بخشی از مقاله
آلودگی خاك و تجمع فلزات سنگین در محصولات گیاهی یکی از مهم ترین مشکلات زیسـت محیطـی است که حیات گیاهان، حیوانات و انسان ها را تهدید می کند. سیمان یکی از مواد ساختمانی اصلی در عصر حاضر است و گرد و غبار حاصل از کارخانه هاي سیمان یکی از آلاینده هاي خاك هاي اطراف آن می باشد. در این پژوهش تعداد 13 نمونه خاك از عمق 5 تا 10 سـانتی متـري از خـاك هـاي اطـراف کارخانه سیمان سفید نی ریز استان فارس برداشت شده و تحت آنالیز ICP-OES قـرار گرفتـه اسـت.
فلزات سنگین انتخاب شده در این پژوهش عبارتند از آلومینیوم، سرب، کبالت، کروم، منگنـز، و نیکـل.
به منظور درك بهتر چگونگی پراکنش فلزات در منطقه مورد مطالعه از سه شاخص زمـین انبـا شـتگی، فاکتور غنی شدگی و فاکتور آلودگی استفاده شده است. نتایج حاصل از آنالیزهـا و سـه شـاخص مـورد استفاده نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه آلودگی پایین تر از مقادیر جهانی است. این مطالعـه نشان می دهد که مطالعات آماري می توانند پایه علمی مناسبی براي ارزیابی تجمع فلـزات سـنگین در خاك باشد.
کلمات کلیدي
کارخانه سیمان، فلزات سنگین، آلودگی خاك، نی ریز
مقدمه
طبیعت از سه ساختار اصلی آب، خاك و هوا تشکیل شده است. به عدم تعادل در هر یک از این سه مورد که می تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم منافع و حیات موجودات زنده را به مخاطره اندازد، آلودگی محیط زیست گفته می شود.[5] تخریب و آلودگی محیط زیست ثمره جوامع صنعتی و یکی از ره آوردهاي صنعتی شدن اجتماعات بشري می باشد.[1] آلودگی هوا به واسطه فعالیت هاي صنعتی امري ثابت شده در دنیا است. در این میان صنایع سیمان یکی از آلاینده ترین صنایع موجود در دنیا می باشد. نتایج تحقیقات اخیر نشان دهنده اثرات زیست محیطی نامطلوب کارخانه هاي سیمان بر محیط زیست می باشد. مهم ترین اثر سوء کارخانه هاي سیمان بر محیط زیست انتشار گرد و غبار و گاز هاي آلاینده می باشد. در واقع کارخانه هاي سیمان ابتدا هوا را آلوده کرده و سپس این آلودگی از طریق هوا
به خاك و رسوبات منتقل شده و در مراحل بعدي حتی می تواند بر پیکره گیاهان، جانوران و نهایتا انسان وارد شود3]،.[2
از میان تمام آلاینده ها، آلودگی با فلزات سنگین به دلیل اثرات سوء جدي بر موجودات زنده تبدیل به مسئله اي جهانی شده است.[6] این فلزات از نظر بیولوژیکی تجزیه ناپذیر بوده[7] و به دلیل پایداري بالاي این فلزات در محیط و تجمع در مخازن طبیعی و در نهایت ورود به چرخه مواد غذایی از اهمیت بوم شناختی بالایی برخوردارند .[8]
کارخانه هاي سیمان به عنوان یکی از مهم ترین آلاینده هاي شیمیایی ارگانیک و غیرارگانیک و هم چنین وارد کننده مواد و فلزات سنگین مانند Zn, Pb, Ni, Cr, Co, Cd, As به محیط زیست می باشند. تعدادي از این عناصر
سنگین به علت سمی بودن بسیار خطرناك هستند .[9] صنعت سیمان یکی از صنایع بسیار بزرگ کشور است و با
توجه به کاربرد و نقش کلیدي سیمان در بخش هاي گوناگون اهمیت زیادي دارد.[10] ایران از محدود کشورهایی است که با جدیت فراوان در صدد توسعه گسترده این صنعت است.[11] به طوري که ظرفیت تولید سیمان از 15/2 میلیون تن در سال 1370 به 26/8 میلیون تن در سال 1380 و 39/5 میلیون تن در ابتداي سال 1386 فزونی یافته است. این مطلب نشان دهنده توسعه روز افزون صنعت سیمان در کشور است.[12]
مواد و روش ها
