بخشی از مقاله
مقدمه:
امروزه, در مطالعه پترولوژي سنگهاي دگرگونی استفاده از فابریک هاي ساختاري جهت بررسی جنبه هاي مختلف شرایط حاکم بر سرزمین هاي دگرگونی از جایگاه ویژه اي برخوردار است.
بخصوص در دودهه اخیر، مطالعه فابریک ساختاري جهت بررسی شرایط تکتونیکی و ساختار پهنه هاي برشی بسیار مورد توجه قرار گرفته است و با مطالعه میکروسکوپی عناصر فابریک ساختاري در نمونه هاي جهت یافته, می توان راستاي برش را در پهنه برشی تعیین نمود (بوچز و همکاران، 1983
;پاسشیر، ;1986 هانمر و همکاران، ;1991 هروگ و همکاران، ;2001 باتاچاریا و همکاران، ;2004
شن و همکاران، .(2004
در منطقه زرین اردکان, سنگهایی شامل شیل و آهک هاي دگرگون شده برونزد دارند که توده
گرانیتی در آنها نفوذ کرده است. مجموعه متنوعی از فابریکهاي ساختاري در بخش هاي غرب و جنوب غربی این مجموعه مشاهده می گردد .. فابریکهاي ساختاري شامل برگوارگی ( Mylonitic ,(Foliation باند برشی ,(Shear band ) پورفیروکلاست هاي پوششی ( Mantle (porphyroclast و میکا ماهی (Mica Fish) است. این فابریک ها در داخل سنگهاي میلونیتی و
نیز سایر سنگهاي متاثر از زون برشی یافت می شود.
در این تحقیق, با برداشت نمونه هاي جهت یافته از پهنه برشی و مطالعه شواهد فابریک آنها در مقاطع میکروسکوپی وجود یک پهنه برشی شکل پذیر بررسی و ویژگیهاي آن معرفی شده است.
مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، 1384
زمین شناسی عمومی:
توده گرانیتی زرین در 80 کیلومتري شمال اردکان یزد در پهنه ایران مرکزي رخنمون دارد. از نظر زمانی سنگهاي این ناحیه از پرکامبرین تا عهد حاضر را شامل می شود (حقی پور و همکاران، .(1972
قدیمی ترین برونزد در این محدوده شیست, فیلیت, اسلیت و کوارتزیت هاي متعلق به پرکامبرین می باشد که در شمال غربی منطقه رخنمونی محدود دارند. برونزد هاي پالئوزوئیک پیشین در بخش غربی گرانیت گسترش داشته و بخش هایی از آن در تماس مستقیم با گرانیت است که از نظر سنگ شناسی شامل واحدهاي سنگی کوارتزیت, دولومیت خردشده, ماسه سنگها, شیل و آهک هاي متعلق به دونین بالا و کربونیفر زیرین می باشد.
بخش وسیعی از رخنمون ها در این ناحیه مربوط به پالئوزوئیک پسین است و در قسمت غرب,
جنوب غرب و مرکزي منطقه مشاهده می شود. قسمت غربی عمدتا متشکل از واحد هاي دولومیتی است که بخش مرتفعی رابوجود آورده است (عمرانی, .(1371 علاوه بر واحدهاي آهک و دولومیت,
در بخش زیرین ماسه سنگ, شیل و کنگلومراي متعلق به پرمین دیده می شوند.
در شمال غربی منطقه رخنمون هاي با سن تریاس از نظر سنگ شناسی شامل تناوبی از واحد هاي شیل, ماسه سنگ, آهک و دولومیت است که همگی تحت تاثیر حرارت گرانیت واقع شده اند. گسترش سازند شمشک محدود به جنوب غرب توده گرانیتی می شود و از نظر سنگ شناسی شامل واحد هاي ماسه سنگ, سیلتستون و شیل است.
کنگلومراي نئوژن متشکل از رسوبات آواري دانه درشت قرمز در شمال منطقه رخنمون دارد و نیز کنگلومراي نئوژن-کواترنر متشکل از لایه هاي آواري با رنگ روشن نیز قابل تمایز و شناسایی است.
گرانیت زرین در ناحیه اي به وسعت بیش از 100 کیلومتر مربع و در دو بخش جدا از هم رخنمون دارد. بخش هاي مذکور بصورت یک بخش طویل و بزرگتر و یک بخش کوچکتر می باشد که در شمال آن واقع است.
