بخشی از مقاله
دستيابي و شناخت و طبقه بندي انواع آلودگيهاي حاصل از فعاليتهاي انساني، صنايع، تاسيسات
فصل اول
طرح تحقيق
چکيده
هدف اصلي اين تحقيق دستيابي و شناخت و طبقه بندي انواع آلودگيهاي حاصل از فعاليتهاي انساني، صنايع، تاسيسات و خدمات شهري مي باشد. نتايج حاصل از بررسيها و مطالعات انجام شده نشان دهنده وضعيت شرايط زيست محيطي در سطح شهرستان ري مي باشد.
اگر چه در يک دهه اخير اقدامات گسترده و چشمگيري به وضعيت ايده آل و مطلوب غيرممکن نمي باشد، ولي راه بسيار طولاني و دشواري در پيش است و فقط در سايه تحقيقات و مطالعات جامع و بهره گرفتن از توان مديران لايق و انجام سرمايه گذاريهاي کلان در ابعاد ملي است که مي توان بر اين گونه مشکلات غلبه کرد و از همه مهمتر استفاده بهينه از تجربيات کشورهاي ديگر در زمينه هاي زيست محيطي يکي از راههاي بسيار خوب و موثر مي باشد. بطور مثال در زمينه کاهش آلودگيها، بالا بردن سطح آگاهي اقشار مختلف جامعه و رسيدگي و بسامان نمودن فعاليتهاي اقتصادي، صنايع و مهار انواع آلوده کننده ها از اقدامات مفيد و موثر مي باشد.
در حال حاضر سطح وسيعي از اراضي شهرستان ري توسط واحدهاي صنعتي، بنگاههاي حمل و نقل و انبارها اشغال گرديده که باعث تحميل ترافيک سنگين به شبکه معابر شهري گشته و باعث بروز مشکلات و آلودگيها از قبيل آلودگي هوا و آلودگي صوتي و پايين آوردن ايمني در تردد سواره و پياده در اين شهرستان را باعث شده است.
از جهتي ديگر وجود گسلهاي متعدد در اين منطقه، بالا بودن سطح زيرزميني، جهت وزش باد از غرب به شرق و از جنوب به شمال و مهاجرت نيروي انساني به اين منطقه و افزايش جمعيت و انتقال صنايع آلاينده از کلان شهر تهران به سوي اين منطقه از جمله مسائلي هستند که لازم است مورد ارزيابي قرار گرفته و تاثيرات نامطلوب زيست محيطي آنها را مورد توجه قرار داد.
لذا با ذکر اين مطالب نگارنده سعي بر آن دارد که ضمن توجه به منابع آلاينه و انواع آلودگي هاي زيست محيطي در سطح شهرستان ري در جهت رفع اين آلودگي ها و خطرات ناشي از آنها راهکارها و پيشنهاداتي را ارائه نمايد.
پيشگفتار
بشر عليرغم دستيابي به کرات ديگر و پيشرفت و تکنولوژي، متاسفانه هنوز نتوانسته است محيطي را که خود در آن زندگي مي کند را به خوبي مديريت نمايد و اين مسئله منجر به بحران محيط زيست مي شود که خود ناشي از مشکلاتي است که در ارتباط با هم هستند از جمله افزايش سريع جمعيت، مصرف بيش از حد منابع و تخريب آنها و آلودگي محيط زيست همانند افزايش فزاينده آلودگي هوا، آبهاي سطحي و زيرزميني، سر و صدا، فاضلاب، ترافيک، مسکن و حاشيه نشيني، کمبود آب، نازيبايي و کمبود فضاي سبز و تفرجگاه ها و نمونه اي از اين مشکلات که خود آنها سبب بروز اثرات زيست محيطي ديگر مي گردد و مدتها است که از مرز استاندارد گذشته و به مرحله بحراني رسيده است. با اين روند و با توجه به پايداري آلودگيها در محيط و غير قابل تجزيه بودن بعضي از پس مانده ها، تنها سياره مسکون کهکشان رو به نابودي و نيستي قدم گذاشته است. در اين راستا به شناخت و بررسي مراکز و منابع آلوده کننده محيط زيست و نوع آلودگي ايجاد شده توسط آنها بايد در جهت کاهش يا رفع آلودگيها کوشيد.
