تحقیق در مورد پرورش طیور

بخشی از مقاله

پرورش طیور

قسمت عمده اي از هزينه هاي سرمايه گذاري واحد پرورش طيور سرف تهيه جايگاه نگهداري مي شود و در صورتي كه به اين موضوع اهميت داده نشود ممكن است بر روي طيور كه حيوان آسيب پذير هستند آثار نامطلوبي بگذارد، در پرورش طيور گوشتي به علت كه پرندگان حساس و در حال رشد هستند، بروز هر گونه مشكل محيطي ناشي از سهل انگاري در ساختمان مي تواند منجر به ايجاد استرس، كاهش توليد، تلفات و شيوع بيماري ها شود و صدمه هاي جبران ناپذيري را به واحد فوق وارد كند.
اين واحد پرورش طيور گوشتي در قسمت جنوب شرقي كشور قرار دارد و اين منطقه، منطقه اي است گرمسير محسوب مي شود و بايد براي ساخت سالن بايد نكاتي مورد توجه قرار گيرد كه شامل:

1- بررسي وضعيت اقتصادي منطقه و امكان فروش محصولات آن
2- نوع پرنده پرورشي، نحوه پرورش و ظرفي واحد پرورش طيور.
3- وجود راه مطلوب براي حمل و نقل نهادهاي مورد نياز و امكان رساندن محصول توليدي به بازار مصرف.
4- امكان تامين كارگر ماهر و افراد متخصص.

5- بررسي امكان مكانيزاسيون و افراد متخصص.
6- رعايت فاصله مجاز بين واحد پرورش و منطقه هاي مسكوني، منابع آلودگي و ساير واحدهاي دامپروري.
7- استفاده از مصالح ساختماني ارزان قيمت و با كيفيت و كارآيي مطلوب و همچنين امكان گسترش واحد پرورش طيور در آينده و در هر امكان كه در اين ارتباط تاسيسات زيربناي مثل راه، فاضلات و منابع تامين آب، برق، كارگر و غيره بايد مدنظر قرار گيرد.

8- مجوز مكاني لازم از اداره ها و ارگان هاي مربوط دريافت شود و با رعايت اصول علمي محاسبه هاي اقتصادي و سوددهي صورت گيرد.
9- در خصوص انتخاب محل واحد پرورش طيور نكات زير توجه بايد بشود:
1) زمين ارزان قيمت و نزديك به شهر يا مراكز مصرف باشد.

2) زمين از نظر ساختماني خاكي يا شني و دور از مسير سيل، طوفان، باد و غيره باشد.
3) جهت ساختماني در مناطق گرمسير بايد شمالي و يا شرقي باشد.
4) براي حمل مواد مصرفي به واحد پرورش طيور و انتقال توليدات و ضايعات بايد راه مناسب موجود باشد، اما تاسيس واحد پرورش طيور در كنار و يا نزديك خطوط راه آهن، جاده هاي اصلي فرودگاه، و محل هاي پر سر و صدا مناسب نيست.

5) محل ساختمان پرورش طيور بايد از نظر خطرات ناشي از سوانح طبيعي، حمله حيوانات وحشي، سرقت و غيره امن باشد و بتوان امنيت آن را تامين كرد.
6) در صورتي كه كارگران واحد پرورش طيور در محل ساكن نباشند، بايد در فاصله نزديك امكان اسكان آنها ميسر باشد. ( شرايط احداث ساختمان پرورش طيور)
1) زمين:

براي احداث جايگاه ما و تاسيسات پرورش طيور بايد زمين هايي استفاده كرد كه از نظر كشاورزي با ارزش نيستند، داراي استحكام لازم هستند، امكان زه كشي مناسب وجود داشته باشد داراي شيب زياد نباشند و نسبت به زمين هاي اطراف مرتفع باشند تا آب برف و باران به آن ها نفوذ نكند.
2) دارا بودن راه مناسب و امكان گسترش:

مزرعه پرورش طيور بايد داراي راه مناسب باشد و در ضمن لازم است محل آن را در زمين اصلي طوري در نظر گرفت كه در صورت لزوم بتوان آن را در آينده گسترش داد.
3) امكان تهيه آب مناسب و مورد نياز

تامين آب مناسب بسيار مناسب است؛ در اين خصوص مقدار و كيفيت آب قابل دسترس در مزرعه اهميت دارد كه آب مورد مصرف طيور در شرايط استاندارد به صورت زير است:
نوع پرنده سن پرنده ( هفته) آب مورد نياز (ليتر/پرنده/روز)
جوجه كشي 8 38%

مرغ مادر گوشتي بالغ در حال توليد 35 32%
البته در گرما و در صورت نامناسب بودن كيفيت خوراك و آب مصرفي مقدار آن افزايش مي يابد. در ضمن ضروري است با مقادير زير، آب مورد نياز جهت شستشو، خنك كردن سالن، مصرف كارگرها و … نيز اضافه شود. كه مقدار آن تقريقاً برابر جدول بالا است.

