دانلود مقاله تحلیلی بر پایان نامه های جمعیت شناسی

بخشی از مقاله

تحليلي بر پايان نامه هاي جمعيت شناسي

مسائل گذشته و نيازهاي آينده[1]

دكتر محمدجلال عباسي شوازي[2]
زينب كاوه فيروز[3]
چكيده
تحقيقات جمعيت شناسي در ايران رسماً از دهه 40 آغاز شد و از دهه 1350 تا بحال اين رشته در مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد تدريس گرديد. براي اولين بار در ايران، در سال 1381 دوره دكتري جمعيت شناسي نيز در دانشگاه تهران تاسيس شد. بدون شك برنامه ريزي و جهت گيري هاي آينده رشته جمعيت شناسي در كشور مستلزم بررسي و امعان نظر دقيق در مورد تحقيقات و آموزش گذشته جمعيت شناسي در كشور مي باشد. ارزيابي آموزش و تحقيقات گذشته براي تعيين استراتژي هاي لازم براي توسعه جمعيت شناسي متناسب با نيازهاي جامعه مفيد خواهد بود. هدف از اين مقاله بررسي اهداف و ويژگيهاي پايان نامه هاي جمعيت شناسي كه طي چهار دهه گذشته در كشور انجام شده اند مي باشد. براي رسيدن به اين هدف، پايان نامه هايي كه در يكي از مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و يا دكتري نگاشته شده و به يكي از مسائل جمعيتي پرداخته، مرور، و تجزيه و تحليل مي گردند. و در پايان با توجه به خلاءهاي موجود در مطالعات گذشته، برخي از موضوعاتي كه در آينده براي تحقيقات جمعيتي مهم خواهد بود ارائه مي شوند.

واژگان كليدي
تحقيقات جمعيت شناسي، پايان نامه هاي جمعيتي، مسائل جمعيتي گذشته، نيازهاي تحقيقات جمعيتي، جمعيت شناسي به عنوان موضوعي بين رشته اي

مقدمه
پژوهش حاضر در پي آن است تا سير پايان نامه هاي نگارش يافته در زمينه جمعيت شناسي در ايران را مورد بررسي قرار دهد. نتايج حاصل از بررسي سير تكويني مطالعات جمعيتي، علاوه بر مستحكم نمودن بنياني براي جمعيت شناسي ايران به عنوان يكي از گامهاي اساسي در توسعه و تكوين پژوهش مي تواند به محققين، دانشجويان و نيز برنامه ريزان و سياست گذاران در امر توسعه اقتصادي و اجتماعي و مهمتر از همه به بررسي و ارزيابي علم جمعيت شناسي در ايران كمك نمايد. بررسي اين بعد از تحقيق و نتايج حاصله از آن مي تواند جهت و نوع پايان نامه هاي انجام شده در زمينه مسائل جمعيتي در ايران را نشان دهد. با توجه به طبقه بندي موضوعات جمعيتي، مي توان ملاحظه نمود كه در هر كدام از محورهاي عمده جمعيتي، چه تحقيقاتي صورت گرفته است؟

محققين و دانشجويان در پايان نامه هاي خود از چه روش ها و تكنيك هايي استفاده كرده اند؟ كدام يك از روش ها و تكنيك ها در پايان نامه هاي جمعيتي بيشتر مورد استفاده قرار گرفته است؟ آيا دانشجويان بيشتر از روش هاي ميداني در تحقيقات خود استفاده كرده اند يا از روش هاي اسنادي و كتابخانه اي؟ در رشته جمعيت شناسي كدام يك از موضوعات جمعيتي بيشتر مورد بررسي قرار گرفته است؟ بيشتر مطالعات جمعيتي در چه مقطع تحصيلي انجام گرفته است؟ و نهايتاً اينكه، موضوعات اصلي مورد مطالعه جمعيتي در دهه هاي مختلف چه بوده است؟ 

از آنجا كه عمده محققين جمعيت شناسي را فارغ التحصيلان اين رشته در كشور تشكيل مي دهند، لذا اين بررسي درصدد است تا به بررسي پايان نامه هاي كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري كه موضوعات جمعيتي را مورد مطالعه قرار داده اند، بپردازد. انتظار مي رود تا بررسي ويژگي هاي تحقيقي هر دوره، محققين و علاقه مندان جمعيت شناسي، ضمن مطالعه كيفيت تحقيقات جمعيتي در گذشته به جستجوي موضوعات و مسائل جمعيتي حال و آينده پرداخته و با كنكاش و پژوهش راه حلي براي آن مسائل ارائه نمايند.

سابقه مطالعات جمعيتي در ايران
واژه دموگرافي در سال 1855 ميلادي براي نخستين بار توسط يك محقق فرانسوي به نام آشيل گيارد[4] به كار رفت. شناخت وقايع جمعيتي و آمار در قرن 19 در غرب شكوفا شد و سپس به صورت هاي مختلف در ايران به عنوان علوم نوين نشر يافت. قبل از تاسيس موسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي دانشگاه تهران در سال 1337، رشته هايي از قبيل جامعه شناسي، جمعيت شناسي، مردم شناسي و روان شناسي اجتماعي به مفهوم علمي جاي مشخصي نداشت. با تاسيس موسسه مطالعات و تحقيقات در سال 1337 در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران، بخش تحقيقات جمعيت شناسي نيز به عنوان يكي از حوزه هاي علوم اجتماعي فعاليت خود را آغاز نمود و اولين محققين جمعيتي وارد عرصه تحقيق شدند. موسسه مطالعات و تحقيقات از آغاز تاسيس به بررسي وضعيت رشد جمعيت اقدام نمود و سرشماري سال 1335 اين امكان را فراهم نمود تا محققين به بررسي حجم و مشخصات عمده ساختمان جمعيت بپردازند.

در سال 1344 بخش تحقيقات جمعيت شناسي، مطالعات جمعيتي خود در حوزه هاي مختلف تخصصي جمعيت شناسي آغاز نمود. در اين دوران برخي از جمعيت شناسان خارجي نظيــر آلفرد سووي[5] و برخي از موسسات جمعيتي نظير موسسه ملي مطالعات جمعيت شناسي فرانسه نقش مهم و اساسي در پيشرفت و توسعه اين علم در ايران داشته اند (نراقي، 1379). از سال 1337 تا پايان سال 1378 تعداد 59 طرح تحقيقاتي در زمينه مسائل جمعيتي توسط بخش تحقيقات جمعيت شناسي موسسه به انجام رسيده است ( دانشكده علوم اجتماعي، 1381).

