بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر کودهاي آلی و نیتروژن بر ویژگی هاي رشد و جذب نیتروژن گلرنگ، کلزا، تاج خروس و سلمه تره آزمایشی در سال 1390-91 در گلخانه دانشکده کشاورزي و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز انجام شد . نتایج نشان داد ارتفاع، وزن خشک و میزان جذب نیتروژن علف هاي هرز و گیاهان زراعی در تیمارهاي کودهاي آلی افزایش داشتند. از میان کودهاي آلی، کود گوسفندي رشد گیاهان را بیشتر تحت تاثیر قرار داد به طوریکه تیمار کود گوسفندي نسبت به تیمار شاهد وزن خشک کلزا، گلرنگ، سلمه تره و تاج خروس را به ترتیب 76، 75، 71 و 70 درصد افزایش داد .
تفاوت معنی داري براي صفات اندازه گیري شده در تیمارهاي کود گوسفندي و نیتروزن وجود نداشت. تاج خروس در هر دو تیمار کود آلی و نیتروژن رشد و جذب نیتروژن بیشتري نسبت به سلمه تره داشت. نتایج مطالعه حاضر نشان داد کودهاي آلی اگر چه باعث بهبود رشد گیاه و ساختمان فیزیکی و شیمیایی می شوند اما رشد و قدرت رقابت علف هاي هرز را نسبت به گیاه زراعی افزایش می دهند.
-1 مقدمه
مدیریتی که توانایی رقابتی گیاهان زراعی را در برابر علفهاي هرز افزایش دهد، رهیافت مهمی براي نیل به هدف کاهش وابستگی به علفکشها و یا بهبود برنامههاي مدیریت علفهاي هرز میباشد - لیبمن، . - 2004 مدیریت کوددهی از نظر میزان و زمان کاربرد، یکی از ارکان مهم تولید بهتر گیاهان زراعی و کنترل موفق علف هاي هرز است. برخی پژوهشگران معتقدند وضعیت تغذیهاي خاك به ویژه نیتروژن می تواند توانایی رقابتی گیاه زراعی و علف هرز را تغییر دهد
در سالهاي اخیر از کود هاي آلی مانند کود دامی، ورمی کمپوست و کمپوست ضایعات شهري استفاده زیادي می شود. کودهاي آلی منبع بسیار مهمی براي رشد گیاهان زراعی مختلف می باشند. اگر چه کاربرد کودهاي دامی و ضایعات شهري به صورت کمپوست به عنوان کود آلی در خاكهاي کشاورزي باعث بهبود ساختمان خاك و دیگر ویژگیهاي فیزیکی و شیمیایی خاك میشود، اما از طرفی این کودها می توانند رقابت گیاهان زراعی و علف هاي هرز را تغییر دهند. استفاده بیش از حد از کودهاي شیمیایی به ویژه کودهاي نیتروژن دار باعث آلودگی آب و حتی تولیدات زراعی در مزارع ایران شده است.
بلک شا و همکاران - 2005 - دریافتند آزاد شدن تدریجی نیتروژن از کود دامی و کمپوست سود بیشتري براي گندم نسبت به علف هاي هرز داشت. آزاد شدن سریعتر مواد غذایی، بیشتر به نفع علف هرز میباشد چون می تواند مواد غذایی در مراحل اولیه رشد خود سریع تر و با بازده بیشتري نسبت به گیاه زراعی جذب کند. این پژوهش به منظور بررسی اثر کودهاي آلی مختلف و نیتروژن بر رشد و محتواي نیتروژن گیاهان زراعی گلرنگ و کلزا و علف هاي هرز سلمه تره و تاج خروس انجام شد.
