بخشی از مقاله
پيشگفتار:
با توجه به رشد دانش پزشكي، بالا بردن معلومات در مورد بيماري ها امري واجب و ضروري هر فرد است. از آنجا كه شيوع هپاتيت به خصوص انواع B و A در ايران با آلوگي بيش از 2 تا 5/2 ميليون نفر از جمعيت كشورمان بر آن شوم كه مجموعه اي هرچند مختصر از اطلاعاتي در مورد هپاتيت B با توجه به مراجع و منابع معتبر گردآوري نمايم. شايد بتوانيم يا اين اقدام كوچك گامي در پيشبرد معلومات دوستانم بردارم تا بتوانند از سلامتي خود كه نعمتي الهي است بيشتر نگهداري كنند زيرا بسياري يك فرد معضلات فراوان مائي و معنوي براي اعضاي خانواده و به دنباله آن براي اجتماع است.
با آرزوي سلامت همگان
گلزار دخيلي
مقدمه اي در باره ويروسها
در زمانهاي قديم دليل بيشتر بيماري ها را نمي دانستند كسي فكر نمي كرد ممكن است جانداران بسيار كوچكي به نام ميكروب وجود داتشه باشند كه با چشم ديده نشوند اما بيماري ايجاد كننده آن در زمانها وقتي كسي بيمار مي شد نمي دانست چه نكات بهداشتي را بايد رعايت كند در نتيجه بيماري به سرعت در ميان مردم پراكنده مي شد و عده زيادي را مي كشت البته بايد بدانيد كه جاندار خاصي به نام ميكروب وجود ندارد و باكتري ها قارچهاي ذره بيني و موجوداتي به نام ويروس را به طور كلي ميكروب مي نامند. ويروسها از باكتري ها و قارچها هم بسيار كوچكترند به طوري كه مي توانند وارد بدن جانور يا گياه شوند، به داخل سلولهاي آن بروند و در آنجا زياد شوند و سلول رابكشند ويروسها كوچكترين عوامل بيماريزا
هستند كه در محيط خارج سلولي به شكل خنثي و بي اثر هستند ويروسها تنها در سلولهاي زنده تكثير يافته و از لحاظ ژنتيكي به عنوان انگل تلقي مي كردذند. هر نوع ويروس فقط در داخل سلولهاي معيني از بذن گياه يا جانور زندگي يا فعاليت مي كنند. به عنوان مثال ويروس آنفولانزا به دستگاه تنفسي مي رود و بروس فلج اطفال به دستگاه عصبي آسيب مي رساند.
كبد
كبد عضوي است كه مواد جذب شده از لوله ي گوارش در آن دچار تغييراتي مي شوند و براي استفاده توسط قسمتهاي ديگر بدن ذخيره مي گردند. بنابراين به عنوان سدي بين دستگاه گوارش خون عمل مي كند به استثناي پوست كبد هم بزرگترين غده ي بدن است كه 5/1 كيلوگرم وزن دارد و در حفره ي شكمي زير ديافراگم قرار گرفته است. قسمت اعظم خون كبد 80-70 درصد از رگ پوست مي آيد و مقدار كمتري از شريان كبدي مشروب مي شود تمام موادي كه توسط روده جذب شده اند به جز چربيها از راه وريد پوست به كبد مي رسند ذرات ريز چربي توس طعروق لنفاوي حمل مي شوند جايگاه كبد در سيستم گردش خون براي تجمع و تبديل متابوليتها و براي خنقي كردن و حذف مواد سمي بسيار مناسب است حذف مواد سمي از طريق خطر كه يك ترشح برون ريز كبد است و براي هضم چربي لازم مي باشد صورت مي گيرد.
«ساختمان»
كبد توسط همبندي نازك (كپسول گليسون) پوشيده شده است اين كپسول در ناف ضخيم تر مي گردد يعني در جايي كه وريد پورت و شريان كبدي وارد مجراي كبدي راست و چپ لنفاتيك خارج مي شوند سلولهاي كبدي احتمالاً ماهرترين سلولهاي بدن مي باشند. اينها سلولهايي هستند كه عملي درون ريز و برون ريز دارند. همچنين ياعث ساخت و ذخيره ي موادي مي شوند و مواد سمي را خنثي مي كنند و موادي را حمل مي كنند.
