بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تأثیر کود نیتروژن بر گره زایی و تثبیت بیولوژیک نیتروژن در یونجه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تکرار در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار در سال 1391 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح تلقیح باکتری رایزوبیوم - تلقیح و عدم تلقیح - و پنج سطح کود نیتروژن - نیترات پتانسیم یک میلی مول و سه میلی مول، فسفات آمونیوم یک میلیمول و سه میلی مول و تیمار شاهد »عدم استفاده از کود نیتروژن - « بودند. برای انجام این آزمایش از محیط کشت شنی استفاده گردید. نتایج نشان داد در شرایط تلقیح یونجه، شاهد - بدون استفاده از هر نوع کود نیترن - با 134/6 گره بیشترین میزان گره را تولید کرد. تعداد گره تولید شده همبستگی منفی معنیدار زیادی - بالای 90 درصد - با سطح برگ گیاه نشان داد. در شرایط تلقیح با افزایش کود نیتروژن سطح برگ افزایش یافت و فسفات آمونیوم یک میلی مول بیشترین مقدار سطح برگ را تولید کرد. در شرایط عدم تلقیح بیشترین مقدار وزن خشک برگ و سطح برگ در سطح یک میلی مول فسفات آمونیوم و نیترات پتاسیم مشاهده شد. در رابطه با میزان کلروفیل در شرایط تلقیح، فسفات آمونیوم سه میلی مول بیشترین میزان کلروفیل و کمترین آن در تیمار شاهد وجود داشت.
کلمات کلیدی: تلقیح، رایزوبیوم، سطح برگ، کلروفیل.
مقدمه
نیتروژن یکی از عناصر پر مصرف در رشد گیاه است. تثبیت این عنصر در فرآیند همزیستی باکتری با گیاهان تیره بقولات در رفع نیاز غذایی گیاه و جایگزینی آن با کود شیمیایی نیتروژن از اهمیت خاصی برخوردار است. این جایگزینی از نظر اقتصادی و زیست محیطی در کشاورزی پایدار مورد توجه میباشد. - Saikia and Jain, 2007 - معتقدند که با درک صحیح فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیک، تثبیت نیتروژن، انتقال ژنهای آنها به گونههای غیر بقولات زراعی امکان پذیر است. - Kordovila., 1999 - بیان کرد که کاربرد نیتروژن به میزان هشت میلیمول نیترات پتاسیم KNO3 وزن خشک اندامهای هوایی یونجه را 1/2 برابر نسبت به شرایط عدم کاربرد نیتروژن افزایش داد در حالی که وزن خشک کل گرههای ریشه تحت تاثیر نیترات پتاسیم KNO3، 67% کاهش پیدا کرد. طی تحقیق نشان داده شده است که حبوبات پاسخ بسیار معنیداری به میزان کمی از نیتروژن 20 - تا 30 کیلوگرم - در مناطق گرمسیری نیمه خشک در اوایل کاشت نشان دادند. چون که کود نیتروژن بیولوژیک در شروع رشد گیاه همه نیازمندیهای نیتروژن گیاه را، به خصوص در شرایط نیتروژن پایین خاک نمی تواند تامین کند. در شرایط کشور چین طبق اظهارات - Gan et al., 2002 - افزودن 50 کیلوگرم در مراحل تکثیر یعنی R1 تا R5 به جای 75 قبل از کاشت یا در مرحلهی V4 برای ژنوتیپهای مورد مطالعه ی سویا توصیه شد. با توجه به نتایج تحقیقات قبلی و اهمیت تسریع در گرهزایی یونجه، هدف از این آزمایش تاثیر تلقیح باکتری رایزوبیوم و مصرف نیتروژن بر میزان کلروفیل و سطح برگ یونجه بود.
مواد و روش ها
این تحقیق به منظور بررسی نوع و میزان کود نیتروژن بر روی رشد و تثبیت بیولوژیک یونجه در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار در سال 1391 انجام گرفت. شهرستان سبزوار با عرض جغرافیایی 36 درجه و 12 دقیقه و 39 ثانیه، طول جغرافیایی 57 درجه و 41 دقیقه و 31 ثانیه، در ارتفاع948 متر ازسطح دریا قرار دارد. برای تهیه ی باکتری مورد نیاز برای تلقیح، بوتههای یونجهای که دارای گره بودند از مزارع کشت و صنعت جوین جمعآوری گردید و در آزمایشگاه، گرههای دارای باکتری از بوتههای یونجه جداسازی و خالصسازی باکتری در محیط کشت Y.M.A انجام شد.
پس از سه مرحله کشت و خالصسازی، 25 عدد پتری دیش حاوی باکتری خالص شده به دست آمد که جهت تلقیح استفاده گردید. آزمایش گلخانهای به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی عبارت از دو سطح تلقیح - با باکتری - Rhizobium melioloti و عدم تلقیح، دو نوع کود نیتروژن، نیترات پتاسیم در دو سطح - یک میلیمول و سه میلیمول - و فسفات آمونیوم در دو سطح - یک میلی مول و سه میلیمول - ، شاهد - عدم استفاده از کود نیتروژن - در پنج تکرار انجام شد. یونجه رقم همدانی که از مرکز تحقیقات کشاورزی استان خراسان رضوی تهیه شد در این آزمایش استفاده شد. برای انجام این آزمایش از محیط کشت شنی استفاده گردید و تعداد 50 گلدان ماسه شسته و در آون در دمای 70 درجه سانتی گراد به مدت 48 ساعت قرار گرفت ضمناً. دهانه گلدان ها قطرشان 15/5 سانتی متر و ارتفاع آنها 14 سانتیمتر و دمای گلخانه 25 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی آن بین 50-60 درجه است.
آبیاری به وسیله ی محلول غذایی هوگلند بدون نیتروژن - هارد ارسون و دانسون، - 1993 که شامل H2O7، MgSO4 به مقدار 24/63 گرم، KH2PO4 به مقدار 13/6 گرم، NaMoO4 , 2H2O به مقدار 0/6 گرم، CuSO 4 , 2H2O به مقدار 0/4 گرم، ZnSO 4 , 7H2O به مقدار 0/11 گرم، , MnCl2 2H2O به مقدار 0/9 گرم، H3BO4 به مقدار 1/43 گرم، EDTA به مقدار سه گر، FeSO4 , 7H2O به مقدار 2/49 گرم، K2SO4 به مقدار 21/77 گرم و H2O2، CaSO4 به مقدار 43 گرم در 100 لیتر محلول بود انجام شد.