كيفيت آب نيز مهم است. كيفيت آب از جنبه هاي مختلف قابل ارزيابي است. نخست اين كه ضروري است آب مصرفي طيور فاقد گل و لاي و مواد جامد معلق باشد، زيرا صرف نظر از اينكه آب مناسبي جهت استفاه طيور نيست باعث مشكلات متعدد در آب خوري ها نيز مي شود. همچنين آب مورد مصرف بايد فاقد ميكروب هاي بيماري زا باشد. در غيراين صورت ضروري است آب با مواد ضد عفوني كننده مثل كلر ضد عفوني شود. مقدار مواد جامد آب (سختي آب) نيز مهم است. مجموعه مواد جامد آب را با روش هاي مختلف از جملع تبخير آب و يا اندازه گيري ميزان عبور جريان الكتريسيته مي سنجند و بر اين اساس استاندارد آب مناسب طيور به صورت جدول زير است:

وضعيت آب
كمتر از 1000 آب مناسب جهت استفاده تمام طيور
1000 تا 3000 آب مناسب استفاده طيور است اما ممكن است باعث آبكي شدن مدفوع شود
3000 تا 5000 آب به نسبت قابل قبول براي طيور، اما ممكن است باعث كاهش توليد و بالا رفتن تلفات و بويژه در بورقلمون ها شود.
5000 تا 7000 آب مناسب طيور نيست و باعث افزايش تلفات و كاهش شديد توليدات مي شود.
7000 تا 10000 آب غير قابل استفاده براي طيور، اما مي توان جهت مصرف چهار پايان استفاده كرد.
بيشتر از 10000 غير قابل استفاده براي حيوانات پرورش ( دام ها)

وجود مقادير اندك بعضي از مواد سمي مي تواند باعث مسموميت پرنده شود. دراين خصوص مي توان از مس، آهن، سرب، جيوه، موليبدن، سلنيوم، روي،فلوئور، نيتراتو نيتريت نام برد. نيترات و نيتريت به ميزان 500 قسمت در ميليون كشنده است و اگر مقدار آن از 50 قسمت در ميليون بالاتر باشد آب مضر و غير قابل مصرف براي طيور است.
4) امكان تهيه برق مورد نياز:

جهت كاركرد تعداد زيادي از وسايل مورد استفاده و همچنين تامين روشنايي، نياز به برق است كه ضروري است امكان تهيه برق ارزان قيمت و مطمئن براي مزرعه فراهم باشد، براي اين منظور تامين برب از شبكه سراسري برق مطلوب است و در غير اين صورت لازم است با موتور برق، برق مورد نياز تامين شود. در عين حال براي واحدهاي حساس مثل جوجه كشي ها ، در نظرگرفتن موتور برق اضطراري، ضروري است.
5) شرايط جغرافيايي و اقليمي

اقليم منطقه:
آب و هواي گرم و مرطوب با تابستان هاي طولاني در جنوب كشور. آب و هوار گرم و خشك در مركز، شرق و جنوب شرقي كشور. با اين تنوع آب و هوايي لازم است سعي شود با توجه به شرايط اقليمي و جوي اين منطقه تاسيسات پرورش طيور به نحوي طراحي و احداث شود كه در حد امكان با شرايط خاص اين منطقه سازگار باشد. در اين منطقه جهت وزش باد مهم است. در اين منطقه كه منطقه اي گرمسير است بهتر آن است كه ساختمان ها عمود بر جهت وزش باد ساخته شوند. به طوري كه بتوان از جريان باد براي خنك كردن سالن استفاده كرد. در اين واحد كه در منطقه گرمسير است بهتر آن است كه ساختمان داراي پنجره شمالي و شرقي باشند تا كمتر اشعه خورشيد باعث گرم شدن داخل ساختمان شود. به خاطر

بادهاي موسمي 120 روزه در اين منطقه بهتر است در اطراف سالن براي جلوگيري از صدمات باد و اثرات نامطلوب اشعه خورشيد درختان خزان دار كاشته شود. زيرا در زمستان درختان را ريختن برگهاي خود باعث عبور نور خورشدي مي شوند و در تابستان برگ ها از تابش شديد اشعه خورشد به سالن جلوگيري مي كنند. جهت ساختمان و پنجره هاي آن در مناطق گرمسير ( با توجه به جريان باد و تابش خورشيد)

6) مصالح ساختماني مناسب
با توجه به شرايط منطقه كه منطقه اي گرمسير است بايد از مصالحي استفاده شود كه راحت و قيمت آن ها ارزان و مقاوم به گرما باشد. مصالحي كه ساختماني با آن احداث مي شود شامل آجر، سيمان، شني، ماسه، خاك، گچ، سنگ، آهن، آلومينيوم، قير و مشتقات آنها شامل بتون، بلوك سيماني، صفحات سيماني، موزاييك و غيره است. براي مناطق گرمسير از مواد عايق گرما و رطوبت مثل پشم شيشه، پلي استر، پلي اتيلن انواع پلاستيك و مقواهاي فشرده نيز استفاده مي شود كه در اين واحد از پشم شيشه استفاده شده است. براي آجركاري اين واحد از آجر توپر استفاده مي كنند. در بعضي جاها از آجر كاري توخالي بلوك هاي سيماني، بتون، تيرآهن و مواد عايق هم استفاده مي شود.
7)نحوه ارتباط ساختمان هاي پرورش طيور با ساير ساختمان ها و فاصله هاي مجاز:

ساختمان هاي پرورش طيور ضروري است كه داراي ارتباط منطقي با ساير قسمت هاي واحد پرورشي باشند، مثلاً سالن هاي پرورش از كارخانه تهيه خوراك مزرعه فاصله زيادي نداشته باشند، ضمن اينكه نبايد فاصله آن قدر كن باشد كه صداي دستگاه ها باعث استرس طيور شود. سالن پرورش طيور نبايد نزديك اماكن مسكوني باشد؛زيرا از نظر سلامت و آرامش

