بخشی از مقاله
چکیده
بیماری کبدچرب غیرالکلی به عنوان یکی از شایعترین بیماریهای کبدی درکشورهای توسعه یافته غربی شناخته شده است. یافته ها نشان می دهند تمرینات ورزشی منظم می توانند به بهبود بیماری کبد چرب کمک کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر 8 هفته تمرین مقاومتی و ترکیبی بر سطوح چربی های خون وشدت - درجه کبد چرب - زنان بیمارکبد چرب است.
دراین مطالعه ،از میان زنان بیمار کبد چرب شهرستان بیرجند 37 بیمار - 25-65 سال - شناسایی و به طور تصادفی به سه گروه کنترل، تمرین مقاومتی و ترکیبی تقسیم شدند. تمرین مقاومتی شامل 8 حرکت، 3 نوبت، 8-10 تکرار با شدت -75 60 درصد یک تکرار بیشینه ، 8 هفته و 3 جلسه در هفته اجرا شد. تمرین ترکیبی شامل 4 حرکت مقاومتی در نیمی از جلسه و تمرین هوازی با شدت -75 60 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی در نیمه دیگر بود. چربی های خون با روش بیوشیمی اندازه گیری شدند و شدت بیماری کبد چرب توسط سونوگرافی مشخص گردید.آزمون های t وابسته، آنالیز واریانس یکطرفه و تست دقیق فیشر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شد
تغییرات درون گروهی و برون گروهی شاخص های نیمرخ لیپیدی - شامل شاخص های کلسترول تام، تری گلیسیرید، HDL و - LDL از لحاظ آماری معنی داری نبود
تغییرات شدت - درجه - کبد چرب در گروه های تمرین مقاومتی و ترکیبی تمایل به بهبود نشان داد، اما به سطح معنی داری آماری نرسید. با وجود اینکه تمرینات مقاومتی وترکیبی تغییرات معنی داری درنیم رخ لیپیدی بیماران کبد چرب ایجاد نکرد، اما در بهبود بیماری کبد چرب مؤثر بود.
-1 مقدمه
کبد در بسیاری از مسیرهای سوخت و ساز و تنظیمکننده، نقش مهم و اساسی دارد. تقریباً کل ساخت چربی بدن از کربوهیدراتها و پروتئینها در کبد صورت میگیرد. چربی پس از ساخته شدن در کبد به وسیله لیپوپروتئینها به بافت چربی حمل میشود تا اندوخته گردد . - 5 - در حالت طبیعی متابولیسم چربیهایی را که ما در زنجیره غذایی مصرف میکنیم، در کبد انجام میگیرد و سندروم کبد چرب زمانی رخ میدهد که سلولهای کبدی شروع به جمعآوری قطرات چربی - عمدتاً تری گلیسرید - مینماید؛ این ذخیره شدن متوالی چربی در سلولهای کبدی منجر به بروز بیماری کبد چرب غیر الکلی میگردد
بیماری کبد چرب بر اساس علت به وجود آورنده آن، به دو نوع کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی تقسیم می گردد. بیماری کبد چرب الکلی در افراد الکلیسم و در اثر مصرف زیاد الکل، به وجود میآید. با قطع مصرف الکل، عوارض ناشی از آن و علائم بیماری به سمت بهبودی پیش میرود. بیماری کبد چرب غیر الکلی، متداولترین وضعیت مزمن کبدی است که در جوامع کنونی در حال پدیدار شدن است . - 9 - در سال 1980 لودویگ1 و همکاران از کلینیک مایو2، اصطلاح استئوهپاتیت غیرالکلی - NASH - 3 را اختراع کردند
NASH یک نوع بیماری است که با التهاب و تجمع چربی در کبد همراه است. این بیماری بیشتر همرا با دیابت، چاقی و یا اختلال چربی خون4 مشاهده میشود. تجمع چربی در کبد، بدون وجود التهاب نیز به طور شایع در افراد مبتلا به چاقی و دیابت و آنهایی که سایر اجزای سندرم متابولیک 5 را دارند، به طور روز افزون تشخیص داده میشود . - 5 - واژه بیماری کبد چرب غیر الکلی - 6NAFLD - محدوده گسترده تری را در بر میگیرد و برای شمول سندرم متابولیک و NASH معرفی شده است
