بخشی از مقاله
چکیده :
پیشبینی جریانهای نقدی و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران، سرمایهگذاران، مدیران، تحلیلگران مالی و اعتباردهندگان بوده است.این تحقیق نیز با هدف پاسخگویی به این سئوال که، آیا با تهیه بخش عملیاتی صورت جریان وجه نقد به روش مستقیم، می توان به پیش بینی بهتر وجوه نقد عملیاتی آتی کمک نمود ؟آغاز گردیده است.جامعه آماری پژوهش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای سالهای مالی 1391-1387 می باشد. جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری غیراحتمالی (هدف دار)استفاده شده است.روش تحقیق از نوع کاربردی، توصیفی و پسرویدادی است. به جهت آزمون فرضیه های پژوهش از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی سالهای 87 تا 91 دارای رابطه مثبت و معنی داری با جریانهای نقدی حاصل از عملیات سال 91 می باشند، همچنین اجزای جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی سالهای 87 تا 91 نیز دارای رابطه معنی داری با جریانهای نقدی حاصل از عملیات سال 91 می باشند .این نتایج بیانگر این است که جریانهای نقدی حاصل از عملیات می توانند در پیش بینی جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی آتی مفید باشند.
واژه های کلیدی:صورت جریان وجوه نقد، فعالیت های عملیاتی، روش مستقیم،توان پیش بینی
ف
×
ف
×
1کارشناسی ارشد حسابداری
2عضو هیات علمی ، دکتری مدیریت ف
مقدمه
پیش بینی عنصر کلیدی در تصمیم گیری مدیریت است.این عجیب نیست، زیرا اثر بخشی نهایی هر تصمیم به نتایج واقعی بسـتگی دارد که به دنبال هر تصمیم روی میدهد.توانایی پیش بینی جوانب غیر قابل کنترل این وقایع قبل از انجام تصـمیم،انتخاب بهتـرین تصمیم را تسهیل می کند. به طور کلی هدف از پیش بینی کاهش ریسک در تصمیم گیری است و چـون پـیش بینـی نمـی توانـد ریسک را به طور کامل حذف کند،ضرورت دارد فرد در این تصمیم گیری به طور صریح نتایج عدم اطمینان باقیمانـده بـرای پـیش بینی را در نظر بگیرد. با این توضیحات روشن است که برای تعریف مسئله پیش بینی بایـد بـا مسـئله تصـمیم شـروع کنیم.(جـونز وهمکاران(1995 3 پیشبینی جریانهای نقدی و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران، سرمایهگذاران، مـدیران،
تحلیلگران مالی و اعتباردهندگان بوده است. این توجه ناشی از استفاده از جریانهای نقد در مدلهای ارزشیابی سهام، ارزیابی توان پرداخت (سود سهام، بهره و سایر تعهدات ) ، ارزیابی ریسک، ارزیابی عملکرد واحـد اقتصـادی و مباشـرت مـدیریت، ارزیـابی نحـوه انتخاب روشهای حسابداری توسط مدیریت و استفاده از جریان های نقدی جهت اتخاذ تصمیمات سودمند و مـرتبط بـا مـدلهـای تصمیمگیری است. از طرفی، فعالیتهای عملیاتی عبارت از فعالیتهای اصلی و مسـتمر مولـد درآمـد عملیـاتی واحـد تجـاری اسـت. فعالیتهای مزبور متضمن تولید و فروش کاﻻ و خدمات است و هزینه ها و درآمدهای مرتبط با آن در تعیین سود یا زیان عملیـاتی ، در صورت سود و زیان منظور می شود. جریانهای نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی اساسا” دربرگیرنده جریانهای ورودی و خروجی نقدی مرتبط با فعالیتهای مزبور است.(استاندارد حسابداری شماره دو( 4 در ایــن تحقیــق وجــه نقــد حاصــل از عملیــات و اقــﻻم تشــکیل دهنــده آن وتوانــایی جریانهــای نقــدی گذشــته در پــیش بینــی
جریانهای نقدی آتی ،مورد بررسـی قـرار گرفتـه و تـﻻش شـده اسـت کـه نشـان داده شـودآیا بـا تهیـه بخـش عملیـاتی صـورت جریــان وجــه نقــد بــه روش مســتقیم(ارائه اطﻻعــات بیشــتر در مــورد دریافتهــا وپرداختهــای نقــدی عملیــاتی) مــی تــوان بــه پیش بینی بهتر وجـوه نقـد عملیـاتی آتـی کمـک نمـود وشـواهدی مبنـی بـر سـودمندی صـورت جریـان تهیـه شـده بـه روش مسـتقیم ارائــه کــرد؟ همچنــین ایــن تحقیــق قصــد ارائــه مـدلی را دارد کــه بتــوان بــا اســتفاده از آن جریانهــای نقــدی عملیــاتی آتی را بهتر پـیش بینـی نمـود. نتـایج ایـن تحقیـق مـی توانـد بـه تصـمیم گیـری اسـتفاده کننـدگان از صـورتهای مـالی کمـک نماید.
