تحقیق در مورد پرورش طیور گوشتی

بخشی از مقاله

پرورش طیور گوشتی

تاريخچه
وضعيت توليد مواد غذايي در دنياي امروز بخصوص در كشورهاي جهان سوم يكي از مسائل بغرنج اجتماعي به شمار مي رود و طبق پيش بيني اين مسئله در آينده نزديك توليد اشكالات و تنش هاي اجتماعي بيشتري خواهد بود زيرا روز به روز به ويژه در كشورهاي فقير و عقب مانده افزوده مي گردد.

طبق مطالعات تاريخي جمعيت كره زمين در 4 هزار سال قبل از ميلاد مسيح در حدود 30 ميليون نفر بوده است (20/1 جمعيت فعلي هندوستان) و 1000 سال قبل از ميلاد به 200 ميليون نفر رسيد، اين جمعيت با افزايش ملايم به مرور بيشتر شد، به طوري كه در سال 1600 ميلادي به 500 ميليون و در سال 1825 به يك ميليارد نفر بالغ گرديد. از اوائل قرن بيستم افزايش جمعيت جهان به نحو چشمگيري افزايش يافت به طوري كه در سال 1980 به رقمي در حدود 5/4 ميليارد نفر

رسيد. اين روند رشد جمعيت در دنيا هم چنان با سرعت ادامه دارد به طوري كه هم اكنون در هر ساعت 8700 نفر به جمعيت دنيا اضافه مي گردد بدين ترتيب به طوري كه پيش بيني مي شود در سال 2000 سال جمعيت دنيا به رقمي بين 6 – 7 ميليارد نفر بالغ خواهد شد. از سوي ديگر به علت بهبود بهداشت و روش

هاي پيشگيري از بيماري در سال هاي اخير درصد تلفات و مرگ و مير به حد قابل توجهي كاهش يافته است و حد متوسط عمر در كشورهاي مختلف افزايش پيدا نموده است به عنوان مثال در 200 سال قبل حد متوسط سن انسان 33 سال بود حال آن كه در عصر حاضر در بيشتر كشورهاي اروپايي عمر متوسط بشر به

حدود 70 سال رسيده است. متاسفانه بيشترين افزايش جمعيت دنيا در نقاطي است كه از نظر مواد غذايي در كمبود و فقر هستند و امكانات افزايش توليد مواد غذايي به تناسب افزايش جمعيت در آن ها وجود ندارد از اين رو كم غذايي در اين گونه جوامع به مرور تبديل به گرسنگي و مرگ و مير دسته جمعي شده است.
به طوري كه در دو سال گذشته ميليون ها نفر اسنان مظلوم و محروم در اتيوپي و بنگلادش و ديگر كشورهاي آفريقايي و آسيايي از گرسنگي تلف شده اند بدون اين كه وجدان ملل متمدن به در آيد. طبق آمار سازمان هاي بين المللي از جمعيت 6 ميلياردي فعلي 500 ميليون نفر داراي تغذيه بيش از حد لزوم و 5/1 ميليارد نفر داراي تغذيه كمتر از حد لزوم بوده و حتي دچار گرسنگي مزمن و عوارض ناشي از آن هستند.
مقدمه

اهميت گوشت طيور در تغذيه انسان
گوشت طيور به عنوان يك منبع غني پروتئين در سال هاي اخير به طور وسيعي در تغذيه انسان در دنيا و در كشور ما مورد استفاده قرار گرفته است به طوري كه در بعضي از كشورها كه از نظر شرايط طبيعي و كمبود مرتع دچار مضيقه هستند گوشت طيور به سرعت جانشين گوشت دام هاي ديگر شده است.
ارزش غذايي گوشت مرغ: مي دانيم كه منظور اصلي استفاده از گوشت در جيره هاي غذايي انسان تامين پروتئين مورد نياز بدن است.
طبقه بندي گوشت طيور

پرندگاني كه براي توليد گوشت پرورش داده مي شوند عبارتند از انواع مرغ، بوقلمون، غاز، اردك، و اخيرا بلدرچين قسمت اعظم فعاليت براي توليد گوشت در پرندگان در روي مرغ متمركز شده اند و بعد از آن به ترتيب، بوقلمون، اردك و غاز قرار گرفته است. در سال هاي اخير به علت اصلاح نژاد و كارهاي ژنتيكي كه از نظر بهبود كميت و كيفيت گوشت مرغ انجام گرفته است نژادها و نوع تيپ هاي مختلفي بسته به سليقه بازار بوجود آمده است كه هر نوع داراي اختصاصات بخود مي باشد از اين رو امروزه در بازارهاي دنيا و ايران انواع مختلف گوشت مرغ وجود دارد.
انتخاب جوجه

