بخشی از مقاله
بیماری راشیتیسم
كمبود ویتامین D عامل اصلی ابتلا به بیماری راشیتیسم
پوکی استخوان (Osteoprosis)یک بیماری شایع متابولیک استخوان بوده و در آن کاهش عمومی و شدید در توده استخوانی (پوک شدن استخوان) بوجود می‌آید. که در آن عناصر تشکیل دهنده استخوان از نظر کیفیت تغییر نمی‌کند، ولی از نظر کمیت کاهش می‌یابد. در این بیماری به فعالیت استئوکلاسته افزوده می‌شود. استئوپورزپیری ، پدیده فیزیولوژیکی نزد افراد مسن محسوب می‌شود. این بیماری وقتی بروز می‌کند که کاهش توده استخوان بیش از حد سریع باشد. در ضمن خانمها بسیار بیشتر از آقایان دچار پوکی استخوان می‌شوند. و همینطور با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می‌شود.
راشیتیسم یا بیماری نرمی استخوان در نتیجه كمبود شدید و طولانی مدت ویتامین راشیتیسم یا بیماری نرمی استخوان در نتیجه كمبود شدید و طولانی مدت ویتامین د بروز می‌كند كه منجر به نرم شدن و نیز ضعیف شدن استخوانها در كودكان می‌شود.
ویتامین د به بدن كمك می‌كند تا كلسیم و فسفات جذب كند كه البته كودكان به این دو ماده برای ساخته شدن استخوانهای قوی در بدنشان احتیاج دارند. ویتامین د در واقع علیه بیماری راشیتیسم مبارزه می‌كند و بخصوص برای كودكان لازم و ضروری است. عوارض ناشی از این كمبود نه تنها برای كودكان، بلكه برای بزرگسالان نیزخطرناك است.منابع مناسب خوراكی حاوی ویتامین د شیر و فرمول‌های غنی شده از این ویتامین هستند. همچنین مقدار توصیه شده برای مصرف این ویتامین به طور روزانه ۲۰۰ واحد بین‌المللی برای نوزادان و كودكان است. كودكانی كه مقادیر كافی از این ویتامین را مصرف نمی‌كنند، بیشتر در معرض ابتلا به راشیتیسم هستند. این ویتامین همچنین در جوانه گندم، شیر، كره تازه، پنیرهای چرب، زرده تخم مرغ، روغن مایع، روغن های مایع نباتی و ماهی وجود دارد.
ویتامین د از هوای آزاد، نور خورشید و اشعه ماورای بنفش نیز بدست می‌آید. این عوامل در برابر چربی طبیعی پوست بدن، تولید ویتامین د می‌كنند و به همین جهت نوزادی كه در برابر هوای آزاد و نور آفتاب قرار نمی‌گیرد با وجودی كه خوب تغذیه می‌شود، ممكن است به بیماری راشیتیسم مبتلا شود. آكادمی اطفال آمریكا در این باره اعلام كرده است نوزادانی كه مدت زیادی پس از تولد تنها از شیر مادر تغذیه می‌كنند، ممكن است نتوانند مقادیر كافی از این ویتامین را تنها از شیر مادر دریافت كنند؛ لذا این آكادمی توصیه می‌كند كه این نوزادان باید پس از رسیدن به دو ماهگی حتما در كنار شیر مادر از مكمل‌های ویتامین د و یا از شیر غنی شده با این ویتامین در روز مصرف كنند. از عوامل دیگری كه به استثنای كمبود ویتامین د در بروز بیماری راشیتیسم دخیل هستند، می‌توان به دو عامل وراثت و نیز كمبود قرار گرفتن در معرض نورخورشید اشاره كرد.
خورشید اصلی ترین منبع تولید این ویتامین است. هورمون مرتبط با ویتامین د كه در پوست وجود دارد. اشعه‌های فرابنفش نور خورشید را جذب كرده و سپس به سمت كبد و كلیه‌ها حركت می‌كند. در مطالعه بر روی افرادی كه در مناطق ابری زندگی می‌كنند، محققان به این نتیجه رسیده‌اند كه ۲۰ تا ۶۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال با كمبود ویتامین د مواجه هستند. علاوه بر این‌ها، بیماری مزمن كلیه یكی از عوامل مهم راشیتیسم در كودكان و استثومالاسی در بزرگسالان است زیرا كلیه‌های سالم نقش مهمی در متابولیسم ویتامین د دارند.
