بخشی از مقاله
عدسی چشم
Crystalin Lens
تعریف چَشم:
چَشم یا چـِشم عضو بارز اولین حس از حواس پنجگانه یعنی بینایی است. در زبان پهلوی هم این واژه به همین گونه به کار می‌رفته‌است.
انواع گوناگونی از اندام‌های حساس به نور در موجودات زنده یافت می‌شود. ساده‌ترین انواع چشمها تنها توان تشخیص وجود نور در پیرامون را دارند در صورتی‌که چشم‌های پیچیده‌تر قادرند شکل‌ها و رنگها را نیز از هم بازشناسند.
عدسی چشم :
عدسي عضوي است محدب الطرفين ، قابل انعطاف، بدون رگ و شفاف با قطر 9 ميليمتر و ضخامت 4ميليمتر که ما بين مايع زلاليه و زجاجيه چشم قرار دارد. و توسط زنولها به شيارهاي بين جسم مژگاني اتصال دارد.عدسي در پشت مردمک واقع شده است و عمل تطابق و متمرکز کردن نور بر روي شبکيه را انجام مي‌دهد.
در هنگام مطالعه، عدسي با تغيير انحنا خود اين امکان را ايجاد مي‌نمايد که بتوانيم اجسام نزديک را بخوبي ببينيم. اين قابليت از سن 40 تا 45سالگي به بعد، کاهش
مي‌يابد و بنابراين پير چشمي عارض مي‌گردد، بدين معنا که براي ديد نزديک و مطالعه نياز به عينک جداگانه خواهد بود. هرگاه فردي به نزديک نگاه مي‌کند، انقباض عضله سيلياري، کشش عدسي را کم مي‌کند و لذا عدسي کروي‌تر شده و قدرت انکساري بيشتري پيدا مي‌کند و تصوير جسم نزديک را بر شبکيه مي‌اندازد (عمل تطابق). در نگاه به دور عکس اين حالت اتفاق مي‌افتد. با پير شدن و کاهش حالت ارتجاعي عدسي ، قدرت تطابق آن کاهش مي‌يابد و فرد تار مي‌بيند.اين همان حالتي است كه به آن پير چشمي گفته مي شود.
عمل عدسی در چشم :
عدسی (بعد از قرنیه) دومین قدرت چشم است. عدسی در پشت مردمک واقع شده است و عمل تطابق و متمرکز کردن نور بر روی شبکیه را انجام می‌دهد. در هنگام مطالعه، عدسی با تغییر انحنا خود این امکان را ایجاد می‌نماید که بتوانیم اجسام نزدیک را بخوبی ببینیم. این قابلیت از سن 45-40 سالگی به بعد، کاهش می‌یابد و بنابراین پیر چشمی عارض می‌گردد، بدین معنا که برای دید نزدیک و مطالعه نیاز به عینک جداگانه خواهد بود. هرگاه فردی به نزدیک نگاه می‌کند، انقباض عضله سیلیاری، کشش عدسی را کم می‌کند و لذا عدسی کروی‌تر شده و قدرت انکساری بیشتری پیدا می‌کند و تصویر جسم نزدیک را بر شبکیه می‌اندازد (عمل تطابق). در نگاه به دور عکس این حالت اتفاق می‌افتد. با پیر شدن و کاهش حالت ارتجاعی عدسی ، قدرت تطابق آن کاهش می‌یابد و فرد
بیماریهای عدسی چشم :
پیر چشمی با کاهش قدرت تطابق عدسی، باعث کاهش توانایی فرد در اجرای اعمال نزدیک می‌شود.
آب مروارید یا کاتاراکت که یکی از شایعترین بیماریهای چشم می‌باشد بعلت کدر شدن عدسی چشم اتفاق می‌افتد. در آب مروارید، کدورت عدسی باعث تاری دید دور و نزدیک می‌شود.
در رفتگی عدسی که با تاری دید شدید مشخص می‌شود.
همچنین کاهش تطابق عدسی چشم می‌تواند باعث عیوب انکساری چشم (دوربینی، نزدیک بینی و ...)
