بخشی از مقاله
.1 مقدمه
حرکت مهمترین نشانه حیات انسان است. هر جا زندگی وجود دارد، حرکت نیز وجود دارد. زندگی بدون آن قابل تصور نیست. حرکت در حیات انسان، بیش از تولد آغاز و تا پایان حیات او ادامه دارد. انسان در نخستین سالهای حیات خود، تنها از طریق پدیده حرکت است که میتواند خود آشنا گردد و با آن ارتباط برقرار کند. چنین ارتباطی به انسان این فرصت را میدهد که در تعامل با پدیدههای محیطی از آنها، تجربیات معناداری کسب کند. بنابراین حرکت شرایطی را برای کودک فراهم میسازد که بر اساس آن میتواند به اکتشاف دنیای پیرامون خود بپردازد. از طرفی کودک از ابتدای ورود به دنیای ناشناخته پیوسته در این تلاش است که به کمک حرکت و تربیت به زندگی خوب و سالم و پرطراوت دست یابد و برای دستیابی به نشاط و تندرستی، باید از ورزش و بهداشت مدد جوید. برای رسیدن به چنین هدفی لازم است که معلمان تربیتبدنی با مطالعات گسترده به پرورش صحیح مهارت های ادراکی و حرکتی کودکان از طریق آموزشهای متناسب با رشد اقدام نمایند. منظور از آموزش مناسب، انجام برنامههای صحیح و متداولی که باعث ارتقای سطح تبحر حرکتی و شکوفایی استعدادهای حرکتی- ذهنی کودک میگردد.
امروزه در اغلب مدارس باید هدف برنامههای حرکتی همچون آموزش ژیمناستیک و طنابزنی، تسریع جریان رشد و تکامل تواناییهای تبحر حرکتی کودکان باشد، زیرا برنامهای حرکتی معمولاً بر اساس این نظریه استوار شده است که بهبود تواناییها از طریق فعالیتهای حرکتی سرانجام باعث بهبود عملکردهای ورزشی و تحصیلی فرد در آینده میشود . کودک موجود پیچیده، مرکب وکامل است وهویتی بیش از مجموع اجزای خود دارد.به عبارت دیگر، روند کلی رشد همه جنبههای وجود کودک را در برگرفته و رشد ادراکی- حرکتی، عاطفی و شناختی با هم شکل میگیرد. بنابراین، الگوی حرکتی و رشد طبیعی کودک باید شناسایی شوند. مهارت حرکتی پایه شامل عناصر حرکتی خاصی است و عواملی مانند شیوه اجرای فردی یا ویژگیهای شخصی را شامل نمیشود. پین وایساک - 2002 - 1 نیز معتقدند که رشد ادراکی- حرکتی عبارت است از فعالیتهای حرکتی که دانشآموزان با هدف قبلی برای اصلاح و بهبود مهارتهای شناختی و تحصیلی انجام میدهند در مطالعهای که ازرتسکی بر روی کودکان 14-6 سال انجام داد عوامل مختلفی را در رشد ادراکی- حرکتی کودکان شناسایی کرد.
این عوامل عبارتنداز: هماهنگی پویایی عمومی، هماهنگی ایستای عمومی، هماهنگی پویای دستی، سرعت-حرکت. حرکات اختیاری همزمان و متقارن و حرکات اختیاری ناهمزمان و غیر متقارن. کپارت به عنوان یک روانشناس بالینی در نظریه ادراکی - حرکتی2 خود تعمیم های قامتی و تعادل، برتری جانبی، حرکات انتقالی، دریافت وجلو بردن، برخورد و تصویر ذهنی را مورد تاکید قرار داد.او برای رشد هفت مرحله قائل شد که به تدریج کارایی فزایندهتری را در زمینه راهبردهای پردازش اطلاعات ارائه میدهند - نمازی زاده،. - 1384 ادراک، ارتباط بسیار نزدیکی با حرکت دارد و آن را توانایی تشخیص دریافتهای حسی درگیر در فعالیت و به کار بردن این تفسیرها و تعیین جهتها توسط اندام حرکتی مربوط عنوان کردهاند - واعظ موسوی و همکاران،. - 1383 تواناییهای ادراکی- حرکتی یکی از مهمترین عوامل رشد همه جانبه کودکان در پرورش استعدادهای ورزشی و پیشرفت و ترقی در ورزش و تربیت بدنی است - واعظ موسوی، . - 1380 در یک مطالعه پژوهشی که در کشور فرانسه انجام گرفت، گروه آزمایشی شامل کودکان مدارس ابتدایی، نیمی از زمان وقت آزاد خود را صرف اعمال و فعالیت های ورزشی و ژیمناستیک88/8 1 درصد این بچهها، امتحان نهایی را با موفقیت طی کردند در حالیکه در گروه کنترل 60 درصد از این کودکان امتحان را گذرانند - متیو2،. - 1999 پژوهش بورک و همکاران - 2002 - 3نشان داد عملکرد نامطلوب و تجارب منفی پیشین دختران ژیمناستیک بر عملکرد بعدی آنها - به طور مثال خرک، پارالل - تاثیرگذار است و در برخی رشتههای ورزشی مانند شنا نیاز به جاذبه بدنی همانند عملکرد صحیح اهمیت دارد از آنجا که ژیمناستیک یکی از معدود ورزش هایی است که دختران ورزشکار در سنین پایین به رقابتهای رسمی میپردازند. نتایج تحقیقات مختلف نشان میدهد که جنسیت عامل موثری در اجرای مهارتهای حرکتی پایه است یعنی در اجرای مهارتهای حرکتی پایه بین دختران و پسران تفاوت معنیداری وجود دارد.
