بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اهداف مورد انتظار پس از ارائه مبحث :
1- کشاورزان به اهمیت مصرف درست عناصر غذایی درگیاهان پی ببرند و قادر باشند اثرات بیش بود یا کمبود عناصر را شناسایی کنند.
2- قادر به شناخت عناصر ضروری اصلی و فرعی باشند.
3- اهمیت آزمایش خاک و آب را بدانند.
4- میزان کفایت عناصر در خاک را بدانند.
5- عوامل موثر برای در دسترس بودن عناصر غذایی برای گیاه را بشناسند.
6- انواع کودهارا از نظر منشا بشناسند.
7- با نحوه مصرف کودها آشنا شوند.
اسلاید 2 :
قدمت خاک کشاورزی ، در تهی شدن عناصر غذایی مهم است.
بطور متوسط در ایران در هر هکتار 212 کیلو گرم کود استفاده می شود که بیشترین مقدار آن مربوط به کود های نیتروژن دار است.
خیلی از عناصر نقش افزایش محصول را برعهده دارند.
اسلاید 3 :
پس مصرف کودها باید بر اساس فرمول و معادله باشد.
مثلا برای افزایش یک مقدار مشخص از یک محصول ، چه مقدار از عناصر مختلف مورد نیاز است .
بطور کلی افزایش کودهای شیمیایی 40 تا 60 درصد میزان محصول را افزایش می دهند. ولی در بیشتر مواقع عدد 30 تا 50 درصد را برای تمامی محصولات در نظر می گیرند .
گیاهان عناصر مورد نیاز خود را از طریق آب ، هوا و خاک جذب می نمایند .
اسلاید 4 :
عناصر اکسیژن ، کربن و نیتروژن در هوا موجود می باشد و بقیه عناصر هم در خاک وجود دارند.
عناصر مورد نیاز گیاهان به عناصر معدنی اصلی و عناصر معدنی فرعی تقسیم بندی می شوند.
1 – عناصر معدنی اصلی یا پر مصرف ، عناصریند که به مقدار زیاد مورد نیاز گیاهند و شامل نیتروژن ، فسفر ، پتاس ، منیزیم ، کلسیم و گوگرد می باشد.
2 – عناصر فرعی یا کم مصرف عناصری هستند که مقدار کم مورد نیاز گیاهند و این عناصر شامل آهن ، مس ، روی ، منگنز ، بر،کلر و مولیبدن می باشد.
اسلاید 5 :
برخی از عناصر که برای رشد گیاهان ضروری نمی باشند و در دو گروه مذکور قرار نمی گیرند ولی اگر در محیط وجود داشته باشند برای رشد گیاهان مفید می باشند به عناصر سودمند معروفند که از این عناصر می توان به سدیم ، سیلس و کوبالت اشاره کرد .
میزان عناصر مذکور در گیاهان متفاوت می باشند و یا حتی ممکن است برخی از عناصر در ساختمان گیاه وجود نداشته باشند.
نقش عناصر غذایی از لحاظ کمبود ( که باعث ظهور علایم گرسنگی در گیاه می گردد ) یا بیش بود ( که باعث بروز سمیت در گیاه می شود ) و یا کفایت قابل برسی می باشد . و برای نیل به این مهم نیاز است که با راه های شناخت این علایم آشنا شویم.
روشهای شناخت کمبود یا بیش بود عناصر در مزرعه :
اسلاید 6 :
1- علایم ظاهری یا چشمی ( که در مرحله اول خیلی مهم است )
2- آزمایش ( که بعد از تشخیص اولیه بر اساس علایم چشمی ، برای اطمینان از طریق آزمایشگاه های معتبر صورت میگیرد )
شناخت علایم ظاهری برای کشاورز بسیار مهم می باشد چون کشاورز با شناخت این علایم می تواند دلیل تغییرات رخ داده در سطح مزرعه خود را در مراحل ابتدایی شناسایی کرده و نسبت به بر طرف نمودن عامل بروز اقدام نماید.
بطور کلی در بیش بودها ( سمیت ) لبه های برگها تغییر رنگ می دهد ولی در کمبودها ( گرسنگی ) سطح برگها بصورت سوختگی و یا زردی تغییر رنگ می دهند.