اب مروارید بیماری شایع عدسی چشم :
آب مرواريد چيست؟
آب مرواريد عبارت است از كدر شدن عدسي چشم كه بصورت طبيعي شفاف است. مانند پنجره اي كه بخار آب آنرا تار كرده باشد، آب مرواريد نيز باعث تاري ديده ميشود. عقايد غلطي درباره آب مرواريد وجود دارد، اما بايد گفت كه
انواع آب مروارید:
1– کاتاراکت هسته اي يا نوکلئار: که کدورت عمدتا درقسمت هاي مرکزي عدسي قرار داشته و حاصل تغييرات طبيعي سن است.
2 – کاتاراکت قشري يا کورتيکال: که کدورت عمدتا در قسمت هاي محيطي عدسي است و تدريجا به قسمت هاي مرکزي کشيده مي شود. بسياري از ديابتي ها به اين نوع کاتاراکت گرفتار مي شوند.
3 – کاتاراکت زير کپسولي يا ساب کپسولر: که در قسمت پشتي عدسي شروع مي شود. افراد ديابتي، دوربيني بالا، مبتلايان به رتينيت پيگمانتر، و مصرف کنندگان دارو هاي استيروئيدي ( کورتون) معمولا به اين نوع مبتلا مي شوند.
آب مرواريد:
1. پرده اي بروي چشم نيست
2. بر اثر استفاده بيش از حد از چشم بوجود نمي آيد
3. سرطان نيست
4. از يك چشم به چشم ديگر سرايت نمي كند
5. سبب كوري قابل برگشت نمي شود
علائم شايع آب مرواريد عبارتند از:
1. تار شدن ديد چشم كه بدون درد است
2. حساسيت به نور
3. تغييرات مكرر نمره عينك
4. دو بيني در يك چشم
5. احتياج به نور بيشتر براي مطالعه
6. كاهش ديد در شب
7. محو شدن يا زرد شدن رنگها
آب مرواريد ممکن است سبب تاري يا عدم وضوح ديد شود
مقدار و شكل كدر شدن عدسي متفاوت است. چنانچه كدر شدن عدسي نزديك مركز عدسي نباشد ممكن است شما از وجود آب مرواريد آگاه نباشيد.
علل آب مرواريد كدامند؟
شايعترين شكل آب مرواريد ناشي از افزايش سن است. ساير علل آب مرواريدعبارتند از:
سابقه خانوادگي ابتلا به آب مرواريد
مشكلات طبي مانند بيماري قند (ديابت)
ضربه به چشم
مصرف طولاني داروها مانند كورتن
قرار گرفتن طولاني مدت و بدون محافظت در مقابل نور آفتاب
سابقه جراحي چشم
چگونه آب مرواريد تشخيص داده ميشود؟
معاينه دقيق توسط چشم پزشك ميتواند وجود و وسعت آب مرواريد، و همچنين هر گونه مشكل ديگري كه باعث كاهش ديد يا ناراحتي مي شود را مشخص كند. ممكنست علل ديگري علاوه بر آب مرواريد بويژه مشكلات پرده شبكيه و يا عصب بينايي باعث كاهش ديد شود. چنانچه اين مشكلات وجود داشته باشد، بعد از عمل آب مرواريد ممكنست ديد كامل به دست نيايد. در صورتيكه اين مشكلات شديد باشد، حتي عمل آب مرواريد نيز ممكنست باعث بهبود ديده نشود. چشم پزشك ميتواند به شما بگويد كه چقدر احتمال دارد اين مشكلات در چشم شما وجود داشته باشد.
آب مرواريد با چه سرعتي ايجاد ميشود؟
سرعت ايجاد آب مرواريد نزد افراد مختلف فرق ميكند و حتي ممكنست بين دو چشم نيز متفاوت باشد. اغلب آب مرواريد هائي كه با افزايش سن ايجاد ميشوند در طي چند سال بتدريج بوجود مي آيند. ساير آب مرواريدها بخصوص در افراد جوان و يا در بيماران مبتلا به بيماري قند ممكنست بسرعت و در طي چند ماه باعث كاهش ديد شوند. بنابراين پيش بيني دقيق سرعت پيشرفت آب مرواريد امكانپذير نيست.