با آغاز زندگي بشر مسئله آلودگي محيط زيست نيز مطرح شد و با شناخت آتش و بهره برداري از آب و خاک به تدريج محيط را آلوده کرد البته با توجه به جمعيت کم و زندگي ساده آن دوران، طبيعت توان از بين بردن آلودگي را داشت.
آلودگي محيط زيست با شروع انقلاب صنعتي سير صعودي خود را پيمود و در اواسط قرن حاضر با افزايش فعاليتهاي صنعتي متعاقباً رفع آلاينده هاي خطرناک به محيط، به صورت يک معضل جدي درآمد و اين آلاينده ها در کوتاه مدت و يا دراز مدت اثر سوء بر سلامتي انسان داشته است و ما مي دانيم بعد از ايمان به خداوند مهمترين نعمت سلامتي است در مکاتب الهي و در دين اسلام ارزش جان آدمي در حدي است که اگر کسي به عمد قصد جان فرد ديگري را کند و او را به قتل برساند قتل او واجب گرديده است.
شهرستان ري از مسائل و مشکلات زيست محيطي مختلفي از جلمه آلودگي هوا وجود کانالهاي فاضلاب بدون روکش در اطراف شهر يا در سطح شهر و استفاده از آب آلوده اين فاضلابها جهت آبياري مزارع کشاورزي، وجود مناظر زشت در سطح شهر، کم عرض بودن خيابانها و ايجاد ترافيک شديد، کمبود فضاي سبز و مکانهاي تفريحي و فرهنگي و آموزشي و کمبود امکانات خدمات درماني بهداشتي و غيره در رنج مي باشد.
در واقع شهرري همچون پيکري پير و فرتوت و مريض در قسمت جنوبي شهر تهران مورد بي مهري واقع شده است شايد تنها عاملي که باعث شده که گوشه چشمي توجه به آن داشته باشند وجود اماکن مذهبي مانند حرم مطهر حضرت عبدالعظيم (س) مي باشد.
ولي اين شهر کهنسال که ساليان دراز است که مورد هجوم و حمله اقوام مختلف قرار گرفته و رازها، گنج ها و سخنهاي بسيار در خود پنهان دارد به توجه بيشتر نياز دارد تا بتواند مجدداً موقعيت و قداست قبل خود را بازيابد.
تمرکز فعاليتهاي تجاري- بازرگاني، صنعتي و اداري در نيم قرن اخير نه تنها موجب افزايش قابل ملاحظه محدوده شهر تهران گرديده بلکه آثار و عوارض کالبدي، ترافيکي و زيست محيطي قابل توجهي در مناطق همجوار آن نيز داشته است.
در اينجا لازم است از کساني که مرا در اين امر ياري نمودند تقدير و تشکر نمايم. همچنين از تمام سازمانها و ادارات و ارگانهايي که با اينجانب همکاري لازم را نمودند، تقدير و تشکر مي نمايم از جمله شهرداري منطقه 20، سازمان آمار ايران، فرمانداري شهرستان ري، سازمان حفاظت محيط زيست، سازمان آب شهرري، کتابخانه هاي دانشکده محيط زيست و دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرري، دانشگاه تربيت مدرس، شهيد بهشتي و اداره هواشناسي تهران، شهرداريهاي شهرستان ري و ...
رساله حاضر به عنوان گامي در راستاي شناسايي و معرفي هر چه بيشتر مشکلات زيست محيطي در شهرستان ري بوده و مقدمه اي براي تحقيق هر چه بيشتر در اين زمينه محسوب مي شود.