سنگهاي برونزده در این منطقه در دو مجموعه دگرگونی و غیر دگرگونی در مقیاس ناحیه اي قابل تفکیک هستند. گرانیت زرین با نفوذ خود دگرگونی مجاورتی را در هردو مجموعه ایجاد کرده است.مجموعه غیر دگرگونی عمدتا شیل و ماسه سنگهاي کوارتزیتی سازند شمشک که به ژوراسیک تعلق دارند به همراه آهک هاي پالئوزوئیک می باشد که گرانیت زرین با نفوذ در آنها دگرگونی مجاورتی را بوجود آورده است.
علاوه بر آن دگرگونی ناحیه اي نیز در حد رخساره شیست سبز گزارش شده است که تحت تاثیر نفوذ توده گرانیتی قرار گرفته است (عمرانی, .(1371
619
مطالعه ي پترولوژي و ژئوشیمی سنگهاي آذرین نفوذي کوه ممزار جنوب سرچشمه(کرمان)
شواهد فابریکهاي ساختاري:
میزان تاثیر دگر ریختی در پهنه برشی یکسان نیست و در بخشهایی آن را به میلونیت تا الترا میلونیت عوض کرده ولی در بخشهاي کم دگر ریخته شواهدي ضعیف از برش را نشان می دهند
(شکل .( 1
حضور انواع متفاوتی از سنگهاي میلونیتی در غرب و جنوب غربی منطقه که فابریک ساختاري متنوعی دارد امکان بررسی حضور زون برشی و خصوصیات آن را فراهم آورده است. علاوه بر آن سایر سنگها از جمله شیل، ماسه سنگهاي کوارتزیتی و آهک هاي پالئوزوئیک که صرفا متاثر از برش بوده اند نیز در بخش هاي حاشیه اي شواهد ساختاري قابل توجهی را نشان می دهند. انواع سنگهاي در بردارنده شواهد فابریک هاي ساختاري عبارت اند از:
میلونیت ها:
-1 گرانیت الترا میلونیت داراي پورفیروکلاست هاي فلدسپار و کوارتز در زمینه پراکنده شده و نوارها شامل کوارتز، بیوتیت و موسکویت می باشد. دانه هاي کوارتز به دلیل تجدید تبلور به شدت خرد شده اند و خاموشی موجی نشان می دهند. گرد شدگی در دانه هاي کوارتز به دلیل تبلور مجدد می باشد (شکل هاي -2 الف و ب).
-2 ماسه سنگ میلونیتی عمدتا در بخش هاي غرب و جنوب غربی توده گرانیتی گسترش دارند.
پور فیروکلاست ها، کوارتز و به مقدار بسیار کمتر فلدسپار و نوارها شامل موسکویت و بیوتیت می باشد. انواع باند برشی c-s فابریک و c'-type در این میلونیت ها گسترش وسیعی دارند . علاوه بر آن ساختار میکا ماهی در این نمونه ها به وفور وجود دارد و گاهی هم به صورت پلکانی دیده می شود
(شکل هاي -3 الف و ب).
-3 کربنات هاي میلونیتی که در غرب و جنوب غرب منطقه رخنمون دارند، دولومیت و کلسیت ها عمدتا پورفیرو کلاست ها را می سازند و نوار ها شامل کلریت، کوارتز و موسکویت می باشد.
کلریت در این میلونیت ها در محل کشش رشد کرده اند. در داخل کربنات هاي میلونیتی، عموما نوارها، ساختارهاي c'-type را نشان می دهند. پورفیروکلاست هاي پوششی نیز ساختار هاي σ دارند.
این ساختارها در مقطع میکروسکپی بر حرکت برشی راست بر اشاره دارند (شکل .(4
سایر سنگهاي متاثر از پهنه برشی:
علاوه بر میلونیت هاي یاد شده، عناصر فابریک ساختاري در شیل، ماسه سنگ هاي کوارتزیتی و
آهک هاي پالئوزوئیک نیز یافت می شود.
انواع عناصر ساختاري c-s فابریک و c'-type در شیل و آهک هاي دگرگون شده در مجاورت
توده نفوذي گسترش دارند و یکی از متداولترین فابریک ها در سنگ هاي منطقه هستند. ساختارهاي c'-type در غرب و جنوب غربی توده گرانیتی در محل تماس با شیل هاي ژوراسیک نیز گسترش
قابل توجهی نشان می دهند و میکا ماهی ها عموما در شیل هاي دگرگون شده دیده می شود (شکل .(5