در سال 1351 دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران در قالب گروه آموزشي جمعيت شناسي در مقطع كارشناسي دانشجو پذيرفت و در سال 1367 جهت توسعه و اعتلاي آموزش و پژوهش، در مقطع كارشناسي ارشد نيز اقدام به پذيرش دانشجو در رشته جمعيت شناسي گرديد. در سال تحصيلي 1381نيز اولين دوره دكتري جمعيت شناسي در دانشگاه تهران راه اندازي گرديد. علاوه بر آن، بدليل چند رشته اي بودن جمعيت شناسي ، برخي از رشته هاي علمي در حوزه علوم اجتماعي و بهداشت نيز در دهه هاي اخير به بررسي موضوعات جمعيتي پرداخته اند.

برخي از محققين به مرور ادبيات مطالعات انجام شده در زمينه هاي علوم اجتماعي پرداخته و با بررسي تحقيقات انجام شده در صدد ارائه راهكارها و پيشنهاداتي درحوزه مطالعاتي مورد نظر بر آمده اند ( صديق سروستاني 1379، آزاد ارمكي 1379، محسني و كوثري 1378، نراقي 1379). در سطح بين المللي نيز مطالعاتي در زمينه فراتحليل پژوهش هاي انجام شده، صــــورت گرفته است (بوت و هايس 2000، گازو 1987، هانگر، اسميت و جكسون 1984). كتابشناسي گزيده جمعيت و نيروي انساني (لطفي 1369) فهرستي از گزارش هاي كارشناسـي، كتب و مقالات جمعيتي موجود را ارائه نمود. كاظمي پور و ديگران (1373) نيز در قالب طرحي تحقيقاتي در بخش تحقيقات جمعيت شناسي موسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي، مجموعه اي با عنوان " كتابنامه تشريحي جمعيت شناسي" تدوين نمودند. در اين مجموعه، شناسنامه كتابهاي مرتبط با موضوعات جمعيت شناسي همراه با فهرست فصول آنها آورده شده است. عليرغم اين، تا بحال پژوهشي در زمينه تحليل مطالعات جمعيتي انجام شده در ايران صورت نگرفته است. تحقيق حاضر برآنست تا با بررسي پايان نامه هاي جمعيت شناسي و حوزه هاي مطالعاتي انجام شده، در حد امكان خلاء موجود در زمينه بررسي مطالعات جمعيت شناختي ايران را پر نمايد.

روش بررسي
براي دستيابي به اهداف اين پژوهش، از روش اسنادي (كتابخانه اي) بهره گرفته شد و پايان نامه هاي دانشجوياني كه حوزه مطالعات آنها طي سالهاي 1340 و 1380 موضوعات جمعيتي بوده، بررسي گرديد. مراحل انجام تحقيق به ترتيب ذيل بوده است:
الف) بررسي پايان نامه هاي دوره هاي كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري در كتابخانه‏هاي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، دانشكده هاي پزشكي دانشگاه تربيت مدرس و دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشكي ايران و دانشگاه شهيد بهشتي در طول دوره 1340 تا 1380 و تهيه ليست پايان نامه هاي مرتبط با موضوعات جمعيتي

ب) تهيه خلاصه اي از اهداف، داده ها و روش مورد استفاده، تكنيك جمع آوري اطلاعات، روش تحليل داده ها و نتيجه كلي منتج از بررسي پايان نامه هاي مورد نظر
ج) تهيه ليستي از متغيرهاي مورد نظر براي تجزيه و تحليل پايان نامه ها
د) كدگذاري، استخراج و تجزيه و تحليل داده ها

پس از بررسي پايان نامه ها، عناوين پايان نامه ها بر حسب موضوعات جمعيتي در 14 محور طبقه بندي گرديد. اين محورها به ترتيب حروف الفبا عبارتند از: ازدواج و طلاق، باروري، بهداشت و تنظيم خانواده، جمعيت و اشتغال، جمعيت و آموزش، جمعيت و توسعه، جمعيت و شهرنشيني، جمعيت و مسكن، رشد جمعيت، زنان، سياست هاي جمعيتي، مرگ و مير، مهاجرت و ويژگي هاي جمعيتي استان ها.

پايان نامه هاي مورد بررسي بر حسب محورهايي نظير حوزه مطالعاتي(موضوع)، جنس، مقاطع تحصيلي، دانشگاه و دانشكده، سال نگارش پايان نامه، محدوده مورد مطالعه (قلمرو پژوهش) و روش تحليل اطلاعات مورد بررسي قرار گرفتند. در اين قسمت محورهاي مورد بررسي به اختصار توضيح داده مي شود.
• رشته تحصيلي: با توجه به بين رشته اي بودن جمعيت شناسي، علاوه بر پايان نامه هايي كه توسط دانشجويان جمعيت شناسي نگاشته شده بود، آندسته از پايان نامه هايي كه توسط دانشجويان رشته هاي جامعه شناسي، پژوهشگري، مردم شناسي، بهداشت عمومي و آموزش بهداشت، آمار حياتي و زيستي، پرستاري و مامايي به يكي از موضوعات جمعيتي پرداخته بود، شناسايي و بررسي شد.

• مقطع تحصيلي: همانگونه كه قبلا ذكر گرديد، مطالعات جمعيت شناسي از دهه 1340 در ايران آغاز گرديد و با توجه به اهميت مطالعه موضوعات جمعيتي، طي دو دهه دانشجويان در مقطع كارشناسي به بررسي مسائل جمعيتي مي پرداختند. گسترش رشته جمعيت شناسي از سال 1367 آغاز گرديد. عليرغم متفاوت بودن كيفيت پايان نامه هاي دوره كارشناسي با مقاطع بالاتر، بمنظور بررسي جامع ادبيات جمعيت شناسي طي دهه هاي اخير، تصميم گرفته شد كه كليه پايان نامه هايي كه در مقاطع تحصيلي كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري تدوين شده اند، بررسي گردد.

