بخشی از مقاله
-1 مقدمه
منطقهی مورد مطالعه با طول جغرافیایی 47 درجه و 45 دقیقه تا 48دقیقهی شرقی و عرض34 درجه و 50 دقیقه تا 35 درجهی شمالی، در شمال شرق شهرستان سنقر، واقع در 85 کیلومتری استان کرمانشاه قرار دارد - شکل. - 1 این منطقه در بخش شمالی زون سنندج سیرجان قرار دارد. این زون یکی از پهنههای ساختمانی ایران میباشدکه تا سنوزوئیک فازهای دگرگونی و ماگمایی مهمی را پشت سرگذاشته است
به لحاظ اهمیت این واحد در زمینشناسی ایران و با توجه به اینکه منطقهی مورد نظر تحت مطالعات دقیق ریزساختاری قرارنگرفته، بنابراین، این مقاله بر آن است تا شرح دقیقی از بررسی ریزساختارها و شرایط دمایی تشکیل آنها را، در منطقه ارائه دهد که در بین این دگرشکلیها ماکلهای کلسیت با توجه به تشکیل 2 نوع اول از 4 نوع آن میتواند نقش موثرتری در تعیین شرایط دگرشکلی در منطقه ایفا کند و شاید بتوان گفت که تاییدی بر شرایط حرارت پایین حاکم بر منطقه است.
شکل - 1 - ، موقعیت منطقهی مورد مطالعه در نقشهی 1/100000 .دایره های سبز رنگ موقعیت نقاط برداشت شده در منطقه را نشان می-دهد.
-2 زمین شناسی منطقه
منطقهی مورد مطالعه شامل سنگهای دگرگونی مختلف میباشد - شکل. - 2 قدیمیترین واحدهای سنگی منطقه سری ولکانیکی - رسوبی متشکل از سنگهای آتشفشانی اسیدی و متوسط و توف همراه با لایههای کربناتی و گاه رسوبات پلیتی میباشند که همگی این واحدها دگرگون شدهاند. سن این سری منسوب به پالئوزوئیک است و سن دگرگونی آنها منسوب به سیمرین پیشین میباشد بٍب. این واحد بر روی نقشه، شامل سنگهای آهکی - کالکشیست، کالکسیلیکات و مرمر - و همچنین شامل آندزیت، تراکی-آندزیت، لاتیت و توف بلورین قطعه سنگی میباشد.
در این منطقه بر اساس مطالعات میکروسکوپی سنگهایی از جمله شیست، اپیدوتاکتینولیت-شیست، اسلیت و فیلیت نیز دیده میشود. درحوالی روستای تکیه پایین نیز تودههای نفوذی گرانیتی کوچکی رخنمون دارندکهاحتمالاً بخشی از همان واحدهایی هستند که بر روی نقشه با علامت gd-d مشخص شدهاند. تودههای نفوذی در میان سنگهای دگرگونی نفوذ کردهاند. وقوع دگرگونی دینامیکی به همراه جایگیری تودهی نفوذی در ژوراسیک میانی رخ داده که حاکی از رخداد سیمرین میانی به سن باژوسین – باتونین است
-3 روش انجام پژوهش
در راستای این پژوهش ابتدا به جمع آوری نقشههای زمین شناسی و نقشهی راهها و همچنین تصاویر ماهوارهای پرداخته شد و سپس از منطقه جهت تهیهی اطلاعات صحرایی و همچنین انجام نمونه برداری سیستماتیک بازدید به عمل آمد و 82 نمونهی مناسب و کارآمد برداشت شد که در بین این نمونه ها 58 مقطع نازک تهیه گردید و تحت مطالعات دقیق کانیشناسی قرار گرفت.