مقدمه
در حاليکه شهرها روزبروز توسعه مي يابند. مشکلات نيز بيشتر رخ مي نمايند و بصورت مسائلي بسيار جدي در زندگي روزمره ما ظاهر مي گردند. مشکلات بسيار اقتصادي و اجتماعي و مشکلات بسيار محيط زيستي که ناشي از تمرکز جمعيت در اين شهرهاي بزرگ است. چون آلودگي هاي هوا، صوت، آب و فاضلاب هايي که مواد سمي و آزاردهنده در خود دارند که رودخانه ها و آبهاي سطحي و نيز آبهاي زيرزميني را آلوده مي نمايد و حيات گونه هاي گياهي و جانوري را نيز با خطر جدي مواجه مي سازدف هواي آلوده اي که جان ميليونها انسان را در معرض خطر قرار مي دهد، و بر رشد و باروري گياهان و جانوران نيز بسيار موثر است. مواد زائد و فضولاتي که در صورت ناديده انگاشتن برنامه هاي مديريتي مناسب براحتي در طبيعت حل نشده و تجزيه نمي گردند و آلوده کننده و سمي اند و حرص و خواست بي پايان انسانهاي شهرنشين در توسعه بي رويه شهرها و اشغال زمينهايي که يا مستعد شهرسازي و توسعه نيستند، يا قابليت آنها در چرخه اکوسيستم و تبديل آنها به مجموعه شهري زيانهاي اقتصادي و زيستي درازمدتي به نسل هاي آتي وارد مي سازد تنها گوشه اي از مشکلات امروز شهرهاست.
صنايع مزاحم در اطراف شهرهاي بزرگ چون تهران به مشکلات مسکن، حمل و نقل، تراکم بيش از حد ساختمانها و کمبود فضاي سبز انواع آلودگي هاي زيست محيطي و افزايش فزاينده جمعيت در شهرها به دليل کسب درآمد بيشتر بخصوص در کشورهاي در حال توسعه لزوم برنامه ريزي و توجه به مسائل محيط زيست و مطالعه و سنجش بحرانهاي زيست محيطي در توسعه شهري را حتمي و ضروري نموده و امروزه در اکثر کشورها نيز اين توجه به نظر مي رسد و خوشبختانه
هر روز که مي گذرد صحبت از محيط زيست در برنامه ريزهاي کلان و طرحهاي توسعه از جايگاه مناسب تري برخوردار مي گردند که جاي خوشبختي است. در شهرهايي که امروزه تسهيلات فراوان را براي انسانها به همراه دارد چنانچه گفته شد مشکلات فراواني نيز به دليل دخل و تصرف بي حد و حصر ما ايجاد شده که با کمي دقت به آمار و ارقام امراضي که ناشي از آلودگي شهرهاست انسان را به تفکر وامي دارد و لزوم توجه عميق تر به محيط زيست را در برنامه ريزيهاي
شهري و منطقه اي ايجاب مي نمايد.(دهقانيان و کوچکي 1374 ص 18) برنامه هاي توسعه در حال حاضر يکي از اولويتهاي عمده در هر کشور به ويژه در جوامع در حال توسعه است. اين امر هر چند نقش اساسي در رشد و زيربناي سياسي- اقتصادي کشورها به عهده دارد. در عين حال اثرات بارزي در محيط زيست پيرامون خود باقي مي گذارد. ادامه کليه فعاليتهاي صنعتي مستلزم بهره گيري از منابع طبيعي نظير آب و خاک است که نتيجه آن تاثير مستقيم و غيرمسقتيم بر تمام عوامل زيست محيطي خواهد گذاشت. تبديل منابع طبيعي به محصولات تکميل شده و يا واسطه اي، توليد پس مانده هايش را به همراه دارد که اغلب به صورت مواد زائد زيان آور محيط زيست را مي آلايند.
