بخشی از مقاله
آفت سرخرطومی برگ يونجه
مقدمه:يکی ازآفات مهم برگ يونجه سرخرطومی برگ يونجه است که دراکثرمناطق يونجه کاری کشور شيوع دارد.ميزان خسارت سرخرطومی يونجه درايران دقيقاتعيين نشده ولی می توان گفت که۶۰درصدازخسارت های کليه آفات يونجه مربوط به سرخرطومی می باشد.زمانی که ميزان آلودگی مزارع بالااست مديريت مبارزه بااين آفت درطول سال اهميت دارد.باتوجه به اين که دربعضی سالها خسارت سرخرطومی يونجه ازنظراقتصادی مهم نيست لازماست که زارعين باراهنمايی های مديريتی وتوصيه های عدم استفاده ازسموم حشره کش آشناشوند.
زيست شناسی:حشره کامل اين آفت سرخرطومی نسبتا کوچکی است به طول تقريبا ۵ميليمتروپهنای ۳.۵ميليمترورنگ آن ازقهوه ای تاخاکستری مايل به سياه تغيير می کند.
چرخه زندگی آفت سرخرطومی يونجه شامل چهار مرحله تخم.لارو.شفيره وسوسك بالغ است.زمستانگذرانی اين آفت معمولا به شکل حشره کامل درپناهگاه های خارج ازمزرعه مانند پرچين ها.مناطق درختکاری شده ويازيست گاههای محفوظ داخل شکافهاميباشد.غالب تخمريزی دربهاروزمانی که سرخرطومی بالغ
واردمزرعه می شودانجام می گيردامابعضی ازتخم ها درپاييز گذاشته می شوند.سرخرطومی های بالغ ماده برای تخمريزی سوراخی رابه وسيله جويدن درساقه يونجه ايجاد ميکنندودرداخل آن۲۵-۲عددتخم می گذارند.يک سرخرطومی ماده ميتواند درطول دوره زندگی به طور متوسط تعداد۵۰۰تا۲۰۰۰عددتخم بگذارد.رنگ تخم ها از زرد تاقهوه ای تغييرمی کند ووقتی می رسند تيره تر می شوند.مدت زمان لازم برای تفريخ تخم ها ۱۴-۷روزپس ازتخم ريزی به طول می انجامد اما
تخمهايی که درپاييزگذاشته می شوند دربهارسال بعد تفريخ خواهند شد.
لاروها درطول دوره لاروی سه بارپوست اندازی کرده ودرهربارازنظراندازه بزرگترمی شوند.لاروهای بالغ به رنگ سبز بوده.تقريبا ۹ ميليمترطول دارندوخطوط سفيدرنگی درپشت آنهاديده ميشود.لاروهای بالغ پس از کامل شدن تغذيه به سمت قاعده برگ حرکت کرده وباتکه های برگهای خشک شده درسطح خاک ايجاد يک پيله ابريشم مانندميکنند.لاروهادرداخل پيله تبديل به شفيره شده وحشرات بالغ پس از ۱۴-۱۰روزازآن خارج می شوند.
سرخرطومی های بالغ پس ازظهور برنگ قهوه ای روشن هستندويک لکه قهوه ای درپشت بدن حشره ديده می شود که ازجلوسر شروع شده وتانصف بدن ادامه می يابد.اين علايم با سن حشره تغيير می کند.سرخرطومی های بالغ به مدت چند هفته درمزرعه باقی می مانندوپس ازآن برای گذراندن تابستان به پناهگاه های محفوظ نزديک مزرعه می روند.درطول تابستان تمامی مراحل چرخه زندگی سرخرطومی درداخل مزرعه قابل مشاهده است بطوريکه سرخرطومی های بالغ ترممکن است به فعاليت تخمريزی ادامه دهند در حاليکه در همان زمان لاروها.شفيره هاوحشره های بالغ تازه ظاهر شده نيز ديده شوند.
حشره های بالغ دراوايل پاييز به مدت کوتاهی به مزارع يونجه برمی گردند که خسارت چندانی را همراه ندارند.
