بخشی از مقاله
کلمه ژيمناستيک1 يک لغت يوناني است که ترجمه آن به فارسي هنر لخت ميباشد. از چهار هزار سال پيش نوعي ژيمناستيک در چين متداول بوده که از آن برای آماده نمودن جوانان جهت جنگ و همچنين بهبود بعضی از ضايعات بدني 2 استفاده ميکردند .
يونانيها حرکات و عمليات ورزشي (ژيمناستيک) را با وسايل ابتدايي و موجود انجام ميدادند، در صورتي که روميها روي وسايل کار ميکردند.
موقعی که دولت روم ضعيف شد مردم معمولي ديگر از خودشان رغبتي به ژيمناستيک نشان ندادند فقط سربازان ژيمناستيک تمرين ميکردند و همچنين عده اي عمليات ژيمناستيک را در سيرکها و براي امرار معاش به نمايش مي گذاشتند.
تا آغاز دوره رنسانس هيچ علاقه اي جهت پيشرفت اين ورزش نشان داده نشد تا بالاخره موکولياليس 3 ايتاليايي کتاب مفيدي درباره هنر ژيمناستيک انتشار داد و پس از اين ورزش به تدريج در بيشتر کشورهاي اروپايي مانند آلمان، دانمارک، فرانسه، سوئيس و غيره رونق يافت .
جان بيس دو 4 اولين اروپايي بود که تمرينات مدون شده ژيمناستيک را تدريس نمود سپس جان گوتس موتس 5 اولين فردي بود که کتابي درباره ژيمناستيک جديد در سال ١٧٩٢ چاپ و منتشر نمود، و به پدر بزرگ ژيمناستيک معروف شد.
بعد از شکست آلمانها در فرانسه فردريک جان 6 تصميم گرفت که مردم آلمان را طي برنامه اي از نظر قواي جسماني و رواني تقويت نمايد و معتقد بود که آلمانها براي دفاع از خود بايستي با هم متحد شوند، بنا براين جوانان را به جنگهاي اطراف برلين براي تمرين ژيمناستيک دعوت نمود در آنجا بود که وي وسايل پارالل، بارفيکس، خرک حلقه و پرش خرک را ساخت .
در سال ١٨٤٢ قبل از مرگ جان، ژيمناستيک در مدارس آلماني رايج گرديد. تشک براي اولين بار در کوپنهاک دانمارک موقعي که مدرسه نظامي داير گرديد به کار برده شد .
پر هندريک لينگ 7 شاعر سوئدي يکي ديگر از افرادي بود که براي گسترش ژيمناستيک زحمت کشيد او ضمن قبول روشهاي آموزشي « فرانر ناجتگال » دانمارکي بر اجراي صحيح حرکات وعمليات ورزشي در زمان معين تأکيد داشت.
در حقيقت لينگ تحقيق علمي در تربيت بدني را پايه گذاري نموده و معتقد بود که اگر يک نفر بخواهد با ورزش ژيمناستيک بدن شخصی را به طور دلخواهي بسازد پس لازم است که او بدن انسان را از نظر آناتومي و فيزيولوژي نيز بشناسد .
در سال ١٨۵٠ آلمانها ورزش ژيمناستيک را به آمريکا برده و اين ورزش در سرزمين آمريکا رواج يافت .
در اولين دوره بازيهاي المپيک نوين که به سال ١٨٩٦ در آتن برپا گرديد ژيمناستيک آقايان بعنوان يک رشته از بازيها منظور شده بود و متعاقب در بازيهاي المپيک ١٩٢٨ آمستردام ژيمناستيک بانوان هم وارد مسابقات المپيک شد .
از بيش از ٦٠ سال پيش اين ورزش در ايران متداول گرديد، از جمله کساني که براي پيشرفت ژيمناستيک در اين مرز و بوم فعاليت نموده اند در مرحله اول آقايان بادگرني، مرحوم دکتر بنائي، مرحوم مهران، مير احمد صفوي و دکتر حاج عظيمي و سپس آقايان محمدتقي وصالي، مرتضي بنايي، سيد رضا سکاکي، علي يزداد و غضنفر جباري را ميتوان نام برد.
از ايران براي اولين بار مرحوم علي يزداد براي تماشا و نظارت و کسب تجربه در بازيهاي المپيک ٤٨ لندن شرکت کرده و سپس تيم ژيمناستيک ايران در سال ١٩۵١ در مسابقات بين المللي ژيمناستيک که در شهر فلورانس ايتاليا برگزار شد به سرپرستي آقاي محمود نامجو شرکت نمود .
در حال حاضر کشورهاي آلمان، شوروي، آمريکا، کره، ژاپن و چين در مسابقات جهاني و المپيک امتيازات بيشتری نسبت به ساير کشورها دارا هستند.