رشد و گسترش نواحي شهرري در چند دهه اخير يکي از پيامدهاي توسعه صنايع اعم از کوچک و بزرگ در کشور ما بشمار مي آيد. همچنين عدم وجود برنامه از پيش طراحي شده در خصوص نحوه رشد و گسترش صنايع و مشاغل و دگرگوني و نابساماني را در قالب شهرها به ويژه تهران پديد آورده است. که اين امر خود باعث آثار و عوارض کالبدي، ترافيکي و زيست محيطي قابل توجهي در تهران و نواحي اطراف آن شده است.
استقرار بي رويه کارگاههايي که در چند دهه اخير بدون توجه به برنامه اي جامع، در حاشيه تهران بصورت پراکنده و غالباً با نماهايي بدمنظر ساخته شده اند. به لحاظ گسترش غيرقابل اجتناب تهران در محاصره بافتهاي مسکوني قرار گرفته و به تدريج مزاحمتهاي آنان براي محيط اطراف به انحاء مختلف نظير آلودگي هوا، صدا، فاضلابهاي صنعتي و شيميايي و مشکلات ترافيکي و غيره ظاهر شده است.
با رشد و توسعه تهران از ابنداي قرن حاضر و نياز اين شهر بزرگ به انواع کارگاهها، صنايع و انبارهاي مختلف حومه تهران و از جمله جنوب آن به واسطه وجود اراضي وسيع و ارزان زير پوشش انواع کاربريهاي صنعتي و کارگاهي رفت. اما در اثر رشد و گسترش سريع تهران طولي نگذشت که بسياري از واحدهاي صنعتي فوق در داخل محدوده شهري قرار گرفته و با بافتهاي مسکوني نيز مربوط گرديدند و امروزه شاهد همجواري و ادغام نامناسب انواع کاربريهاي مزاحم با نواحي مسکوني مي باشيم.
در حال حاضر سطح بسياري وسيعي از اراضي شهرري توسط کاربريهاي مزاحم اشغال گرديده که انواع آلودگيهاي زيست محيطي از قبيل آلودگي آبهاي سطحي، آلودگي هوا، صدا را در اين شهر تاريخي به وجود آورده اند از طرف ديگر وجود کاربريهاي فوق باعث تحميل ترافيک سنگين به شبکه معابر شهرري گشته و مشکلات عديده اي از جمله ايجاد آلودگي هوا و صدا و پايين آوردن ايمني در تردد سواره و پياده را به وجود آورده است، که با خارج شدن کاربريهاي مزاحم، بسياري از مسائل و مشکلات شهرري حل خواهد شد.
طرح رساله حاضر روش کاربردي بررسي مسائل زيست محيطي حاکم بر شهرستان ري مي باشد که شامل 6 فصل به شرح زير مي باشد:
فصل اول: تحت عنوان کليات طرح تحقيق؛ شامل مقدمه، طرح موضوع، اهداف تحقيق ادبيات تحقيق، فرضيه، متدلوژي و مشکلات و موانع موجود در اين زمينه مي باشد.
فصل دوم: به بيان مفاهيم و تعاريف و مباني نظري تحقيق پرداخته است.
فصل سوم: به بيان ويژگيهاي طبيعي و جغرافيايي منطقه پرداخته است.
فصل چهارم: به بيان خصوصيات انساني و ويژگيهاي اجتماعي و اقتصادي مي پردازد.
فصل پنجم: به بيان مشکلات و معضلات شهرستان ري پرداخته است.
فصل ششم: نتيجه گيري و پيشنهادات مورد نظر در خصوص معضلات مي باشد و ارزيابي و همچنين به رد يا قبول فرضيه هاي مورد نظر پرداخته و ضمن نتيجه گيري از آن راهکارهاي مناسب در جهت بهره برداري بهينه از فضاهاي موجود مي پردازد.
