بخشی از مقاله
چکیده
توده گرانیتوئیدی شهرکرد در فاصله 35 کیلومتری شمال شهرکرد - استان چهارمحال و بختیاری - در بخش مرکزی کمربند ماگمایی دگرگونی سنندج سیرجان واقع شده است. این توده عمدتاً دارای ترکیب گرانیتی بوده و از نظر کانی شناسی دارای کانی های اصلی کوارتز، فلدسپات آلکالن، پلاژیوکلاز و کانی های فرعی بیوتیت، آمفیبول، مسکویت، اپیدوت و کانیهای جزیی آلانیت، زیرکن، تیتانیت، آپاتیت و مگنتیت می باشد.
گرانیت ها دارای فابریک میلونیتی - برگوارگی و خطوارگی - هستند. توسعه برگوارگی میلونیتی و خطواره کششی در توده گرانیتی نشانگر وجود یک پهنه برشی در شمال شهرکرد می باشد . بر اساس شواهد حاصل از کانی های مختلف، پهنه برشی از نوع شکل پذیر معرفی می شود . سنگ های توده در امتداد زون های برشی دستخوش دگرشکلی شده اند و فابریک هایی نظیر ساختارهای S-C پیدا کرده اند. بر اساس شکل پورفیروکلاست ها جهت برش در این زون به صورت راستبر می باشد. از جمله شواهد میکروسکوپی نشانگر دگرشکلی زون های برشی می توان به دگرشکلی های موجود در کانی های بیوتیت، پلاژیوکلاز، ارتوکلاز و کوارتز اشاره کرد.
مقدمه
پهنه های برشی مناطقی هستند که در آن ها سنگ های دگرگونی به دلیل دگرریختی شکل پذیر، ریزساختارهای متنوعی دارند که معرف هندسه سازوکار پهنه برشی است. پهنه های برشی به 4 گروه تقسیم میشوند: شکنا، نیمه شکنا، شکنا شکل پذیر و شکل پذیر. در پهنه های برشی شکل پذیر، سنگهای دگرشکل شده برشی دارای ویژگی دگرگونی بوده و به صورت تیپیک دارای برگواره و کانی های دگرگونی هستند. بنابراین عمده این پهنه ها در شرایط دگرگونی تشکیل شده اند - دیویس و رینولدز، . - 1996 اخیراً بررسی های ریزساختارها در این پهنه ها برای بررسی شرایط ساختاری و تکتونیکی مناطق دگرگونی توجه شده است.
کمربند سنندج سیرجان حوادث ماگمایی دگرگونی مختلفی را طی کرده است. این کمربند به عنوان یکی از کمربندهای مهم ماگمایی دگرگونی زمین شناسی ایران، جایگاه نفوذ و جایگیری توده های بزرگ و کوچک گرانیتوئیدی است که اکثریت آن ها مرتبط با باز شدن - به عنوان مثال: علیرضایی و حسن زاده، - 2012، فرورانش - به عنوان مثال: شهبازی و همکاران، - 2010 و نهایتاً بسته شدن - به عنوان مثال: محمودی و همکاران، - 2011 اقیانوس نئوتتیس، که به برخورد قاره ای منجر شده، هستند. جایگزینی این توده ها در این کمربند نقش مهمی در تکامل ژئودینامیکی آن داشته است
از جمله توده های گرانیتوئیدی موجود در کمربند سنندج سیرجان که آثاری از دگرشکلی دینامیک نشان می دهند، می توان به توده های گرانیتوئیدی سامن و بروجرد - خلجی، 1378؛ مسعودی و حسین پور، - 1381 ازنا - کولیوند، 1394؛ شبانیان، 1388؛ محجل و فرگوسن، - 2000 علی آباد دمق - مقدم، - 1380 اشاره نمود. راستای عدسی شکل این توده های نفوذی مطابق با راستای شمال غرب - جنوب شرق می باشد
منطقه شمال شهرکرد از دیدگاه زمین شناسی ساختاری ایران در کمربند سنندج - سیرجان واقع شده است. این منطقه دارای سنگ شناسی متنوعی است و از این رو مورد توجه زمین شناسان قرار گرفته است. با توجه به بررسی های ساختاری، فابریک دگرریختی و سنگ شناسی گرانیت میلونیت ها، پهنه برشی در منطقه شمال شهرکرد معرفی شده است
از این رو در این پژوهش سعی شده است شواهد ماکروسکوپی و میکروسکوپی - ریزساختارها - ایجاد شده در گرانیت های میلونیتی شمال شهرکرد که نشانگر دگرشکلی در پهنه برشی شمال شهرکرد هستند، معرفی شوند. تعیین این ساختارها می تواند ترتیب وقایع دگرگونی و شرایط حاکم بر مراحل مختلف دگرگونی در این بخش از کمربند سنندج - سیرجان را بیش تر از گذشته آشکار کند.
روش مطالعه
این پژوهش بر اساس مطالعات صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی است. در مطالعات صحرایی، رخنمون توده های گرانیتوئیدی و سایر سنگ های منطقه بررسی و روابط بین آن ها مشخص گردید و نمونه برداری نیز انجام گرفت. سپس از میان نمونه های برداشت شده، نمونه های با کمترین میزان دگرسانی انتخاب و 80 مقطع نازک تهیه و مطالعه پتروگرافی و فابریک توسط میکروسکوپ پلاریزان انجام گرفت.
بحث
منطقه مورد مطالعه در فاصله 35 کیلومتری شمال شهرکرد، در بخش مرکزی کمربند ماگمائی دگرگونی سنندج سیرجان و در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. منطقه در نقشه 1:250000 شهرکرد و نقشه 1:100000 چادگان و در مختصات جغرافیایی بین َ50 48تا َ50 56طول شرقی و َ32 35تا َ32 40 عرض شمالی جغرافیایی قرار گرفته است
در منطقه شمالشهرکرد عمدتآً رخنمون سنگ های دگرگونی شامل شیست ها، گنیس ها، آمفیبولیت ها و متادولریت ها وجود دارد - داودیان، . - 1993 توده های گرانیتوئیدی - طول توده ها از 700 تا 1500 متر و عرض آن ها از 100 تا 360 متر - به صورت استوک های کوچک یا دایک های بزرگ، درسنگ های دگرگونی - مخصوصاً شیست ها - نفوذ کرده اند. ولی شواهد مشخصی از دگرگونی مجاورتی نشان نمی دهد. با توجه به این که کنگلومرای ژوراسیک بر روی توده های گرانیتوئیدی قرار گرفته است، سن توده ها قبل از ژوراسیک می باشد
بر اساس مطالعات پتروگرافیبر روی مقاطع نازک، گرانیتوئید شمال شهرکرد عمدتاً از نوع گرانیت است و گرانودیوریت دارای فراوانی بسیار کمی می باشد. بافت گرانیت ها در مقیاس میکروسکوپی گرانوبلاستیک است. در مواردی که گرانیت تحت تأثیر دگرگونی دینامیکی شدید قرار گرفته، بافت لپیدوگرانوبلاستیک - پاشیر و ترو، - 2005 دیده می شود که بیانگر ماهیت دگرگونی و ماگمایی بودن این سنگ ها می باشد. کانی های اصلی تشکیل دهنده گرانیت ها شامل کوارتز، فلدسپات آلکالن، پلاژیوکلاز و کانی های فرعی بیوتیت، آمفیبول، مسکویت، اپیدوت و کانیهای جزیی آلانیت، زیرکن، تیتانیت، آپاتیت و مگنتیت می باشد.