نشانه‌ها و علائم بیماری راشیتیسم عبارت از خمیدگی پاها، شكستگی پا و رشد ناقص، احساس درد در استخوانهای بازو، پا، فقرات و لگن، خمیدگی استخوان فقرات، خمیدگی استخوان لگن، شكل غیرطبیعی دندان‌ها، تاخیر در شكل گرفتن دندان‌ها، تسریع و افزایش پوسیدگی دندان‌ها فلج عضلانی، ضعف رو به پیشرفت و بالاخره تب و بی‌قراری به ویژه به هنگام شب است. پزشك می‌تواند این بیماری را از طریق انجام آزمایشات خون به منظور اندازه‌گیری سطح كلسیم و فسفات و یا از طریق رادیوگرافی با اشعه ایكس از استخوانهای آسیب دیده تشخیص دهد. اهداف درمان بیماری راشیتیسم عبارت از بهبود علائم بیماری و نیز اصلاح علت اصلی بروز بیماری برای جلوگ
اگر این بیماری در حالی كه كودك هنوز در سن رشد است درمان نشود، استخوان‌بندی بدن شكل غیرطبیعی به خود گرفته و كودك برای همیشه دچار كوتاهی قد می‌شود؛ اما اگر در همان دوران كودكی درمان شود اغلب حالت غیر طبیعی استخوان ها كاهش پیدا كرده و یا با گذر زمان به طور كلی از بین می‌رود. علائم این بیماری با جایگزین كردن كلسیم، فسفر و یا ویتامین د كه بدن با
كمبود آن مواجه شده است امكان پذیر است. به لحاظ بیولوژیكی همچنین برای درمان این بیماری می‌توان از مصرف شكل فعال ویتامین د برای افرادی كه بدن آن ها در تبدیل این ویتامین به نوع فعال با مشكل مواجه است، بهره جست. همچنین بخش دیگری از درمان این بیماری افزودن مواد خوراكی چون ماهی كبد و شیر غنی شده به رژیم غذایی بیمار است چراكه این مواد منابع غنی از ویتامین د هستند. بهبودی طولانی مدت به درمان بیماری اصلی بستگی دارد. در موارد بسیار نادر ممكن است بیمار به درمان تا پایان عمر احتیاج داشته باشد.
بهبود تغییر غیر طبیعی شكل بدن معمولا با نگهداشتن بدن در یك وضعیت مناسب امكانپذیر است اما البته در برخی موارد كه این تغییر شكل شدید است باید از روش جراحی استفاده كرد. به طور كلی محققان توصیه می‌كنند كه برای پیشگیری از كمبود ویتامین د بهتر است اجازه دهید كه برای دقایقی نور خورشید به پوست بدنتان بتابد. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه تابش نور خورشید می‌تواند تمام نیاز بدن را به ویتامین د تأمین كند. البته درست است كه این روزها با توجه به بیماریهای ناشی از قرار گرفتن به طور مستقیم در معرض نور خورشید این كار كمی خطرناك است، اما تنها برای چند دقیقه، این كار ساده ترین راه برای برطرف كردن نیاز بدن به ویتامین د است. زندگی در آپارتمان‌ها و فضاهای بسته كاری، آلودگی هوا از مهمترین عواملی هستند كه جذب ویتامین د را از طریق خورشید تقریبا به صفر می رسانند و به همین دلیل بسیاری از ما با كمبود این ویتامین مواجه می‌شویم.
بدون نور خورشید، بدن ذخیره این ویتامین را به سرعت و تنها ظرف مدت چند هفته، به مصرف می‌رساند. بعلاوه دانشمندان امروزه، در حال بررسی تأثیر كمبود ویتامین د بر روی بیماریهایی مانند سرطان، فشار خون،دیابت و پوكی استخوان هستند.
محققان با گذشت زمان به شواهدی دست پیدا می‌كنند كه نشان می‌دهد علاوه بر نقش ویتا
مین د در جلوگیری از ابتلا به بیماری راشیتیسم این ویتامین نقش مهمی در تمام جنبه‌های مربوط به سلامت انسان دارد. در عین حال متخصصان توصیه می‌كنند كه افراد باید هر سال یك بار، خون خود را برای آگاهی از سطح ویتامین د موجود در آن آزمایش كنند.