بیماری کبد چرب غیر الکلی به عنوان یکی از شایعترین بیماریهای کبدی در کشورهای توسعه یافته غربی شناخته شده است، به طوری که شیوع آن 2 تا 3 برابر بیشتر از هپاتیت B و C و بیماریهای کبدی وابسته به الکل بوده است NAFLD . - 8 - احتمالاً عمدهترین بی نظمی کبد در دنیاست که 2/8 تا 24 درصد جوامع عمومی - شامل کودکان و بزرگسالان دارای اضافه وزن - را تحت تأثیر قرار میدهد
مطالعات نشان داده است، خطر پیشرفت بیماری کبد چرب غیر الکلی ارتباط قوی با سطوح افزایش یافته مقادیر اوریک اسید7، قند خون ناشتا، تری گلیسیرید، آپولیپوپروتئین 8B، CRP و مدل هموستاز مقاومت انسولین9 ، سطوح کاهش یافته 10HDLو آپولیپوپروتئین 11 A-I دارد . - 21 - در مطالعات گذشته تاثیر ورزش بر نیم رخ لیپیدی و بیماری کبد چرب مورد بررسی قرار گرفته و برخی نتایج آنها گزارش شده است؛ از جمله - Mora et al 2006 - در پژوهشی روی زنان به این نتیجه رسیدند که سطح فعالیت بدنی کمتر با افزایش کلسترول تام، تری گلیسیرید و LDL همراه است
همچنین مطالعهای در سال 2011 بر روی موشها انجام شده است. این مطالعه تلاش کرد تا اثر سه پروتکل تمرینی مختلف را روی سندروم متابولیک و نشانگرهای پراکسیداسیون لیپیدی12 و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در موشهای ویستار بزرگسال تعیین کند. حیوانات به طور تصادفی به 4 گروه تقسیم شدند: گروه کنترل - c - که در طول مطالعه بیتحرک نگه داشته شدند، گروه هوازی - a - یک ساعت در روز، 5 روز در هفته، با شدت %80 آستانه لاکتات13 شنا کردند.
گروه کششی 5 - s - روز در هفته، 4 سری تمرین کششی انجام دادند و گروه موازی 3 - as - روز در هفته با پروتکل هوازی و 2 روز با پروتکل کششی تمرین کردند. نتایج در گروههای a وs کاهش در وزن بدن را در مقایسه با گروه c نشان داد. همه حیوانات تمرین کرده کاهش در تراکم تریگلیسیرید در بافتهای چربی و کبد را نشان دادند. آنها همچنین کاهش در نشانگرهای پراکسیداسیون لیپیدی و افزایش فعالیت سوپراکساید دیسمیوتاز14سرم را نشان دادند. حیوانات گروه a افزایشی در سطوح کاتالاز1 کبد و فعالیت سوپراکساید دیسمیوتاز داشتند.
به طور کلی همه پروتکلهای تمرین بدنی سیستم آنتی اکسیدانی حیوانات را بهبود بخشیده و ذخایر تری گلیسیرید را در بافتهای مورد بررسی کاهش دادند
در مطالعه ای دیگر موش هایی که یک دور در معرض تمرین شنا کردن استقامتی قرارگرفتند، افزایش محتوای تریگلیسرید کبدی را نشان دادند - 20 - ؛ در حالی که در مطالعه ای با 8 هفته تمرین تداومی شنا، تغییر معنی داری در نیم رخ لیپیدی موش های صحرایی ایجاد نکرد . - 17 - در مطالعه دیگری روی موش های صحرایی نتایج نشان داد، 6 هفته تمرین هوازی روی نوار گردان در مقادیر کلسترول تام، تری گلیسیرید و LDL آزمودنی ها تغییر معنی داری ایجاد نمی کند اما موجب افزایش معنی دار HDL می شود
امروزه تمرین مقاومتی توسعه یافته و در جامعه گرایش زیادی به آن وجود دارد اما در مورد تاثیر مثبت آن بر چربی های خون گزارش های ضد و نقیض موجود است. بررسی های معدودی وجود دارد که به مقایسه اثر تمرینات مقاومتی و ترکیبی به طور همزمان بر چربی های خون و شدت بیماری کبد چرب پرداخته باشد.
با توجه به اینکه تمرینات ترکیبی می توانند اثرات مضاعف ناشی از مکانیسم های جبرانی هر دو نوع تمرین مقاومتی و هوازی را به همراه داشته باشند، همچنین باید گزینه های مختلفی برای ارائه به جامعه وجود داشته باشد تا این امکان فراهم گردد که همگان بنابر علاقه و امکانات خود از ورزشهای مورد نظرشان بهرهمند شوند؛ از این رو هدف در تحقیق حاضر پاسخ به این سؤال است که اثر دو نوع تمرین مقاومتی و ترکیبی بر چربی های خون و بیماری کبد چرب، چگونه است وبه علاوه به مقایسه آنها نیز پرداخته خواهد شد تا مشخص گردد کدام نوع تمرین مؤثرتر است.