ساكنان آلودگي هاي محيط زيست، بوي نامطبوع و از نظر بهداشتي براي انسان ها مضر است. بنابراين ضروري است واحد پرورش از بافت شهري دور باشد و براي جلوگيري از اتلاف وقت و نزديك بودن كارگرها به مزرعه توصيه مي شود خانه هاي مسكوني كراگران در نزديكي مزرعه در محل مناسبي ساخته شود. ساختمان پرورش طيور از واحدهاي پرورش ساير دام ها و طيور نيز بايد فاصله مناسبي داشته باشند، چون آلودگي آنها مي تواند باعث مشكلات بهداشتي در واحد پرورش طيور شود. در اين واحد پرورش توجه به جهت باد و جلوگيري از ورود آلودگي به وسيله باد مهم مي باشد. در واحد پرورش طيور نبايد پرندگان ديگري نگهداري بشوند، چون مي توانند باعث آلودگي شوند و يا باعث ايجاد استرس شوند؛ از جاده اصلي و فرودگاه اين واحد دور مي باشد تا ايجاد استرس در طيور به وجود نيايد.

فواصل مجازي كه توسط جهاد كشاورزي استان سيستان و بلوچستان داده شده است به شرح زير مي باشد:
فاصله واحد پرورش طيور گوشتي (متر)
حريم رودخانه : 100
حريم دريا: 1000
حريم راه آهن: 200

حريم جاده فرعي: 100
حريم جاده اصلي: 150
حريم فرودگاه: 1000
حريم كارخانه صنايع غذايي 1000

كارخانجات كوچك : 200
كارخانجات متوسط 500
كارخانجات بزرگ: 1000
محدوده شهر متوسط 1000
محدوده شهر بزرگ 2000
محدوده روستاي كوچك 200

محدوده روستا تا 100 خانوار 500
محدوده روستاي بيش از 100 خانوار 500
سردخانه مواد پروتئيني 500

كشتارگاه طيور 1000
كشتارگاه نشخوار كنندگان 200
كارخانه خوراك دام و طيور 1000
كارخانه جوجه كشي 1000
ميدان عرضه دام 200
زنبور داري 10
واحد پرورش پرندگان زينتي 250

واحد پرورش بوقلمون، اردك و غاز 1000
واحد پرورش موغ گوشتي و تخمگذار 1000
مزرعه مرغ مادر 2000
مزرعه پرورش 3000
مزرعه پرورش لاين 5000
واحد پرورش سگ و گربه 200

واحد پرورش حيوانات پوستي 1000
واحد پرورش اسب 1000
واحد پرورش شتر 200
مزرعه پرورش گوسفند و بز 200
مزرعه پرورش گاو 200
( سطح زيربناي واحد پرورش مرغ گوشتي)
در اين واحد پرورش ابعاد سالن 12× 900 است و ظرفيت نگهداري 1130000 جوجه را دارد به طوري كه در هر متر مربع 5 تا 6 قطعه مرغ بالع و جوجه يكروزه 100 تا 150 قطعه در هر متر مربع مي توان نگه داشت.
( آبخوري و دانخوري) اندازه آبخوري و دانخوري آن به اين صورت است كه 12 مرغ رد متر مربع و آبخوري 2 سانتيمتر براي هر جوجه و دانه خوري 8 سانتيمتر براي هر جوجه است. در اين واحد مرغداري از آبخوريهاي سيفوني استفاده مي شود و فاصله آن از آبخوري ديگر 5/1 متر مي باشد و در وسط آب خوريها دان خوريهاي قرمز رنگ نصب گرديده است و فاصله آنها هم مشابه آبخوريها 5/1 متر مي باشد و در دو طرف ساكن نصب گرديده است.
( كف سالن)

در اين سالن پس از يك خاكبرداري كوچك و نصب لوله هاي فاضلاب و كانالهاي انتقال آب روي آن را به عمق 15 تا 20 سانتيمتر پوشش از قلوه سنگ ريخته و كوبيده شده است و آن گاه براي استحكام بيشتر و جلوگيري از نفوذ حشره ها يك شبكه توري ريز در كف آن قرار داده اند و سپس براي جلوگيري از نفوذ رطوبت روي آن دو لايه قير گوني گذاشته اند و به عنوان پوشش نهايي روي آن را به ضخامت 8 تا 10 سانتيمتر بتون قرار داده اند. لازم به ذكر است كه كف سالن مرغداري را به جهت جلوگيري از نفوذ رطوبت و آب، كف را 30 سانتيمتر بلند تر از سطح زمين احداث گرديده است.

كف اين واحد را طوري درست كرده اند كه به راحتي فضولات و آب از ان خارج مي شود كه اين سالن را از دو طرف شيبي معادل 2 درصد و يا 1 سانتيمتر در هر متر به طرف وسط سالن كه در آن لوله هاي فاضلاب و يا كانال انتقال آب نصب شده است هدايت مي كند و اين حالت يك جوي كوچك را در وسط سالن دارد.
(سقف سالن)

ارتفالع سفق از كف 3 متر است و نوع سقف به كار رفته در آن به دليل اقليم منطقه كه منطقه گرم و خشك و كويري و همراه با بادهياي موسمي فرم سالن را در آن به صورت طاق ضربي و يا نماي گنبدي (سالن هاي سنتي) درست كرده اند كه داراي بازده و كارايي مناسبي مي باشد و با توجه به منبع حرارتي آن هك يك هيتر مي باشد بر روي سقف آن و يا بر روي هر گنبد آن يك دود كش در نظر گرفته شده است.
شكل سقف بر روي سالن:
شكل

