بخشی از مقاله
چکیده
یونجه قدیمیترین گیاه علوفهای است که قدمت کشت آن به قبل از ثبت تاریخ برمیگردد. مبدأ اصلی این گیاه ایران و ترکمنستان است. سرخرطومی برگ یونجه بهعنوان مهمترین آفت یونجه در شرایط ایران مطرح است. این آفت از طریق تغذیه از شاخ و برگ ، میتواند چین اول یونجه را بهطورکلی نابود کند که گاهی بیش از 90 درصد محصول چین اول یونجه را از بین میبرد که در ایران 33 درصد محصول یونجه را شامل میشود. کنترل شیمیایی مهمترین روشی است که در حال حاضر برای جلوگیری از خسارت این آفت در مزارع یونجه اعمال میشود که برای کاهش آلودگیهای زیستمحیطی میتوان با استفاده بیشتر از سموم کمخطر و همچنین کاهش میزان مصرف سموم را در قالب برنامههای مدیریت تلفیقی آفات به اجرا درآورد. بدین منظور استفاده از سموم رایج سایپرمترین و دلتامترین مخلوط با نیمارین یا عصاره گیاه چریش موردبررسی قرار گرفت. برای انجام آزمایش نمونههای جمعآوریشده آفت را به آزمایشگاه گروه گیاهپزشکی دانشگاه ارومیه انتقال داده شد. تمامی آزمایشها در دمای 2±26°C و دورهی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی و در سه تکرار انجام گرفت. غلظتهای 200، 350، 500، 650 و 800 پی پی ام از حشرهکش سایپرمترین و غلظتهای 500، 700، 900، 1100 و 1300 پی پی ام از حشرهکش دلتامترین روی لاروهای آفت به روش غوطهور کردن برگ در محلول سمی انجام گرفت که شمارش تلفات بعداز زمانهای 24، 48 و 72 ساعت ثبت شد. برای اختلاط - سایپرمترین و نیمارین - و - دلتامترین و نیمارین - از LC25 بدست آمده در زمان 72 ساعت استفاده شد که LC25 سایپرمترین، دلتامترین و نیمارین به ترتیب برابر 197/48، 608/96 و 459/75 بود. نتایج برسی اثر اختلاط دز زیر کشنده - LC25 - - سایپرمترین و نیمارین - و - دلتامترین و نیمارین - در زمان 72 ساعت به ترتیب برابر 77/22 و 60 درصد ثبت شد که نشان از اثر افزایشی بوده که کشندگی آن بالاتر از سموم تکی بوده است. در ضمن با افزایش دزهای حشرهکشهای میزان تلفات آفت بهطور معنیداری افزایش یافت، بنابراین مخلوط این حشرهکشها با نیمارین میتواند در مدیریت تلفیقی آفات مورداستفاده قرار گیرد.
.1مقدمه
یونجه قدیمیترین گیاه علوفهای است که قدمت کشت آن به قبل از ثبت تاریخ برمیگردد - . - Michaud et al., 1988 مبدأ اصلی این گیاه ایران و ترکمنستان است . - Whyte et al., 1953 - بهترین شرایط رشد و نمو مطلوب یونجه را در کشور میتوان در جلگهی خوزستان، دشت مغان، منطقهی جیرفت، همدان و مناطقی مانند آنها یافت که ازلحاظ بومی شناسی، این مناطق مستعدترین مناطق ایران برای یونجه کاری بشمار میروند - کریم پور، . - 1373 این گیاه علاوه برداشتن مقدار بالای پروتئین، حاوی ویتامینهای B, A و C است و به همین دلیل ازنظر تغذیهی دام اهمیت بسیار دارد. همچنین کشت آن سبب بهبود کیفیت فیزیکی خاک شده و تأثیر مثبتی بر تولید محصولات بعدی دارد - کریمی، . - 1370 سرخرطومی برگ یونجه Hypera postica - Gyllenhal. - - Coleoptera: Curculionidae - بهعنوان مهمترین آفت یونجه در شرایط ایران مطرح است.این آفت با توجه به شرایط آبوهوای ایران 1 تا 3 نسل و زمستان گذرانی آناکثراً تخم داخل ساقه و گاها حشرات کامل در 3-1 سانتیمتری خاک است - خانجانی، . - 1383 این آفت از طریق تغذیه از شاخ و برگ این گیاه، میتواند چین اول یونجه را بهطورکلی نابود کند و باعث محدودیت تولید علوفهی یونجه شود - مظاهری لقب، . - 1383 خسارت اولیهی آفت که خیلی محسوس نیست در اثر تغذیهی لارو سن اول و دوم از قسمتهای انتهایی ساقه صورت میگیرد. لاروهای سن سوم و چهارم بیشتر از برگهای در معرض دید یونجه تغذیه میکنند و خسارت قابلتوجهی به وجود میآورند . - Radcliffe and Flanders, 1998 - این آفت که گاهی بیش از 90 درصد محصول چین اول