بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر جنگلکاری های پهن برگ و سوزنی برگ - خالص صنوبر دلتوئیدس، خالص کاج تدا و آمیخته صنوبر- کاج - بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه پیلمبرای شفارود می پردازد. در این تحقیق با توجه به همگنی توده های مورد بررسی در قطعات 15، 16 و 17 سری 19 پیلمبرا، از روش منظم- تصادفی - سیستماتیک - با ابعاد شبکه 50*50 متر استفاده شد. سپس در هر کدام از توده های مورد مطالعه، تعداد 20 قطعه نمونه انتخاب و به منظور بررسی تأثیر جنگلکاری های بر روی خصوصیات فیزیکو- شیمیایی خاک، یک نمونه خاک از مرکز هر پلات - مجموعاً 60 نمونه خاک - از عمق صفر تا 20 سانتیمتر برداشت شد. نمونه های خاک برای تعیین خصوصیات: بافت خاک، جرم مخصوص ظاهری و حقیقی، درصد تخلخل، EC - هدایت الکتریکی - ، CEC - ظرفیت تبادلی کاتیونی - ، BS - درصد رطوبت اشباع - ، اسیدیته خاک - pH - ، درصد کربن آلی، درصد نیتروژن کل، کلسیم، پتاسیم، فسفر و نسبت C/N به آزمایشگاه خاک انتقال داده شدند. نتایج تحقیق روی پارامترهای مورد بررسی در بین سه توده خالص صنوبر دلتوئیدس، خالص کاج تدا و آمیخته صنوبر- کاج، اختلاف معنی داری در سطح اطمینان 99 درصد مشاهد شد. بافت خاک در دو توده خالص صنوبر دلتوئیدس و آمیخته صنوبر- کاج از نوع لومی رسی و در توده خالص کاج تدا از نوع لومی رسی شنی بود. در بقیه پارامترهای مورد بررسی خاک در توده خالص صنوبر دلتوئیدس: جرم مخصوص ظاهری و حقیقی، درصد کربن آلی و نسبت کربن به نیتروژن خاک دارای میانگین کمتر. و درصد تخلخل، هدایت الکتریکی، اسیدیته، درصد تبادل کاتیونی، فسفر، درصد نیتروژن، کلسیم و پتاسیم خاک دارای میانگین بیشتری نسبت به دو توده مورد بررسی بدست آمد.
واژههای کلیدی: صنوبر دلتوئیدس، کاج تدا، خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، پیلمبرا
مقدمه
کاهش سطح جنگلهای شمال ایران و سیاست های اخیر کشور مبنی بر حداقل بهره برداری از جنگلها که ره آورد آن عدم تولید چوب کافی جهت تامین نیاز گسترده صنایع وابسته به چوب می باشد، ضرورت توسعه گونه های درختی سریع الرشد پهن برگ و سوزنی برگ مانند صنوبر ، کاج تدا، توسکا و ... را ایجاب نموده است. توان سازش، سرعت بالای رشد این گونه ها و در نتیجه گسترش زیاد و موفق آنها در کنار کاهش فشار بر جنگلهای طبیعی به عنوان یک راهکار علمی در تولید و تامین چوب کافی برای نیل به خودکفایی کشور امری اجتناب ناپذیر است. اهمیت جنگل کاری با گونه های پهن برگ، با توجه به اثر بیشترگونه های پهن برگ بر افزایش خصوصیات مطلوب و تحول خاک پیشنهاد می شود در مناطقی که شرایط برای حضور پهن برگان فراهم است در جنگلکاریهای وسیع از گونه های پهن برگ استفاده گردد. خاک از عوامل بسیار مهم در رویش و پرورش پوشش گیاهی می باشد. شناخت عوامل محیطی به ویژه خاک یکی از عوامل مدیریت و برنامه ریزی برای جنگلها می باشد.بسیاری از گزینه های جنگلکاری و جنگلشناسی از جمله انتخاب گونه، تعیین حاصلخیزی رویشگاه ، نرخ رویش توده ،پیش بینی درصد زنده مانی و رشد نهالها تحت تاثیر آن قرار می گیرند. همچنین اثر گونه های مختلف درختی از طریق اضافه شدن لاشبرگ های انها بر روی سطح خاک، در جنگل های طبیعی و جنگلکاریها می تواند تاثیرات مثبت و منفی بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک داشته باشد. گونه های پهن برگ و سوزنی برگ میتواند تاثیر متفاوتی بر خاک و پوشش گیاهی داشته باشد. در دنیا تنوع گونه های گیاهی در جنگلکاریها به منظور حفاظت ذخایر ژنیتیکی، بررسی روند توالی، شناسایی گونه های در حال انقراض و تاثیر جنگلکاری بر روی پوشش کف جنگل تحقیقات زیادی انجام شده است - Wesenbeeck et al., 2003; Nagaike et al., 2003 - این تحقیق به بررسی تاثیرات جنگلکاری پهن برگ و سوزنی برگ در سه توده مورد مطالعه - خالص صنوبر دلتوئیدس، خالص کاج تدا و آمیخته صنوبر- کاج - بر روی برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در حوزه شفارود - سری 19 پیلمبرا - می پردازد.