اغلب توليد كنندگان گوشت مرغ در دنيا و ايران، خود قادر به تهيه جوجه يك روزه نيستند و مجبورند جوجه هاي مورد احتياج خود را از تشكيلات جوجه كشي تهيه كنند. هم اكنون در ايران بيش از 80 تشكيلات بزرگ جوجه كشي وجود دارد كه ساليانه بيش از 500 ميليون قطعه جوجه يك روزه تهيه و در اختيار توليد كنندگان قرار مي دهند كيفيت جوجه و همچنين قيمت آن، يك مسئله مهم وحياتي در پرورش جوجه هاي گوشتي است به اين دليل مرغدار بايد نهايت سعي و اهتمام و وسواس را در انتخاب جوجه يك روزه به عمل آورد.

از نظر كيفيت جوجه در هر كشور بسته به تجربه و مطالعات مرغدار و سليقه بازار نژادها و سويه هاي مختلفي را براي جوجه كبابي پرورش مي دهند كه در مباحث مشروح در اين مورد بحث خواهد شد ولي به طور كلي جوجه هايي كه براي پرورش جوجه كبابي پرورش داده مي شود بايد داراي شرايط خاصي باشند كه عبارتند از سالم بودن جوجه و دارا بودن كيفيت نژادي مناسب.

سلامت جوجه سنگ اول موفقيت در هر مرغدار تهيه جوجه سالم است، هيچ مرغداري نمي توانند از پرورش جوجه هاي بيمار و مشكوك انتظار نتيجه مناسب و عوايد كافي داشته باشد. براي اين منظور بايد جوجه را از تشكيلاتي تهيه نمود كه از نظر بهداشتي و رعايت اصول ضد عفوني كاملا مطمئن باشد. امروزه ثابت شده است كه بسياري از بيماري ها به وسيله مرغ مادر و تشكيلات جوجه كشي به جوجه و توسط جوجه به مرغداري منتقل مي گردد و سبب تلفات و عوارض در جوجه ها در مرحله پرورش مي گردد اين بيماري ها در مراحل توليد جوجه يك روزه به ترتيب زير ممكن است سبب آلودگي شود:

الف- بيماري هايي كه به وسيله مرغ مادر به جوجه منتقل مي شوند:
1-بيماري هاي ويروسي – مهمترين ويروسي كه از مادر به جوجه منتقل مي شوند عبارتند از:

- بيماري كم خوني و ويروسي (Inclusion Bodyhepatits)
- بيماري سندروم افت تخم مرغ (Egg dropsyndrom)
- بيماري انسفالوميليت طيور (Epidemic Tremor)
- آرتريت ويروسي (Viral Artitis)
- لوكوزلنفوئيد (LympHoid Leukosls)
در بين بيماري هاي ويروسي، بيماري انسفالوميليت بسيار مهم است زيرا بيشتر در جوجه ها ديده مي شود و به علت لرزش و عدم هم آهنگي كه در جوجه هاي آلوده به وجود مي آيد به آن لغوه واگير دار نيز گفته مي شود. جوجه هاي 1-6 هفته به اين ويروس حساس هستند و معمولاً بيشتر در جوجه هاي 12-21 روزگي مشاهده يم شود و دوره كمون ممكن است 15-17 روز به طول بكشد ميزان واگيري طبيعي بين 10 و گاهي تا 60 درصد مي رسد و حد متوسط تلفات 10 درصد است ولي در بعضي از گله ها كه داراي شرايط بهداشتي مناسب نيستند تا 50 درصد هم ديده مي شود در اثر تماس جوجه هاي آلوده با جوجه هاي سالم آلودگي به آن ها هم سرايت مي كند از اين روز جوجه هاي آلوده منشا خطر و تلفات براي گله هاي در سنين پايين هستند. در بيماري هاي ديگر ويروسي ذكر شده منتقل از مادر (Egg BORN) در جوجه هاي گوشتي ممكن است مسئله ساز نباشد زيرا بيشتر عوارض در سنين بالا بروز مي كند كه معمولاً جوجه هاي گوشتي به بازار ارسال شده اند.