ژیمناستیک ریتمیک
ژیمناستیک ریتمیک یکی از زیباترین و پر ریزه کاری ترین ورزشها است، که ترکیب کاملی از علوم ورزش و زیبایی شناسی است و در میان ورزشهای مسابقات المپیک قرار دارد. این ورزش ترکیبی از تحرک و انعطاف پذیری ژیمناستیک، دانش تکنیکی باله و ریتم و برانگیختگی رقص مدرن است که حرکات موزون، گویا، مختصر و با متانت آن تقریبا" بی رقیب می باشد.
ژیمناستیک ریتمیک با حرکاتی به زیبایی و متانت باله اجرا میشود و در کل بسیاری از فرمهای قرارگیری و پرشها را از باله وام گرفته است. هنگامی که ژیمناستیک ریتمیک نظر فدراسیون بین المللی المپیک (FIG) را در قرن بیستم جلب کرد، علاقمندان آنرا ژیمناستیک مدرن نام گذاری کردند. اما با پی گیری تاریخ نسبتا مبهم آن، میتوان قدمت این ورزش را تا قرن گذشته دنبال کرد
در سالهای 1800، ژیمناستیک ریتمیک به شکل ژیمناستیک گروهی وجود داشته است و میتوان در آن نشانه هایی از طراحی رقص ابتدایی را پیدا کرد. پیشرفت این ورزش تا سالهای 1930 که در اولین دوره مسابقات ورزش تجربی در اروپای شرقی معرفی شد، بسیار کند بود. زمانی که FIG به این ورزش علاقمند شد، مدتها بود که حرکات پیچیده زمینی ژیمناستیک ریتمیک، توجه و علاقه تعداد زیادی از ژیمناستهای زن را جلب کرده بود.
در سال 1962 این ورزش توسط کمیته جهانی المپیک به عنوان یک رشته رسمی پذیرفته شد و یک سال بعد، مسئولان ورزش بوداپست یک برنامه سابقه جهانی برای این رشته برگزار کردند و در سال 1964 این مسابقات، بعنوان اولین دوره مسابقات جهانی قهرمانی ژیمناستیک ریتمیک، نام گذاری شد.
لودمیلا ساوینکووا (Ludmila Savinkova) از شوروی اولین قهرمان جهان در این رشته است. این مسابقات در سری اول تنها شامل 28 شرکت کننده از ده کشور اروپایی بود. این ارقام به سرعت افزایش پیدا کرد و این رشته در تمام جهان علاقمندان فراوانی پیدا کرد.
اولین حضور ورزشکاران ژیمناستیک ریتمیک در مسابقات المپیک در سال 1984 بود و به سرعت توجه عموم را به خود جلب نمود و تماشاگران و دست اندرکاران به سرعت به امکانات آن پی بردند. این رشته که با کمک وسایل خاص انجام میشد یک رشته ورزشی مختص بانوان بود. دختران جوان و زنان در هر سنی میتوانستند به این ورزش بپردازند و آنرا به صورت تفریحی یا حرفه ای دنبال کنند.
ژیمناستها همراه با موسیقی برنامه خود را در زمینی به وسعت 13 متر مربع اجرامیکنندوازوسایلی چون طناب،
حلقه،توپ وروبان استفاده میکنند.
در مسابقات انفرادی، شرکت کنندگان با 4 یا 5 وسیله چند برنامه اجرا میکنند و در مسابقات تیمی، تیمهای 5 نفره یک بار با میل club برنامه اجرا میکنند و یک بار به این صورت که دو نفر از آنها به حلقه و سه نفر به روبان مجهز هستند. در برنامه های گروهی، کار بر اساس قابلیتهای ورزشکاران در انجام حرکات هماهنگ و هم گام و توانایی آنها در به کار بردن ابزارها ارزش گذاری میشود. هرقدر بده بستان بین ورزشکاران بیشتر باشد، تماشاگران بیشتر محو زیبایی، هیجان و مهارت گروه میشوند.
یکی از محسنات این رشته ورزشی به دست آوردن تواناییهای اولیه در شناخت ریتم و اجرای حرکات موزون مانند: انعطاف پذیری، حفظ تعادل، قدرت بدنی، چالاکی و هماهنگی بین حرکات دست و چشم است که میتواند در ورزشهای دیگر نیز بسیار کارآمد باشد. با تعلیم صحیح، قابلیتهای کودکانی که در کلاسهای معتبر ژیمناستیک ریتمیک شرکت میکنند بسیار افزایش میابد
هماهنگی : با آموختن مهارتهای اولیه ژیمناستیک ریتمیک، کودک به حس دقیقتری از تعادل، خودآگاهی و هماهنگی حرکات دست مییابد.
اعتماد به نفس : ژیمناستیک ریتمیک بر پایه آموزش تدریجی حرکات از ساده به پیچیده قرار دارد. هنگامی که کودک می آموزد حرکات پیچیده را انجام دهد، این پیشرفت به او اعتماد به نفسی میدهد که در تمام رفتارهای او موثر خواهد بود.
انضباط : کودک در حین آموزش یاد میگیرد که اگر کاری را با قانون و آداب خاصی انجام دهد، موفق خواهد شد و رسیدن به این برنامه به انضباط نیاز دارد. مفرح بودن این ورزش، خود بهترین مشوق برای ادامه دادن منظم آن خواهد بود.