• دانشگاه: با توجه به اينكه رشته جمعيت شناسي از ابتدا در دانشگاه تهران تاسيس گرديد، تصميم بر آن بود تا صرفا پايان نامه هاي انجام شده در اين دانشگاه مورد بررسي قرار گيرد. ولي با توجه به بين رشته اي بودن موضوعات جمعيت شناسي، پايان نامه هاي جمعيتي ساير رشته ها و دانشگاهها نيز بررسي گرديدند. از اينرو، در اين تحقيق پايان نامه هاي انجام شده در دانشگاه هاي تهران، تربيت مدرس، شهيد بهشتي و علوم پزشكي ايران بررسي شدند. لازم بذكر است كه مركز جمعيت شناسي دانشگاه شيراز نيز در دهه هاي اخير به تربيت دانشجويان اين رشته پرداخته و يا به انجام تحقيقات جمعيتي مبادرت ورزيده است. برخي از شعبه هاي دانشگاه آزاد اسلامي نيز با تاسيس دوره كارشناسي ارشد جمعيت شناسي در گسترش آموزش جميعـيت شناسي دخيل بوده اند. با اينحال، با توجه به محدود بودن زمان و هزينه، امكان بررسي پايان نامه هاي انجام شده در ساير دانشگاهها ميسر نشد.

• دانشكده: پايان نامه هاي جمعيتي دانشكده هاي علوم اجتماعي، علوم پزشكي، بهداشت، و پرستاري و مامايي دانشگاه هاي مذكور مورد مطالعه قرار گرفتند.
• سال هــــاي مـــورد بررسي: با توجه به سابقه آموزش جمعيت شناسي در كشور، پايان نامه هاي مرتبط با موضوعات جمعيتي در طول دوره 1340 تا 1380 به تفكيك سال بررسي شدند.
• محدوده مورد مطالعه: پايان نامه ها بر حسب قلمرو پژوهشي (محدوده مورد مطالعه) به حوزه هاي كل كشور، استان، شهرستان، شهر، روستا و ساير تقسيم گرديدند.
• روش تحليل اطلاعات: روش هايي كه پايان نامه هاي مذكور از آن استفاده نموده اند، عبارتند از تحليل هاي اوليه [6] ، تحليل هاي ثانويه [7]، و تركيبي از دونوع تحليل ذكر شده.[8]
مقولاتي كه از پايان نامه ها استخراج گرديده و بر مبناي آن پايان نامه هاي جمعيتي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته اند، در جدول 1 مشخص گرديده است.


جدول 1- محورهاي مورد نظر در بررسي وضعيت تحقيقات جمعيت شناسي در ايران
محورهاي مورد بررسي
جنس زن، مرد
روش تحليل اوليه، ثانويه، تركيبي
تكنيك جمع آوري اطلاعات اسنادي، پيمايشي
موضوع ازدواج و طلاق، باروري، بهداشت و تنظيم خانواده، جمعيت و آموزش، جمعيت و اشتغال، جمعيت و توسعه، جمعيت و شهرنشيني، جمعيت و مسكن، رشد جمعيت، زنان، سياست هاي جمعيتي، مرگ و مير مهاجرت، ويژگي هاي جمعيتي استان ها

محدوده كل كشور، استان، شهرستان، شهر، روستا، ساير
سال هاي مورد بررسي بي تاريخ، دهه 30، دهه 40، دهه 50، دهه 60، دهه 70،
مقطع تحصيلي كارشناسي، كارشناسي ارشد، دكتري
رشته تحصيلي جمعيت شناسي، جامعه شناسي، مردم شناسي، آمار زيستي و حياتي، بهداشت عمومي و آموزش بهداشت، پرستاري و مامايي، كارشناسي علوم اجتماعي

دانشگاه تهران، تربيت مدرس، شهيد بهشتي، علوم پزشكي ايران

دانشكده علوم اجتماعي، علوم پزشكي، بهداشت، پرستاري و مامايي

يافته هاي تحقيق
توزيع پايان نامه ها به تفكيك جنس و مقطع تحصيلي
مطابق جدول2 از مجموع 218 پايان نامه مورد بررسي، 83 پايان نامه در مقطع كارشناسي، 128 پايان نامه در مقطع كارشناسي ارشد و 7 پايان نامه در مقطع دكتري نگاشته شده است. به عبارتي ديگر، 7/58 درصد پايان نامه ها در مقطع كارشناسي ارشد، 1/38 در صد در مقطع كارشناسي و تنها 2/3 درصد پايان نامه هاي جمعيتي در مقطع دكتري نگاشته شده اند. يكي از دلايل كمتربودن تعداد پايان نامه هاي مقطع كارشناسي و دكترا نسبت به مقطع كارشناسي ارشد، اينست كه در مقطع كارشناسي، رشته جمعيت شناسي (بجز دوره 1351 تا 1359) بـــــه صورت يك رشته مستقل وجود نداشته و از سوي ديگر گذراندن پايان نامه براي دانشجويـــــان اين مقطـــع بــــه صـــورت اختيــاري بوده است. علاوه بر آن، دوره دكتـري جمعيت شناســـي در ايران براي اولين بار در سال تحصيلي 1380-1381 برگزار گرديده، و از اينرو آندسته از پايان نامه هايي كه در مقطع دكتري مورد بررسي قرار گرفتند مربوط به ساير رشته ها مي باشند.

با درنظر گرفتن مقطع تحصيلي و جنس، بيشترين تحقيقات انجام شده توسط دانشجويان پسر (7/41 درصد) در مقطع كارشناسي ارشد بوده و در مورد دانشجويان دختر نيز بيشترين درصد به مقطع كارشناسي ارشد تعلق گرفته است. در هرسه مقطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري تعداد دانشجويان پسر نسبت به دانشجويان دختر بيشتر بوده است.

جدول شماره 2- توزيع درصد فراواني پايان نامه ها برحسب مقطع تحصيلي به تفكيك جنس
جنس
مقطع تحصيلي زن مرد كل
كارشناسي 5/11 6/26 1/38
كارشناسي ارشد 0/17 7/41 7/58
دكترا 5/0 8/2 2/3
كل تعداد
درصد 63
9/28 155
1/71 218
100

از مجموع 218 پايان نامه مورد بررسي در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري، 63 پايان نامه توسط دانشجويان دختر (29 درصد) و 155 پايان نامه توسط دانشجويان پسر (71 درصد) نگاشته شده است. اين مسئله نشان دهنده فزوني مردان نسبت به زنان در مقاطع تحصيلي آموزش عالي به خصوص در مقاطع كارشناسي ارشد بوده است كه با توجه به آمارهاي موجود در مورد بالا بودن پذيرفته شدگان دختر در رشته هاي علوم انساني بطور عام و علوم اجتماعي بطور خاص، بنظر مي رسد در آينده فارغ التحصيلان رشته جمعيت شناسي را نير بيشتر دختران تشكيل دهند. لازم به ذكر است كه براي اولين بار پذيرفته شدگان دختر در رشته جمعيت شناسي در مقطع كارشناسي ارشد دانشگاه تهران در سال تحصيلي 1383-1382 بيش از پسران بوده است.