آب مرواريد چگونه درمان ميشود؟
تنها راه درمان آب مرواريد جراحي است. بهر حال چنانچه علائم آب مرواريد خفيف باشد تغيير نمره عينك ممكنست موقتا مشكلات شما را حل نمايد. هيچگونه دارو، روش تغذيه، ورزش يا وسائل نوري وجود ندارد كه باعث درمان يا جلوگيري از آب مرواريد شوند. دوري از نور خورشيد ممكن است به جلوگيري يا كند شدن پيشرفت آب مرواريد كمك كند. عينكهاي آفتابي كه نور ماورا بنفش را جذب مي كنند يا عينكهاي طبي با يك پوشش ضد اشعه ماورا بنفش باعث حفاظت چشم مي شوند.
چه موقع بايستي جراحي انجام شود؟
هنگاميكه آب مرواريد بحدي باعث كاهش ديد شود كه مانع انجام فعاليتهاي روزانه بشود. اين عقيده كه آب مرواريد بايستي جهت عمل "رسيده" باشد درست نيست.
وقتي كه آب مرواريد ايجاد مي شود عدسي چشم ضخيم و كدر مي گردد. نور نمي تواند از آن به آساني عبور كند و به اين ترتيب باعث تاري ديد مي شود.
جراحي آب مرواريد هنگاميكه نيازهاي بينايي شما آن را ايجاب كند مي تواند انجام شود. شما بايد ببينيد كه آيا ديد شما در حدي است كه بدون هيچ ناراحتي كارتان را انجام دهيد يا خير؟ بدون خطر رانندگي كنيد؟ آيا مي توانيد براحتي بخوانيد و تلويزيون تماشا كنيد؟ آيا شما مي توانيد فعاليتهاي روزانه مثل پخت و پز، خريد، كارهاي منزل، خوردن داروهايتان را بدون مشكل انجام دهيد.
بر اساس مشكلاتتان، شما و چشم پزشكتان مي توانيد با هم تصميم بگيريد كه چه موقع جراحي لازم است.
انتظار شما از عمل آب مرواريد چه بايد باشد؟
سالانه بيش از دهها ميليون عمل آب مرواريد در كشورهاي پيشرفته جهان انجام مي شود كه حدود 95% اين عمل ها بدون عارضه است. در كشور ما نيز سالانه بيش از 100,000 عمل آب مرواريد با بهره گيري از روشهاي مختلف انجام مي شود.
در طي عمل آب مرواريد كه معمولاً با بي حسي موضعي انجام مي شود، عدسي كدر از داخل چشم بيرون آورده مي شود. در اغلب موارد بجاي عدسي طبيعي يك عدسي يا لنز داخل چشمي دائمي قرار داده مي شود. اين لنز براي هميشه در چشم شما باقي مي ماند و خراب يا فاسد نمي شود. چشم پزشك اين جراحي ظريف را با ميكروسكوپ و وسائل ظريف و تكنولوژي مدرن انجام مي دهد. گذاشتن يا پيوند عدسي مصنوعي توسط جراح ورزيده عوارض بيشتري را به بيمار تحميل نخواهد كرد بلكه باعث مي شود ديد بيمار بعد از عمل بسيار خوب باشد و به عينكهاي ضخيم و سنگين كه مشكلات فراواني ايجاد مي كنند نياز نداشته باشد.
در نزديك به يك پنجم بيمارانيكه عمل آب مرواريد مي شوند كپسول طبيعي كه نگهدارنده عدسي داخل چشمي است كدر مي شود و جراحي ليزر براي باز كردن اين كپسول كدر شده لازم است تا ديد مجدداً بهبود يابد.
بعد از عمل آب مرواريد شما مي توانيد تمامي كارهاي خود بجز فعاليتهاي سنگين را انجام دهيد. شما بايستي قطره هاي تجويز شده توسط جراح را بدرستي و در موقع مقرر استفاده كنيد. چندين ويزيت بعد از عمل براي كنترل كردن وضعيت بهبود چشم شما لازم است.