خلاقیت : ژیمناستیک به کودکان امکان میدهد تا به روشهای خاص خودشان ابراز وجود کنند. قسمت مهمی از ژیمناستیک به کشف حرکات وفرمهای تازه اختصاص دارد. کودکان مدام به فکر تجربه حرکات جدید و رسیدن به شیوه های ابداعی برای انجام آنها هستند.
ابزارها در ژیمناستیک ریتمیک : رنگ ابزارهای ژیمناستیک ریتمیک مناسب با رنگ لباس ورزشکاران انتخاب میشود و از سال 1997 استفاده از رنگهای طلایی و نقره ای هم آزاد اعلام شده ست.
طناب : طناب از جنس کنف یا مواد مصنوعی ساخته شده است و اندازه آن متناسب با قد ورزشکار انتخاب میشود و دو سر آن گره زده شده است. فرمها و فیگورهای تکنیکی که با طناب اجرا میشود با یک یا دو دست اجرا میشود و طناب میتواند به حالتهای کشیده یا آزاد قرار بگیرد. طناب غالبا به شکل یک موجود مار مانند حمله کننده به نظر میرسد و به دور ژیمناست میپبچد. اما نرمی و انعطاف بدن ورزشکار با ظرافت از چنبره آن خارج میشود.
حلقه از چوب یا پلاستیک ساخته میشود و محکم و غیر قابل انعطاف است. :حلقه قطر داخلی آن بین 80 تا 90 سانتیمتر و وزنش حداقل 300 گرم است. مقطع حلقه میتواند به اشکال مختلف باشد، از جمله دایره، مربع، لوزی و... حلقه، معرف یک فضا است و این فضا باید تا حد امکان توسط ژیمناست، که در درون آن حرکت میکند،
به کار گرفته شود. به کار بردن حلقه باید همراه با تغییر مکان مداوم جای دست بر روی آن باشد و شکل حلقه اجرای حرکاتی چون غلطیدن، معلق و وارو زدن و حرکاتی چون طناب زدن را میطلبد. اصل مهم دراین حرکات، هماهنگی صحیح و دقیق حرکات است.
توپ : توپ از جنس پلاستیک ساخته میشود، قطر آن بین 18 تا 20 سانتیمتر بوده و حداقل 400 گرم وزن دارد. توپ تنها ابزاری است که نباید محکم گرفته شود. به این معنا که رابطه بین ابزار و بدن ورزشکار باید بسیار وابسته حس لامسه و حرکات نرم ومماس بدن باشد.توپ با هماهنگی کامل با بدن حرکت میکند. پرتابهای ناگهانی با کنترل زمان و گرفتن به وقع توپ، از عوامل ایجاد کننده هیجان برنامه هستند.
میل : میل ها از چوب یا پلاستیک ساخته میشوند و طول آنها بین 40 تا 50 سانتیمتر و وزن هرکدام حداقل 150 گرم است. میل از سه قسمت تشکیل شده است : بدنه(قسمت پیازی شکل)، گردن( قسمت باریک) و سر( قسمت کروی کوچک).
قطر قسمت سر نباید از 3 سانتمتر بیشتر باشد. ژیمناست از میل ها برای انجام حرکات نامتقارن چون چرخاندن، پرتاب کردن و گرفتن و تمام حرکات تردستانه ممکن استفاده و آنها را با فیگورهای ژیمناستیک ترکیب میکند. تمرین و اجرای برنامه با میل احتیاج به حس بسیار تقویت شده ریتم، زمان بندی، هماهنگی حواس و دقت فراوان دارد. کار با میل بیشتر برای ورزشکارانی که دست چپ و راستشان از قدرت یکسان برخوردار است (ذوالیمینین هستند) توصیه میشود.
دسته : دسته از چوب، پلاستیک یا فایبرگلس ساخته میشود. قطر آن حداکثر 1 سانتیمتر و طول آن همراه با حلقه بین 50 تا 60 سانتیمتر است.
روبان : روبان از پارچه ساتن یا هرنوع پارچه آهار نخورده و لغزان ساخته میشود. عرض آن بین 4 تا 6 سانتیمتر و طول آن حداقل 6 متر است. این بخش باید یکسره باشد و قسمت انتهایی آن برای اتصال به حلقه دسته میتواند تا بخورد.یک لبه محکم کننده حداکثر 5 سانتیمتری، میتواند داخل دو لایه سر آزاد روبان قرار بگیرد تا انجام حرکات را ساده تر کند
. وزن آن حداقل 35 گرم است. روبان ابزاری بلند و سبک است و میتوان آنرا به هرسو پرتاب نمود. حرکات زیبای آن با ساختن فرمها و اشکال در فضا به وجود می آید. پرواز آن در هوا اشکال و تصاویری از هر نوع ممکن و هر اندازه ای به وجود میآورد و میتواند تداعی کننده ریتم های مختلف موسیقی و حرکت ورزشکار باشد. حرکات حلزونی، ماری و پرتابها از جمله حرکات اصلی این بخش هستند.