بیان مسأله
سرمایه گذاران وتحلیل گـران مـالی از جریانهـای نقـدی بـه عنـوان یکـی از معیارهـای ارزیـابی شـرکتها اسـتفاده مـی کننـد. آنها بــا پــیش بینــی جریانهــای نقــدی مــورد انتظــار آتــی دربــاره ارزش جــاری یــک شــرکت وارزش یــک ســهم از ســهام شــرکت بــه قضاوت می پردازند. از آنجـا کـه توانـایی واحـد تجـاری در ایجـاد جریانهـای نقـدی مطلـوب ،هـم بـر توانـایی آن بـرای پرداخـت سود سهام،بهره وهـم بـر قیمـت سـهام تـاثیر مـی گذارد،لـذا جریانهـای نقـدی مـورد انتظـار سـرمایه گـذاران واعتبـار دهنـدگان به جریانهای نقدی مورد انتظـار واحـد تجـاری کـه درآن سـرمایه گـذاری نمـوده یـا بـه آن قـرض داده انـد مربـوط مـی شـود.لذا سرمایه گذاران عﻻقه مندند برآوردهـایی از وجـه نقـد آتـی در دسـترس واحـد تجـاری داشـته باشـندتا نسـبت بـه دریافـت سـود نقـدی وقیمـت آتـی سـهام بــه قضـاوت بپردازنـد. وجـوه نقــد از منـابع مهـم و حیـاتی هـر واحــد اقتصـادی اسـت و پـیش بینــی وجــوه نقــد بــرای دوره هــای آتــی، از مهــم تــرین ضــروریت هــای مــدیریت واحــدهای اقتصــادی اســت. ســرمایه گــذاران، اعتباردهنــدگان و ســایر اســتفاده کننــدگان اطﻻعــات حســابداری بــرای اتخــاذ تصــمیم هــای مــالی و ســرمایه گــذاری، نیازمنــد
3 -Jones, S., & Ratnatunga,
-4 اســتانداردهای حــسابداری ایــران، نــشریه165 ســازمان حــسابرسی، مبــانی نظــری گزارشگری مالی.
اطﻻعات مربوط بـه جریـان هـای نقـدی هسـتند. بخـش عمـده و مسـتمر وجـوه نقـد واحـدهای تجـاری را وجـوه نقـد عملیـاتی تشکیل می دهد. (مهدوی وهمکاران.(1385
براساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران،استفاده کنندگان نیاز به اطﻻعات درباره جریانهای ورودی وخروجی وجه نقد دارند تـا آنان را در ارزیابی نقدینگی،توان واحد تجاری جهت بازپرداخت بدهی ها و جریانهای نقدی آتی و نیز بررسـی ارزیـابی قبلـی کمـک کند.بنابرین استفاده کنندگان صورت های مالی نیاز به اطﻻعاتی دارند تا آنها را در ارزیابی انعطاف پذیری مالی و ارزیـابی دورنمـای جریانهای نقدی آتی کمک نماید. (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ایران، ( 1388 صـورت جریـان وجـه نقـد ایـن اطﻻعـات را ازطریـق گـزارش جریانهـای نقـدی ناشـی از عملیـات و افشـای رابطـه آنهـا بـا ســود
فراهم می آورد.این اطﻻعات مـی توانـد در پـیش بینـی جریانهـای نقـدی آتـی مفیـد واقـع شـود. سـواﻻتی نظیـر اینکـه، چگونـه یک واحد اقتصادی با وجود شناسـایی سـود قابـل توجـه، توانـایی پرداخـت سـود نقـدی سـهام خـود را نـدارد؟ یـا اینکـه چگونـه یک واحد اقتصـادی اقـدام بـه انجـام سـرمایه گـذاری کـﻻن نمـوده، در حـالی کـه در همـان سـال متحمـل زیـان قابـل تـوجهی شده اسـت؟ سـواﻻت فـوق و دههـا سـوال دیگـر کـه مـی توانـد در حـوزه مسـائل مـالی و حسـابداری مطـرح گـردد، پاسـخ ایـن ســواﻻت در صــورت جریـان وجــه نقــد نهفتــه اســت، چــرا کــه تحــت تــاثیر رویــه هــای مختلــف حســابدار ی کــه مــی توانــد بــه راحتی دستکاری شـود قـرار نمـی گیـرد. در تهیـه ایـن اطﻻعـات در صـورت جریـان وجـه نقـد،همانطور کـه بیـان مـی شـود،از روش های مستقیم وغیر مسـتقیم اسـتفاده مـی شـود. لـیکن باتوجـه تحقیقـات صـورت گرفتـه ونتـایج ارائـه شـده ،دلیـل قـاطع بــرای نشــان دادن برتــری هــیچ یــک از دو روش تهیــه صــورت جریــان وجــه نقد(مســتقیم وغیــر مســتقیم)بر روش دیگــر ارائــه نشــده اســت کــه بتوانــد مهمتــرین نیــاز ســرمایه گــذاران، یعنــی یــافتن راهــی بــرای شناســایی عوامــل مــرتبط بــا بــرآورد جریانهای نقدی آتی مستمر(حاصل از فعالیت های عملیاتی) را پاسخ دهد.
این نیاز احساس می شود که نشان داده شود تهیه بخش عملیاتی صورت جریان وجه نقد بـه روش مسـتقیم کـه حـاوی اطﻻعـات کامل تری از دریافت و پرداختهای عملیاتی می باشد، می تواند به پیش بینی بهتر وجوه نقد عملیاتی آتی کمک نماید.
پیشینه تحقیق
در این قسمت به بررسی تعدادی از تحقیقات انجام شده و نتایج آنها پرداخته خواهد شد.
کردستانی( (1374 در پژوهش خود که از روش فینگر تبعیت می کرد، توانایی سود کل حسابداری را برای پیش بینی سود و جریانهای نقدی آتـی بررسـی کـرد.نتـایج پـژوهشکردستانی نشان داد که هیچ یک از مدل ها قادر نیست جریانهای نقدی آتی را به گونـه ای پیش بینی کند که به اقﻻم واقعی نزدیک باشد؛ اما به هر حال، سـود حـسابداری نـسبت بـه جریان های نقدی یک پیش بینیکننده ی برتر است. جنت رستمی (1378) نقش و قابلیت سود را در پیش بینی سود و جریان هـای نقـدی آتی سرمایه گذاری در سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسـی کرد. نتایج پژوهش وی نشان داد که بین سودهای گذشته و سود دوره آتی و همچنین بـین سود و جریان های نقدی گذشته با جریان های نقـدی آتـی ارتبـاط معناداری وجـود دارد. اعتمادی و تاری وردی((1385 در تحقیقی نشان دادند که نحوه ارائه صورت جریان وجوه نقد بر قضاوتهای سرمایه گذاران حرفه ای تاثیر دارد. میرفخرالدینی و همکاران (1388)با آزمـون سـه مـدل مختلـف(مـدل سـود، مـدل،جریان های نقدی و مدل جریان های نقدی و اجزای تعهدی سود )دریافتند که هر سه مـدل می توانند جریان های نقدی عملیـاتی آتـی را پـیش بینـی کننـد و دوره هـای زمـانی اضـافی داده های حسابداری می تواند توانایی پـیش بینـی مـدل را بهبـود ببخـشد. پور حیدری وهمکاران((1388 ،دریافتند که صورت جریان وجه تهیه شده به روش مستقیم نسبت به روش غیر مستقیم از توانایی پیش بینی بیشتری برای پیش بینی جریان نقدی عملیاتی آتی برخوردار است.