توزيع پايان نامه ها برحسب رشته تحصيلي به تفكيك جنس
با توجه به بين رشته اي بودن رشته جمعيت شناسي و ارتباط آن با ساير رشته ها، علاوه بر پايان نامه هاي رشته جمعيت شناسي، پايان نامه هاي مرتبط با موضوعات جمعيتي در رشته هاي ديگر علوم اجتماعي و رشته هاي آمار زيستي و حياتي، بهداشت عمومي و آموزش بهداشت، پرستاري و مامايي نيز مورد بررسي قرار گرفتند. همان طور كه در جدول 3 ملاحظه مي گردد، پايان نامه هاي رشته جمعيت شناسي با 4/34 درصد بيشترين رقم را به خود اختصاص داده اند و پايان نامه هاي رشته آمار حياتي و زيستي با اختصاص 5/16 درصد از پايان نامه هاي مورد بررسي در رديف بعدي قرار گرفته اند. رشته پرستاري و مامايي با 5/0 درصد كمترين فراواني را دارا مي باشد.
جدول3- توزيع درصد فراواني پايان نامه ها برحسب رشته تحصيلي به تفكيك جنس
جنس
رشته تحصيلي زن مرد كل
جمعيت شناسي 1/10 3/24 4/34
جامعه شناسي 4/1 2/3 6/4
مردم شناسي 5/0 - 5/0
آمار زيستي و حياتي 7/3 8/12 5/16
بهداشت عمومي و آموزش بهداشت 2/3 9/6 1/10
پرستاري و مامايي 5/0 - 5/0
علوم اجتماعي* 6/9 4/23 0/33
ساير - 5/0 5/0
كل تعداد
درصد 163
9/28 155
1/71 218
100

* توجه: با عنايت به اينكه گرايش دانشجويان دانشكده علوم اجتماعي در برخي پايان نامه ها مشخص نشده بود، لذا كليه پايان نامه هاي مقطع كارشناسي ذيل حوزه علوم اجتماعي گنجانده شد.

توزيع پايان نامه ها بر حسب موضوع به تفكيك جنس، مقطع تحصيلي و روش تحليل
جدول 4 توزيع پايان نامه ها برحسب موضوع، جنس، و مقطع تحصيلي را نشان مي دهد. براساس نتايج حاصله، بيشترين مطالعات جمعيتي در طول دوره مورد مطالعه به ترتيب در زمينه هاي باروري (6/20 درصد)، ويژگي هاي جمعيتي استان ها (3/14 درصد) و بهداشت و تنظيم خانواده (2/14 درصد) بوده، و مطالعات جمعيتي در زمينه هاي جمعيت و آموزش، سياست هاي جمعيتي، و جمعيت و مسكن به ترتيب با 4/1، 5/0 ، 5/0 درصد موضوعاتي بوده اند كه كمتر مورد توجه قرار گرفته اند. از مجموع پايان نامه هايي كه توسط دانشجويان دختر انجام شده، باروري با 6/20 درصد بيشترين فراواني را داشته و در بين دانشجويان پسر نيز تحقيق در زمينه باروري با 6/20 درصد در راس قرار گرفته است.
جدول 4 ـ توزيع درصد فراواني پايان نامه ها بر حسب موضوع به تفكيك جنس و مقطع تحصيلي

موضوع جنس مقطع تحصيلي
دختر پسر مجموع كارشناسي كارشناسي ارشد دكتري
ازدواج و طلاق 1/11 2/5 9/6 0/12 9/3 -
باروري 6/20 6/20 6/20 0/6 5/30 3/14
بهداشت و تنظيم خانواده 7/13 8/14 2/14 0/8 5/19 6/28
جمعيت و اشتغال 1/6 7/9 3/7 6/9 5/5 3/14
جمعيت و آموزش 2/3 6/0 4/1 - 3/2 -
جمعيت و توسعه 2/3 5/6 5/5 4/8 9/3 -
جمعيت و شهرنشيني 5/9 6/2 6/4 6/9 6/1 -
جمعيت و مسكن - 6/0 5/0 - 8/0 -
رشد جمعيت 2/3 9/3 7/3 3/6 9/3 -
زنان 3/14 3/1 5 9/6 6/1 3/14
سياست هاي جمعيتي 6/1 - 5/0 - 2/1 -
مرگ و مير 5/9 3/12 5/11 - 0/18 6/28
مهاجرت 2/3 5/4 4/1 1/2 3/6 -
ويژگي هاي جمعيتي استان 3/6 4/17 3/14 7/33 3/2 -
مجموع تعداد
درصد 63
100 155
100 218
100 83
100 128
100 7
100

نتايج جدول در مورد موضوع و مقطع تحصيلي نيز بيانگر اين است كه بيشتر پايان نامه هاي مقطع كارشناسي (7/33 درصد)، در زمينه ويژگي هاي جمعيتي استان ها بوده است. در مقطع كارشناسي ارشد، پايان نامه هاي مرتبط با باروري، بهداشت و تنظيم خانواده و مرگ و مير به ترتيب با 5/30، 5/19 و 18 درصد بيشترين ميزان را به خود اختصاص داده اند و در مقطع دكتري، پايان نامه هاي بهداشت و تنظيم خانواده و مرگ و مير با 6/28 درصد به طور مساوي بيشترين فراواني را دارا مي باشند.