خسارت:اولين علايم خسارت سرخرطومی يونجه عبارت است از سوراخهای کوچکی که دراثرتغذيه لاروازانتهای برگهای جوان درطول ماههای فروردين وارديبهشت ديده می شوند.بابزرگترشدن اندازه لاروهاميزان خسارت بيشترشده ودراثرخسارت شديدناشی ازتغذيه آفت به خاطرخشک شدن قسمتهای فوقانی برگهاوجوانه ها مزارع يونجه ازدوربه رنگ سفيدياخاکستريديده می شوند.
خسارت درچين اول شديدتراست ودراثرتغذيه لاروهای افت ممکن است چين اول به کلی نابودشود.درچين دوم علاوه برتغذيه لاروها سرخرطومی های بالغ باتغذيه ازجوانه های انتهايی موجب تاخيردررشدوجلوگيری ازسبزشدن مجددمزرعه می شوند.شدت خسارت آفت درمزارع يونجه باواريته شرايط آب وهوايی شرايط رشدوهمچنين درجه فعاليت موٍثردشمنان طبيعی آفت بستگی دارد.
زمانی که۴۰-۲۵درصدبرگهاخوردهشوندوياتعداد سه لاروسرخرطومی يابيشتردرهرساقه ديده شودلازم است يک تصميم مديريتی برای کنترل آفت اتخاذگرددکه اين تصميم لزومااستفاده ازيک حشره کش نيست.
مديريت تلفيقی کنترل آفت:مديريتتلفيقی آفات عبارتست ازيک رهيافت عمومی شناخته شده برای مبارزه با آفات شامل ترکيبی ازفنون مختلف برای محدود کردن جمعيت حشره که همراه با روش های موثر جهت افزايش عملکردوکيفيت آن به کار گرفته می شود.
چهارروش برای مديريت تلفيقی آفت وجوددارد:
۱)استفاده ازواريته مقاوم:تعدادزيادی ازارقام يونجه وجوددارندکه نسبت به سرخرطومی مقاوم هستند.واريته های مقاوم عبارتندازگلادياتور پری آرک وتيم که نسبت به ارقام حساس به ميزان۳۳-۲۲درصدعملکردبييشتری نشان داده اند.
۲)کنترل زراعی:بسياری ازآفات يونجه مانند سرخرطومی بابرداشت به موقع علوفه قابل کنترل هستند.بااستفاده ازاين روش به ميزان قابل توجهی از مصرف سموم شيميايی جلوگيری می شود.اين کار موجب از بين رفتن غذا وپناهگاه لاروهاشده وباعث می شود لاروها بيشتر درمعرض اشعه مضر خورشيد قرارگيرند.بسياری ازلاروهابه ويژه لاروهای سنين اول درصورتيکه درمقابل اشعه مستقيم نورخورشيدودرمجاورت حرارت زياد سطح خاک قرار گيرند
ميميرند.همچنين موادغذايی گياه پس ازبرداشت برای زنده ماندن لاروسرخرطومی تازمان رشدچين دوم کافی نبوده ودرنتيجه لاروها به خاطرعدم تغذيه ازگرسنگی خواهندمرد.تاثيرات کوتاه مدت وبلندمدت برداشت های متعدد درعملکردوکيفيت محصول ومقاومت مزرعه به خوبی شناخته شده است.
برذاشت ديرهنگام درپاييزياچراندن پاييزه مزارع موجب می شود تعدادتخم های گذاشته شده راکه زمستانگذرانی می کنند کاهش يابد.
شفيره هاوسرخرطومی های بالغ نسبت به لاروها مقاومترندوبيشترآنهابعدازبرداشت وتارشددوباره يونجه زنده می مانند.حمل يونجه های بسته بندی شده پس ازبرداشت موجب می شودسرخرطومی هادرمقابل شرايت نامساعدجوی محافظت نشوندودرنتيجه باعث کم شدن توانايی آنهابرايزنده ماندن وکاهش جمعيت آفت می شود.
تقويت مزارع واستفاده ازکودهای شيميايی درخلال مراحل برداشت باايجاديک مزرعه يکنواخت پرپشت ونيرومندميتوانددرکنترل آفت موثرباشد.
