بخشی از مقاله
چکیده
به دنبال پیشرفت تکنولوژی در جهان، معماری دستخوش تغییراتی می-گردد که از نظر بسیاری از طراحان و صاحب نظران، این مهم شاخصه معماری در هر دوره میباشد. با توجه به رشد روز افزون جوامع در سالهای اخیر، تنوع کاربریها و عملکردهای مختلف معماری در راستای پاسخ به نیازهای انسانی افزایش یافته است. از این رو، معماری امروز نیازمند تغییرات و پویایی بیشتری نسبت به گذشته است و بدیهی است که ساختمانهای جدید میبایست متنوعتر، انعطافپذیرتر و قابل انطباق با هرگونه تغییرات احتمالی باشند. از جمله دلایل عمده استفاده از سیستمهای انعطافپذیر میتوان به مواردی همچون قابلیت تطبیق با شرای محیطی به منظور حفظ و کاهش مصرف انرژی، افزایش آسایش عموم استفاده کنندگان از سیستم و افزایش کارایی فضایی کل نسبت به ساختمانهای ایستا اشاره کرد. امروزه میتوان با استفاده از سیستمهای متحرک و باز و بسته شونده به صورت قدرتمندی عناصر و اجزای یک معماری انعطافپذیر را به وجود آورد. سازههای متحرک یکی از نتایج الهام معماری از تکنولوژی پیشرفته در دنیای امروز میباشند که روز به روز بر تعداد اینگونه سازهها در سراسر دنیا افزوده میشود. با توجه به تمایل روزافزون طراحان و معماران به استفاده از این گروه از سازهها در طرحهای معماری، در این مقاله نقش ساختارهای متحرک و باز و بسته شونده در دستیابی به یک معماری انعطافپذیر و پاسخگو به نیاز کاربران در قالب نمونههای موردی گوناگون بررسی شده است.
واژههای کلیدی: معماری انعطافپذیر، نماهای متحرک، سقفهای باز و بسته شونده، تکنولوژی معماری
-1 مقدمه
با آغاز قرن نوزدهم و پیشرفت صنعت و تکنولوژی، تغییرات بسیارگستردهای در جوامع بشری به وجود آمد. گسترش انقلاب صنعتی، سیمای جهان را بسیار بیشتر از انقلاب اجتماعی فرانسه تغییر داد. بدین ترتیب روشهای نوین فن ساختمان که نخست فق در بناهای صنعتی از آنها استفاده میگشت، به تدریج وسیلهای برای نوآوری در سایر ساختمانها با کاربریهای متفاوت شد. در دوران مدرنیته و با گسترش آن، نیاز روز افزونی به ساختمان-هایی با عملکردهای گوناگون پدیدار گشت و در پی آن پوششهای متنوعی جهت مسقف نمودن این بناها به وجود آمد. در این زمینه
1
International Conference on Civil Engineering Architecture & Urban Sustainable Development 18&19 December 2013, Tabriz , Iran
میتوان به خرپاها، سازههای فضاکار، صفحات تاشده، پوستهها و پاشامیها1 اشاره نمود. پس از انقلاب صنعتی و پیشرفتهای عمده در صنایع ساختمان، استفاده از ساختارهای انعطافپذیرگسترش یافت. در ابتدای امر بیشترین استفاده ازآنها در صنایع نظامی
بود، اما با گسترش فضاهای اجتماعی و جمعی و نیاز روزافزون
به ساختارهای انعطافپذیر در جهت بهینهتر شدن فضای انسانی و
کاهش مصرف انرژی، این سازهها جایگاه خود را در معماری و شهر-سازی امروز دنیا بدست آوردهاند. با این حال توسعه و پیشرفت این گونه از سازهها تا جنگ جهانی دوم بسیار کند و محدود بودهاست. در جنگ جهانی دوم ارتش ایالات متحدهی آمریکا از انواع مختلف پناهگاههای موقت با سرعت نصب نسبتا بالا که
قابلیت حمل و نقل را نیز دارا بودند، در نیروی زمینی و
هوایی خود استفاده مینمود.>1@ پس از جنگ جهانی دوم نیز ارتش
آمریکا به تحقیقات گستردهی خود در این زمینه ادامه داد و
حتی سازمان هوا و فضای آمریکا نیز به پژوهش در این زمینه
پرداخت. در مورد ساختارهای متحرک و تاریخچهی شکلگیری آنها
میتوان گفت که قدمتی چند هزارساله را دارا هستند. از منظری دیگر سرآغاز آنها را میتوان در شکلگیری جوامع کوچ نشین و عشایری جستجو نمود؛ جایی که انسان کوچنشین نیاز به ساخت مسکنی موقت با قابلیت انتقال را داشته و بدین ترتیب اولین نمونههای چادرهای ساخته شده از پوست جانوران به عنوان گونه-های نخستین ساختارهای متحرک در معماری شناخته میشوند.
تا کنون در مورد سازههای متحرک، تحقیقات زیادی صورت گرفته است. دو تن از پژوهشگران پیشگام در این زمینه امیلو
پرز پینرو2 اسپانیایی و فرای اتو3 آلمانی میباشند. این دو
نفر هرچند که در ابتدای این راه بودهاند، اما پایهگذار اصول
و قواعدی گردیدند که سالها مورد استفادهی پژوهشگران و
طراحان قرار گرفتهاست. از دههی 0691 به بعد افراد زیادی در این مورد فعالیتهای چشمگیری انجام دادهاند که از آنجمله می-توان به پروفسور مولائرت4، چاک هابرمن5، سانتیاگو کالاتراوا6 و پروفسور سرجیو پلیگرینو7 اشاره کرد.