عوامل موثر بر جذب عناصر از خاک توسط گیاهان :
اولین چیزی که در جذب عناصر به وسیله گیاه از خاک مهم است اسیدیته ( PH ) خاک است ، چون هر عنصری در یک اسیدیته خاص قابل جذب می باشد.
اسلاید 7 :
دومین مسئله مهم در جذب عناصر توسط گیاهان از خاک EC خاک و آب است .
سومین مسئله در جذب ، تعادل عناصر در خاک است و عدم تعادل در عناصر خاک باعث جلوگیری از جذب برخی از عناصر می گردد.
بنابر این آزمایش خاک و آب قبل از کاشت برای تعیین Ph و EC خاک و آب و همچنین برای تعیین عنا صر موجود در خاک بسیار مهم می باشد.
علاوه بر عوامل فوق الذکر عامل آب و هوایی نیز بر جذب عناصر توسط گیاه تاثیر گذار است مثلا گرما از جذب کلسیم جلو گیری می کند.
علایم چشمی برخی از عناصر در گیاهان :
1 – کمبود نیتروژن :
در کمبود نیتروژن برگها به رنگ سبز روشن در آمده و برگهای پیر
اسلاید 8 :
به زردی می گرایند سپس برگها به شکل V درآمده و در نهایت کلیه برگها قهوه ای شده و از بین می روند . در کمبود نیتروژن رشد کلی گیاه کم شده و کوتلگی گیاه را سبب می شود و همچنین باعث زود رسی گیاه نیز می شود که باعث کاهش محصول می گردد .
بیش بود نیتروژن :
در این حالت گیاه به رنگ تیره سبز آبی در می آید و حالت آبدار به خود می گیرد که این امر سبب کاهش مقاومت گیاهان به آفات و بیماریها می گردد و همچنین باعث ورس ( خوابیدگی ) و ریزش نیز می گردد.
کمبود و بیش بود نیتروژن علایمی شبیه به علایم کمبود و بیش بود آب دارد . زمانی نیتروژن کم باشد ریشه ها زیاد شده و رشد قسمت های هوایی را کاهش می دهد بر عکس آن نیز صادق است.
اسلاید 9 :
در خصوص عنصر نیتروژن مسمومیت آمونیوم نیز مطرح می باشد که در این حالت برگها مثل فنجان وارونه قرار می گیرند و گیاه از پایه دچار خسارت شده و از بین می روند ( شبیه گیاهانی که از خشکی صدمه دیده اند )
اگر تعادل بین کلسیم و پتاسیم در خاک بهم بخورد گیاهان نیتروژن را بصورت نیتریت جذب می کنند وزیادی آمونیاک باعث خشکی می شود.
کمبود فسفر :
کمبود این عنصر رشد گیاه را کم کرده و برگهای مسن تر به رنگ ارغوانی در می آیند ( به ویژه در قسمتهای پایین برگها ) این امر سبب کاهش شدید عملکرد می شود ( چون ساخت و ساز را بشدت کاهش می دهد ) .
حداقل میزان فسفر در خاک باید 12 PPM باشد که اگر کمتر از این مقدار باشد کمبود فسفر را نشان می دهد.
اسلاید 10 :
بیش بود فسفر :
بیش بود فسفر تاثیر مستقیم بر گیاه ندارد ولی ظاهر گیاه کمبود روی ، آهن یا منگنز را نشان می دهد . اضافه بودن فسفر با عنصر کلسیم واکنش نشان داده و از جذب کلسیم جلوگیری می کند پس در بیش بود این عنصر کمبود کلسیم نیز نمایان می شود.
کمبود پتاسیم :
در این حالت حاشیه برگها سوخته بنظر می رسند و گیاهان به راحتی می خوابند ( ورس ) و به بیماریها حساس می شوند و کوتلگی و پیری زود رس نیز از عوارض آن می باشد و کیفیت محصول پس از برداشت به شدت کاهش می یابد . در برخی گیاهان علایم کمبود ممکن است نمایان نگردد که در این حالت می توان از روی ماندگاری محصول پس از برداشت و همچنین کیفت محصول پی به کمبود پتاسیم برد.
حداقل میزان پتاسیم در خاک 240 PPM می باشد