بيماري هاي ميكروبي
مهمترين بيماري هاي ميكروبي كه از مادر به جوجه منتقل شده اند عبارتند از:
بيماري هاي سالمونلائي (Salmonella) و بيماري هاي دسته مايكوپلاسماها (Mycoplasma) عفونت هاي سالمونلائي كه از مادر به جوجه منتقل مي شود به سه دسته تقسيم مي شوند.

الف) بيماري پولوروم (Pullorum) يا اسهال سفيد جوجه ها كه عامل آن سالمونلا پلوروم است.
ب) پاراتيفوئيد مرغان (Fowltyphoid) كه عامل آن سالمونگاليناروم (S. Gallinarum) مي باشد.
ج) پاراتيفوئيد مرغان كه توسط انواع مختلف ديگر سالمونلا مانند تيفي موريوم توليد مي شود.

بيماري پولوروم به خاطر تلفات در جوجه ها بسيار مهم است، دوره نهفته بيماري 5-7 روز و تلفات از صفر تا 100 درصد است كه معمولاً بين ششمين تا دهمين روز تولد به حداكثر مي رسد. بيماري تيفوئيد مرغان بيشتر در مرغان بالغ است و كمتر در جوجه ها ديده مي شود. بيماري پاراتيفوئيد مرغان بيشتر در سنين كمتر از يك ماه ظاهر مي شود و در جوجه ها تلفات به 10-20 درصد و گاهي تا 80 مي رسد.

براي تشخيص آلودگي در جوجه ها از آزمايشات سرمي و كشت ميكروبي استفاده مي شود در روش سرمي يك قطره خون از وريد بالي گرفته و با يك قطره آنتي ژن سالمونلا استاندارد شده كه با رنگ متيل ويوله رنگي شده بر روي يك لازم تميز مخلوط مي كنند و سپس آنرا تا حدود 20 درجه سانتيگراد گرم مي نمايند و نتيجه را پس از يك دقيقه مطالعه ميكنند واكنش مثبت با جمع شدن آنتي ژن در زمينه صاف بعد از يك دقيقه مشخص مي شود در روش كشت ميكروبي با جدا كردن باكتري از اندام ها و كشت در روز محيط هاي مخصوص بيماري را مشخص مي كنند.
بيماري هاي دسته مايكوپلساماها

از بيماري هاي دسته مايكوپلاسماها كه از مادر به جوجه ها منتقل مي شود دو نوع آن مهم است كه عبارتند از:
الف- مايكوپلاسما گالي سپتيكم (Mycoplasma Galise Pticum) كه سبب بيماري مزمن تنفسي Choronic Respiratory Disease)يا (C-R-D در طيور مي شود در طيور گوشتي بيشتر در سنين 4-8 هفتگي ديده مي شود و سبب عوارض تنفسي ميگردد، مصرف غذا كم شده و پرنده لاغر مي گردد و رشد كم مي شود گله وازده شده و غير اقتصادي مي گردد و تلفات بالا مي رود.

ب- مايكلوپلاسما سينويه (Mycoplasma Synoviae) كه سبب تورم مفصل در طيور مي گردد واگيري و نشاني بيماري اغلب از 4 هفتگي به بعد ظاهر مي گردد. بروز علائم تورم مفصلي از صفر تا 75% و حد متوسط 10 درصد متغير است مفاصل متورم و گرم و دردناك است تلفات معمولاً كمتر از 1-10 درصد بوده كه در نتيجه عدم دسترسي به آب و غذا و لاغري مفرط حاصل مي شود.
براي تشخيص آلودگي در جوجه ها از آزمايشات سرمي و كشت ميكروبي به قراري كه قبلا اشاره گرديد استفاده مي شود با توجه به مطالب ذكر شده جوجه ها بايد از گله هاي مرغ مادري تهيه شود كه عاري از بيماري هاي ذكر شده باشند.
ب) وجود ايمينيت كافي مادر در جوجه ها:

ايمنيت مادري (Parental Imunity) سبب مي شود كه جوجه ها در چند روز اول زندگي در برابر برخي بيماري هاي ويروسي تا حدود قابل توجهي مقاوم باشند. در اين ايمنيت انتي بادي از بدن مرغ مادر به جوجه ها منتقل مي گردد از اين رو هر چه ايمنيت مادري بالا باشد به همان نسبت جوجه هاي توليد شده داراي ايمنيت بيشتري هستند، از نظر كميت و كيفيت، انتي بادي كه در زرده تخم مرغ وجود دارد تقريباً نزديك به ميزان انتي بادي در سرم خون مادر است. بسياري از انتي بادي ها به وسيله مادر به جنين منتقل مي شود به عنوان مثال بيماري هاي ويروسي نيوكاسل، برونشيت و گامبورو را مي توان نام برد.