هپاتيتها: اطلاعاتي در مورد هپاتيت
هپاتيتها شايعترين بيماري كبدي هستند. بعد از سل و مالاريا هپاتيت شايعترين بيماري مسري در دنياست بيش از 350 ميليون نفر ناقل مزمن هپاتيت B در دنيا وجود دارد و 5% از جمعيت جهان را اين ناقلين تشكيل مي دهند. سالانه حدود 50 ميليون نفر به تعداد افراد آلوده شده به هپاتيت B افزوده مي شود. در ايران حدود 3% جمعيت ناقلين هپاتيت B مي باشند و 200 الي 300 هزار نفر به هپاتيت B مزمن مبتلا هستند. مهم ترين عامل ايجاد كننده هپاتيت مزمن، سيرزو و كارسينوم هپاتوسلولار در كشور ما هپاتيت B است.
شيوع عفونت HCV در جهان حدود 1% است و آمار مبتلايان به هپاتيت C در ايران 300 تا 400 هزار نفر مي باشندذ و عمده ترين مشكل بيماران هموفيلي و دياليزي را تشكيل مي دهد.
در مجموع هپاتيتهاي ويروسي بيماريهاي موذي و مشكلي مي باشند كه براي مقابله با آنها نياز به اقداماتي بسيار دقيق مي باشد و آگاهي از كليه جنبه هاي پيش گيري، راههاي سرايت، علائم باليني و … نه تنها براي پزشكاني كه هرروز در معرض اين عاومل مي باشند الزامي است بلكه همه ي افراد جامعه بايد در مورد خطرات هپاتيت آگاهي كافي داشته باشند تا از چرخه ي ويرانگر و فراگير آن جلوگيري به عمل آيد.
ب – شيوع كلي هپاتيتهاي حاد و مقايسه اي آن در ايران و ساير كشورها
بيماري هپاتيت مزمن ويروسي يكي از مهم ترين مشكلات بهداشتي در جهان مي باشد به طوري كه 5% افراد جهان به خصوص در نواحي اندميك نظير آسيا و آفريقا به آن مبتلا هستند. سالانه بيش از پانزده هزار نفر در آمريكا از هپاتيت مزمن ويروسي فوت مي كنند و تخمين زده مي شود كه در دو قرن اينده اين ميزان بيش از 25 هزار نفر در سال برسد. هپاتيت B در بيش از 2 ميليارد نفر از مردم جهان اتفاق افتاده است حدود 350 ميليون ناقل مزمن هپاتيت B در جهان وجود دارد كه اكثراً در آسياي جنوب شرقي زندگي مي كنند و 25 تا 30 درصد اين افراد به دليل بيماري كبدي زودتر از معمول فوت ميكنند(سالانه 800 هزار نفر) سالانه حدود 50 ميليون نفر به تعداد افراد آلوده در دنيا اضافه مي شود. بيشتر مبتلايان در
كشورهاي چين و تايوان هستند. در ايران رقم مبتلايان حدود 3% كل جمعيت را شامل مي شود كه با در نظر گرفتن جمعيت 60 ميليوني حدود 2 ميليون نفر به اين ويروس آلوده هستند كه از اين تعداد حدود 300-200 هزار نفر اين افراد دچار هپاتيت مزمن B مي باشند. در فارس 7/1% و در سيستان و بلوچستان به بيش از 5% مي رسد بر اساس مطالعه اي كه در تهران انجام شده است 40% افراد جامعه ما با اين ويروس تماس داشته اند ولي فقط 3% ناقل باقي مانده اند. در ايران از مادر به فرزند احتمالاً مهم ترين روش انتقال است چون مادران 50% افراد HbsAg مثبت همزمان خود HBsAg مثبت بوده اند.
HBV در آمريكا علت 25% هپاتيتهاي مزمن است در حالي كه در ايران 80-70% هپاتيتهاي مزمن توسط HBV ايجاد مي شود به همين دليل HBV به تنهايي مهم ترين عامل بيماير كبدي و اصلي ترين علت مرگ و مير ناشي از هپاتيت در ايران است.
امروزه به راحتي مي توان بين عفونت حاد و مزمن هپاتيت B و بين ناقلين عفونت زا و غير عفونت زا را افتراق قايل شد در عين حال پيشرفت هاي قابل توجهي از نظر تكنولوژي حاصل شده است كه امكان كشف DNA ويروسي در بيماران بسيار خفيف را نيز مي دهد.
تاريخچه هپاتيت:
تصور بر آن است كه هپاتيت از عهد باستان وجود داشته است. بابلي ها قبل از ميلاد به آن اشاره داشته اند و به نظر مي رسد بقراط نيز از آن اطلاع داشته و از آن به نوع چهارم زردي ياد مي كرده است. در قرن هشتم ميلادي پاپ زاكاريس اطلاع داد كه زردي مسري است. اولين بار در قرن 19 بود كه احتمال داده شد كه هپاتيت نتيجة عفونت بافت كبد مي باشد زيرا قبل از آن تصور بر آن بود كه اين بيماري در اثر تلتهاب و انسداد مجراي صفراوي ايجاد مي شود. اثبات عفوني بودن بيماري بعد از يك سري مطالعات درست بعد از جنگ جهاني دوم صورت گرفت كه توسط خوراندن مواد آلوده به انسان هاي داوطلب انجام شد.