یونجه را از بین میبرد امروزه بهصورت یک آفت جدی، تولید یونجه را به مخاطره انداخته است - سعیدی، . - 1386 فعالیت این آفت در اکثر موارد توأم با انهدام چین اول محصول بوده و در ایران حدود یکمیلیون و دویست هزار تن علوفهی خشک در چین اول تنها بهوسیلهی این آفت از بین میرود که ازلحاظ اقتصادی 33 درصد محصول یونجه را شامل میشود - خانجانی و پورمیرزا، . - 1383 تراکم بالای آفت باعث کاهش قدرت رویش گیاه و کاهش نسبی محصول سال بعد میشود . - Fick and Liu, 1976 - در بیشتر مواقع کنترل طبیعی جمعیت مانع از رسیدن جمعیت آفت به سطح زیان اقتصادی نمیشود و در اکثر مواقع باید تمهیداتی برای مهار جمعیت در نظر گرفته شود. در سالهایی که بهار گرم باشد خسارت آفت قابلتوجه خواهد بود که دلیل آن تأثیر متفاوت آبوهوا بر فیزیولوژی آفت و گیاه یونجه است. در سالهایی با بهار خنک، رشد گیاه بیش از میزان خسارت سرخرطومی برگ یونجه بوده و درنتیجه خسارت آن چشمگیر نخواهد بود باوجوداینکه مدیریت تلفیقی بهعنوان یک راهبرد امیدبخش در کنترل سرخرطومی برگ یونجه مطرح ا ست، ولی کنترل شیمیایی مهمترین روشی است که در حال حاضر برای جلوگیری از خسارت این آفت در مزارع یونجه اعمال میشود و آلودگیهای زیستمحیطی ناشی از آنها همچنان ادامه دارد ولی میتوان با ا ستفاده بی شتر از سموم کمخطر و همچنین میزان م صرف سموم را در قالب برنامههای مدیریت تلفیقی آفات کاهش داد - Banks and Stark, 1998 - ؟ سموم کمخطر امروزه بی شتر موردتوجه قرار میگیرند، زیرا ن سبت به سموم دیگر اثرات سوء کمتری روی موجودات زنده و محیطزیست دارند بنابراین حشرهکشهایی با ویژگی انتخابی بودن و کمخطر برای محیطزیست و سازگار با محیط تحت بررسی هستند و با توجه به این شرایط، مخلوط آفتکش و سینرژیست بهمنظور کاهش میزان حشرهکش موردتوجه قرار میگیرد - خانجانی، . - 1388 سایپرمترین یک ح شرهکش غیر سی ستمیک با اثر تما سی-گوار شی از گروه پایروتروئیدهای م صنوعی ا ست. نام تجاری آن سایپرمترین و با فرمولاسیون EC 40% است. بهطور گستردهای بهعنوان کنترل آفات در کشاورزی، جنگلداری، باغبانی، برنامههای بهداشتی و خانههای شخصی استفاده می شود. مادهی مؤثر آن بانفوذ به نسوج گیاهی، حشراتی مانند مینوز را که درون بافتهای گیاهی بسر میبرند نیز نابود میکند . - Stechert et al., 2015 - دلتامترین یک حشرهکش پایروتروئیدی نوع 2 بانام تجاری دسیس - Decis - و با فرمولاسیون EC 2.5% ا ست که بهطور گ ستردهای در ک شاورزی و جنگلداری در برابر طیف و سیعی از آفات ا ستفاده می شود. این ترکیب به صورت امول سیون - EC2.5% - طیف و سیعی از ح شرات مکنده و جونده را از را ستههای گوناگون کنترل میکند. این ترکیب 10-15 روز روی سطوح سمپا شی شده دوام دارد. دلتامترین در خاک در اثر فعالیت میکروارگانی سمها ظرف مدت 1 تا 2 هفته تجزیه شده و بهطورکلی نیمهعمر - DT50 - آن در خاکهای زراعی کمتر از 23 روز ا ست . - Mueller-Beilschmidt, 1990 - این سم برخﻻف سموم ف سفره غیرقابل نفوذ به پو ست بدن ان سان است، بنابراین نمیتواند وارد جریان خون شود، پس سمیت پوستی پایینی دارد . - 9HOt HN et al., 2007 - این ترکیب اثر ضربهای - knock down - سریع دارد. درخت چریش در زبان فار سی به نامهای چری شک، سریش، چریش و در زبان انگلی سی Neem tree گفته می شود بانام علمی Azadirachta indica که در ک شور ما در نواحی گرم جنوب مانند بندرعباس، چاهبهار و میناب وجود دارد. تعداد زیادی از ترکیبات که فعالیت بیولوژیکی دارند در چریش وجود دارند. آزادیراکتین، تترانوری و ترپنوئید بهدستآمده از چریش بیشتر از سایر ترکیبات بهعنوان حشرهکش موردتوجه بوده و در مغز دانهی چریشنسبتاً زیاد میباشند. ترکیبات موجود در گیاه چریش علیه بیش از 200 گونه آفت حشرهای مؤثر میباشد - حدادچی و