

بـر اسـاس نـوع واکسـن، روش تزریـق و سـن کـودک، نـوع و انـدازه سـرنگ متفـاوت اسـت.

تعریف گروه های سنی بدین صورت است که:•منظور از گروه سنی زیر 1ماه، بدو تولد تا 29روزگی است.•منظور از سن یک ماهگی، از یک ماه تا یک ماه و 29روز است.•منظـور از سـن یـک سـالگی، از یـک سـال تـا یـک سـال و 11مـاه و 29روز اسـت.•منظـور از سـن شـش سـالگی، از شـش سـال تـا شـش سـال و 11مـاه و29روز اســت

اسلاید 15 :

مکان تلقیح
 

اسلاید 16 :

نكته های مربوط به تزریق واکسن

•از تزریـق واکسـن هـا در ناحیـه سـرین بـه دلیـل احتمـال آسـیب بـه عصـب سـیاتیک و یـا کاهـش اثربخشـی واکسـن بـه علـت زیادبـودن بافـت چربـی در آن ناحیـه بایـد خـودداری شـود.

•اگر لازم باشـد در یک جلسـه واکسیناسـیون، بیش از یک نوع واکسـن تزریق شـود، بایـد در محـل هـای جداگانه (حداقل به فاصله 2/5سـانتی متـر) و یا در دو انـدام مقابل انجام شـود.

• محل تزریق واکسن هاي ب.ث.ژ، پنج گانه، دوگانه خردسالان، دوگانه بزرگسالان و سه گانه در سمت چپ و محل تزریق واکسن هاي هموفیلوس آنفلونزاي تیپ ب، فلج اطفال تزریقي، هپاتیت ب و MMRسمت راست است.

•واکسـن ب.ث.ژ بایـد بـه صـورت داخـل جلـدی و در حـد فاصـل یـک سـوم فوقانـی و دو سـوم تحتانـی بـازو تزریـق گـردد.

•واکسـن هـای دوگانـه، سـه گانـه و پنـج گانـه را بایـد حتمـا بـه شـكل داخل عضلانـی و عمیـق تزریـق کـرد. زیـرا تزریـق ایـن نوع واکسـن هـا در زیر و یـا داخـل جلـد مـی تواند موجـب تحریک موضعـی، تشـكیل گرانولـوم، نكروز بافتـی و بروز آبسـه اسـتریل شـود.

•در کـودکان 25مـاه و بالاتـر نیـز چنانچـه حجـم عضلـه دلتوئیدکـم باشـد، بایـد تزریـق در ناحیـه قدامـی خارجـی ران صـورت گیـرد.

•از مخلـوط نمـودن ویـال واکسـن هـای مجـزا و اسـتفاده از یک سـرنگ برای تزریـق دو یـا چنـد واکسـن (بـه عنـوان مثـال، واکسـن دوگانـه و واکسـن هموفیلـوس آنفلوانـزای تیـپ ب) بایـد بـه شـدت پرهیـز نمـود.

اسلاید 17 :

توصیه هایی برای کاهش ناآرامی ، درد و تب 

1روش های جسمانی

•برقراری تماس پوست به پوست مادر و شیرخوار

•تجویز واکسن به کودک در آغوش والدین

•نوازش کودک پس از تزریق

•تزریق سریع واکسن بدون آسپیره کردن قبل از تزریق

•در مـواردی کـه چندیـن واکسـن در یـک نوبـت بایـد تجویـز شـود، توصیـه مـی شـود واکسـن هـای خوراکـی در ابتـدا و واکسـنی کـه بیشـترین درد را ایجـاد مـی کنـد، در مرحلـه بعـدی تجویـز شـود.

2روش های روانی

•آرام کردن، نوازش و دلجویی از شیرخوار حین و پس از واکسیناسیون

•انجـام اقداماتـی بـرای پـرت کـردن حـواس کـودک مانند اسـتفاده از اسـباب بـازی هـا یـا خوانـدن کتـاب داسـتان بـرای کـودک یـا گذاشـتن موسـیقی مـورد علاقـه کـودک•عدم استفاده از لغات حاکی از اضطراب هنگام صحبت با کودک

•اجتناب از دادن اطمینان بیش از حد به کودک

اسلاید 18 :

توصیه های پس از تزریق واکسن

•در مــواردی کــه درمحــل تزریــق واکســن، تــورم و قرمــزی وجــود داشــته باشــد، قــرار دادن پارچــه ســرد و مرطــوب تمیــز در محــل مــی توانــد در کاهــش درد موثــر باشــد.

•توصیــه مــی شــود بعــد از تزریــق واکســن پنــج گانــه و یــا ســه گانــه در صــورت بــروز تــب، درد و بــی قــراری، اســتامینوفن بــا دز مناســب تجویــز شــده ودر صــورت نیــاز، هــر چهــار ســاعت یــک بــار (حداکثــر تــا 5بــار در 24سـاعت) تكـرار شـود. در مـورد کـودکان دچـار بیمـاري هـاي قلبـي کـه مسـتعد نارسـایي حـاد احتقانـي در اثـر عوامـل تسـهیل گـر مثـل تـب هســتند، پیشــنهاد مــیشــود اســتامینوفن تــا 48ســاعت هــم زمــان و یــا بعــد از تزریــق واکســن پنــج گانــه و یــا ســه گانــه تجویــز شــود.

•پـس از واکسیناسـیون بایـد از پوشـاندن لبـاس تنـگ بـه کـودک کـه موجب وارد آمـدن فشـار بـه محـل تزریـق مـی شـود، اجتنـاب کرد.

•شسـتن محـل تزریـق واکسـن و اسـتحمام کـودک پـس از واکسیناسـیون منعـی نـدارد

اسلاید 19 :

برنامه ایمن سازی کشوری
نكته ها

•ملاک سـابقه معتبر ایمن سـازی سـند معتبـری
(از قبیل کارت واکسیناسـیون،ثبـت در دفاتـر مراکـز
بهداشـتی درمانـی، خانه های بهداشـت و تیمهای سـیاروگواهی پزشـک) اسـت که نشـان دهنده واکسیناسـیون
فرد باشـد.

•بعـد از آخریـن دز واکسـن سـه گانـه در 6سـالگی،
بایـد هـر ده سـال یـکبـار، واکسـن دو گانـه بزرگسـالان
( Td) تزریـق شـود

اسلاید 20 :

برنامه ایمن سازی زنان بارداردر خانـم هـای بـاردار لازم اسـت در اولین جلسـه مراقبت دوران بـارداری، وضعیت ایمن سـازي براسـاس جـدول زیر بررسـی و تصمیم گیری شـود.
هـم چنین بـراي اطمینان از ایجاد ایمني مطلوب برای
مادر و کودک، واکسیناسـیون بایـد بـه نحـوي انجـام شـود کـه
در صـورت نیـاز بـه دز دوم، فاصلـه آن تـا زمان تخمینـي زایمـان،
4هفتـه یـا بیشـتر باشـد.
در شـرایط مراجعـه دیرهنـگام خانـم بـاردار، حداقـل فاصلـه
بین تجویز واکسـن و زمـان تخمیني زایمان، 2هفته اسـت.
بدیهـی اسـت در هـر زمـان کـه مـادر مراجعه نمایـد،
باید نسـبت به واکسیناسـیون وی اقدام شـود