1-1- بيان مسئله:
محيط زيست مجموعه اي است عظيم و متراکم از اجزاء و عوامل فعال گوناگون که ابر اثر يک روند و تکامل تدريجي موجودات زنده و اجزاي سازنده به وجود آمده است بنابراين اجزاي گوناگون محيط زيست که طبيعت و کليه موجودات زنده را در بر مي گيرد با يکديگر همبستگي دايمي و دقيقي دارند.
حال چنان چه بهره برداري از هر يک از اجزاي اين پديده حياتي و پيچيده بودن آگاهي و برنامه ريزي کافي و بدون توجه به تاثيرات جنبي درازمدت آن صورت پذيرد مشکلات و مخاطرات در محيط زيست و چرخه هاي حساس اکولوژيک به وجود خواهد آمد.
رشد تکنولوژي و صنايع و آثار ويرانگر ضايعات خطرناک ناشي از فعاليت هاي صنعتي و آلودگي ناشي از آنها سلامت محيط زيست آب، هوا و گونه هاي گياهي و جانوري را تحت الشعاع قرار داده است و باعث بروز مشکلات زيست محيطي مي شود.
از آنجا که شهرستان ري در جنوب شهر تهران قرار دارد و همچنين وجود شيب طبيعي زمين از شمال به جنوب و جريان پيدا کردن اکثر فاضلابهاي تهران به طرف شهر ري، همين طور وجود کارخانه و کارگاههاي صنعتي در داخل و حاشيه شهر، افزايش جمعيتف کمبود امکانات رفاهي باعث ايجاد مسائل و مشکلات زيست محيطي در شهرري شده است از جمله آلودگي ناشي از فاضلابها و آلودگي هوا و صوت و عوارض ناشي از آن.
2-1- اهميت و ضرورت تحقيق
«اوست خدايي که زمين را براي شما رام و هموار کرد پس شما بر پستي و بلندي آن راه رويد و از رونق و از رزق و روزي خدا بهره ور شويد»
(سوره ملک. آيه 15)
و طبق اصل پنجاهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران که مي گويد:
«در جمهوري اسلامي حفاظت محيط زيست که نسل امروز و نسلهاي بعد بايد در آن حيات اجتماعي رو به رشدي داشته باشد وظيفه عمومي تلقي مي گردد. از اين رو فعاليتهاي اقتصادي و غير آن که با آلودگي محيط زيست يا تخريب غيرقابل جبران آن ملازمه پيدا کند ممنوع است.»
محيط زيست بعنوان يکي از حوزه هاي علم، مانند هر حوزه ي ديگري در علم، تعريفها و مفاهيم خاص خود را دارد. محيط زيست عبارتست از محيطي که فرآيند حيات را فراگرفته و با هم برکنش دارد.
محيط زيست از طبيعت، جوامع انساني شهري و روستايي و نيز فضاهايي که با فکر و دست بشر ساخته شده اند تشکيل يافته است و در مفهوم کلي «محيط زيست» سه نوع محيط قابل تشخيص است که عبارتست از: محيط طبيعي، محيط اجتماعي، محيط انسان ساخت. البته اين تفکيک صرفاً در قلمرو نظري ميسر مي باشد بخشي از محيط زيست ارتباط تام با برنامه ريزي شهري دارد. با توجه به اينکه روابط انساني تا حدودي تاثير پذير از شرايط بيروني است و در اين راستا افزايش بي رويه جمعيت شهري و عوارض جانبي مختلف آن در حال حاضر يکي از دشواريها و مشکلاتي است که در سطح ملي و منطقه اي اذعان عمومي و مسئولين کشور را به خود مشغول داشته در اين ميان رشد بي رويه شهر تهران و افزايش جمعيت آن بيش از همه موجب اين مشکلات و معضلات و تغيير در نظام شهري ايران شده است.