علل ابتلا به پوکی استخوان
آسیب شناسی دقیق استئوپورز ناشناخته است. عوامل مستعد کننده عبارتند از:
• کاهش و از بین بردن فعالیت عضو به علت حرکت طولانی مدت.
• رژیمهای غذایی با کمبود مواد پروتئین ، دریافت ناکافی کلسیم ، کمبود ویتامین D و مصرف زیاد کافئین.
• شروع یائسگی: استروژن هورمون زنانه‌ای که از کاهش توده استخوان جلوگیری می‌کند. تولید استروژن در تخمدانها بعد از یائسگی متوقف می‌شود، در نتیجه از دست رفتن توده استخوان تسریع می‌شود. زنانی که یائسگی زودرس دارند (قبل از 45 سالگی)، مانند بانوانی که تخمدانهای آنها با جراحی از بدن خارج شده است، بیشتر در معرض ابتلاء به پوکی استخوان هستند.
سابقه خانوادگی: وراثت بر میزان استخوانهای شما و سرعت از دست رفتن آنها تاثیر دارند.
• استخوانهای کوچک: بانوانی که دارای استخوانهایی کوچک بوده یا کوتاه قد و یا لاغر هستند به خاطر وجود توده استخوانی کمتر، به بروز پوکی استخوان مستعد‌ترند.
• پیشنیه قومی: بانوان اروپای شمالی یا آسیایی تبار بیشتر در معرض ابتلاء به پوکی استخوان هستند.
• بعضی بیماریها: بیماریهایی نظیر تیروئید، کلیه و برخی سرطانها ممکن است به پوک
ی استخوان منتهی شوند.
• تجویز بعضی داروها به مدت طولانی مثل کورتیکواستروئیدها و هپارین.
علایم بالینی
توده استخوانی هر فرد معمولا در 30 تا 35 سالگی به بیشترین میزان خود می‌رسد. پس از این سن ، کاهش توده استخوان به صورت یک روند طبیعی پیری آغاز می‌شود. 50 درصد افراد بیش از 65 درصد سال سفید پوست استئوپروز داشته و فقط در 20 درصد از این افراد علایم بالینی وجود دارد. 30 درصد افرادی که به سن 75 سالگی رسیده‌اند، دچار شکستگی ناشی از استئوپروز می‌شوند. شایعترین علل این شکستگیها عبارتند از: جسم مهره‌ها ، لگن ، گردن ، استخوان ران ، انتهای فوقانی بازو و انتهای تحتانی ساعد ، علاوه بر شکستگیهای این بیماران از درد کمر ، پشت و قوز‌دار شدن پشت شکایت دارند. ولی برخلاف استئومالاسی ، مبتلایان از ضعف عمومی و ضعف عضلانی شکایتی ندارند.
پوکی استخوان
در بعضی از موارد استئوپروز و استئومالاسی تواما وجود دارد. دفورمیتی قفسه سینه به صورت کوتاهی قامت ، مشکل دولاشدن (خم شدن به سمت جلو) ، کیفوز مشخص ستون مهره‌ای سینه‌ای که ممکن است در پشت ایجاد شود. بدشکلی ستون مهره‌ای و فضای دنده‌ای ممکن است باعث نارسایی تنفسی شود.به علت ناتوانی در بهبودی از آسیب‌های وارده ممکن است دچار پوکی استخوان شوید، بدون آنکه از بیماری خود اطلاع داشته باشید به همین دلیل است که پوکی استخوان بیماری بی‌سر و صدا نامیده می‌شود.
در مراحل اولیه بروز پوکی استخوان، علایم به ندرت ظاهر می‌شود، که این امر تشخیص بیماری را دشوار می‌کند. پوکی استخوان در مراحل بعدی موجب بروز مشکلات ذیل می‌شود. شکستگی مفاصل ران ، کمر و ستون مهره‌ها که غالبا این اولین علامت است. کمردرد شدیدی در یک نقطه خاص که نشانه یک شکستگی می‌باشد. قوز کردن پشت که موجب انحنای پشت یا قوز درآوردن می‌شود. کوتاه شدن قد در اثر پوکی استخوان در طی سالهای متمادی ایجاد می‌شود.