-4 بحث
-4-1 شواهد ماکروسکوپی
از جمله شواهد دگرریختی ماکروسکوپی موجود در سنگهای دگرگونی منطقه، برگوارگی حاصل از جهت یافتگی کانیهای کوارتز و کلسیت و کانی-های دگرسانی مانندکلریت و چینخوردگی این برگوارگیها در کالکشیست-ها میباشد
شکل - 2 - ، جهت یافتگی و همچنین چینخوردگی این جهت یافتگیها درکالکشیستهای منطقه
-4-2 شواهد میکروسکوپی
-1-4-2 خاموشی موجی
یک شبکهی بلوری که حاوی جابجاییهای زیاد شبیه به هم باشد، میتواند به آرامی خم شود. در نتیجه، بلور تحت مطالعه با نور پلاریزه به صورت یکسان و همگن خاموش نمیشود. این پدیده به عنوان خاموشی موجی شناخته شده است [4] و در اثر بهم ریختگی و تغییر شکل شبکهی بلورین کانیها ایجاد میگردد .[5] در غالب سنگهای دگرگونی موجود،یشترب کانی کوارتز و بعضاً آلکالیفلدسپارها تحت تاثیر دگرشکلی، خاموشی موجی پیداکردهاند. در شرایط حرارت بسیار پایین - زیر - 300 C و پایین - 300-400 C - خاموشی موجی لکهای و با افزایش حرارت خاموشی موجی جارویی تشکیل میشود .[4] در نمونههای موجود در منطقه، خاموشی موجی بیشتر از نوع لکهای میباشد - شکل - 3، که این موضوع موید دگرگونی این سنگها در حد رخسارهی شیستسبز میباشد.
شکل - - 3، خاموشی موجی لکهای در کوارتز ، همچنین مرز بین بلورها زاویهی 120 درجه تشکیل داده، که نمایانگر باز تبلور ایستا میباشد.
-2-4-2 سایه کرنش
اگر تجمع دانهها در دنباله یا بال پورفیروبلاستها دارای جنسی مشابه و یکسان با خود پورفیروبلاست نباشد به نام سایهی کرنشی و کل ساختار پورفیروبلاستها دارای سایهی کرنش خوانده میشود
شکل - - 4، پورفیرو بلاست فلدسپار سبب ایجاد سایهی کرنشی در نمونهی شیست شدهاست.
-3-4-2 بازیابی
بعد از توقف دگرشکلی ساز و کارهای حاکم و غیر حاکم با هم به رقابت میپردازند. ساز و کارهای حاکم به سمت تعادل پیش میروند و کوتاهترین فاصلهی ممکن در شبکهی بلور را به وجود میآورند. [4] اصطلاح کلی بازیابی را برای این ساز و کار استفاده کردهاند. دانههای جدیدکوارتز از آثار واضح بازیابی به شمار میروند. این دانهها قسمتی از بلور هستند که از بخش مجاور خود با نوارهای مشخص و با برجستگی پایین جدا شدهاند - شکل . - 5 دمای حدود 400 Cرا برای تشکیل این دانهها پیشنهاد کردهاند.
شکل - 5 - ، تشکیل دانههای جدید در اثر بازیابی در بلور کوارتز.
-4-4-2تجدید تبلوردینامیکی
تجدید تبلور از پدیدههای معمول در سنگهای دگرشکل یافته میباشد. این پدیده در کوارتزها به صورتهای مختلفی رخ میدهد که باعث تشکیل زیردانههای کوارتز میشود. در کوارتز تجدید تبلور با برآمدگی - BLG - در گستره ی دمایی 280-400° Cغالب بوده، تجدید تبلور با چرخش زیردانهها - SGR - در بازهی دمایی 400-500 C و گذر به محدودهی غلبهی تجدید تبلور با مهاجرت مرز دانه - GBM - در 500 C رخ میدهد.
-5-4-2 تجدید تبلور با برآمدگی - BLG -
تحرک مرز بلورها در درجه حرارت پایین ممکن است به صورت محلی بوده و منجر به برآمدگی به داخل بلوری که دارای تراکم دگرریختی بالاست گردد و بلوری کوچک، مستقل و جدید تشکیل دهد. این پدیده بازتبلور در مرز بلورها در شرایط درجه حرارت پایین یا برآمدگی نامیده میشود .در ابتدای تجدید تبلور، بلورها به روش BLGمجدداً متبلور میشوند - شکل. - 6
شکل - - 6، فلش سفید رنگ نمایانگر تبلور مجدد دینامیکی برآمدگی می-باشد. که در آن کوارتز به داخل فلدسپار نفوذ کردهاست.