بعد از مرحله جوجه كشي زرده تخم مرغ بين چند روز تا يك هفته جذب مي شود و انتي بادي ها وارد خون مي گردد در اين صورت باصطلاح مي گويند جوجه داراي ايمنيت مادري و يا ايمنيت پاسيو است. ايمنيت مادري معمولاً در حدود يك هفته به طور قوي مي ماند. از اين رو جوجه ها بايد از گله هاي مرغ مادري تهيه گردد كه داراي ايمنيت بالا از نظر بيماري هاي ويروسي باشد.

ج) عدم بيماري هاي ناشي از كمبودها تغذيه اي
كمبودهاي تغذيه اي درگله مرغ مادر سبب مي شود كه جوجه هاي حاصله از آنها نيز دچار اين كمبودها شوند و در مراحل اوليه زندگي بيماري هاي ناشي از اين كمبودها را ظاهر كنند. در بين اين مواد ويتامين ها بخصوص ويتامين هاي دسته B نقش مهمي دارند. به طور مثال كمبود ويتامين 2B يا ريبوفلاوين (Roboflavin) سبب مي شود كه پنجه هاي يك يا هر دو پا بداخل پيچيده شود (Curly Toes) يا كمبود اسيد پانتو تنيك سبب ناهنجاي هايي مانند كوتاه شدن منقار پايين و ناقص در آمدن پرها در جوجه ها مي گردد يا كمبود بيوتين سبب ناهنجاري هايي از قبيل منقار طوطي و كوتاه و خم شدن استخوان ها درجوجه ها مي گردد كه در مجموع سبب كاهش رشد و بالا رفتن تلفات درجوجه هاي پرورشي مي گردند.

از اين روز جوجه هاي يك روزه بايد از گله هاي مرغ مادري تهيه شوند كه دچار كمبودهاي تغذيه نباشند.
هـ ) بيماري هايي كه از آلودگي تشكيلات جوجه كشي به جوجه منتقل مي گردد
در اثر عدم رعايت بهداشت درگله هاي مرغ مادر در هنگام جمع آوري و نگاهداي تخم مرغ جوجه كشي و همچنين آلودگي ماشين جوجه كشي در طي مدت رشد جنين در داخل ماشين و نيز در اثر نگاهداري و حمل و نقل جوجه هاي يك روزه از تشكيلات جوجه كشي به مزارع پرورشي ممكن است تعدادي آلودگي در جوجه ها به وجود آيد كه سبب بيماري و تلفات جوجه ها در هفته اول زندگي گردد اين آلودگي ها ممكن است در مراحل مختلف به قرار زير باشد.
- آلودگي هاي ناشي از پوسته تخم مرغ عبارتند از:

آريزونا پاراكولون (Arizona Paracolon) و كلي باسيلوزيس (Coliba Cillosis) و پاراتيفوئيد (Paratyphoid) و آلودگي هايي كه ممكن است بين گذاشتن تخم مرغ در ماشين تا تحويل جوجه پيش آيد عبارتند از: آسپرژيلوزيس (Aspergillosis) و ورم نام (Omphalitits) و عفونت كيسه زرده، بدين ترتيب تعداد زيادي بيماري ممكن است از مرغ مادر و تشكيلات جوجه كشي به جوجه انتقال يافته و جوجه را آلوده نمايد انتقال اين جوجه ها آلوده به مزرعه علاوه بر تلف شدن آن ها در مراحل اوليه نگاهداري، سبب آلودگي مرغداري نيز مي گردد از اين رو در هنگام تهيه جوجه يك روزه بايد سعي نمود جوجه ها را از تشكيلاتي تهيه نمود كه گواهي لازم را از نظر عاري بودن از بيماري هاي قابل انتقال ارائه دهد.
علائم جوجه هاي سالم

براي تشخيص جوجه هاي سالم و قوي از جوجه هاي ضعيف و بيمار در هنگام تحويل گرفتن جوجه ها از نظر شكل ظاهر آزمايشات زيرا را به طور نمونه برداري اتفاقي در روي تعدادي از آن ها مي توان انجام داد:

الف- جوجه ها در هنگام تحويل گرفتن بايد تمام قسمت هاي بدنشان خشك باشد. جوجه هايي كه تمام يا قسمتي از بدنشان مرطوب است بايد حذف گردند. در جوجه هاي سالم كرك هاي سطح بدن بلند و پرپشت و خشك و پف كرده است.