عوامل خطری قابل کنترل
• وزن: وزن کم بانوان بسیار لاغر که عادت ماهانه آنها را مختل کند، این خانمها در معرض خطر پوکی استخوان قرار می‌گیرند، (زنانی که دارای اضافه وزن هستند معمولا در معرض خطر نیستند ولی احتمال ابتلاء به ناراحتیهای دیگر در آنها زیادتر است.
• ورزش نکردن: نداشتن فعالیت، کاهش توده استخوان را تسریع می‌کند. ورزش مناسب به افزایش مقدار استخوان و سلامتی بیشتر شما کمک می‌کند. مصرف مشروب و یا نوشابه‌های کافئین‌دار این مواد در استفاده بدن شما از کلیسم اختلال ایجاد می‌کنند. همچنین افرادی که مشروب مصرف می‌کنند غالبا برنامه غذایی نامناسبی داشته و کم ورزش می‌کنند.
• کمبود کلسیم در برنامه غذایی: کلسیم استخوانها را قدرتمند می‌کند. اگر به قدر کافی کلسیم مصرف نمی‌کنید بدن شما سلولهای استخوانی را تخریب می‌کند تا کلسیم مورد نیاز خود را به دست آورد.
• سیگار کشیدن: زنانی که سیگار می‌کشند بیشتر از خانمهایی که سیگار نمی‌کشند دچار پوکی استخوان (و سایر بیماریها) می‌شوند.
• بعضی داروهای تجویزی نظیر کورتیکواستروئیدهای خوراکی که معمولا برای درمان آسم و آرتروز مصرف می‌شود.
• برنامه غذایی پروتئین - کمبود ویتامین D (ویتامین D به بدن شما کمک می‌کند تا از کلسیم برای ساختن استخوانهای محکم استفاده کنید.
ارزیابی تشخیصی
علایم رادیولوژی
کاهش تراکم استخوان ، همچنین کاهش تعداد و صفحات تیغه‌های استخوان که بخصوص در جسم مهره‌ها ، گردن و استخوان ران مشهود است. فضای بین مهره‌ای افزایش یافته و سطح بالایی و پایینی جسم مهره گرد می‌شود. شکستگی مرضی در مهره‌ها باعث مقعرالطرفین شدن شکل آنها می‌گردد.
علایم آزمایشگاهی
کلسیم ، فسفر و آلکالین فسفاتاز سرم طبیعی است. بیوپسی استخوان به تشخیص کمک می‌کند.
آزمایشهای سنجش تراکم استخوان
این آزمایشها برای تشخیص و پیگیری درمان پوکی استخوان ، دقیقتر از عکسبرداری با اشعه هستند. پرتوهای ایکس معمولا برای تشخیص پوکی استخوان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. این پرتوها که به دلایل دیگری استفاه می‌شود ممکن است پوکی استخوان را نیز در حالتی که حدود 25 تا 40 درصد توده استخوان از بین رفته باشد نشان دهد. بله ولی این امر دشوار است در بیشتر موارد پوکی استخوان تشخیص داده نمی‌شود تا این که فرد دچار شکستگی استخوان شود.
شیوه درمان
در صورت مشخص بودن علت استئوپروز باید آن را درمان کرد. هدف از درمان ، جلوگیری از پیشرفت بیماری و کمک به بهبود آن می‌باشد. تغییر در رژیم غذایی ، مواد پروتئینی ، کلسیم مکمل ، املاح و ویتامین‌ها و مخصوصا ویتامین D باید، مقدار کافی از راه غذایی و دارویی به این بیماران داده شود. کلسی تونین ، از دست دادن استخوان را مهار می‌کند. تجویز استروژن یا استروژن همراه با
پروژسترون و اندروژن و املاح فلوئور در درمان این بیماران موثر است. اگر چه از علایم هشدار دهنده مهم در شما بروز نکرده باشد، ممکن است مبتلا به پوکی استخوان شده باشید. گرچه پوکی استخوان را نمی‌توان بطور قطعی درمان کرد، ولی درمان نسبی آن امکانپذیرست.