علاوه بر آن، در جدول 5 توزيع پايان نامه ها برحسب موضوع و روش تحليل نيز بررسي شده است. از مجموع 218 پايان نامه مورد بررسي، 1/54 درصد آنها از روش هاي اسنادي و سرشماري، 39 درصد از روش هاي ميداني و تنها 9/6 درصد آنها از هر دو روش تحليل ـ اوليه و ثانويه ـ بهره گرفته اند. با توجه به توزيع درصد فراواني پايان نامه ها برحسب روش و به تفكيك موضوع، ملاحظه مي گردد موضوعات جمعيت و شهرنشيني، بهداشت و تنظيم خانواده، و باروري به ترتيب با 0/100، 4/77 و 8/57 درصد موضوعاتي بوده اند كه در مطالعات خود از روش تحليل اوليه استفاده نموده اند، و از سوي ديگر جمعيت و مسكن (100 درصد)، ويژگي هاي جمعيتي استان ها (5/93 درصد)، جمعيت و اشتغال (5/87 درصد)، جمعيت و توسعه، رشد جمعيت، و مرگ و مير (0/75 درصد) به ترتيب بيشترين درصد را در استفاده از روش تحليل ثانويه به خود اختصاص داده اند. موضوعات مهاجرت، جمعيت و آموزش و ازدواج و طلاق نيز با 7/66 درصد در رتبه بعدي قرار داشته اند.

جدول 5 ـ توزيع درصد فراواني پايان نامه ها بر حسب موضوع و روش تحليل مورد استفاده

موضوع روش تحليل
اوليه ثانويه تركيبي كل
ازدواج و طلاق 3/33 7/66 - 100
باروري 8/57 6/35 7/6 100
بهداشت و تنظيم خانواده 4/77 7/9 9/12 100
جمعيت و اشتغال 3/6 5/87 3/6 100
جمعيت و آموزش 3/33 7/66 - 100
جمعيت و توسعه 0/25 0/75 - 100
جمعيت و شهرنشيني 0/100 - - 100
جمعيت و مسكن - 0/100 - 100
رشد جمعيت 5/12 0/75 5/12 100
زنان 4/36 5/45 2/18 100
سياست هاي جمعيتي - - 0/100 100
مرگ و مير 0/28 0/68 0/4 100
مهاجرت 1/11 7/66 2/22 100
ويژگي هاي جمعيتي استان 5/6 5/93 - 100
مجموع تعداد
درصد 85
0/39 118
1/54 15
9/6 218
100

محدوده مورد مطالعه پايان نامه ها
در جدول 6 محدوده مورد مطالعه پايان نامه ها مشخص شده است. در بين محدوده هاي تفكيك شده، پايان نامه هايي كه كل كشور را در بررسي خود مورد مطالعه قرار داده اند، با 4/28 درصد بيشترين ميزان را دارا مي باشند و پايان نامه هايي كه يك شهرستان را جامعه آماري خود انتخاب نموده اند، با 2/25 درصد در رديف بعد قرار گرفته و سپس پايان نامه هايي كه در محدوده يك شهر انجام شده اند، با 9/17 درصد در مرحله بعدي مي باشند.
در مجموع، بيشتر مطالعات جمعيتي مورد مطالعه در سطح كلان و ملي انجام شده است. نوع مطالعات انجام شده حاكي از مقايسه تطبيقي پايان نامه هايي است كه محدوده مورد مطالعه آنها دو يا چند شهرستان از يك استان و دو يا چند شهر از يك استان و يا دو يا چند روستـــــا از يـــــك استان بوده است. اين نوع مطالعات در بين پايان نامه هاي مورد بررسي
درمجموع 2/15 درصد را به خود اختصاص داده اند.

جدول 6- توزيع فراواني پايان نامه ها بر حسب محدوده مطالعه
محدوده مطالعه درصد
كل كشور 4/28
يك استان 6/4
دو يا چند استان 7/3
يك شهرستان 2/25
دو يا چند شهرستان از يك استان 9/0
يك شهر 9/17
دو يا چند شهر از استان هاي مختلف 3/2
شهرك 9/0
يك روستا 4/1
دو يا چند روستا از يك استان 8/2
دو يا چند روستا از استان هاي مختلف 5/5
ساير 6/5
مجموع تعداد
درصد 218
100

در جدول 7 پايان نامه ها برحسب محدوده مورد مطالعه به تفكيك روش تحليل بررسي شده اند. پايان نامه هايي كه در سطح استان انجام شده اند، با 3/37 درصد بيشترين فراواني را در استفاده از روش تحليل اوليه داشته اند. مطالعات انجام شده در سطح روستا با 1/34 درصد بيشترين فراواني را در استفاده از روش تحليل ثانويه به خود اختصاص داده اند و پايان نامه هايي كه در سطح استان كشور انجام شده اند، با 3/33 درصد بيشترين فراواني را در استفاده از روش تركيبي دارا بوده اند.

جدول 7 ـ توزيع درصد فراواني پايان نامه ها برحسب محدوده مورد مطالعه به تفكيك روش تحليل
روش تحليل
محدوده مورد مطالعه اوليه ثانويه تركيبي
كل كشور 3/9 7/4 7/6
استان 3/37 3/15 3/33
شهرستان 5/8 1/7 3/13
شهر 0/28 2/28 -
روستا 0/11 1/34 7/26
ساير 9/5 6/10 0/20
مجموع تعداد
درصد 118
100 85
100 15
100

در جدول 8 پايان نامه ها بر حسب موضوع و محدوده مورد مطالعه مشخص شده اند. پايان نامه هايي كه در محدوده كل كشور انجام شده اند، با 4/28 درصد بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده اند. با درنظرگرفتن محدوده مورد مطالعه به تفكيك موضوع، پايان نامه هاي مربوط به ازدواج و طلاق (0/40 درصد)، جمعيت و اشتغال (0/75 درصد)، جمعيت و توسعه (3/33 درصد)، جمعيت و شهرنشيني (0/80 درصد)، رشد جمعيت (5/62 درصد)، زنان (6/63 درصد) و سياست هاي جمعيتي (100درصد)، با بيشترين فراواني در محدوده كل كشور انجام شده اند.
علاوه بر آن، پايان نامه هاي مربوط به جمعيت و اشتغال و ويژگي هاي جمعيتي استان ها به ترتيب با 7/66 و 2/74 درصد بيشترين فراواني را در محدوده شهرستان داشته اند و پايان نامه هاي مربوط به باروري (4/24درصد)، بهداشت و تنظيم خانواده (7/38 درصد) و مهاجرت (4/44 درصد) با بيشترين فراواني در محدوده شهر انجام شده اند. پايان نامه هاي مربوط به مهاجرت با اختصاص 4/44 درصد بيشترين فراواني را در محدوده روستا داشته است. براين اساس ملاحظه مي گردد كه بيشترين مطالعات انجام شده به ترتيب در محدوده كل كشور، شهرستان و شهر، و كمترين مطالعات انجام شده از حيث محدوده مورد مطالعه استان و روستا بوده است.