( پنجره ها)
در اين واحد سطح پنجره را 5 درصد سطح كف سالن در نظر گرفته اند. پنجره ها در ديوارهاي طولي نصب مي شوند و از مساحت محاسبه شده آن ها به ميزان 75 درصد در ديوار جنوبي و 25 درصد در ديوار شمالي با فاصله هاي معين از يكديگر قرار مي گيرند. در اين واحد به دليل گرمسير بودن منطقه بر روي پنجره ها سايبان نيز نصب شده است.
در اين سالن هواكش هايي در سقف نصب شده است و براي خروج هوا از آن استفاده مي شود كه به ازاي هر 1000 كيلوگرم وزن زنده معادل 1 متر مربع هوا نياز است.
( مقدار توليد مدفوع، حرارت و رطوبت براي مرغها)

وزن بدن (gr) مقدار دفع مدفوع در شبانه روز (gr) مقدار توليد گرما ( كيلوكالري در ساعت) ميزان رطوبت توليدي از تنفس و مدفوع در شبانه روز (gr)
500 44 80 9600
900 82 120 14100
1400 114 140 17600
1800 140 160 20300
2300 162 180 21800
2700 178 200 23500
( كنترل دما)
چون طيور مانند ساير حيوانات خونگرم است مي تواند دماي بدن خودش را حفظ كند. البته اين كار در محدوده اي از درجه حرارت محيط مقدور است و براي سلامتي و توليد مناسب نيز درجه حرارت مناسبي به عنوان درجه حرارت اكسايش حيوان وجود دارد. درجه حرارت محيط اگر از محدوده اي پايين تر برود باعث ناراحتي حيوان مي شود. و به آن استرس سرمايي مي گويند و اگر از محدوده اي بالاتر برود باز باعث ناراحتي حيوان مي شود و به آن استرس گرمايي مي گويند. اين محدوده دمايي به رطوبت محيط، وضعيت حيوان و سن آن بستگي دارد؛ اما اگر درجه حرارت محيط به 46 درجه سانتيگراد برسد، باعث مرگ پرنده مي شود. دماي بدن يك جوجه تازه از تخم خارج شده حدود 7/39 درجه سانتيگراد است كه به تدريج افزايش مي يابد تا اين كه در سن سه هفتگي ثابت مي شود. دماي بدن پرندگان بالغ در حدود 6/40 تا 7/41 درجه سانتيگراد است و آن بستگي به گونه، نژاد، جنس و شرايط فيزيولوژيكي پرنده نيز دارد.
حرارت بدن را طيور به روشهاي مختلفي از دست مي دهند و اين به علت متابوليسم و سوخت مواد مغذي است كه در بدن طيور ايجاد حرارت مي كند و روش هاي مختلفي دارد براي از دست دادن حرارت كه عبارت است از:
1- تشعشع: هنگامي كه درجه حرارت سط

ح بدن حيوان بالاتر از هواي مجاور باشد، دماي بدن از طريق تشعشع كاهش مي يابد.
2- تماس: هنگامي كه سطح بدن حيوان در تماس با عوامل محيطي سردتر ( كف سالن و وسايل) باشد، گراي بدن به آنها منتقل و بدن خنك مي شود.
3- جا به جايي هوا: هنگامي كه هواي خنك در تماس با سطح بدن پرنده قرار يگرد؛ گر و منبسط مي شود و به طرف بالا صعود مي كند. به اين ترتيب گرماي بدن حيوان منتقل مي شود. به همين دليل طيور در سرما پرهاي بدن هود را سيخ مي كنند تا مانع از جريان هوا شوند. همچنين يكي از راه ها خنك كردن بدن طيور در گرما، افزايش سرعت جريان هوا در سالن است.

4- تبخير آب: در بيشتر پستانداران دفع حرارت بدن به وسيله عرق كردن و تبخير آب انجام مي گيرد. اما در بدن طيور غدد عرقي وجود ندارد. آنها از طريق تبخير ريوي و دستگاه تنفس مقاديري آب تبخير مي كنند و به اين ترتيب خنك مي شوند. بنابراين يكي از راههاي خنك كردن حيوان خيس كردن آن است.
5- دفع مدفوع: مقدار اندكي از گرماي بدن از طريق دفع مدفوع دفع مي شود.
6- توليد تخم مرغ: با خروچ تخم مرغ نيز مقدار اندكي از گرماي بدن حيوان دفع مي شود.
مكانيسم تنظيم حرارت بدن در طيور:

در درجه حرارت هاي پايين و كمتر از 25 درجه سانتي گراد، حدود 75 درصد از كل حرارت توليدي بدن به وسيله راه هاي انتقال دفع مي شود؛ اما در صورت بالا بودن دما و رطوبت سالن اين دفع حرارت مشكل خواهد بود. دماي مناسب براي پرندگان بالغ را 18 تا 24 درجه و يا 21 درجه سانتيگراد در نظر مي گيرند. اگر دماي هوا از اين محدود كمتر شود، حيوان با بالا بودن متايوليسم، گرماي بيشتري توليد و به اين ترتيب خود را گرم مي كند. اين موضوع صرف نظر از كاهش توليد و سرزندگي حيوان از نظر اقتصادي نيز مقرون به صرفه نيست و در دماي بالاتر از اين محدوده نيز حيوان به وسيله روش هاي زير سعي مي كند دماي بدن خود را كاهش بدهد كه عبارت است از:

1- منبسط شدن رگ هاي سطحي بدن: تا گرماي بدن از طريق پوست دفع شود.
2- باز كردن پر و بال: تا هوا در اطراف بدن جريان يابد و بدن خنك شود.
3- كاهش اشتها: تا گرماي توليدي در بدن كاهش يابد. اين موضوع باعث كاهش رشد و توليد تخم مرغ و ضعيف شدن پوسته تخم مرغ نيز مي شود.
4- كاهش فعاليت: حيوان سعي مي كند با كاهش فعاليت گرماي توليدي در بدن را كاهش دهد؛ اين موضوع باعث كاهش مصرف خوراك، توليد و بازدهي مي شود.