رعايت تناوب زراعی بابرهم زدن چرخه زندگی وتوليدمثل آفات وبيماريهابسياری ازمشکلات وخسارت اين آفت راکاهش خواهدداد.
۳)کنترل بيولوژيکی:گونه هايی اززنبورهاوجوددارندکه قادرندسرخرطومی يونجه رادرمراحل لاروی وبالغ ازبين ببرندبطوريکه درشرايط مساعدآب وهوايی۹۰-۸۰درصداين آفت راکنترل کنند.(بعضی ازگونه های اين زنبورها عبارتنداز:Batnyplectes curculionis-Microctonus aethiopoides).
۴)کنترل شيميايی:زمانی که برای کنترل آفت سرخرطومی يونجه نياز به مبارزه شيميايی باشد می توان يکی ازانواع مختلف حشره کش های نفوذی با دوره ماندگاری کمتر را زير نظر کارشناسان مربوطه بکار برد.درصورت مبارزه شيميايی بايد دقت کرد با توجهبه اينکه سموم شيميايی درزمان گلدهی برای زنبورهای عسل وساير حشرات مفيدزيان آورند مبارزه بايددرزمانی انجام گيرد که زنبورهای عسل به کندوهايشان بازگشته اند.
منابع:۱)بهداد، ابراهيم(۱۳۷۶)؛ آفات گياهان زراعی ايران ،انتشارات يادبود
Danilson,s.et all.(1989).The Alfalfa weevil,Neguide,G73-30-A
Ratcliffe,s.et all.(2002).Alfalfa weevil,IPM site
مهندس صفدر جلالي
مبارزه با آفات يونجه :
1. سرخرطومي برگ يونجه:
الف : مبارزه زراعي : براي مبارزه زراعي ميتوان چين اول يونجه را به جلو انداخت ، در نتيجه اين عمل تعداد زيادي لارو كه هنوز كامل نشده‌اند از بين خواهند رفت.
ب : مبارزه شيميايي : در مبارزه شيميايي با اين آفت بايد دو نكته اساسي را مورد توجه قرار داد ، 1- موقع سمپاشي 2- نوع حشره كش ، بهترين موقع مبارزه با اين آفت اوائل بهار و مصادف با بوته هاي نورسته 10 سانتيمتري يونجه ميباشد. سمپاشي بايد قبل از تاثير موثر لاروها به گياه انجام گيرد. سموم بكار برده شده عليه اين آفت بايد علاوه بر دارا بودن تاثير كافي ، دوام زياد نداشته باشند. تا از نظر باقيماندن روي يونجه يا ساير گياهان علوفه‌اي ، ايجاد اشكال ننمايد.
نوع حشره كش : در حال حاضر سموم زير براي مبارزه با اين آفت توصيه مي شود :
1. اكامت ( اتريمفوس ) ، امولسيون 50 درصد به ميزان يك ليتر در هكتار.
2. فوزالن ( زولن ) ، امولسيون 35 درصد به ميزان 5/2 ليتر در هكتار
3. مالاتيون ، امولسيون 57 درصد به ميزان 3 ليتر در هكتار
4. سومين ( كارباريل ) ، پودر و تابل 85 درصد به ميزان 3 كيلوگرم در هكتار
معمولا با يك نوبت سمپاشي آفت كنترل مي شود. ولي درصورت بارندگي و بالا بودن تراكم آفت ، سمپاشي دوم نيز توصيه ميشود. و بايستي آخرين سمپاشي 15 الي 20 روز قبل از برداشت انجام گيرد.
2. جوندگان : جوندگاني كه در مزارع يونجه بويژه مزارع يونجه استان فعاليت دارند موش مهاجر ، موش مغان و موش كور ميباشد.
براي مبارزه با اين موشها بايد كليه لانه‌ها را يك روز قبل از انجام مبارزه كوبيد و روز بعد طعمه گذاري را فقط در سوراخهايي كه باز شده‌اند ( لانه هاي فعال ) انجام داد.