جدول شماره 8- توزيع فراواني پايان نامه ها برحسب موضوع به تفكيك محدوده مورد مطالعه
محدوده مورد مطالعه
موضوع پايان نامه ها كل كشور
استان
شهرستان
شهر
روستا
ساير كل
تعداد درصد
ازدواج و طلاق 0/40 - 3/13 3/33 7/6 7/6 15 100
باروري 6/15 1/11 6/15 4/24 6/15 8/17 45 100
بهداشت و تنظيم خانواده 2/3 2/3 5/35 7/38 9/12 5/6 31 100
جمعيت و اشتغال 0/75 - 8/18 - 3/6 - 16 100
جمعيت و آموزش 3/33 - 7/66 - - - 3 100
جمعيت و توسعه 3/33 7/6 0/25 3/8 - 7/16 12 100
جمعيت و شهرنشيني 0/80 0/10 - - - 0/10 10 100
جمعيت و مسكن - - 0/100 - - - 1 100
رشد جمعيت 5/62 0/25 - - - 5/12 8 100
زنان 6/63 1/9 2/18 1/9 - - 11 100
سياست هاي جمعيتي 0/100 - - - - - 1 100
مرگ و مير 0/28 0/12 0/16 0/40 0/4 - 25 100
مهاجرت 1/11 - - 4/44 4/44 - 9 100
ويژگي هاي جمعيتي استان ها 5/6 5/6 2/74 5/6 2/3 2/3 31 100
مجموع تعداد
درصد 62
4/28 18
3/8 57
1/26 46
1/21 19
7/8 16
3/7 218
100

توزيع پايان نامه ها بر حسب دانشگاه و موضوع پايان نامه
در جدول شماره 9 پايان نامه هاي مورد بررسي برحسب جنس و دانشگاه مورد بررسي قرار گرفته است. بيشترين پايان نامه هائي كه در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفتند به دانشجويان دختر و پسر دانشگاه تهران اختصاص دارد. از آنجا كه رشته جمعيت شناسي به عنوان يكي از حوزه هاي علوم اجتماعي در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران داير است، و با توجه به اين كه كليه دانشجويان مقطع كارشناسي ارشد جمعيت شناسي و برخي از دانشجويان دوره كارشناسي نيز موضوعات جمعيتي را به عنوان موضوع پايان نامه خود انتخاب مي كنند، بيشتر پايان نامه هاي جمعيتي به دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران اختصاص داشته است و علاوه بر آن با توجه به بين رشته اي بودن اين رشته و ارتباط آن با رشته هاي پزشكي و بهداشت، برخي از دانشجويان رشته هاي مذكور نيز به بررسي موضوعات جمعيتي پرداخته اند.

جدول شماره 9- توزيع درصد فراواني پايان نامه ها برحسب دانشگاه به تفكيك جنس
جنس
دانشگاه زن مرد كل
تهران 7/85 9/87 7/86
تربيت مدرس 5/9 7/9 6/9
شهيد بهشتي - 6/0 5/0
علوم پزشكي ايران 8/4 9/1 8/2
ساير - 6/0 5/0
مجموع تعداد
درصد 63
100 100
100 218
100

همچنين 7/85 درصد دانشجويان دختري كه موضوع پايان نامه آنها در زمينه موضوعات جمعيتي مي باشد، و در بين پسران نيز، 1/87 درصد از دانشجويان پسر كه به مطالعه موضوعات جمعيتي پرداخته اند، دانشجوي دانشگاه تهران بوده اند.
باتوجه به بين رشته اي بودن رشته جمعيت شناسي و مشترك بودن تنها برخي از موضوعات جمعيتي در بين رشته هاي مختلف ازجمله بهداشت و تنظيم خانواده و مرگ و مير، پايان نامه هاي دانشجويان دانشگاه هاي مورد نظر كه يكي از سه موضوع فوق را به عنوان موضوع پايان نامه خود انتخاب كرده اند، مورد مقايسه قرار گرفت.

در جدول 10 ملاحظه مي گردد كه از مجموع 101 پايان نامه اي كه موضوع آنها در بين دانشگاه هاي مورد بررسي مشترك مي باشد، دانشجوياني كه باروري، بهداشت و تنظيم خانواده و مرگ و مير را به عنوان موضوع پايان نامه خود انتخاب كرده اند، 2/75 درصد پايان نامه ها توسط دانشجويان دانشگاه تهران، 8/17 درصد توسط دانشجويان دانشگاه شهيد بهشتي و 6 درصد توسط دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي ايران انجام گرفته است. علاوه بر آن در بين دانشگاه هايي كه موضوعات مشترك جمعيتي مورد بررسي قرار گرفته، باروري موضوع مشتركي بوده كه بيشترين فراواني را در تمامي دانشگاه هاي مورد نظر به خود اختصاص داده است.

جدول شماره 10- توزيع درصد فراواني پايان نامه ها بر حسب موضوع به تفكيك دانشگاه
دانشگاه
موضوع تهران تربيت مدرس شهيد بهشتي علوم پزشكي ايران كل
باروري 7/34 9/6 0/1 0/2 6/44
بهداشت و تنظيم خانواده 8/22 0/5 - 9/2 7/30
مرگ و مير 8/17 9/5 - 1/1 8/24
مجموع تعداد
درصد 76
2/75 18
8/17 1
0/1 6
6/0 101
0/100

توزيع پايان نامه ها بر حسب دهه
همان طور كه در جدول 11 ملاحظه مي گردد، از بين پايان نامه هاي مورد بررسي تا پايان سال 80، بيشترين پايان نامه ها با 8/46 درصد در دهه 70 نگاشته شده است. از جمله دلايل اين امر را مي توان افتتاح رشته جمعيت شناسي در اين دهه و توجه به مسائل جمعيتي بويژه باروري، بهداشت و تنظيم خانواده و نيز مرگ و مير نام برد.