امروزه با توجه به اهميت روزافزون محيط زيست و منابع آن در زندگي انسانها و معضلات و مشکلاتي که در اين زمينه بويژه در محيط هاي شهري بواسطه عواملي چون افزايش بار جمعيتي، مصرف گرايي افراطي، عدم رعايت ضوابط و ملاک عملهاي زيست محيطي از سوي اشخاص حقيقي و حقوقي، عدم آگاهي کامل شهروندان نسبت به محيط زيست و ضرورت حفاظت از آن، پديدار گشته است، موضوعات مرتبط با محيط زيست، نحوه برخورد با معضلات آن و چگونگي حفظ و احياء منابع زيست محيطي را در کانون توجه قرار داده. بنحوي که در موضوعات مرتبط با توسعه پايدار مطالعات و برنامه ريزيهاي زيست محيطي از اهميت درخور توجهي برخوردار گشته است و اصولاً برنامه هاي مرتبط با توسعه پايدار بدون اين بخش فاقد جامعيت لازم خواهد بود.
از سوي ديگر مسلم مي نمايد که انجام هر گونه عمل در راستاي حفاظت از منابع زيست محيطي و مرتفع سازي معضلات و مشکلات محيط زيست، چه از جنبه ساختاري و راهبردي و چه در حوزه موضوعات اجرايي، در درجه نخست مستلزم وجود آگاهي و اشراف کامل نسبت به منابع زيست محيطي، موضوعات مرتبط با محيط زيست، مشکلات و معضلات زيست محيطي و عوامل مرتبط و موجد آنها بوده، که اين همه صرفاً از طريق مطالعات مستمر و پايش متواتر در اين زمينه ها بدست آمده و لازمه قابل استفاده بودن آنها نيز در گرو بروز نگهداشتن مطالعات صورت گرفته خواهد بود.
شهرستان ري با قدمتي چند هزار ساله با 2295 کيلومتر مربع وسعت و يک ميليون نفر جمعيت در منتهي اليه جنوب شرقي کلان شهر تهران قرار دارد. اين شهرستان همراه با مدرنيزه شدن شهر تهران در طول دوران معاصر بتدريج بصورت شهري در حاشيه پايتخت درآمده و به همين دليل، عليرغم قدمت تاريخي اين شهرستان عملاً نسبت به کلانشهر تهران موقعيت حاشيه نسبت به متن را يافته است، از اينرو در عين حال که اين شهرستان محل استقرار صنايع، پايانه ها، کارخانجات و کارگاه هاي کوچک و بزرگ گرديده، با توجه به وضعيت جغرافيايي و قرار گرفتن در وسط راههاي مواصلاتي جنوب و شرق کشور، محل تردد خودروهاي سنگين و سبک حامل انسان و کالا نيز مي باشد.
همراه با اين دو وضعيت وجود اراضي کشاورزي فراوان در محدوده شهرستان ري، از ديرباز اهميت بخش کشاورزي را در اين شهرستان مورد توجه قرار مي دهد. از ديگر سو و در کنار ويژگيهاي ياد شده، انبوهي جمعيت شهرستان در سالهاي اخير، به همراه سرريز شدن بسياري از مشکلات زيست محيطي کلان شهر تهران به شهرستان ري نظير آبهاي سطحي، مسائل اجتماعي و فرهنگي، استقرار برخي از امکانات و تاسيسات شهري مرتبط با پايتخت همچون: محل دفن زباله در کهريزک، بهشت زهرا، فرودگاه بين المللي امام خميني (ره) و استقرار تصيفه خانه فاضلاب تهران در اين شهرستان موجب گرديد که بطور روزمره بر مسائل و معضلات زيست محيطي آن افزوده گردد بنحوي که امروزه شهرستان ري به تنهايي بيش از مجموع معضلات زيست محيطي چندين شهرستان را با خود يدک مي کشد.