جراحي آب مرواريد يك عمل بسيار موفقيت آميز است. در بيش از 90% موارد ديد بهبود مي يابد مگر اينكه مشكلي در قرنيه، پرده چشم يا عصب چشم شما وجود داشته باشد. مهم است بدانيد كه ممكنست عوارض در طي عمل جراحي يا بعد از آن پيش بيايد كه باعث كاهش ديد شود. مانند هر عمل جراحي نتيجه صد در صد را نميتوان تضمين نمود.
توصيه هاي پس از عمل جراحي:
پس از عمل جراحي آب مرواريد نكات زير بايد رعايت شود و تا ويزيت بعدي از انجام كارهاي زير خودداري نماييد.
1- استفاده از مواد آرايشي براي چشم و اطراف آن
2 - شستشو و استحمام چشمها
3 - ورزش و فعاليتهاي سنگين و بلندكردن اجسام سنگين
4– مالش و دست زدن به چشمها
5 - سرفه كردن و عطسه كردن
6 -زورزدن در هنگام اجابت مزاج
7 - تغيير ناگهاني وضعيت سر
8 - خم شدن سر تا زير كمر و سجده نمودن. به مدت 3 تا 4 هفته در هنگام نمازخواندن به سجده نرويد بلكه مهر را به پيشاني خود بگذاريد.
9 - خوابيدن به طرف شكم و يا چشم عمل شده
10 - شستن سر و صورت با شامپو بعد از ويزيت روز اول پس از عمل جراحي و با صلاح پزشك بلامانع است .
11 - در صورت داشتن بينائي کافي رانندگي و تماشاي تلويزيون و کار با کامپيوتر تا جائي که شما را خسته نکند، بلامانع است.
12 -بعد از آنكه به شما اجازه استحمام داده شد از ورود آب به داخل چشم به مدت ? تا?هفته خودداري كنيد. در موقع استحمام از مالش چشم ها جداُ بپرهيزيد.
نتيجه:
آب مرواريد علت شايع كاهش ديد بخصوص در افراد مسن است اما قابل درمان مي باشد. چشم پزشك علاوه بر اينكه مي تواند به شما بگويد كه آيا كاهش ديد شما ناشي از آب مرواريد است و يا علت ديگري دارد. در تصميم گيري در مورد عمل جراحي نيز به شما كمك مي كند.
روش هاي مختلف عمل جراحي آب مرواريد
1- عمل آب مرواريد به روش داخل کپسولي يا اينترا کپسولار کاتاراکت اکسترکشن
2-عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي يا اکسترا کپسولار کاتاراکت اکسترکشن
درعمل آب مرواريد به روش داخل کپسولي؛ عدسي به همراه کپسول احاطه کننده آن از چشم خارج مي شود و در نتيجه جائي براي کارگذاري لنز داخل چشمي باقي نمي ماند. اين روش در حال حاضر تقريبا کنار گذاشته شده و فقط در موارد خاصي؛ مثلا زماني که لنز دچار نيمه در رفتگي است و امکان حفظ کپسول عدسي وجود ندارد، بکار مي رود
در عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي؛ پس از باز کردن قسمت قدامي کپسول عدسي، محتويات آن خارج شده و در نتيجه از محفظه کپسول عدسي ميتوان به عنوان محل کارگذاري لنز داخل چشمي استفاده کرد. اين روش خود به دو شکل : 1- با برش بزرگ و 2- با برش کوچک ؛ انجام مي شود در عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي با برش بزرگ؛ محل اتصال قرنيه به صلبيه ( ليمبوس) حدود 9 تا 11 ميلي متر باز مي شود و پس از باز کردن کپسول قدامي، هسته عدسي خارج مي شود و پس از شستن مواد باقيمانده عدسي، لنز داخل چشمي کار گذاشته مي شود و محل برش با 6 تا 9 عدد بخيه بسته مي شود . حدود دو تا سه ماه بعد بخيه ها برداشته مي شوند. پس حدود دو تا سه ماه طول مي کشد تا بينائي به حد نسبتا طبيعي برسد.بنابراين عيب اصلي اين روش را مي توان در طولاني بودن دوره نقاهت آن دانست. از آنجايي که با اين روش معمولا مقداري آستيگماتيسم ايجاد مي شود؛ ممکن است بينايي صد در صد نشده و براي اصلاح آن نياز به عينک دور باشد . هم اکنون در اکثر شهر هاي ايران اين روش مرسوم است؛ لذا ما از آن به عنوان "روش مرسوم عمل آب مرواريد "نام مي بريم.
درعمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي با برش کوچک؛ از برش حدود ? ميلي متري براي خارج کردن محتويات عدسي استفاده مي شود. به اين معني که هسته عدسي در داخل چشم خرد شده و سپس از طريق ساکشن از چشم خارج مي شود.
اين روش خود به دو نوع است. 1- تکنيک فيکو امولسيفيکيشن: که براي خرد کردن هسته عدسي از انرژي" ماوراء صوت (اولتراسوند)" کمک مي گيرد. 2-تکنيک فيکو ليزر: که براي خرد کردن هسته عدسي از انرژي "ليزر" کمک مي گيرد.
هم اکنون در تمام دنيا در بيش از 97درصد موارد از انرژي ماوراء صوت استفاده مي شود ؛ زيرا اين روش قدرت و کارايي بهتري دارد. بخصوص زماني که آب مرواريد پيشرفته بوده و در نتيجه هسته عدسي سفت باشد روش" فيکو ليزر" قابل انجام نيست. در ايران نيز تقريبا در صد در صد موارد از روش" فيکوامولسيفيکيشن اولتراسوند" ( اصطلاحا به آن "فيکو" مي گويند) استفاده مي شود؛ ولي از آن جائي که در تصور عموم، ليزر دقت بالايي دارد، اين روش بنام روش ليزري مطرح مي شود. البته ذکر اين نکته ضروري است که گاها پس از گذشت مدتي از عمل آب مرواريد ممکن است کپسول عدسي کدر شده و باعث تاري ديد شود که ما بطور معمول از انرژي ليزر براي باز کردن کپسول ( و مسير ديد) استفاده مي کنيم که به اين کار " ليزر کپسولوتومي" مي گوئيم
تقريبا بطور همزمان تحول مهم ديگري در طراحي و کيفيت لنزهاي مصنوعي داخل چشمي بوقوع پيوست واستفاده از عدسي هاي مصنوعي تاشونده مرسوم شد.اخيرا لنز هائي طراحي شده اند (موسوم به لنز هاي با خاصيت تطابق) که با مکانيسم هاي مختلفي ديد نزديک را نيز تا اندازه قابل توجهي بهبود مي بخشند و در نتيجه فرد علاوه بر بينائي خوب دور ، بدون نياز به عينک مطالعه، نزديک را هم خوب مي بيند.
بنابراين بارزترين حسن عمل جراحي آب مرواريد با برش کوچک، کاهش ميزان آستيگماتيسم ايجادشده در اثر عمل جراحي و دوره نقاهت و بازگشت بينايي بسيار کوتاه است.
اگر هر دو چشم به آب مرواريد مبتلا باشد پزشك آنها را در يك زمان جراحي نمي كند. هر چشم بايد به طور جداگانه تحت عمل جراحي قرار گيرد. در صورتيكه وضعيت اورژانس نباشد بهتر است حدود ? هفته بين دو عمل فاصله باشد. گاهي از اوقات در بيماران مبتلا به بيماري قند جهت معاينه شبكيه و درمان ضايعات ناشي از بيماري انجام عمل آب مرواريد ضروري است.
از نظر بي هوشي نيز با پيشرفت تکنولوژي عمل، ديگر نيازي به بي هوشي عمومي وجود ندارد و با تزريق بي حسي و يا حتي ريختن قطره بي حسي عمل جراحي امکان پذير است.
پيشرفته ترين روش عمل جراحي در دنيا عمل فيکو با استفاده از قطره بي حسي و بدون نياز به تزريق آمپول بي حسي و يا بي هوشي عمومي است . در اين روش مدت زمان عمل حدود ده دقيقه است و نيازي به پانسمان چشم نيست و بيمار بلافاصله پس از عمل مرخص مي شود و از روز بعد به کار و زندگي عادي برمي گردد.همه بيماران عمل شده توسط اينجانب با اين روش عمل مي شوند.
عمل جراحي آب مرواريد به طور کلي به دو شکل انجام مي شود