در سال 1942 بزرگترين حمله هپاتيت منتقل شونده از پوست، زماني روي دارد كه 50000 سرباز آمريكايي توسط واكسن تب زرد آلوده و واكسينه شدند و 62 نفر از آنها مردند و 330000 نفر آلوده شدند.
بريا سال ها دو نوع هپاتيت با نام هاي متفاوتي شرح داده مي شدند يكي از آن ها در انگلستان به عنوان هپاتيت عفوني و در روسيه به عنوان بيماري Bortkin در ايالت متحده به نام زردي اپيدميك هپاتيت اپيدميك، زردي ارتشامي حاد و هپاتيت با دوره نهفته كوتاه ناميده مي شد كه بعد از هپاتيت A نام گرفت. نوع دوم به نام هاي هپاتيت سري هومولوگ، هپاتيت پس از تزريق – هپاتيت پس از انتقال خون و هپاتيت با دوره طولاني بود كه بعدها هپاتيت B نام گرفت. در طي سال هاي بعد سه نوع ديگر ويروس هاي هپاتيت تشخيص داده شوند.
توضيح در مورد راههاي انتقال
در هپاتيت B حاد ويروس زمان زيادي در خون وجود دارد (حدود 6 هفته) و به علاوه در هپاتيت B ناقل وجود دارد كه مي تواند ويروس را براي مدت نامحدودي در خون داشته باشد همچنين بايد دانست كه قسمت كوچكي از ويروس در تمام ترشحات و مايعات بدن مثل خون بزاق مايع و تزريق اين مايعات به پوست و مخاطات مي تواند باعث انتقال بيماير شود ويروس HBV بسيار مقاوم است اين ويروس در دماي C020-15 سال و در دماي C080 براي 2 سال و دردماي اتاق به مدت 6 ماه زنده مي ماند. همچنين سطح شيشه ي خشك مثلاً به صورت خون خشك شده و در دماي محيط 3 تا 4 هفته و در دماي C044 براي 7 روز زنده مي ماند بنابراين ممكن است كه ويروس به طور غير مستقيم و از طريق ايستا آلوده به افراد سالم منتقل گردد. چهار روش اصلي انتقال ويروس عبارتند از: پرنياتال – تماس فيزيكي – روش غير خوراكي تزريقي و روش جنسي
انواع راه هاي انتقال
الف – تماس فيزيكي يا افقي
در افريقا و خاورميانه انتقال افقي درون خانواده يا از منابع خارجي خانواده بيشتر ديده مي شود يعني كودك بيناير نرا از ساير ارفاد خانواده كسب مي كند تمام كودكان طي 5 سال اول زندگي با خطر زيايد براي ابتلا به فرم مزمن بيماري روبرو يم باشند. در حدود 60% از نوزادان كه در حين تولد به ويروس آلوده نشده اند تا سن 5 سالگي به HBV آلوده مي شوند. راه هاي انتقال افقي ميروس روشن نيست ولي آلودگي از طريق بزاق خواهارن و برادران آلوده نقش مهمي دارد.
ب – روش غير خوراكي – تزريقي
واضح تريم راه انتقال پوستي تماس مستقيم خون با پوست يا مخاط مجروح است. سوراخ شدن پوست توسط سوزن آلوده، پاشيدن خون به مخاط چشم، انتقال خون آلوده، استفاده شراكتي از لنزهاي غير استريل، خال كوبي و سوراخ كردن گوش با وسايل آلوده، طب سوزني، ايجاد خراش توسط مسواك يا تيغ ريش تراش ممكن است باعث انتقال ويروس شود. دو گروه كه بيشترين خطر آلودگي را دارند معتادان تزريقي داراي سوزن مشترك هستند.
ج – انتقال جنسي
به علت تماس نزديك مي تواند منتقل شود. در يك مطالعه در ايران از 321 فرد ناقل هپاتيت تنها 15 نفر يعني 5/4 درصد از همراهانشان HbsAg مثبت بودند و البته غالباً 15 تا 20 سال از ازدواج مي گذشت و جالب آن كه اكثر همسران اين ارفاد واكسينه نشده بودند. اين آمار نشان مي دهد كه حتي در زندگي مشترك نيز ميزان انتقال آنقدر بالا نيم رود كه مانع ازدواج شود. ولي به هر حال با تزريق واكسن به فرد سالم مي توان حتي اين احتمال را نيز كاهش داد.
