بخشی از مقاله
امكانات سالن هاي ورزشي
مشخصات فضایی و معماری سالن های ورزشی
در طراحی سالنهای ورزشی نوع فعالیت ورزشی و کیفیت برگزاری آن تعیین کننده است. به گونه ای که زمین های ورزشی در داخل سالن ها در سه مقیاس مختلف بر اساس شرایط پیش بینی شده ،قابل طرح می باشد :
گروه اول : زمین های ورزشی مناسب مسابقات ملی و بین المللی
گروه دوم : زمین های ورزشی مناسب مسابقات داخلی یا منطقه ای و استانی
گروه سوم : زمین های ورزشی مناسب تمرین و بازیهای تفریحی در سطح محلات
عملکرد عمومی سالنهای ورزشی ،معمولاً شامل گروههای فوق می شود به گونه ای که ضوابط گروه اول برای یک یا دو ورزش شاخص سالن و ضوابط گروههای دوم و سوم برای فعالیت های دیگر ورزشی در نظر گرفته می شود ،مگر سالنهای ورزشی تک منظوره که برای فعالیت ورزشی خاص طراحی و آماده می شود ،مانند سالنهای خاص تیر اندازی ،ورزش اسکواش و غیره که امکان بهره برداری برای دیگر ورزشها بسیار محدود می باشد. سالنهای ورزشی عمومی یا چند منظوره ،که متداول ترین سالنها است علاوه بر برگزاری فعالیت های مختلف ورزشی ،برای فعالیت های اجتماعی مانند سخنرانی و مراسم جشن نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
باید توجه داشت که اگر سالن ورزشی به صورت چند منظوره در نظر گرفته شود ،قابلیت های زیر باید تامین گردد :
- قابلیت سازگاری : قابلیت سالن در پاسخ گویی به تعداد فعالیت های ورزشی که در نظر گرفته می شود.
- قابلیت انطباق : قابلیت فیزیکی سالن برای مناسب ترین بهره برداری از آن در هر یک از فعالیت های ورزشی و غیر ورزشی پیش بینی شده در آن.
- قابلیت انعطاف : عدم مزاحمت تجهیزات و وسایل هر یک از فعالیت ها در برگزاری دیگر فعالیت های پیش بینی شده.
همانگونه که اشاره شد ،در طراحی سالن های ورزشی پیش بینی قابلیت های بهره برداری برای فعالیت های غیر ورزشی مانند برگزاری جشن ها گرد همایی های اجتماعی ،کمک بزرگی از نظر اقتصادی و فرهنگی در حفظ و اشاعه فعالیت اصلی سالن خواهد کرد. از این رو طراحی یک محیط دلپذیر علاوه بر برآورد نیاز های ورزشی عامل بسیار مهمی در روحیه بازیکنان و بازدید کنندگان خواهد بود.
پیش بینی موارد کلی زیر در طراحی عمومی سالن ها شاخص کیفیت مطلوب در طراحی و اجرای آن است :
• نظم و شکل کلی بنا و سازه آن باید متناسب و جوابگوی فعالیت های ورزشی و سایر فعالیت های اجتماعی پیش بینی شده در آن باشد ،و مضافاً خصوصیت نمایشی و فرهنگی این بنا مشخصاً در بافت شهری اطراف خود منشا و الگوی توسعه و تکامل باشد.
• انتخاب مصالح ،جزییات ساختمانی و رنگها ،هماهنگ با نظم و شکل کلی بنا و در جهت هدف فوق باشد.
• فضای داخلی سالن ضمن کار آرایی ،متناسب با فعالیت های پیش بینی شده ، به خصوص مشخصات مورد نیاز ورزش ها ،باید به طور مطلوبی آرایش و نور پردازی شود.
• پیش بینی پنجره برای استفاده از نور طبیعی باید با توجه به فعالیت های ورزشی صورت پذیرد تا مزاحمتی برای بازیکنان فراهم نشود. برای روشنایی عمومی سالن توصیه می شود از نور های غیر مستقیم در بالای دیوارها و یا سقف استفاده شود. به گونه ای که روشنایی مصنوعی بتواند به راحتی جایگزین روشنایی طبیعی و یا تقویت کننده آن شود ،بدون این که منبع روشنایی جابجا شود.
تاسیسات اماکن ورزشی
بدیهی است اماکن ورزشی باید از لحاظ ایمنی و بهداشتی جای مطمئنی باشد زیرا روزانه تعداد زیادی ورزشکار و ورزش دوست از این اماکن استفاده میکنند.