5- نفس، نفس زدن: اگر دماي هوا از 30 درجه سانتيگراد بالاتر برود، حيوان شروع به نفس نفس زدن مي كند تا به اين ترتيب از طريق تنفس بيشتر و تبخير تنفس مقداري از حرارت بدن را دفع كند. اين مكانيسم در حالتي كه رطوبت نسبي هوا بالا باشد چندان كارآمد نيست. با مكانيسم نفس نفس زدن آب بدن كاهش مي يابد و حيوان براي جبران آن، آب بيشتري مصرف مي كند كه باعث ايجاد اسهال در طيور مي شود. در اين حالت مقدار زيادي دي اكسيد كربن (CO2) خون دفع مي شود و تعادل اسيد و باز خون به هم مي خورد و پوسته تخم مرغ نيز ضعيف مي شود.البته با بزرگتر شدن پرنده به علت افزايش نسبت حجم با سطح بدن و افزايش چربي در لايه هاي پوست تحمل حيوان نسبت به بالا رفتن درجه حرارت محيط كاهش مي يابد و استرس گرمايي در بدن مرغ ايجاد مي كند.

براي دفع مشكل كمبود حرارت آن مي توان از هيتر و يا مادر مصنوعي استفاده كرد كه در اين واحد از هيتر استفاده مي شود كه در انتهاي سالن قرار گرفته و اين هيتر، هيتري است كه با سوخت گازوئيل كار مي كند و در سالن ممكن است ايجاد CO2 بكند بنابراين در استفاده از آن بايد دقت كافي را به كار برد تا باعث ايجاد صدمات به واحد پرورشي نشود و راه ديگر آن به كار بردن پنچره در سقف است كه اين نپجره ها در مناطق گرمسير مي شود استفاده كرد و در بالاي سقف هاي گنبدي و يا طاق ضربي نصب مي كنند و براي ورود نور و تهويه مناسب هستند كه با استفاده از اين پنجره مي شود در روز گرماي سالن را تا حدودي تامين كرد و شيشه و قاب فلزي پنجره ها رساناي خوبي براي گرما هستند و باعث گرم شدن سالن مي شوند. ولي چون اشعه ماوراي بنفش از شيشه عبور نمي كند، نور عبوري فاقد اثر ضد عفوني كننده است.

راه ديگر در برابر گرما عايق نمودن ساختمان در برابر گرما است، چون معمولاً دماي هواي خارج سالن، پايين تر يا بالاتر از داخل آن است، بنابراين يكي از راه هاي مهم حفظ دماي مناسب سالن عايق كردن آن در برابر انتقال حرارت است. به اين دليل كه قسمت عمده حرارت از طريق عبور از مصالح ساختماني سقف ديوارها و اندكي هم از راه كف منتقل مي شود، لازم است در ساخت سالن پرورش طيور از مصالح مناسبي استفاده بشود كه به مقدار كمتري انتقال دهنده حرارت باشند. در اين سالن از ايرانيت و پشم شيشه و آلومينيوم استفاده شده است و در سقف اين ها را كار گذاشته اند و بعد از آن روي تمام اينها توري هاي زنبوري شكل نصب كرده اند.
(رطوبت در سالن پرورش طيور)

كنترل رطوبت در سالن پرورش طيور اهميت زيادي دارد، زيرا اگر رطوبت سالن كاهش پيدا كند باعث افزايش گرد و خاك درسالن مي شود و همچنين اگر رطوبت افزايش پيدا كند باعث رشد ميكروب ها، كاهش توانايي دفع حرارت حيوان، كاهش ظرفيت تنفس طيور و دركل ناراحتي حيوان مي شود. در سالن مرغداري معمولاً مشكل كمبود رطوبت پيش نمي آيد، در صورتي كه چنين مشكلي داشته باشد با آب پاشي كردن و يا تبخير آب با دستگاه هاي مه پاش مي توان رطوبت را بالا برد؛ اما معمولاً مشكل بالا بودن رطوبت وجود دارد. رطوبت

مناسب هواي سالن به دماي هوا و شرايط پرنده بستگي دارد؛ يعني در حدود 60 تا 70 درصد، رطوبت مناسب بستر براي جوجه هاي در حال رشد 20 تا 40 و براي پرندگان بالغ 10 تا 30 درصد است. توانايي نگهداري بخار آ‎ب (رطوبت هوا در ماهاي مختلف متفاوت است و هر چه دماي هوا بالاتر باشد، اين توانايي بيشتر خواهد شد. هرگاه درجه حرارت هوا كاهش پيدا كند و يا هوا با جسم سردي تماس پيدا كند، بخار آب موجود در خود را به صورت مايع آزاد مي كند كه اين موضوع در سالن پرنداري چون باعث بالا رفتن رطوبت محيط و سطوح مي شود، مناسب نيست، براي جلوگيري از اين مشكل؛ سقف را عايق مي كنند و سطح داخلي ديوارها را با رنگ روشن و براق مي پوشانند و هواي سالن را گرم مي كنند.
راه هايي كه باعث ايجاد رطوبت در سالن مي شود:

1- هواني سالن: كاهش دماي هوا و تشكيل شبنم در سطح هاي سالن سبب بالا رفتن رطوبت مي شود كه براي رفع اين مشكل دماي سالن را مي توان بالا برد.
2- نفوذ رطوبت از كف سالن: براي جلوگيري از آن مي توان اقدام به عايق كار كف سالن كرد كه با استفاده از دو لايه قيرگوني مي شود اين مشكل را رفع كرد.
3- ريختن آب از آبخوريها: لازم است به طور مرتب آب خوريها را كنترل كرد.
4- تنفس: دفع آب به وسيله تبخير تنفس.