-2 مواد و روش ها
آزمایش در سال 1390-91 در گلخانه دانشکده کشاورزي و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوك کامل تصادفی در 3 تکرار و با 2 سطح کود نیتروژن - صفر و 150 کیلوگرم در هکتار - ، 4 نوع کود آلی - گوسفندي، گاوي، کمپوست ضایعات شهري و ورمی کمپوست - و چهار گیاه گلرنگ، کلزا، سلمه تره و تاج خروس انجام شد. 8 بذر از هر رقم در گلدانهاي 5 کیلوگرمی کشت شدند و به 3 بوته در هر گلدان تنک شدند. پس از 35 روز شاخص هاي ارتفاع، تعداد برگ، محتواي نیتروژن و وزن خشک گیاهان اندازه گیري شد. محتواي نیتروژن برگ توسط دستگاه میکرو کلدال اندازه گیري شد. داده هاي آزمایش با استفاده از نرم افزار آماري SAS - 2002 - مورد تجزیه واریانس و میانگین ها با آزمون حد اقل تفاوت معنی داري LSD در سطح 5 درصد شد.
-3 نتایج و بحث
نتایج نشان داد کودهاي آلی اثر افزایشی معنی داري - p≤0.05 - بر وزن خشک گیاهان زراعی و علف هاي هرز داشت. نادري و غدیري - 2010 - نیز در مطالعه کودهاي آلی بر رشد گزارش کردند کمپوست ضایعات شهري و کود دامی باعث افزایش رشد رویشی و زایشی گیاه ذرت شد. بیشینه وزن خشک براي هر چها رگیاه در تیمار کود نیتروژن به دست آمد که با تیمار کود گوسفندي تفاوت معنی داري نداشت .
تیمار کود گوسفندي نسبت به تیمار شاهد وزن خشک کلزا، گلرنگ، سلمه تره و تاج خروس را به ترتیب 76، 75، 71 و 70 درصد افزایش داد. تیمارهاي ورمی کمپوست، کمپوست ضایعات شهري و کود گاوي تفاوت معنی داري را در وزن خشک کلزا، گلرنگ و سلمه تره نشان نداد. اما وزن خشک تاج خروس در تیمار کمپوست ضایعات شهري 1/23 - گرم - به طور معنی داري بیشتر از تیمار هاي ورمی کمپوست 0/97 - گرم - و کود گاوي - 0/99 - بود. اگرچه کمپوست ضایعات شهري و ورمی کمپوست باعث افزایش ارتفاع گیاهان زراعی و علفهاي هرز شدند اما این افزایش نسبت به تیمار شاهد معنی دار نبود.
نیتروژن و کود گوسفندي باعث افزایش معنی داري در ارتفاع همه گیاهان مورد استفاده در این آزمایش شدند - . - p≤0.05 به طور کلی در این آزمایش ارتفاع علف هاي هرز سلمه تره و تاج خروس در مقایسه با گیاهان زراعی کلزا و گلرنگ کمتر بود. از میان تیمارهاي کود آلی، تیمار کودگوسفندي باعث بیشینه جذب نیتروژن در گیاهان زراعی و علف هاي هرز شد که بر خلاف انتظار با تیمار کود نیتروژن تفاوت معنی داري را ایجاد نکرد. نادري - 2011 - نیز گزارش کرد علف هاي هرز در هر دو تیمار کودهاي آلی و نیتروژن توانستند ویژگی هاي رشد و جذب نیتروژن را افزایش دهند.
-4 نتیجه گیري
نتایج این پژوهش نشان داد کودهاي آلی می توانند رشد و جذب نیتروژن را در علف هاي هرز و گیاه زراعی افزایش دهند. علف هاي هرز سلمه تره و تاج خروس توانستند نیتروژن بیشتري را نسبت به گیاهان زراعی جذب نمایند که نشان دهنده برتري آن ها نسبت به گیاهان زراعی گلرنگ و کلزا در شرایط یکسان بود. بنابر این اگر چه کودهاي آلی اصلاح کنندگان خوبی براي خاك هایی هستند که توان تولید خاك و عملکرد گیاهان زراعی در آن ها به دلیل تخریب خاك از بین رفته است - لارنی و همکاران ، - 2003، اما کشاورزانی که از این کودها استفاده می کنند بایستی مدیریت ویژه اي براي کنترل علف هاي هرز اتخاذ نمایند.