جدول شماره 11- توزيع درصد فراواني پايان نامه ها بر حسب سال هاي مورد بررسي به تفكيك
جنس
سال هاي مورد بررسي زن مرد كل
بي تاريخ 8/4 1/7 4/6
دهه 30 - 6/0 5/0
دهه 40 3/14 2/5 8/7
دهه 50 2/22 6/20 1/21
دهه 60 5/9 2/14 8/12
دهه 70 9/42 4/48 8/46
سال 1380 3/6 9/3 6/4
مجموع تعداد
درصد 63
100 155
100 218
100


در دهه 40 و قبل از آن، از بين 32 پايان نامه، پايان نامه هاي مرتبط با ويژگي هاي جمعيتي استان ها با 3/31 و سپس پايان نامه هاي جمعيت و شهرنشيني با 9/21 بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده اند (جدول 12). در دهه 50 ويژگي هاي جمعيتي استان ها ( 0/37 درصد) و ازدواج و طلاق (2/15 درصد) موضوعاتي بوده اند كه بيشتر مورد بررسي قرار گرفته اند. در دهه 60 بهداشت و تنظيم خانواده با 7/35 درصد و مرگ و مير با 6/28 درصد بيشتر از موضوعات ديگر مورد مطالعه قرار گرفته و در دهه 70 تا سال 1380 نيز باروري با 8/26 درصد و بهداشت و تنظيم خانواده با 6/19 درصد مهمترين موضوعات مورد بررسي بوده اند. يكي از دلايل مهم توجه به موضوعات باروري، بهداشت و تنظيم خانواده و مرگ و مير از دهه 60 به بعد، بالا بودن ميزان رشد جمعيت از يك سو و آغاز سياست هاي كنترل جمعيت طي دهه 60 ( سال 1367) از سوي ديگر مي باشد. علاوه بر آن با توجه به اين كه مولفه هاي باروري و مرگ و مير مهمترين فاكتورهاي تاثيرگذار در ميزان رشد جمعيت مي باشند، با شروع و گسترش دوره كارشناسي ارشد جمعيت شناسي توجه به اين متغيرهاي اساسي جمعيت شناختي اين موضوعات طي دهه هاي 60 و 70 بيشتر شده است.

همچنين طي دهه هاي مورد بررسي برخي از حوزه هاي جمعيتي در برخي از دوره ها كمترين فراواني را به خود اختصاص داده اند و در برخي از دوره ها هيچ مطالعه اي در زمينه موضوع مورد نظر صورت نگرفته است. از جمله موضوعات جمعيتي كه در برخي از دوره ها اصلا به آنها توجهي نشده است، عبارتند از ازدواج و طلاق در دهه 60، جمعيت و آموزش و نيز جمعيت و مسكن، زنان در دهه 40 و 60، سياست هاي جمعيتي در دهه هاي 40، 50 و 60، مرگ و مير در دهه 50، و نيز مهاجرت در دهه هاي 40 تا 60. شايد بتوان علت اين امر عدم حساسيت برخي حوزه ها و محوريت نداشتن آن حوزه ها در برخي دوره ها دانست.

در دهه 40 مرگ ومير با 1/3 درصد، ازدواج و طلاق، بهداشت و تنظيم خانواده و نيز رشد جمعيت هركدام با 3/6 درصد موضوعاتي بوده اند كه كمتر مورد توجه قرار گرفته اند. در دهه 50 باروري، جمعيت و توسعه و نيز رشد جمعيت هر كدام با 4/3 درصد موضوعاتي بوده اند كه كمتر مورد بررسي قرار گرفته اند. در دهه 60 جمعيت و اشتغال، جمعيت و توسعه، جمعيت و شهرنشيني و رشد جمعيت هركدام با 6/3 درصد كمتر مورد بررسي قرار گرفته، و در دهه 70 نيز موضوعاتي نظير سياست هاي جمعيتي، جمعيت و آمـوزش و نيز جمعيت و مسكن هركدام با 9/0 درصد موضوعاتي بوده اند كه كمتر مورد توجه قرار گرفته اند.

جدول شماره12 - توزيع درصد فراواني پايان نامه ها بر حسب دهه به تفكيك موضوع
دهه موضوع پايان نامه ها دهه 40 دهه 50 دهه 60 دهه 70 سال تا سال 1380
ازدواج و طلاق 3/6 2/15 - 4/5
باروري 4/9 4/4 7/35 8/26
بهداشت و تنظيم خانواده 3/6 5/6 3/14 6/19
جمعيت و اشتغال - 0/13 6/3 0/8
جمعيت و آموزش 3/6 - - 9/0
جمعيت و توسعه 3/6 3/4 6/3 3/6
جمعيت و شهرنشيني 9/21 2/2 6/3 9/0

جمعيت و مسكن - - - 1/3
رشد جمعيت 3/6 3/4 6/3 7/2
زنان - 1/13 - 5/4
سياست هاي جمعيتي - - - 9/0
مرگ و مير 1/3 - 6/28 3/14
مهاجرت - - - 0/8
ويژگي هاي جمعيتي استان 3/31 0/37 1/7 8/1
مجموع تعداد
درصد 32
100 46
100 28
100 112
100

علاوه بر آن برخي از حوزه هاي جمعيتي از جمله تحولات خانواده و سالخوردگي جمعيت موضوعاتي هستند كه در هيچ دوره اي مورد بررسي قرار نگرفته اند. ذكر اين نكته ضروري است كه بيشتر پايان نامه هاي دهه 50 و قبل از آن به صورت توصيفي بوده و به تدريج دردهه هاي اخير نوع مطالعات جمعيتي از حالت توصيفي صرف خارج شده و به صوررت توصيفي ـ تحليلي درآمده است.

خلاصه
پژوهش حاضر با هدف بررسي سير پايان نامه هاي جمعيت شناسي در ايران و ارزيابي كلي از مطالعات انجام شده در اين زمينه، و نيز بمنظور ارائه اطلاعاتي براي دانشجويان و محققين جمعيتي به منظور ارائه چشم اندازي براي آينده مطالعات جمعيتي به انجام رسيده است. بدين منظور ابتدا ضمن مروري مختصر بر سابقه مطالعات جمعيتي در ايران، روش مورد استفاده در انجام اين پژوهش ارائه گرديده و سپس يافته هاي پژوهش به تفصيل مورد بررسي قرار گرفت.
در اين پژوهش سعي گرديده تا حد امكان پايان نامه هاي موجود در زمينه مطالعات جمعيتي، جمع آوري و مورد بررسي قرار گيرند. اما با توجه به عدم دسترسي به كليه كتابخانه هاي موجود در تهران و نيز كتابخانه هاي دانشگاههاي سراسر كشور، سعي گرديد تا حد امكان پايان نامه هاي رشته جمعيت شناسي و رشته هايي كه به نوعي در ارتباط مستقيم با موضوعات جمعيتي هستند و در دانشگاههاي دولتي تهران به انجام رسيده اند مورد بررسي قرار گيرند.