با توجه به موقعيت خاص جغرافيايي شهرستان ري و مشکلاتي که به دليل تعامل با کلان شهر تهران به اين حوزه منتقل مي گردد، تهديدهاي حادث بر شهرستان مورد نظر را بايستي در گروه هاي تهديدهاي قابل مشاهده بر محيط زيست انساني، بهداشت شهروندان، افزايش بارگذاري جمعيتي ناشي از زاد و ولد، مهاجرت و احداث شهرکهاي جديد شمارش نمود. وجود معضلات بر جاي مانده از شهرکهاي احداثي در سنوات گذشته در داخل مجموعه شهر و حواشي آن و عدم رفع آنها، تبعات ناشي از بهره برداري مستقيم تصفيه فاضلاب شهر تهران در شهرستان ري و گستردگي جغرافيايي شهرستان ري که شامل کل شهر، کهريزک و حسن آباد مي گردد از ديگر مسائلي است که در رابطه با معضلات زيست محيطي اين شهرستان بايستي به آنها اشاره شود.
وفور موضوعات اشاره شده و گستردگي آنها باعث گرديده که عليرغم، هممه اقداماتي که در جهت ساماندهي معضلات اين شهرستان در حوزه هاي مختلف در سنوات اخير صورت پذيرفته، کماکان تا دستيابي به تصويري مطلوب و قابل قبول، حداقل در زمينه زيست محيطي فاصله بلندي وجود داشته باشد.
و بر طرف سازي اين فاصله را بطور قطع بايستي در برنامه ريزيها و تلاشهاي اجرائي دست اندرکاران اين موضوع از يک سو و نيز حمايتها و هدايت هاي ارشاد گرايانه مقامات ذيربط مافوق از سوي ديگر جستجو نمود.
ضمن آنکه به واسطه ارتباط مستقيم معضلات زيست محيطي با حيات فردي و اجتماعي گروههاي شهروندان، ارتقاء سطح فرهنگي شهروندان از طريق آموزشهاي عمومي و همچنين مشارکت آنها در قالب تشکلهاي صنفي، صنعتي، اجتماعي و تشکيل NGOها مي تواند ضمن کاستن از مشکلات و معضلات موجودف در بلند مدت موجب ساماندهي موضوعات مرتبط با محيط زيست و برطرف سازي معضلات حاد زيست محيطي گردد.
3-1- پيشينه تحقيق
مروري بر تحقيقات انجام شده
توسعه فيزيکي و گسترش بي رويه شهرها موضوعي است که در سالهاي اخير نظر دانش پژوهان علاقمند به مسائل شهري را به خود جلب کرده است. چرا که در گذشته روند رشد شهرها به گونه اي بوده است که اين رشد، مسائل و مشکلات خاص امروز را براي شهرنشينان به ارمغان نمي آورد. در حالي که بعد از تحولات جديد شهرنشيني، رشد بي رويه شهرها مشکلاتي را به وجود آورده است از جمله اراضي حاصل خيز اطراف شهرها با شکل گيري بدون ضابطه و بي برنامه شهرها، افزايش قيمت زمين و آلودگي زيست محيطي و تخريب اکوسيستم هاي طبيعي و ... به هر حال کمتر شهري است که با اين مسئله درگير نباشد اما در مورد چاره انديشي لازم براي مسائل فوق به طور خاص و ويژه مطالعات اندکي صورت گرفته است از جمله اين مطالعات عبارتند از:
1-3-1- تحقيقات انجام شده در خارج از کشور
براي اولي بار ارزيابي اثرات زيست محيطي در سال 1969 ميلادي طي يک نهضت زيست محيطي به صورت مصوبه قانوني در کشور آمريکا مطرح شد و جنبه عمل به خود گرفت و پس از آن بنا به اهميت موضوع در ساير کشورها گسترش بين المللي پيدا کرد، به نحوي که امروزه کمتر کشوري يافت مي شود که نسبت به ارزيابي اثرات زيست محيطي غريبه باشد.