-6-4-2 تجدید تبلور با مهاجرت مرز دانهها - GBM -
در حرارتهای نسبتاً بالا، تحرک در مرز بلور به درجهای افزایش مییابد که میتواند نقاط ضعف و مرز زیردانهها در سر تا سر بلورها را جاروکرده و با روندی که تبلور با مهاجرت مرز دانه در حرارت بالا - GBM - نامیده میشود، از بین ببرد Trimby .[4] و همکاران - 1998 - اعتقاد دارند مهاجرت مرز دانه در گرانیتوئیدهایی که متحمل دگرشکلی ضعیف شدهاند، روی میدهد، در اثر این تجدید تبلور، مرز دانههای کوارتز به داخل دانههای مجاور، به خصوص کوارتزهای دیگر نفوذ کرده و به شکل کنگرهای درمیآید.[7] اما Stipp و همکاران - 2002 - اظهار داشتهاند که تجدید تبلور با مهاجرت مرز دانه در دمای حدود 500 C رخ میدهد.[6] همچنین - 1987 - Jessell اعتقاد دارد این شکل از تجدید تبلور در دمای 500 C تا 700 Cرخ میدهد.[8] در نهایت میتوان نتیجه گرفت تجدید تبلور در نتیجهی مهاجرت مرز دانهها در دمای بیش از 500 ° C صورت میپذیرد. در شکل - - 7 این پدیده نشان داده شدهاست.
شکل - - 7، حاشیههای مضرسی دانههای کوارتز در اثر تبلور مجدد دینامیکی مهاجرت مرز دانه
-7-4-2 تجدید تبلورایستا
این تجدید تبلور پس از کاهش یا توقف دگرشکلی اتفاق میافتد. کوارتزهایی که حین دگرشکلی حاشیههای نامنظم و موجی پیدا میکنند ممکن است پس از افت نرخ دگرشکلی یا توقف آن، ناپایدار شوند و به تناسب شرایط حاکم بر محیط، متحمل تجدید تبلور گردند .[4] در سنگهای مورد بحث به دلیل بالا بودن دمای محیط پس از افت یا توقف دگرشکلی، کوارتزها دستخوش تجدید تبلور شده و به دانههای پلیگونال تبدیل شدهاست - شکل. - 3 این تجدید تبلور اصطلاحاً تجدید تبلور ایستا نامیده میشود.
-8-4-2 دوقلوی دگرشکلی و رشد
دوقلو سازی در دگرریختی، در حرارتهای پایین روی میدهد. ماکل دگر ریختی سوزنی است و نوک سوزنها به سمت داخل بلور است. این نوع ماکل اکثراً در دماهای پایین در محل تمرکز کرنش مثلاً در محل تماس دو بلور ایجاد میشوند [4] ، همچنین - 1993 - Prior، تشکیل این ماکل را به دماهای 450-500 C در شرایط معادل بالای رخساره ی شیست سبز نسبت می-دهد.[9] در حالی که دو قلوهای رشد مستقیم و پلهای هستند
شکل - 8 - ، الف، دو قلوی دگرشکلی در پلاژیوکلاز و ب، ماکل رشد
-9-4-2 خمش - کینک شدن -
Srivastava و - 1996 - Mitra، اظهار کردهاند که خمش پلاژیوکلازها در دمای زیر500 C و وقوع دگرشکلی در شرایط معادل رخسارهی شیست سبز رخ میدهدPasschier .[10] و - 2005 - Trow اعتقاد دارند که خمش در فلدسپارها در دماهای بسیار پایین - زیر - 400 C و دمای پایین C - - 300-400 صورت میگیرد.[4] بنابراین میتوان اظهار داشت که این نوع ریز ساختار مربوط به دگرشکلی در دماهای زیر500 C می باشد