مواد و روشها
سری 19پیلمبرا در حوزه 9 شفارود، با جنگلهای دست کاشت جلگه ای در شمال شهرستان رضوانشهر و در 4 کیلومتری شرکت شفارود قرار دارد. از نظر حوزه استحفاظی زیر نظر اداره منابع طبیعی شهرستان رضوانشهر و نظارت طرحهای گیسوم و در محدوده طرح در عرض جغرافیایی 37 33 71" تا 37 36 '47" و طول جغرافیایی 49 5'51" و 49 22'31" قرار دارد. سری مذکور از شمال به بخش پره سر و آبادی جنبه سرا، از جنوب به شهرک چوکا، از شرق به ساحل دریا و از غرب به سری 18 جنبه سرا محدود میگردد . مساحت کل این سری 6/1594 هکتار است - بی نام، . - 1392
شکل -1 نقشه سری 19 پیلمبرا در حوزه 9 شفارود گیلان
با توجه به همگنی توده های جنگلکاری پهن برگ و سوزنی برگ در منطقه پیلمبرا، سه توده مورد مطالعه - خالص صنوبر دلتوئیدس، خالص کاج تدا و آمیخته صنوبر - کاج - در قطعات 15، 16 و 17 انتخاب شدند. برای آماربرداری از روش منظم- تصادفی - سیستماتیک - با ابعاد شبکه 50 * 50 متر استفاده شد. در هر کدام از توده های جنگلکاری مورد مطالعه، تعداد 20 پلات انتخاب شد. یک نمونه خاک از مرکز هر پلات - در مجموع 60 نمونه خاک - از عمق صفر تا 20 سانتیمتر برداشت شد. نمونه خاکها به منظور تعیین پارامترهای: بافت خاک، جرم مخصوص ظاهری و حقیقی، درصد تخلخل، هدایت الکتریکی، ظرفیت تبادلی کاتیونی، درصد رطوبت اشباع باز، اسیدیته خاک ، درصد کربن آل ، درصد نیتروژن کل، کلسیم، پتاسیم، فسفر و نسبت C/N، به آزمایشگاه خاک انتقال داده شد. داده های بدست آمده از پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک، در نرم افزارهای SPSS , EXCELL سازماندهی شدند. به منظور بررسی و مقایسه اختلاف بین میانگین داده ها از تجزیه واریانس یک طرفه - ANOVA - و آزمون چند متغیره دانکن در سطح اطمینان 95 درصد استفاده شد.
نتایج
نتایج حاصل از آنالیز داده های مربوط به تاثیر توده های پهن برگ و سوزنی برگ بر روی برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه پیلمبرای شفارود در جدول 1 آورده شده است.
جدول - 1 خلاصه نتایج حاصل از آنالیز پارامترهای مورد بررسی خاک در توده های پهن برگ و سوزنی برگ پیلمبرای شفارود