ب- جوجه هايي كه آثار فلجي نشان مي دهند بايد شناخته و حذف گردند براي اين منظور با انگشت پوست پشت گردن جوجه ها را گرفته و با ملايمت آن ها را بلند مي كند جوجه هاي سالم بلافاصله عكس العمل نشان مي دهند و به طور يكنواخت و سريع مانند پا زدن به دوچرخه دست و پا مي زنند ولي اگر دچار فلجي باشند عكس العمل نشان نداده و اغلب يك يا دو پاي خود را جمع مي كنند.

ج- جوجه هايي كه ورم ناف دارند بايد شناخته شده و حذف گردند براي اين كار كافي است جوجه را از پشت در كف دست خوابانده و با فوت كردن ملايم پرهاي كركي وسط محوطه شكمي را كنار زد در اين صورت محل ناف را به آساني مي توان ديد. در جوجه هاي سالم هيچ گونه برجستگي مشخص يا ترشح در اين قسمت مشاهده نمي شود حال آن كه درجوجه هايي كه داراي ورم ناف هستند اغلب در محل ناف برجستگي با مقداري ترشح و يا دلمه وجود دارد كليه جوجه هايي كه داراي ورم ناف هستند بلافاصله بايد جدا و معدوم گردند.

د- جوجه هايي كه داراي شكم هاي خميري و چسبناك بوده و يا قسمتي از كرك محوطه بطني زائل شده باشد حذف گردند.
هـ - جوجه ها بايد از نظر اندازه جثه و رنگ يكسان و يكنواخت باشند جوجه هاي ريز و ضعيف و آن هايي كه داراي گردن و يا منقار كج و غير عادي هستند بايد حذف گردند وزن متوسط مطلوب براي جوجه هاي گوشتي 40 گرم است. تحقيقات نشان داده است هر چه وزن جوجه يك روزه بيشتر باشد وزن جوجه گوشتي در سن عرضه به بازار بيشتر خواهد بود.

به طور كلي بايد يادآوري كرد كه به هيچ وجه نبايد جوجه هاي ضعيف و مشكوك به بيماري را وارد مرغداري نمود زيرا اين جوجه ها علاوه بر اين كه تلف خواهن شد منشا عفونت و آلودگي براي جوجه هاي سالم خواهند بود.
نژادهاي مخصوص جوجه گوشتي

نژاد ردايلندرد Rhodde – island
از اين نژاد كمتر براي پرورش جوجه كبابي استفاده مي شود مگر اين كه دسترسي به نژادهاي ديگر نباشد اولين بار اين نژاد در ناحيه ردايلندرد آمريكا به دست آمد. منشا آن از تقاطع بين نژاد مالاي قرمز Malay Games و شانگهاي قرمز Shanghis مي باد كه بعدا خون نژادهاي ديگري مانند لكهورن قهوه اي و كورنيش و ويندوت نيز وارد آن شده است.
نژاد نيوهمپشاير (New Hampshire)
اين نژاد تقريباً نژاد جديدي است كه از نژاد ردايلندرد منشا گرفته است و اگر در شرايط خوب قرار گيرد توليد گوشت كافي مي كند. براي اولين بار اين نژاد در ناحيه نيوهمشاير آمريكا به دست آمده است اين نژاد سالهاي اخير به تمام دنيا برده شده است.
نژاد سوسكس (Sussex)

اغلب از نژاد سوسكس يا آميخته هاي آن با نژادهاي ديگر در انگلستان و هلند و كشورهاي ديگري كه رنگ سفيد پوست مطلوب بازار است براي توليد جوجه كبابي استفاده مي شود. سفيدي رنگ پوست و رنگ پر در اين نژاد صفتي غالب مي باشد. سوسكس داراي بدني كشيده و شانه پهن، سينه عميق و گوشت تقريباً فراوان است ولي گوشت آن زياد خوش طعم نيست.
نژاد كورنيش (Cornish)