نحوه تهيه سموم : ابتدا 2 ليتر روغن را با 100 كيلوگرم گندم مخلوط كرده و بعد 10 كيلوگرم فسفر دوزنگ را به آن اضافه مي‌كنيم و با مراقبت كامل بهم زده تا بطئر كامل مخلوط شوند. براي هر هكتار 5/1 الي 2 كيلوگرم طعمه مسموم بطور دستپاش در لانه هاي فعال مصرف مي شود. ( فسفر دوزنگ سم خطرناكي بوده و بااحتياط كامل بايد از آن استفاده كرد. )
مبارزه با علفهاي هرز :غلبه علفهاي هرز بر يونجه ، علاوه بر كاهش كميّت وكيفيّت محصول ، بتدريج باعث تُنَك شدن مزرعه،ضعيف شدن گياه، غلبه بيشتر عوامل بيماريزا و نامساعد محيطي و درنهايت كوتاه شدن عمر گياه مي شود. در اثر تُنَك شدن مزرعه ، با نفوز نور بيشتر بداخل پوشش گياهي زمينه براي رشد و نمو وخسارت بيشتر انگل سس فراهم مي شود. اوّلين قدم در مبارزه، جلو گيري از آلوده شدن بذور يونجه به بذر علفهاي هرز از طريق مبارزه بموقع با علفهاي هرز مزرعه يونجه اي است كه به بذرگيري اختصاص داده ايم. قدم بعدي ، بوجاري بذور با دستگاه هاي بوجاري و سس گير مي باشد. زدن شخم عميق چندين
ماه قبل ازكاشت و انتخاب فصل كاشت پاييز نيز در كنترل علفهاي هرز موثّر است. زيرا در كشت بهاره ، بدليل مساعد بودن شرايط براي جوانه زني ورشد علفهاي هرز ، اين گياهان با سرعت بيشتري نسبت به يونجه رشد كرده ولذا در كشت بهاره خيلي سريعتر بر مزرعه يونجه چيره ميشوند. يكي ديگر از راههاي مبارزه با علف هاي هرز اين است كه به هر طريق ممكن از ورود بذور علف هاي هرز كه از سال قبل يا چين قبل در جوي ها و يا نهرهاي متصل به مزرعه يونجه باقي مانده اند جلوگيري شود. يكي از راه ها جهت اين كار اين است كه در ابتداي هر آبياري و قبل از انجام آن بهتر است آب اوّليّه را به مدّت چند دقيقه بجاي اينكه در مزرعه وارد كنند ، در محلّي دور از مزرعه ببرند تا بدين طريق بذور علفهاي هرز موجود در جوي ها نيز از مزرعه دور گردند.
استفاده از علفكش داكتال به ميزان 12ـ 8 كيلو در هكتار در موقع كاشت ودر يونجه استقرار يافته در اوايل بهار، قبل از رشد مجدّد يونجه و جوانه زني علفهاي هرز ، نيز در كنترل علفهاي هرزموثر است. آبياري مزرعه يا وقوع بارندگي بلافاصله بعد از كاربرد داكتال ميزان تاثير آن را افزايش مي دهد.
*ازجمله علفهاي هرز يونجه انگل سس است. سس گياه گلدار انگلي است كه سالانه خسارت قابل توجهي به مزارع يونجه كاري وارد ميكند. اين گياه فاقد ريشه بوده و قادر به ساختن مواد آلي لازم براي خود نيست. سس از طريق بذر توليد مثل ميكند. با مساعد شدن هوا بذر ان جوانه زده و جوانه ها بدور ميزبان (ساقه يونجه) پيچيده ودر اين موقع ارتباط آن با خاك قطع مي شود. در اين حالت سس با فرستادن رشته هايي مكنده بدرون آوندهاي ساقه ، مواد آلي ساخته شده توسط گياه يونجه را به مصرف مي رساند. در مناطق معتدله ، در اواسط بهار جوانه زده ودر اواسط تابستان توليد گل و بذر مي نمايد. لذا بايستي قبل از توليد بذر با آن مبارزه شود.
طرق مبارزه با سس :
به طرق زير ميتوان با سس مبارزه كرد.
1- بوجاري بذر يونجه توسط دستگاههاي سس گير.
2- پوشاندن لكّه هاي آلوده با كاه و كلش بطورمتراكم تا ارتفاع 20سانتيمتر.اين عمل باعث نرسيدن نور كافي به سس و متوقف شدن رشد آن ميشود.
