بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق در پاییز 1393 بهمنظور تعیین میزان تجمع فلزات سرب، کادمیوم و کروم در بافت عضله و کبد شیر ماهی در رودخانه شارک قوچان انجام شد. با مجوز رسمی از اداره کل حفاظت محیطزیست خراسان رضوی، تعداد 60 قطعه شیر ماهی از رودخانه صید شد. سنجش فلزات سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی مدل - Analytik Jena Contr AA 700 - صورت گرفت. بالاترین میزان تجمع فلزات سرب، کروم و کادمیوم به ترتیب 1/85،1/83 و 0/73 میکروگرم بر گرم وزن خشک در کبد بود.
میزان فلزات سنگین در کبد بالاتر از عضله بود. وبر اساس آزمون تی تست اختلاف معنیداری در میزان تجمع عناصر سنگین موردمطالعه در اندامهای کبد و ماهیچه شیر ماهی وجود داشت . - p>0/05 - میزان سرب در بافت ماهیچه شیر ماهی نسبت به استانداردهای China،FAO،WHO و EU بالاتر و نسبت به FEPA کمتر بود. مقادیر کادمیوم بالاتر از استانداردهای China،EU و FAO و پایینتر از استانداردهای WHO و FEPA بود. همچنین میزان کروم بالاتر از استانداردهای WHO و FEPA و پایینتر از استاندارد China بود.
مقدمه
فلزات سنگین بهعنوان یکی از مهمترین آلایندههای زیستمحیطی مطرح هستند که طی فرایندهای صنعتی، استفاده از سوختهای فسیلی، دفع فاضلابهای کشاورزی و صنعتی به محیط، استفاده بیرویه از کودهای فسفاته در امور کشاورزی و ... به محیطزیست وارد میشوند و با توجه به نیمهعمر بالای آنها در بافتهای مختلف بدن ازجمله کبد، کلیه، عضلات و استخوانها تجمع مییابند
مطالعه پیرامون نقش فلزات سنگین در محیطزیست و اثرات آن بر سلامت انسان و موجودات از دیرباز موردتوجه بسیاری از پژوهشگران بوده است. فلزات سنگین عناصری هستند که دارای وزن مخصوص بیش از 5 گرم بر سانتیمتر مکعب دارند و حداقل پنج مرتبه از آب چگال ترند، غلظتهای بالای این فلزات اکثراً دارای اثرات سمی برای موجودات زنده هستند. همچنین فلزات سنگین آلایندههای پایداری هستند که برخلاف ترکیبات آلی از طریق فرایندهای شیمیایی یا زیستی در طبیعت تجزیه نمیشوند
فلزات سنگین از مهمترین عناصر کمیاب محیطهای آبی هستند که نقش مهمی در ادامه حیات موجودات زنده بازی میکنند و درصورتیکه مقادیر آنها از حدود مجاز تجاوز نماید، حیات موجودات آبزی به خطر میافتد، زیرا آلودگی فلزات سنگین اثرات مخربی بر روی توازن اکولوژیکی محیط پذیرنده و تنوع ارگانیسمهای آبی به وجود میآورد
متأسفانه رشد سریع جمعیت و توسعه مراکز مسکونی، تجاری، صنعتی و کشاورزی سبب شده تا زبالهها فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی سالبهسال افزایشیافته و موجب آلودگی محیط زیست انسان و موجودات آبزی گردد
ازجمله آلودهکنندگانی که به دلیل اثرات سمی و ایجاد تجمعات زیستی حائز اهمیت میباشند میتوان فلزات سنگین را نام برد .فلزات سنگین ازجمله سرب، کادمیوم و ... از عناصر طبیعی میباشند که در محیط اطراف ما وجود دارند اکنون مشخصشده که این عناصر در زنجیره غذایی وارد و بزرگنمایی بیولوژیک ایجاد میکنند
یکی از اساسترین مسئله در ارتباط با فلزات سنگین عدم متابولیزه شدن آنها در بدن است. هنگامیکه فلزات سنگین وارد بومسازگان آبی می شوند، به علت توانایی در تجمع زیست، سبب تنش میشوند
در محیطهای آبی فلزات سنگین به اشکال مختلفی مانند شکل یونی، ترکیب با مواد آلی، کی لیت شده با کلوئیدها و یا بهصورت جذب سطحی به مواد الی یا معدنی یافت می شود
برای نخستین بار اثرات سمی فلزات سنگین بهخصوص جیوه در ناحیه میناماتای ژاپن مشاهده گردید که طی آن 43 تن از ماهیگیران با مصرف ماهی خلیج که غلطت زیادی از فلزات سنگین را به همراه داشت جان خود را از دست دادند. همچنین در 19 نوزاد که مادران آنها از این مواد غذایی مصرف کرده بودند، تغییرات ژنتیکی دیده شد
بهطورکلی اختلالات عصبی - پارکینسون، آلزایمر، افسردگی، اسکیزوفرنی - ، انواع سرطانها، فقر مواد غذایی، برهم خوردن تعادل هورمونها، چاقی، سقط جنین، اختلالات تنفسی و قلبی-عروقی، آسیب به کلیهها و مغز، آلرژی و آسم، اختلالات غدد درونریز، عفونتهای ویروسی مزمن، کاهش آستانه تحمل بدن، اختلال در عملکرد آنزیمها، تغییر در سوختوساز، ناباروری، کمخونی، اسهال، خستگی، تهوع و استفراغ، سردرد و سرگیجه، تحریکپذیری، تضعیف سیستم ایمنی بدن، تخریب ژنها، پیری زودرس، اختلالات پوستی، کاهش حافظه، بیاشتهایی، التهاب مفاصل، ریزش مو، پوکی استخوان و در موارد حاد مرگ از نتایج اثرات ورود فلزات سنگین به بدن انسان میباشد.
هدف از انجام این تحقیق سنجش میزان تجمع زیستی برخی فلزات سنگین - سرب، کادمیوم و کروم - در بافتهای کبدوعضله شیر ماهی رودخانه شارک است.