بوئن و همکاران ( 1986) 5با استفاده از چهار مدل مختلف ، جریان های نقدی یک و دو سال آینده را پیش بینی کردند . متغیرهای مستقل هر یـک از ایـن مـدلهـا بـه ترتیـب سـود خالص، سود خالص به عـﻻوه ی اسـتهﻻک، سـرمایه ی در گـردش حاصـل از عملیـات و جریان های نقدی عملیاتی گذشته بود. آن ها از اقـﻻم و اطﻻعـات گـزارش هـای سـاﻻنه ی شرکت ها در یک نمونه ی محدود و کوچک استفاده کردند. یافته های پژوهش آنان نشان داد که برخﻻف نظر هیات استانداردهای حسابداری مالی، جریان های نقدی نـسبت بـه سـود،برای پیش بینی جریان های نقدی آتی توانایی بیشتری دارد.
بانسون،میلروبودج(1996)6به این نتیجه میرسند که هزینه تهیه و گزارشگری صورت جریان به روش غیر مستقیم معمـوﻻ برابـر یـا بیشتر از هزینه تهیه صورت جریان به روش مستقیم است.
کریشنان وﻻرجی:( 2000) 7آنها دریافتند که صورت جریان تهیه شده به روش مستقیم توانایی باﻻتری برای پیش بینـی جریانهـای نقدی آتی عملیاتی دارد،توانایی پیش بینی باﻻتری نسبت به سود حسابداری،حسـابهای دریافتنی،حسـابهای پرداختنـی وموجـودی کاﻻ دارد و در نهایت برآورد صورت جریان وجه نقد به روش مستقیم بر اساس اطﻻعات ارائه شده، در معـرض اشـتباهات عمـده ای است.و همچنین نشان میدهند که برآورد دریافت ها و پرداختهای نقدی از طریق روش غیر مستقیم منجر به اندازه گیری نادرسـت معناداری اطﻻعات میشود.
چلینچ وهمکاران(2002 )8 آنها دریافتند که صورت جریان تهیه شده به روش مستقیم در توضـیح بـازده سـهام شـرکتهای معـدنی، توانایی باﻻتری نسبت به پیش بینی جریانهای نقدی آتی عملیاتی دارد.
گویال2004)9 ):نتایج تحقیق وی نشان میدهد که روش مسـتقیم گزارشـگری جریـان هـای نقـدی از محبوبیـت بیشـتری در بـین استفاده کنندگان صورت جریان وجه نقد برخوردار می باشد.
چینج ،هولی2008)10 )واور پوت ،زنگ(2009)11شواهدی بر باﻻ بودن توانایی صورت جریـان بـه روش مسـتقیم بـرآوردی،در پـیش بینی جریانهای نقدی آتی عملیاتی ارائه می کنند.
چینج ،هولی((2008 نشان می دهند که صورت جریان به روش مستقیم برآوردی،اطﻻعات بیشتری دارد ،که از اطﻻعات ارائه شـده اقﻻم تعهدی نیز بیشتر است.
اور پوت ،زنگ((2009 بیان می کنند که صورت جریان به روش مستقیم تهیه شده براساس روش غیر مستقیم منجر بـه اشـتباهات قابل توجه میشود.
اور پوت وزنگ( :(2009شواهدی را فراهم میکند که نشان میدهد صورت جریان وجه نقد عملیاتی جداگانـه (روش مستقیم)،نسـبت به روش (متصل )غیر مستقیم،توانایی باﻻتری در پیش بینی سودهای آتی دارد.(مشابه نتایج آرتور وهمکاران(2010 12 لورک و ویلینگر(2009)13 مدل های پیش بینی جریان های نقدی عملیاتی را هم بر مبنای سری زمانی و هم بر مبنای مقطعی مورد آزمون قرار دادند و دریافتند که مدل های مبتنی بر سری زمانی نسبت به مدل های مبتنی بر داد ههای مقطعی، توانایی
5- Bowen, R., Burgstahler, D., and Daley , L 6- Bahnson P., Miller P., Budge B 7- Krishnan , G. V., & Largay, J. A 8- Cheng, C. S. A ., & Hollie 9- Goyal. M . K
10- Cheng, C. S. A., & Hollie, D 11- Orpurt, S. F., & Zang 12- Arthur, N ., Cheng, M., & Czernkowski 13- Lorek, K. S. and Willinger
پیش بینی بیـــشتری دارنـــد . همچنین در مقایسه ی توانایی سود و جریان های نقدی به عنوان متغیر مستقل در پیش بینـــی جریان های نقدی تفاوت معناداری وجود ندارد.