5- دفع آب به وسيله مدفوع: اين مقدار حدود دو برابر مصرف خورك در روز است و به عوامل متعددي بستگي دارد كه در موارد زير مصرف و دفع آب در طيور افزايش مي يابد و در نتيجه رطوبت سالن بالا مي رود.
1) هواي گرم
2) بالا رودن نمك جيره

3) بالا بودن پروتئين جيره
4) بالا بودن الياف خام جيره

5) پايين بودن انرژي جيره
6) بالا بودن مواد محلول در آب
7) وجود ميكروارگانيسم ها در آب
8) در صورتي كه خوراك به صورت پلت باشد.
9) طيور دچار اسهال باشند.

10) نگهداري طيور در قفس هك مصرف و ريخت و پاش آب بالا مي رود.
بهترين راه خروج رطوبت اضافي سالن به وسيله تهويه است.( هواي سالن پرورش طيور)
هواي سالن پرورش طيور بر روي سلامت و آسايش حيوان تاثير فراوان دارد. به علت متابوليسم بالاي طيور ضروري است اكسيژن به مقدار كافي در اختيار آن ها قرار گيرد.
وجود بعضي از گازهاي سمي كه به وسيله حيوان، وسايل گرم كننده و ميكرو ارگانيسم هاي سالن توليد مي شوند نيز مي تواند باعث عدم آسايش حيوان و حتي مرگ آن شود. به طور عمده اين گاز ها شامل دي اكسيد كربن، منواكسيد كربن، متان، سولفيد هيدروژن و آمونياك است. مقدار قابل تحمل هر يك از گازهاي سمي به شرح زير است:

گاز حد مجاز (درصد) مقدار كشنده (درصد)

اكسيژن - كمتر از 6
دي اكسيد كربن 1 30
آمونياك 0025/0 05/0
متان 4 5
سولفيد هيدروژن 004/0 05/0
آمونياك: مهم ترين گاز سمي موجود در سالن پرورش طيور است.بالا رفتن تراكم گاز آمونياك در سالن باعث ايجاد تهوع و سوزش چشم كارگران مي شود و به طيور آسيب مي رساند. ميزان گاز آمونياك براساس- قسمت در ميليون (PPM) بيان مي شود و براي اندازه گيري آن از كاغذهاي مصرف استفاده مي شود. به اين ترتيب كه آنها را مرطوب مي كنند و در سالن نگه مي دارند، تغايير رنگ آن از نارنجي تا آبي بيانگر ميزان غلظت آمونياك در سالن است، غلظت آمونياك تا PPM 15 قابل حس نيست، اگر به PPM20 تا PPM25 برسد قابل حس خواهد شد؛ در غلظت PPM30 تا PPM50 باعث تحريك و سوزش چشم ها و در غلظت PPM50 تا 100 باعث عوارض تنفسي مي شود و رشد و توليد كاهش مي يابد و اگر غلظت آن هب

PPM100 برسد، باعث ايجاد تاول روي سينه و اگر به PPM500 برسد، باعث مرگ حيوان مي شود. و ضروري است غلظت آمونياك در سالن از 25 قسمت در ميليون بيشتر نشود. آمونياك از تجزيه اسيداوريك و ساير مواد حاوي نيتروژن مدفوع طيور به وسيله ميكروارگانيسم هاي بستر توليد مي شود. افزايش دفع مواد حاوي نيتروژن به وسيله طيور، بالا رفتن رطوبت بستر، گرماي محيط، وجود ميكروارگانيسم ها در بستر و قليايي بودن بستر مي تواند باعث افزايش توليد آمونياك در سالن شود. براي كاهش غلظت گاز آمونياك در سالن مي توان موارد زير را رعايت كرد:
1- افزايش تهويه سالن
2- تعويض بستر و خشك نگه داشتن آن
3- تنظيم جيره و كاهش دفع پروتئين، نيتروژن و آب به وسيله طيور
4- كاهش PH بستر به كمتر از 7، براي اين كار مي توان از 2 ليتر اسيد فسفريك و يا 1 كيلوگرم سوپر فسفات براي هر متر مربع بستر استفاده كرد.
(تهويه)
هواي سالن پرورش طيور براي تامين اكسيژن، دفع رطوبت آمونياك و نگهداري درجه حرارت مناسب بايد به طور مرتب جريان داشته باشد. حركت هوا در سالن بايد در تمام نقاط آن يكنواخت باشد و جريان هوا نيز هميشه به يك سمت باشد. اين كار با انجام تهويه در سالن پرورش طيور انجام مي گيرد. هر سيستم تهويه از دو قسمت هواده و هواكش تشكيل مي شود، اين دو جز بايد به صورتي تنظيم شوند كه در زمان استفاده، اثر يكديگر را در سالن از بين نبرند و خنثي نكنند.
در اين سالن ا زتهويه سقفي استفاده مي شود كه هواكش ها به فاصله 60 متر از يكديگر در سقف نصب شده اند و هواده ها و يا همان پنجره ها در ديوارها قرار گرفته اند كه در اين منطقه براي تامين هوا از جريان باد استفاده مي شود و فاصله پنجره ها از يكديگر مانند هواكش ها 60 متر مي باشد.
( خنك كردن سالن)

خنك كردن سالن پرورش طيور اهميت زيادي دارد؛ زيرا در صورت بالا رفتن حرارت، مشكلات متعددي بروز مي كند، براي خنك كردن سالن پرورش طيور راه هاي زيادي وجود دارد اما اصول آن بر پايه اين است كه گرفتن حرارت ( كاهش درجه حرارت) از طريق تبخير آب است.