به طور کلی بهداشت اماکن ورزشی به مجموعه شرایطی کمی وکیفی اطلاق می گردد که در ان شرایط نیازمندی اساسی جسمی و روحی استفاده کنندگان تامین شود و از بروز و انتقال بیماری هاوسوانح مختلف جلوگیری شود.
• نحوه انتخاب اماکن ورزشی بر اساس وضعیت و موقعیت جغرافیایی.
• مشخصات کالبدی فضاهای ورزشی (پوشش کف ،دیوارها ،سقف)
• مشخصات و شرایط محیطی اماکن ورزشی.(نور عایق کاری وتهویه)
• چگونگی وضعیت امکانات و فضاهای جانبی اماکن ورزشی .(رختکن ،سرویسهای بهداشتی)
• نحوه ایمن سازی فضا ها و وسایل بازی
نحوه انتخاب اماکن ورزشی بر اساس وضعیت و موقعیت جغرافیایی شهری:
• در ساخت اماکن ورزشی در اطراف شهرها باید به دو جنبه توجه کنیم:
• همجواری نامتناسب :
ساخت اماکن ورزشی در کنار بزرگراهها ،راه آهن ، ترمینال ،تاسسیسات صنعتی ، فروشگاههای مواد سوختنی و پمپ بنزین ها ،فاضلابهای شهری ،بیمارستانها و ...
• همجواری متناسب :
ساخت اماکن ورزشی در کنار پارکها و فضاهای سبز،در کنار تاسیسات اموزشی مثل مدارس ودانشگاهها ،در کنار محلات مسکونی
مشخصات کالبدی فضاهای ورزشی:
• منظور از مشخصات کالبدی ویژگیهای اجزای ساختمانی اماکن و فضاهای ورزشی یعنی:
• کف ها
• دیوارها
• سقف ها
• در و پنجره ها
• جریان رفت و آمد ها
• ارتباط فضاها
• ورودی و راه روها
• پلکان ها
• خروجی ها
کف سالنها
• از نظر نوع کاربرد کف سالنها به 3 نوع تقسیم می شوند:
• کف قسمت خدماتی مثل رختکن، دوشها ، سرویسهای بهداشتی که باید از کفهای ضد رطوبت و آب استفاده شود.
• کف سالنهای ورزشی
• کف کلاسها، راهرو ها، دفاتر
• خصوصیات و ویژگیهای کفپوشها ازنظر بهداشتی:
• فشار را تحمل کنند.
• مقاوم در برابر رطوبت باشد.
• نباید موجب انعکاس نور و صدا باشد.
• دارای انعطاف پذیری و دوام بیشتری باشد.
• هزینه کمتری را داشته باشند.
• رنگ کف باید تضاد کافی با دیوارها داشته باشد
دیوارها:
• دیوارها باید از جنس نرم و صاف باشند.
• باید یک نواخت باشد.
• عایقی برای گرما و سرما باشد.
• عایقی برای انعکاس صدا و نورباشد.
• دیوارها باید ضد رطوبت وضد اب باشند.
• تا ارتفاع 2یا3 متری عاری از هر گونه بر امدگی و ستونها و لوله ها و کانالها باشد.
• دیوارها محکم و مقاوم در برابر ضربات باشند.
• رنگ دیوارها معمولا تیره تر است.
سقف:
• سقفهای سالنهای ورزشی 2 نوع هستند:کاذب یا معلق،نمایان یا غیر کاذب:
• معایب و مزایای سقفهای کاذب :باعث جذب صدا میشوند.لبه ها و قسمتها برای توپ ها و دیگر وسایل خطرناک نیست.کانالها تو کار هستندتهویه و دیگر سیستم ها به راحتی در ان قرار دارند.معایب انها به دلیل پر هزینه بودن کمتر مورد استفاده است و رسیدگی به این سقفها مشکل است.
• سقف نمایان:اقتصادی هستند رسیدگی به انها اسان است.معایب :نور را به طور طبیعی در تمام سالن پخش نمیکند.کانالها به گونه ای است که باعث جمع شدن گردو غبار می شوند وضرر و زیان بیشتری به توپها میرسانند.
• رنگ سقفها باید روشن برای پخش کردن یکنواخت نور باشد.
• سقفها باید عایقی برای جلوگیری از امدن مواد خارجی به داخل سالن باشند.
خروجی هاودربها:
• خروجی ها باید طوری طراحی شوند که حداقل فضا را به خود اختصاص دهند.
• در هر ساختمان باید حداقل 2خروجی باشد و دور از همدیگر قرار گیرند.