-2 روش تحقیق:
در این تحقیق نیمه تجربی، زنان دارای بیماری NAFLD شهر بیرجند با طرح فراخوان و اطلاعرسانی به مراکز سونوگرافی و با مشارکت تعدادی از پزشکان متخصص، شناسایی شده و سپس با تکمیل پرسشنامه اطلاعات فردی، از بین بیمارانی که داوطلبانه مایل به شرکت در طرح تحقیقی بودند و شرایط لازم - عدم سابقه سایر بیماری ها، عدم مصرف الکل و دخانیات، و عدم رژیم غذایی/دارویی خاص - را داشتند، 37 نفر با میانگین سنی 25- 65 - سال - انتخاب و به طور تصادفی به 3 گروه شامل گروه کنترل 12 - نفر - ، تمرین مقاومتی 12 - نفر - و تمرین ترکیبی - مقاومتی + هوازی، 13 نفر - تقسیم شدند.
در تقسیم افراد در گروهها تا حد امکان سعی شد گروهها بر اساس سابقه بیماری کبد چرب، سن و مصرف دارو، همگن شوند. غیر از یک نفر شاغل در گروه مقاومتی و یکی نیز در گروه ترکیبی، بقیه آزمودنی ها خانه دار بودند. برای تشخیص نهایی بیماری کبد چرب غیر الکلی سونوگرافی از کبد انجام شد، گرچه برای تشخیص قطعی و دقیق این بیماری باید بیوپسی انجام شود، اما به دلیل تهاجمی بودن روش بیوپسی به تشخیص سونوگرافی نیز می توان بسنده کرد.
به منظور اطمینان از عدم ابتلای شرکتکنندگان به بیماریهای قلبی- عروقی، تنفسی، کلیوی یا بیماری های حاد مانند هپاتیت ویروسی و سایر بیماری های کبدی غیر از کبد چرب غیر الکلی، بیماری فشار خون و هم چنین آگاهی از سابقه مصرف دارو یا اعتیاد به سیگار و الکل؛ از پرسشنامه مخصوص استفاده گردید. رژیم غذایی نیز با پرسشنامه 24 ساعته یاد آمد غذایی کنترل گردید.
بر طبق اهداف تحقیق، شرکتکنندگان میبایست فاقد هرگونه سابقه بیماری های فوق الذکر، استعمال دخانیات و الکل بوده و دارای رژیم غذایی تقریباً مشابهی در طول 2 ماه تحقیق باشند. اطلاعات حاصل از پرسشنامه های فوق تحلیل گردید و به موجب آن، آزمودنی های فاقد شرایط از مطالعه حذف گردیدند. قبل از شروع تمرینات، فرم رضایت نامه کتبی برای شرکت در تحقیق توسط آزمودنی ها تکمیل گردید.
-1-2 پروتکل های تمرینی: پروتکل تمرین مقاومتی و ترکیبی به مدت 8 هفته، 3 بار در هفته، عصرها انجام شد. تمرین مقاومتی شامل 8 حرکت، 3 ست، 8 تا 10 تکرار، با شدت 60 درصد یک تکرار بیشینه شروع شد و به صورت فزآینده به 75 درصد رسید. حرکات تمرین مقاومتی عبارت بودند از: خم کردن دوسر بازویی، بالا بردن ساق پا، پرس سه سر بازویی، پرس سینه، خم کردن همسترینگ نشسته، پرس شانه، باز کردن پا - اکستنشن - و پرس پا. زمان فعالیت در هر ایستگاه 90 ثانیه و زمان استراحت بین ایستگاهها نیز 120 ثانیه در نظر گرفته شد. زمان جلسه تمرین 50 تا 60 دقیقه شامل گرم کردن 15 تا20 دقیقه، برنامه تمرین با وزنه 30 دقیقه و سرد کردن 10 دقیقه بود
تمرین ترکیبی به صورت ترکیب مقاومتی و هوازی بود، به طوری که در نیمه ابتدای هر جلسه مقاومتی و در نیمه دوم آن تمرین هوازی کار به اجرا در آمد. برای بخش مقاومتی 4 حرکت پرس سینه، خم کردن دوسر بازویی، باز کردن پا - اکستنشن - و پرس پا انجام شد. برای قسمت هوازی حرکات راه رفتن، جاگینگ، دویدن، کار با دستگاههای دوچرخه و اسکی و حرکات ساده ایروبیک در نظر گرفته شد که با شدت 60 تا 75 درصد حداکثر ضربان قلب به اجرا درآمد. کنترل ضربان قلب با روش شمارش به آزمودنیها آموزش داده شد