آب براي بخار شدن مقداري گرما از محيط مي گيرد. از اين خاصيت براي خنك كردن سالن استفاده مي شود. به اين صورت كه به وسيله هواكش، هوا از پوشال خيس عبور مي كند و حين عبور مقداري از رطوبت آن را گرفته و به اين ترتيب خنك مي شود. اين هواي خنك را به داخل سالن هدايت مي كنيم. در منطقه گرمسير علاوه بر اين كه سقف داخل عايق بندي است و ديوارها رنگ روشن و براق دارند در بيرون سقف براي جلوگيري از گرما پشت بام را با رنگ سفيد پوشانده به اين ترتيب اشعه خورشيد منعكس شود و براي اين كار از آهك و سيمان سفيد و آب مي توان استفاده كرد.

( تامين روشنايي سالن)
در اين سالن از لامپ هاي فلورسنت استفاده مي شود كه كارايي توليد نور آن ها 3 تا 4 برابر لامپ هاي معمولي است و عمر مفيد آن ها حدود 10000 ساعت است؛ و قسمتي از نور آنها در طيف هاي آبي و سبز است؛ اين لامپ ها داراي هزينه نصب بالا هستند؛ اما مصرف برق و هزينه نگهداري كمتري دارند. بر روي اين لامپ هاي فلورسنت انعكاس دهنده قرار دارد و نور را 50 درصد افزايش مي دهد، توصيه مي شود لامپ ها مرتب تميز شوند زيرا اگر كثيف باشند از شدت نور دهي مي كاهد. اين لامپ ها تا حد امكان نزديك طيور نصب مي شوند و طوري است كه كارگران بتوانند از زير آنرد شوند كه اين ارتفاع 2 متر در نظر گرفته شده است نسبت به كف است. نحوه قرار گرفتن لامپ ها در سالن پرورش طيور تاثير فراواني بر ميزان

كارآيي روشنايي سالن دارد. ضروري است در سطحي كه طيور قرار دارند؛، شدت معيني نور تابيده شود و شدت نور در سالن يكنواخت است. فاصله بين رديف هاي لامپ ها 3 متر در نظرگرفته شده است و ما 3 رديف لامپ در اين سالن داريم كه طرز قرار گرفتن لامپ ها به صورت مثلثي در سالن قرار گرفته اند تا نقطه تاريك در سالن به وجود نيايد. در اين سالن شدت نور سالن اهميت دارد و ميزان نور مورد نياز با سن حيوان تغيير مي كند و در ضمن در اين سالن از نوردهي متناوب استفاده مي شود و مقدار نور مناسب در 5 روز نخست پرورش جوجه ها را 9 وات در هر متر مربع در نظر مي گيرند تا جوجه ها به آب خوري ها و دان خوري ها عادت كنند و بعد از آن مقدار شدت نور مناسب در دوره پرورش جوجه هاي گوشتي 5/1 وات است در هر متر مربع.

( آماده كردن سالن قبل از جوجه ريزي)
سالن را بعد از تخليه جوجه ها آن را با فرمالين و آب شسته و فضولات را از كف آن جمع آوري مي كنند و بعد ضدعفوني انجام مي دهند و بعد از ضدعفوني سالن را شعله مي دهند كه اين در آن مناطق گرمسير بعد از يك دوره بايد حتماً انجام گيرد در غير اينصورت باعث ايجاد بيماري و خصاراتي به اين واحد مي شود. در اين واحد جوجه ريزي و تخليه آن با هم است و يا اينكه همه با هم وارد و همه با هم خارج مي شوند و ظرفهاي اين سالن هم تميز و ضدعفوني مي شوند. قبل از ورود جوجه سالن را به مدت 8 ساعت قبل هيتر را در درون آن روشن مي كنند و دما را به 32 درجه سانتي گراد مي رسانند و دما را ثبات نگه مي دارند.

بعد از رسيدن جوجه ها و قبل از وارد كردن آن ها با سالن، اين جوجه ها را تست انجام مي دهند كه يك تست بسيار ساده است كه جوجه را از قسمت گردن گرفته و بلند مي كنند و در صورت اينكه جوجه شورع به پا زدن سريع كرد جوجه سالم است و در غير اين صورت جوجه مشكوك است و مورد آزمايش قرار مي گيرد و در همان حين به آنها واكسن تزريق مي كنند.
(برنامه تغذيه جوجه ها)
در اين واحد پرورش طيور گوشتي از جيره غذايي كه شامل ذرت، سويا، ماهي، صدف، فسفات، ليزين، متيونين مكمل و نمك استفاده مي شود كه به شرح زير است:
جيره غذايي ( براي يك تن)
از روز 5 تا 14 روزگي
ذرت 605 كيلوگرم
سويا 300 كيلوگرم
ماهي 60 كيلوگرم
صدف 15 كيلوگرم