• عرض خروجی ها باید حداقل 3 متر باشد.
• تعداد خروجی ها باید متناسب با تعداد تماشاگران انجا باشد.
• دربهای خروجی باید 2لنگه باشند و هیچ ستونی بین انها نباشد
• دربها باید ضد اب واز مواد غیرقابل احتراق باشد.
• در جلوی دربها باید از موکت یا حصیر استفاده شود تا از ورود خاک و گل به داخل سالن جلوگیری شود.
• بهتر است درها به صورت تاشو یا کشویی باشند.
ورودیها و راه رو ها
• در ساختمان حداقل از 2 ورودی استفاده شود.
• کلیه تاسیسات مثل حرارتی کپسول اتشنشانی اب سرد کن ها در فرو رفتگی دیوار تعبیه شوند.
• اندازه عرض راهرو ها باید متناسب با تعداد افرادی که می خواهند وارد سالن شوند باشد.
• یک راهرو باید به خروج راه داشته باشد و دیگری به سالنهای مجاور.
• برای سرویس های بهداشتی 2 راه رو باشد برای زنان و مردان.
• یک راهرو میان بر برای خروج باشد تا افرادمجبور به دور زدن نباشند.
جریان رفت و امد:
• یکی از موارد مهم در جریان رفت وامد به حداقل رساندن تراکم در راه رو ها ،راه پله ها ،اتاق رختکن ،محوطه بین تماشاچیان
• راه رو ها باید به گونه تعبیه شوند که هنگام تمام شدن کلاسها افراد با هم درگیر نشوند .
• باید راهرویی نیز در زمان اتش سوزی وجود داشته باشد.
مشخصات و شرایط محیطی اماکن ورزشی.(نور عایق کاری وتهویه:
• بهداشت نور:
• نور در سالنهای ورزشی سه گونه است:نور طبیعی ،مصنوعی ،نور تلفیقی.
• نور طبیعی:نور طبیعی از طریق قرار گرفتن نور گیر و پنجره در سقفها و دیوار سالنها تامین میشود بزرگترین مزیت نور اقتصادی و ارزان تر است معایبی هم دارد:
• توزیع نور به طور یک نواخت نیست
• به دلیل انتقال خورشید نوردایما در تغییر است.
• سایه ایجاد میکند.
• فقط در روز قابل استفاده است.
ویژگی نور مصنوعی:
• برای تامین روشنایی مورد نیاز سالنها باید چراغها و پروژکتورهایی در خطوط طولی دیوارها تعبیه شوند تا بر دید بازیکنان عمود نباشند و از مهتابی ها و نورهای ملایم در سقفها استفاده کرد.
• توزیع یکنواخت نور در تمام نقاط زمین باشد.
• استفاده از نور شدید و زننده اجتناب کنید.
• تعبیه حفاظهایی برای لامپها و چراغها .
• در دسترس بودن نور دهنده ها برای تعویض و تعمیر
• وجود نور اضطراری برای لحظات قطع برق اصلی سالن
عایق کاری:
عایق کاری صوتی یعنی کاهش تعدیل میزان صدای درون سالن و رساندن ان به حد مطلوب هدف از عایق کاری جلوگیری از الودگی صوتی است.
عایق کاری صوتی برای کف ها :استفاده از کف های نرم ترو رنگ مات .
عایق کاری صوتی برای دیوار:ارتفاع باید بیش از 3 متر باشدواستفاده از باریکه چوب و صفحات فشرده صداگیر در در بین دیوارها.
عایق کاری صوتی سقف: سقفها یکی از مهمترین سطوح برای کنترل صدا هستند که باید به گونه ای طراحی شوند که حداکثر در 2 ثانیه صدا را منعکس کنند.
دمای اماکن ورزشی:
• تنظیم و کنترل دمای سالنهای ورزشی از طریق سیستم حرارت مرکزی صورت میگیرد.معمولا برای تبادل حرارت از رادیاتور و فن کوئیل و از سیستم مراکز ابی استفاده میکنند.
• مزایای سیستم مرکزی :در فصل تابستان نیازجمع اوری نیست.از حجم کمتری برخوردارند در کنترل و رسیدگی به نیروی انسانی کمی نیاز دارند .
• سیستمها در نصب باید ازاصول ایمنی برخوردار باشند.
• درجه حرارت سالنها باید همیشه 10الی 15 درجه باشد.
• قبل از تمرین باید 20 درجه برسد .در حین تمرین هم کمتر شود.
• دما برای تماشاچیان بیشتر از ورزشکاران باید باشد.