نتايج اين بررسي نشان مي دهد كه با عنايت به محوريت رشته جمعيت شناسي در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، بيشترين پايان نامه هاي انجام شده در اين بررسي توسط دانشجويان رشته جمعيت شناسي در مقطع كارشناسي ارشد بويژه در دهه 1360 به بعد به انجام رسيده است. از سوي ديگر با توجه به عدم وجود دوره دكتراي جمعيت شناسي در دانشگاه هاي تهران، پايان نامه هاي دانشكده هاي پزشكي و بهداشت در مقطع دكتري به مطالعات جمعيتي پرداخته و يكي از دلايل در اولويت قرار گرفتن موضوعاتي نظير بهداشت و تنظيم خانواده در مقطع دكتري همين امر بوده است.

تحقيق حاضر بيانگر فزوني تعداد دانشجويان پسر نسبت به تعداد دانشجويان دختر در كليه مقاطع مورد بررسي مي باشد و نسبت جنسي به نفع دانشجويان فارغ التحصيل پسر در سال هاي مورد بررسي بوده است. با اينحال، بررسي پايان نامه هاي جمعيتي به تفكيك جنس نشان مي دهد كه تعداد دانشجويان دختر در بعضي دوره ها (دهه 50 نسبت به دهه 40 و نيز دهه 70 نسبت به دهه 60) افزايش داشته است. شايد يكي از دلايل افزايش تعداد دانشجويان دختر در دهه 40 و 50، وجود روند توسعه و نوسازي و توجه بيشتر دولت به برنامه هاي عمراني، و بويژه گسترش آموزش دختران در اين دهه ها باشد.

با درنظرگرفتن نوع روش مورد استفاده، بيشترين روش مورد استفاده در پايان نامه هاي جمعيتي مورد مطالعه، استفاده از روش هاي ثانويه و به عبارتي استفاده از مطالعات اسنادي و سرشماري در تحليل داده ها مي باشد. پايان نامه هاي مرتبط با ويژگي هاي جمعيتي استان ها، بيشترين استفاده را از روش هاي سرشماري ( ثانويه) داشته است كه نوع مطالعات مذكور، تنها استفاده از اين روش را در بررسي موضوع مي طلبد و به همين دليل ويژگي هاي جمعيتي استان ها نيز بالاترين درصد استفاده از روش هاي سرشماري و اسنادي را به خود اختصاص داده است. پايان نامه هاي باروري بيشترين درصد را در استفاده از روش هاي اوليه به خود اختصاص داده و پايان نامه هاي بهداشت و تنظيم خانواده با استفاده از تلفيق هر دو روش در صدر قرار دارند.

بررسي پايان نامه هاي مورد بررسي نشان داد كه بيشتر پايان نامه هاي انجام شده در دهه هاي 30، 40 و 50 كه همه در مقطع كارشناسي انجام شده اند به صورت توصيفي بوده و در سال هاي دهه هاي 1360 تا 1380 كه پايان نامه ها عمدتا در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري انجام شده از حالت توصيفي صرف خارج شده و به صورت توصيفي ـ تحليلي در آمده است. اين امر به نوعي حاكي از توجه عميق تر و جدي تر و علاقمندي دانشجويان مذكور به انجام تحقيق مورد نظر در سال هاي اخير مي باشد.

بدون شك مطالعات انجام شده در دهه هاي 1340 و 1350 تاثير قابل توجهي بر شكل گيري و جهت گيري مطالعات جمعيتي طي دهه هاي بعدي داشته است. بااينحال به دليل محدود شدن ارتباطات بين المللي و عدم امكان انجام تحقيقات مشترك بين المللي در اين رشته در دهه بعد از انقلاب اسلامي، و نيز عدم وجود فارغ التحصيلان جديد در دهه هاي 60 و 70، تحقيقات جمعيت شناسي كمتر تحت تاثير يافته هاي جديد جمعيت شناسي در سطح بين المللي بوده اند.
در دهه هاي 1350 و 1360 مطالعات انجام شده پيرامون ويژگي هاي جمعيتي استان ها بارز است.

احتمالا دليل توجه بيشتر به اين موضوع و انجام پايان نامه هاي متعدد در اين زمينه جداي از علايق فردي دانشجويان، با جو محروميت زدايي و توجه بيشتر به استان ها مرتبط است. علاوه بر آن رشته جمعيت شناسي طي اين دهه ها تازه شكل گرفته بود (بويژه مقطع كارشناسي در دهه 1350) و بيشتر مطالعات انجام شده در اين زمينه به صورت توصيفي بوده، و يا به بررسي مونوگرافي و ويژگي هاي جمعيتي استان ها با استفاده از داده هاي سرشماري پرداخته انـد. در دهه هاي 1370 و 1380 باروري و بهداشت و تنظيم خانواده از جمله موضوعاتـي است كه بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده اند. به نظر مي رسد اين امر علاوه بر وجود علايق فردي، از سياست هاي جمعيتي در دوران سازندگي و توجه بيشتر به مسئله كاهش رشد جمعيت و تنظيم در اثر بروز مشكلات ناشي از افزايش رشد جمعيت طي سال هاي گذشته متاثر باشد. شروع دوره كارشناسي ارشد جمعيت شناسي و توجه دانشجويان به انتخاب باروري بعنوان يكي از متغيرهاي اصلي جمعيت شناسي از ديگر دلائل اين امر مي باشد.

نتايج پژوهش نشان مي دهد كه باروري مهمترين موضوعي بوده است كه مطالعات انجام شده پيرامون آن در محدوده كل كشور انجام شده است و علاوه بر آن ازدواج وطلاق، جمعيت و اشتغال، جمعيت و توسعه، جمعيت و شهرنشيني، رشد جمعيت، زنان و سياست هاي جمعيتي از جمله موضوعاتي بوده اند كه در محدوده كل كشور انجام شده اند. امروزه توجه به مطالعات جمعيتي در محدوده هاي خردتر به منظور برنامه ريزي جامعتر ضروري به نظر مي رسد.