فسفات 12 كيلوگرم
ليزين - -
متيونين 1 كيلوگرم
مكمل مواد معدني 5/3 + 5/3 مولتي ويتامين كيلوگرم
نمك 1 كيلوگرم
از روز 14 تا 22 روزگي
ذرت 638 كيلوگرم
سويا 280 كيلوگرم
ماهي 60 كيلوگرم
صدف 14 كيلوگرم
فسفات 5/11 كيلوگرم
ليزين (gr) 100 گرم
متيونين (gr) 800 گرم
مكمل مواد معدني 5/2 + 5/3 مولتي ويتامين كيلوگرم
نمك 1 كيلوگرم
از روز 22 تا 32 روزگي
ذرت 688 كيلوگرم
سويا 25 كيلوگرم
ماهي 45 كيلوگرم
صدف 14 كيلوگرم
فسفات 11 كيلوگرم
ليزين (gr) 200 گرم
متيونين (gr) 700 گرم
مكمل مواد معدني 5/2 + 5/2 مولتي ويتامين كيلوگرم
نمك 1 كيلوگرم
از روز 32 تا 42 روزگي
ذرت 700 گيلوگرم
سويا 230 كيلوگرم
ماهي 40كيلوگرم
صدف 13 كيلوگرم
فسفات 5/10 كيلوگرم
ليزين (gr) 300 گرم
متيونين (gr) 600 گرم
مكمل مواد معدني 5/2 + 5/2 مولتي ويتامين كيلوگرم
نمك 1 كيلوگرم
از روز 42 تا 49 روزگي
ذرت 741 كيلوگرم
سويا 200 كيلوگرم
ماهي 30 كيلوگرم
صدف 12 كيلوگرم
فسفات 10 كيلوگرم
ليزين (gr) 300 گرم
متيونين (gr) 500 گرم
مكمل مواد معدني 5/2 + 5/2 مولتي ويتامين كيلوگرم
نمك 1 كيلوگرم
( برنامه واكسن جوجه هاي گوشتي)
جيره شيرخشك مولتي به جوجه ها مي دهند و علت استفاده از شير خشك به خاطر كم چرب بودن آن است و به اين دليل به جوجه ها مي دهند كه به موجب آن زنده ماندن واكسن و در واقع بازدهي بالا واكسن مي باشد.
روز اول: مولتي ويتامين + الكتروليت
روز دوم: تيامولتين مولتي ويتامين + الكتروليت
روز سوم: مولتي ويتامين + الكتروليت تيامولين
روز چهارم: تيامولين
روز پنجم: واكسن برونشيت
روز ششم: مولتي ويتامين+ مواد معدني
روز هفتم: مولتي ويتامين+ مواد معدني
روز هشتم: مولتي ويتامين + مواد معدني
روز نهم: واكسن B1 – همراه با 1 ظرف شير خشك.
روز دهم: مولتي ويتامين + مواد معدني
روز يازدهم: آب خالي
روز دوازدهم: آب خالي
روز سيزدهم: آب خالي
روز چهاردهم: واكسن گامبورو ( همراه با ظرف شير خشك) + مولتي ويتامين + مواد معدني
روز پانزدهم: مولتي ويتامين و مواد معدني
روز شانزدهم: مولتي ويتامين + مواد معدني
روز هفدهم: آب خالي
روز هجدهم: آب خالي
روز نوزدهم: واكسن لاسوتا ( همراه با ظرف شير خشك)+ مولتي ويتامين
روز بيستم: مولتي ويتامين+ AD3E
روز بيست و يكم: مولتي ويتامين + AD3E
روز بيست و دوم:مولتي ويتامين+ AD3E
روز بيست و سوم: سولتريم به ميزان يك شيشه همراه اكسي داخل دان كه به ميزان نيم كيلو در يك تن
روز بيست و چهارم: سولتريم به ميزان يك شيشه همراه اكسي داخل دان كه به ميزان نيم كيلو در يك تن.
روز بيست و پنجم: سولتريم به ميزان يك شيشه همراه اكسي داخل دان كه به ميزان نيم كيلو در يك تن.
سولتريم در اين 3 روز بايد محلول در آب باشد كه اين به مقدار 1000 ليتر است.
روز سي و پنجم: مولتي ويتامين + AD3E
روز سي و ششم: مولتي ويتامين + AD3E
روز سي و هفتم: مولتي ويتامين + AD3E
روز چهلم: اوروتروپين – به مدت 24 ساعت مصرف مي شود و ميزان آن يك پاكت در 1000 ليتر است.
( درجه حرارت و رطوبت در سالن)
از روز 1 تا 7 روزگي: حرارت oC32 رطوبت 60 درصد
از روز 8 تا 14 روزگي: حرارت oC30 رطوبت 70-40 درصد
از روز 15 تا 21 روزگي: حرارت oC28 رطوبت 70-40 درصد
از روز 22 تا 28 روزگي: حرارت oC26 رطوبت 70-40 درصد
از روز 29 تا 35 روزگي: حرارت oC24 رطوبت 70-40 درصد
از روز 36 تا 42 روزگي: حرارت oC24 رطوبت 70-40 درصد
از روز 43 تا 49 روزگي: حرارت oC24 رطوبت 70-40 درصد
( تلفات و حذف سالن پرورش مرغ گوشتي)
روز تلفات حذف روز تلفات حذف
1 26 10 26 - -
2 42 156 27 - -
3 160 180 28 - -
4 88 68 29 1 -
5 37 29 30 - -
6 27 32 31 1 -
7 27 24 32 - -
8 16 21 33 - -
9 14 23 34 1 -
10 15 10 35 3 -
11 15 18 36 2 -
12 15 18 37 3 -
13 10 9 38 1 -
14 7 3 39 - -
15 2 3 40 2 -
16 4 1 41 1 -
17 2 - 42 - -
18 1 - 43 2 -
19 - - 44 1 -
20 - - 45 1 -
21 3 - 46 1 -
22 2 1 47 2 -
23 1 1 48 1 -
24 - - 49 2 -
25 - -