قاسمخانی، . - 1378 آزادیراکتین موجود در گیاه مؤثرترین حشرهکش گیاهی شناختهشده و معتبر است آزادیراکتین روی سی ستم هورمونی و رفتار تغذیهای ح شرات تأثیر میگذارد، بی شترین تأثیر آزادیراکتین جلوگیری از پو ستاندازی میبا شد و اگر لاروها از مواد آلوده به این ماده تغذیه کنند، موفق به پو ستاندازی ن شده و بعد از مدتی میمیرند. در برر سی ع صارهی چریش درروی لاروهای سو سک شاخدار Oryctes elegans مشاهده شد که لاروهای سن اول آفت قادر به تعویض جلد و رسیدن به سن دوم نیستند . - Schmuttere, 1998 - در یک بررسی حشرهکشهای اتریمفوس - etrimfos - - امولسیون - %50، کلرپایریفوس - chlorpyrifos - - امولسیون% - 40/8، دیازینون، پودر وتابل %40، فیبرونیل - گرانول - 0/02%، آدمیرال - امولسیون - %10، دیفلوبنزوران - پودر وتابل - %25 و باکتوسپئین 16000 - واحد - را روی سرخرطومی برگ یونجه آزمایش کردند و میزان تلفات را برای این ح شرهکشها به ترتیب 85/2، 80/7، 77/4، 38/8، 25/8، 5/2 و 3/6 در صد ذکر کردند - کریم پور و پورمیرزا، . - 2000 چندین ح شرهکش جدید روی سرخرطومی برگ یونجه در مزرعه برر سی شد که دو سم از سموم موردمطالعه DPX و HGW بهترین کنترل را ن شان دادند و جمعیت آفت در قطعههایی که با این سموم تیمار شده بودند بهطور معنیداری کمتر از سایر ترکیبات مورد آزمایش بود. ترکیبات جدید حشرهکش از گروه نئونیکوتینوئیدها مانند دینتوفوران، تیامتوکسام و کلوتیاندین و بازدارندههای سنتز کیتین مانند لوفنوران در کنترل بسیاری از حشرات آفت مؤثر بودهاند، - Corbel et al ., 2004 - ، - Moradi-Vajargah et . - al., 2013 در ارزیابی آزمایشگاهی لوفنوران و تیامتوکسام روی Gonipterus scutellatus Gyllenhal از خانوادهی Curculionidae مشخص شد که تیامتوکسام با مقدار LC50 پایینتر نسبت به لوفنوران سمیت بیشتری داشته و تأثیر لوفنوران علیه این آفت بسیار ضعیف بود . - Echeverri-Molina and Santolamazza-Carbone, 2010 - طی یک تحقیق حساسیت کنههای آرگازیده و ایگزودیده نسبت به سم سایپرمترین را موردبررسی قرار گرفت که طبق آن جنسهای خانوادهی آرگازیده حساسیت بیشتری نسبت به جنسهای خانوادهی ایگزودیده در برابر سم سایپرمترین از خود ن شان دادند - تلمادره ای و وطندو ست، . - 1388 در یک تحقیق دیگر سموم رایج تجاری و مجاز گروه سموم پیروتیروئید و کاربامات چهار سم دلتامترین، سایپرمترین، پرمترین و سوین جهت آزمایش میزان اثربخشی بر روی سوسریهای شبکهی فاضلاب انتخاب شدند و طی این بررسیها نتایج استفاده از سموم در دزهای ساختهشده پس از تجزیهوتحلیل آماری نشان داد که سم دلتامترین با دز 3/125 میکرولیتربر مترمربع بهترین تأثیر را در مرگومیر سو سریها دا شته ا ست - دهقانی و صادقی گوغری، . - 1393 در یک بررسی تأثیر کاربرد جداگانه و تلفیقی سه حشرهکش B.t.، ایمیداکلوپراید و فن والریت در کنترل سوسک کلرادوی سیبزمینی موردبررسی قرار گرفت با توجه به نتایج بهد ستآمده و همچنین م ضرات سموم شیمیایی برای ح شرات مفید و ان سان کاربرد تلفیقی ن صف دز تو صیه شدهی سموم ایمیداکلوپراید و فن والریت به همراه نصف دز توصیهشدهی B.t. بهجای دز کامل سموم ایمیداکلوپراید و فن والریت برای کنترل سوسک کلرادو توصیه میشود. همچنین کاربرد سم ایمیداکلوپراید و فن والریت بر روی حشرات کامل سوسک کلرادو و لاروها باعث کاهش معنیدار جمعیت آنها در هر دو ن سل در مقای سه با تیمار شاهد شد - علی اوغلی، . - 1388 تأثیر ترکیب تجاری چریش در کنترل مگس مینوز برگ سبزی موردبررسی قرار گرفت و با آفتکشهای شیمیایی متداول مقایسه شد نتایج نشان داد که در روزهای سوم و هفتم پس از سمپاشی، تیمارهای 0/75، 1 و 1/5 میلیلیتر بر مترمربع با میزان تأثیر بیش از %80 مؤثرترین تیمارها بوده و با تیمارهای 0/25 و 0/5 میلیلیتر بر