نژاد كورنيش از نظر تهيه جوجه كبابي امروزه در دنيا اهميت به سزايي كسب كرده است. از اين نژاد كمتر به طور خالص براي جوجه كبابي استفاده مي كنند اغلب از خروس هاي آن با مرغ هاي نژاد ديگر آميخته هاي بسيار خوبي از نظر توليد جوجه كبابي بوجود مي آورند.
وسايل مورد نياز براي پرورش جوجه گوشتي

وسايل مورد نياز: انتخاب و تهيه وسايل مناسب و كافي براي پرورش جوجه كبابي علاوه بر اين كه از نظر بهداشتي به رشد و سلامتي جوجه ها كمك مي كند؛ از نظر سهولت كار و اداره كردن مرغداري به مرغدار نيز كمك به سزائي مي نمايد. از اين رو هر مرغدار در وهلة اول بايد سعي نمايد كه وسايل لازم و كافي در اختيار جوجه ها قرار دهد و به هيچ وجه در اين مورد صرفه جويي بي مورد و امساك روا ندارد.
وسايل مورد نياز براي پرورش جوجه كبابي با روش استفاده از بستر
در اين روش عوامل و وسايلي كه مورد نياز است به قرار زير مي باشد.

فضاي مورد نياز: مقدار فضايي كه دركف لانه براي هر جوجه كبابي در نظر گرفته مي شود؛ بسته به شرايط آب و هواي سرد جوجه ها احتياج به فضاي كمتر و شرايط آب و هواي گرم استوايي احتياج به فضاي بيشتري دارند. همچنين اگر جوجه ها در سنين پايين تر به بازار فرستاده شوند؛ فضاي كمتر و در غير اين صورت فضاي بيشتر مورد نياز است.

دستگاه تهيه حرارت: در اوائل زندگي، جوجه ها احتياج به گرم شدن دارند زيرا دستگاه حرارت مركزي آن ها كامل نشده است و جوجه ها قادر به گرم كردن خود نيستند از اين رو در اين مرحله بايد جوجه ها را به طور مصنوعي گرم كرد.
براي اين كار از دستگاه هاي مخصوص بنام مادر مصنوعي (Broody)  دايه استفاده مي كنند مادرهاي مصنوعي كه درجوجه كبابي ها در مرحله رشد مورد استفاده قرار مي گيرند داراي انواع مختلف مي باشد كه عبارتند از:

1- مادر مصنوعي الكتريكي
2- مادرهاي نفتي و گازي
3- دستگاه هاي مادر با حرارت مركزي
طرز نگاهداري جوجه گوشتي
ضد عفوني كردن لانه
شكي نيست كه ضد عفوني كردن صحيح لانه و وسايل پرورش جوجه يكي از اصولي ترين راه براي رسيدن به موفقيت است هر چه مرغدار در اين مورد وسواس بيشتري داشته باشد و مبلغ بيشتري براي ضد عفوني خرج كند نتيجة بهتري خواهد گرفت از اين رو براي كنترل بيماري ها و پيشگيري از بروز آن ها و همچنين رشد بيشتر جوجه ها بايد توجه زيادي به ضد عفوني كردن لانه و وسايل مبذول داشت.

شستشوي لانه اغلب به وسيله شيلنگ و با فشار آب صورت مي گيرد. سرعت كار بستگي به نوع ساختمان، كف لانه و ديواره ها دارد. اگر ديواره ها و كف سيماني يا آجري باشند عمل بهتر و آسان تر انجام مي گيرد. معمولاً كف لانه بايد داراي شيب ملايمي از جلو به عقب باشد. تمام گرد و خاك و غبار را از كف و و ديواه ها و شيشه ها بايد زدود و كاملا پاك كرد. بعد از اين كه لانه بدين ترتيب شستشو داده شد و خشك گرديد بايد براي ضد عفوني از يك مادة قوي و مناسب استفاده نمود. مواد مختلفي از اين نظر در بازار وجود دارد.
انتخاب بستر

بعد از ضد عفوني كامل لانه بايد در كف لانه بستر پهن كرد. موادي كه براي بستر در كف لانه انتخاب مي شود بستگي به شرايط مرغدار و شرايط محلي دارد. معمولاً براي انتخاب مي توان از تراشه نجاري، خاك اره، كاه گندم، كاه جو و حتي برگ خشك و كلش و پوشال استفاده نمود.