هالورسون و روبرتون و لانگندورفر - - 1982مهارت پرتاپ از بالای شانه را در کودکان سنین مهدکودک تا کلاس هفتم را بررسی کردند و دریافتند در این دامنه سنی پسران همواره برتر از دختران میباشند. یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر رشد ارائه برنامه آموزشی مناسب رشدی است. شرکت کودکان در فعالیتهای بدنی منظم و دارای برنامه مناسب میتواند فوایدی را برای حفظ سلامت و گسترش مهارتهای روان شناختی و جمعی آنها در پی داشته باشد - مارش وهمکاران، . - 2005 در سالهای اخیر با توجه به اهمیت رشد مهارتهای بنیادی به عنوان پایهای برای توسعه مهارتهای تخصصی و نقشی که این فعالیتها در زندگی روزمره دارند ارائه برنامه آموزشی مناسب و ایجاد تجربه حرکتی و فرصتی برای اجرای فعالیت بدنی برای توسعه این مهارتها ضروری به نظر میرسد. به همین منظور تحقیق درباره عوامل موثر بر رشد مهارتهای بنیادی که در آنها عواملی مانند سن، جنس، ترکیب بدنی و غنیسازی تجارب حرکتی مورد توجه قرار گرفته است.
با توجه به مطالب بیان شده، در اینجا این پرسش مطرح میشود که آیا آموزش ژیمناستیک و طناب بازی بر تبحر حرکتی دختران و پسران 7 سال تاثیر دارد. دیسپینا4 و همکارانش 2014 - - در ژیمناستیک ریتمیک دریافتند در توانائیهای حرکتی - هماهنگی کلی بدن، تعادل پویا، تعادل ایستا، حس حرکتی، زمان حرکت کل بدن و هماهنگی چشم و دست - و توانائیهای ادراکی - زمان عکس العمل کل بدن، - گروه کودکان ورزشکار از گروه گواه مشابه روی میزان هماهنگی کل بدن، تعادل پویا و تعادل ایستا نمره بالاتری بدست آوردند. همچنین ماتسونو5 و همکارانش - 2013 - ذکر کردند که تمرینات منتخب طناب-زنی گام موثری درافزایش تاثیر یک برنامه تمرینی طنابزنی بر تواناییهای ادراکی-حرکتی و انعطافپذیری و سرعت اندام فوقانی در بردارد. سهرابی و همکاران - 1390 - در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که تمرینات منتخب طنابزنی گام موثری درافزایش تاثیر یک برنامه تمرینی طنابزنی بر تواناییهای ادراکی-حرکتی دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی در برداشت.
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه آزمایشی با گروه آزمایش که شامل دختران و پسران7 سال بوده است که به فعالیت ورزشی مشغول بودند. نمونه این پژوهش شامل 80 نفر - 40 پسر و 40 دختر - دانشآموز میباشد. برای بررسی تاثیر آموزش افراد نمونه به مدت 10 هفته به طور تصادفی در دو گروه آموزش ژیمناستیک 20 - پسر و 20دختر - و طناببازی 20 - پسر و 20 دختر - انتخاب شدند تا تواناییهای تعادل ایستایی و تعادل پویا و چابکی آنها بررسی شود.ابزار مورد استفاده در این تحقیق آزمون برونینکس- ازورتسکی - 1987 - که شامل مجموعهای از آزمون هنجار مرجع است. که عملکرد حرکتی کودکان 4/5تا14/5 ساله را ارزیابی میکند. مجموع کامل این آزمون از هشت خرده آزمون - شامل 46 بخش جداگانه - تشکیل شده است، که تبحر حرکتی یا اختلال حرکتی را در مهارت-های حرکتی درشت و ظریف ارزیابی میکند.
در این پژوهش ضریب همسانی درونی این پرسشنامه 0/86 بدست آمد. همچنین مقدار ضریب آلفا در پژوهش حاضر در کل محاسبه شد که 0/89 به دست آمده است. پس از انتخاب آزمودنیها - - N= 80، آزمودنیها در آزمون تبحر حرکتی شرکت کردند و پس از همگن سازی بر اساس نمرههای پیش آزمون در سه گروه برنامه آموزشی ژیمناستیک، برنامه آموزشی طنابزنی و گروه کنترل قرار گرفتند. برنامههای آموزشی مورد نظر به مدت یک سال تحصیلی 36 - جلسه - و هر جلسه به مدت 30 دقیقه اجرا شد. پس از گذشت یک سال تحصیلی و اجرای برنامههای آموزشی مورد نظر، پسآزمون به عمل آمده و داده-های جمعآوری شدند، در ضمن گروه کنترل در این مدت به فعالیت رایج در مدارس میپرداختند. در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده است و اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss در سه بخش توصیف ویژگیهای جمعیتشناختی، توصیف متغیرهای پژوهش و تحلیل استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در صورت رعایت پیش فرضهای نرمال از آزمون آماری تحلیل واریانس دو راهه استفاده شد.