در سال 1972 کشور ژاپن، هنگ کنگ و سنگاپور، در سال 1973 کشور کانادا، در سال 1974 استراليا، در سال 1975 آلمان، در سال 1985 اتحاديه اروپا، در سال 1993 کشورهاي سريلانکا، پاکستان، هندوستان، بنگلادش، فنلاند و اتريش، در سال 1994 ايران نسبت به ارزيابي اثرات زيست محيطي در چهارچوب مصوبه قانوني انجام نمود.
اثرات زيست محيطي طبق تعريف شامل آن دسته از عواملي هستند که در قالب آلودگي با تخريب بر انسان (بهداشت عمومي)، حيوان، گياه، آب، خاک و ارتباط في مابين آنها و همچنين بر ساختمانها، آثار فرهنگي، باستاني، تاريخي، کيفيت ديد، کيفيت صدا و ارتعاش، منابع اقتصادي و اجتماعي تاثير مي گذارد.
اثرات زيس محيطي در انواع و اشکال مختلف مثبت، منفي، مستقيم، غيرمستقيم، کوتاه مدت، بلند مدت، اوليه، ثانويه، نقطه اي، تجمعي، ميرا و زايش نمود پيدا مي کنند.(اطلس ملي ايران، ج 16 صص 71 و 70)
بارکر و لوني (1990) طي بررسي انجام داده در بريتانيا مشاهده کردند که درآمد حاصل از وضع ماليات در آلودگي سوخت مي تواند موجب کاهش مورد ملاحظه اي در نرخ فعلي ماليات بر ارزش افزوده گردد و اين نوع توزيع مجدد ماليات را مي توان در مورد کارخانجات و موسساتي که از عواقب ماليات هاي آلودگي دچار زيان شده اند بکار بست به عنوان مثال دولت مي تواند با استفاده از اين درآمدها به کارخانه ها جهت نصب و استفاده از تکنولوژيهاي کمتر آلاينده کمک مالي نمايد يا به طريق ديگر موجبات پايين آوردن نرخ ماليات بر درآمد را فراهم آورد و اين حرکت باعث بهبود کلي وضعيت کارخانه ها در بريتانيا شد. بدين طريق توزيع مجدد درآمدهاي مالياتي- ماليات بر آلودگي از لحاظ مالياتي خنثي شده، يعني هيچ گونه تاثير خالصي بر درآمدهاي حاصل از ماليات نمي گذارد بلکه موجب تخريب مصرف کنندگان به سمت مصرف کالاهايي که از آلايندگي کمتري برخوردارند، مي شوند.
- اوونز، انرژي و ماندگاي زيست محيطي (1991)
اوونز در اين تحقيق عنوان مي نمايد که اگر الگوهاي ايجاد توسعه شهري از لحاظ زيست محيطي، ماندگار باشد پيشبرد مصرف بهينه انرژي را داشته باشد و طرح ريزي کاربرد زمين در درازمدت در دستيابي به اين هدف نقش مهمي دارد و همچنين اگر قرار است که توسعه شهري ماندگار حاصل شود بايد سياستها در سطوح مختلف هماهنگ شوند و تمام ابزارهاي سياستگذاري در جهت واحد به کار گرفته شوند. (اوونز 1991، 14ص)
- مارک هنيلز و استيفن پاتر، نحوه ي دفن زباله و آلودگيهاي آن (1992)
مارک هنيلز و استيفن پاتر در اين تحقيق نگراني عمومي نسبت به محيط زيست و آلودگي آن که ناشي از دفن زباله مي باشد مورد توجه قرار مي دهند و عنوان مي کنند که زباله هاي قابل بازيافت که ممکن است اثرات ناگوار زيست محيطي داشته باشند بايد بازيافت شوند و براي جمع آوري زباله پيشنهاداتي مانند قراردادن زباله ها به صورت تفکيک شده در داخل کيسه هاي سربسته با علامت مخصوص و استفاده از سطل هاي زياد زباله را به صورت علمي و در جايگاهي دور از شهر بدون آسيبي به خاک و زمينهاي کشاورزي پيشنهاد مي کنند.(هنيلز 1992، ص 13)