موادي كه براي بستر انتخاب مي شود بايد خشك بوده و رطوبت پذير و بدون گرد و غبار باشند. همچنين فاقد موادي باشند كه سبب زخم و يا خراشيدگي در پاها و بدن جوجه ها مي گردند. بستر علاوه بر اين كه رطوبت حاصله از مدفوع را مي گيرد و زير پاهاي جوجه ها را خشك نگاه مي دارد، سبب گرم نگاه داشتن لانه در زمستان ها نيز مي شود زيرا سطح عايقي در كف لانه توليد كرده و مانع از هدر رفتن حرارت از كف ميگردد از اين رو زير جوجه ها هميشه گرم است. جوجه ها معمولاً با چنگ زدن بستر، غريزة ذاتي خود را اقناع مي كنند از اين رو در طريقة بستر چنانچه ساير شرايط نيز مورد توجه قرار گيرد كاني باليسم و عارضة پرخوري كمتر ديده مي شود.

آماده نمودن تشكيلات براي ورود جوجه
جوجه در روزهاي اول، موجودي بسيار ظريف و حساس است از اين رو با كوچكترين عدم توجه و اشتباه ممكن است دچار عوارض مختلف شده و حتي تلف گردند و از اين رو بايد عوامل محيطي و شرايط نگاهداري به خوبي كنترل شوند، 48 ساعت يا حداقل 12 ساعت قبل از ورود جوجه ها بايد وسايل نگاهداري و پذيرايي آن ها كاملا آماده باشند. ماشين مادر، بايد در محل مناسب نصب و روشن شود و حرارت آن به حد كافي براي نگاهداري جوجه ها برسد. در زير دستگاه مادر بايد بستر تميز و خشك و نو، به ارتفاع 5-6 سانتي متر پهن كرد. اغلب ممكن است جوجه ها در روزهاي اول بستر را نوك زده و بخورند و در نتيجه دچار

عوارض گوارشي و سوء هاضمه و حتي مرگ گردند براي رفع اين اشكال بهتر است در روزهاي اول، زير ماشين مادر و روي بستر را با وسايلي پوشاند، براي اين منظور از پارچه هاي كنفي، گوني و كاغذهايي مويي و حتي كاغذ روزنامه و امثال آن استفاده نمود. استفاده از گوني و پارچه راحت تر است. حسن ديگر

پوشاندن بستر گرم نگاه داشتن جوجه هاست و جوجه ها در چنين شرايطي احساس راحتي و آرامش بيشتري خواهند كرد. اين پوشش 3-5 روز باقي مي ماند وقتي جوجه ها به خوبي عادت به غذا خوردن نمودند مي توان پوشش را جمع كرد. براي اين كه حرارت زير دستگاه مادر كنترل شود بايد 1-2 ميزان الحراره در لبه ماشين آويزان نمود. ريختن تعداد زيادي جوجه در زير دستگاه مادر اغلب سبب ناراحتي جوجه ها شده در ضمن، كنترل آنها مشكل مي باشد از اين روز بهتر

است تعداد جوجه هايي كه براي هر ماشين مادر در نظر گرفته مي شود بيشتر از 800-1000 جوجه نباشد روزهاي اول زندگي ممكن است جوجه از دور بر ماشين مادر دور شوند و در نتيجه دچار سرماخوردگي گردندو از اين رو بهتر است براي اين كه جوجه ها، به طرف حرارت رانده شوند دور ماشين را با ديواره اي محدود كرد. اين ديوار معمولاً به ارتفاع نيم متر بوده و در 80-100 سانتي متري ماشين ها قرار مي گيرد.جنس آن را ممكن است از حلبي يا مقوا و حتي تور

سيمي انتخاب كرد عده اي از مرغداران براي صرفه جويي از جعبه هاي مخصوص حمل جوجه يك روزه براي اين منظور استفاده مي كنند. چنانچه اين ديواره از مصالحي مانند چوب يا تخته سه لا و يا حلبي يا توري تشكيل شده باشد بايد قبل از استفاده به خوبي ضد عفوني گردد. اگر از جعبه هاي مخصوص حمل جوجه استفاده مي شود، بايد فقط يك بار مورد استفاده قرار گيرد. با تهيه اين ديواره ها مي توان به آساني مانع از سرماخوردگي جوجه ها شد و همچنين جوجه ها را به آساني به طرف آبخوري ها و دانه خوري ها هدايت نمود.