شادی فرشاد فـر و رضـا مـنعم ( :(2013 نشـان میدهـد صـورت جریـان وجـه نقـد عملیـاتی روش مستقیم،نسـبت بـه روش غیـر مستقیم،توانایی باﻻتری در پیش بینی جریانهای نقدی آتی دارد وهمچنین دریافتند که جریان وجه نقد دریافتی از مشتریان ووجوه پرداختی به فروشندگان کاﻻ وکارکنان توانایی پیش بینی جریانهای نقدی آتی را افزایش میدهد.
فرضیه×های×پژوهش× ×
برای پاسخ به سواﻻت تحقیق، ارائه راه حل ها و تبیین های احتمالی، تعیین حدود مسئله و گردآوری اطﻻعات و هدایت پژوهش، فرضیه هایی به شرح زیر تنظیم شده اند.
فرضیه اصلی:
- تهیــه بخــش عملیــاتی صــورت جریــان وجــه نقــد بــه روش مســتقیم،در مجمــوع میتوانــد توانــایی پــیش بینــی جریانهــای نقدی آتی حاصل از فعالیتهای عملیاتی را افزایش دهد.
فرضیه های فرعی:
- بــین جریانهــای وجــه نقــد دریــافتی از مشــتریان بابــت فــروش کــاﻻ وخــدمات و جریــان وجــه نقــد ناشــی از فعالیتهــای عملیاتی ارتباط معناداری وجود دارد. ف
- بین جریانهای وجه نقد پرداختی به فروشندگان کاﻻ وخدمات بعﻻوه وجه نقد پرداختی به کارکنان و جریان وجه نقد ناشـی از فعالیتهای عملیاتی ارتباط معناداری وجود دارد. ف
- بین خالص جریانهای وجه نقد دریافتی و پرداختی بابت سـایر درامـدها وهزینـه هـای عملیـاتی و جریـان وجـه نقـد ناشـی از
فعالیتهای عملیاتی ارتباط معناداری وجود دارد. ف نحــوه آزمــون فرضــیات تحقیــق بــدین صــورت اســت کــه ابتــدا ارتبــاط بــین جریانهــای نقــدی ناشــی از فعالیتهــای عملیــاتی
سالهای قبل(یک تـا چهـار سـال)،با جریانهـای نقـدی ناشـی از فعالیتهـای عملیـاتی سـال مبنا(اطﻻعـات سـال (91 بررسـی مـی شود که در صورت معنادار بودن ایـن ارتبـاط مـی تـوان نتیجـه گرفـت کـه تهیـه بخـش عملیـاتی صـورت جریـان وجـه نقـد بـه روش مستقیم میتواند در پیش بینی جریانهای نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی سالهای بعد مفید باشد.(مدل اول) ف برای آزمون فرضیات فرعی نیز شیوه کار مشابه است یعنی ابتدا ارتباط بین جریانهای وجه نقد دریافتی از مشتریان بابت فروش کاﻻ
وخدمات و جریان وجه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی ، جریانهای وجه نقد پرداختی به فروشندگان کاﻻ وخدمات بعﻻوه وجه نقـد پرداختی به کارکنان و جریان وجه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی و خالص جریانهای وجـه نقـد دریـافتی و پرداختـی بابـت سـایر درامدها وهزینه های عملیاتی و جریان وجه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی سالهای قبل(یـک تـا چهـار سـال)،با جریانهـای نقـدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی سال مبنا(اطﻻعات سال ( 91 بررسی می شود ودر صورت معنادار بودن این ارتباط نتیجـه میگیـریم کـه اجزا بخش عملیاتی که در روش تهیه صورت جریان وجه نقد به روش مستقیم به تفکیک ارائه می شـود، میتوانـد در پـیش بینـی جریانهای نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی سالهای بعد مفید باشد.(مدل دوم) ف
تعریف××متغیرها×ومدل تحقیق
برای آزمون فرضیه تحقیق از مدلهای ارائه شده استفاده میشود:
×
×
که در اینجا:
)خالص جریان وجه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی(سال مبنا یعنی سال (1391
)وجه نقد دریافتی از مشتریان بابت فروش کاﻻ وخدمات
)وجه نقد پرداختی به فروشندگان کاﻻ وخدمات و وجه نقد پرداختی به کارکنان
) خالص جریانهای وجه نقد دریافتی و پرداختی بابت سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی
)شرکت مورد نظر
