بخشی از مقاله
انگور
انگور با انواع خاکها خود را تطبیق داده و عناصر غذایی مورد نیاز آن نسبت به سایر محصولات باغبانی کمتر است اما کمبود هر کدام از آنها حتی به مقدار کم نیز تاثیر زیادی بر کیفیت و کمیت محصول خواهد داشت .
تاثیر عناصر مختلف بر انگور و علایم کمبود آنها:
زت(N): باعث افزایش رشد شده و علائم کمبود آن تا زمانی که خیلی شدید نباشد به آسانی قابل تشخیص نیست . ولی در کمبودهای شدید برگها کم رنگ و مایل به زرد شده ورشد شاخه ها کاهش می یابد .
فسفر(P): در تبدیل قند به نشاسته نقش داشته ولی کمبود آن در تاکستانها شایع نیست .علائم کمبود بستگی به واریته آن دارد(شکل1و4).
پتاسیم(K): باعث بهبود کیفیت انگور شده از نرم شدگی و لهیدگی و ریزش پیش از موعد حبه ها جلوگیری نموده و مانع رسیدگی ناهماهنگ آنها می گردد .علائم کمبود آن در قسمت میانی ساقه ها دیده می شود . حاشیه برگها کلروز شده حبه ها ریز می ماند و قسمت پایین خوشه متلاشی و خشک می گردد و حبه ها کشمش مانند می شوند .(شکل2)
روی(Zn):از ریزش حبه ها چلوگیری نموده و به ساخت هورمون اکسین کمک می کند در صورت کمبود. محل اتصال دمبرگ به پهنک توسعه نیافته و باریک می ماند. گیاه دچار کمبود اکسین شده و رشد آن مختل می گردد. حبه ها نا رس باقی مانده و شروع به ریزش می کنند.
منکنز(Mn): نقش آن مشارکت در سیستم های آنزیمی و تولید کلروفیل است. علائم کمبود معمولا تا سه هفته پس از گلدهی ظاهر شده و این علائم با زرد شدن بین رگبرگها آغاز می گردد و اغلب در برگهای جوان دیده می شود.(شکل3)
بر(B): این عناصر در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش عمده ای داشته. باعث ساخت پکتین شده و مقاومت گیاه را نسبت به سرما و بیماریها افزایش میدهد و به رشد ریشه نیز کمک می کند. در صورت کمبود اختلالاتی در رشد و نمو دانه گرده به وجود می آید که میزان محصول را به شدت کاهش می دهد. علائم کمبود بر در انگور به آسانی قابل تشخیص است. به طوری که بوته های با کمبود شدید. میوه نداشته و برخی از خوشه ها سوخته و خشک می شوند و فقط ساقه خوشه همراه با چند حبه باقی می ماند.
كوجه فرنگي
مقدار عناصر مصرفي سبزيجات به طور متوسط بيش از اكثر محصولات ديگر است و 80 درصد آن در طي 2 تا 3 ماه در اختيار گياه بايد قرار بگيرد . گوجه فرنگي از محصولاتي است كه ضمن نياز به كودهاي اصلي به كود ميكرو نيز احتياج دارد .
تاثير عناصر مختلف بر گوجه فرنگي و علائم كمبود آنها :
ازت (N) : باعث افزايش رشد رويشي شده و در نهايت در توليد گل و ميوه بيشتر موثر مي باشد ، كمبود اين عنصر در گوجه فرنگي باعث به تأخير افتادن رشد ، تغيير رنگ طبيعي گياه ، كوچك و نازك باقي ماندن برگها و تغيير رنگ آنها از سبز مايل به زرد به ارغواني ، سفت و فيبري شدن شاخه ها ، زرد شدن جوانه هاي گل و ريختن آنها ، كوچك ماندن ميوه و كاهش شديد محصول مي شود .
فسفر (p) : نقش اصلي اين عنصر در تنظيم زمان رسيدگي محصول مي باشد همچنين باعث افزايش مقاومت گياه در برابر بيماري ها شده و در بهبود كيفيت و ظاهر ميوه نقش مهمي دارد . اولين علامت كمبود فسفر در گوجه فرنگي ايجاد رنگ ارغواني در سطح زيرين برگها مي باشد . بعد از آن شاخه ها باريك و فيبري شده ، دمبرگها كوچك و ميوه دهي به تاخير مي افتد .
پتاسيم (k) : باعث افزايش مقامت گياه در برابر تنش هاي مختلف محيطي شده و در بهبود كيفيت گوجه فرنگي مؤثر است . در صورت كمبود اين عنصر ، گوجه فرنگي آهسته تر رشد مي كندو رنگ آن سبز مايل به آبي تيره يم شود . برگهاي جوان كاملا چروكيده و قسمتهايي كه تحت تذثير كمبود قرار گرفته اند گاهي به رنگ نارجي براق درآمده و اغلب شكننده و قهوه اي شده و بالاخره مي ميرند . شاخه ها سخت و چوبي شده ، ريشه ها خوب رشد نكرده و اغلب باريك باقي مي مانند .
بر (B) :نقش عمده اي در فعاليتهاي حياتي گياه داشته و تقسيم سلولي بافتهاي مريستمي ، تشكيل جوانه هاي برگ و گل ، ترميم بافتهاي آوندي و در نقل و انتقال مواد محلول در بين سلولها نقش مهمي ايفا مي كند . در صورت كمبود ، ميوه ها لكه لكه شده و نقاط چوب پنبه اي روي ميوه ظاهر شده وباعث رسيدگي بي موقع محصول مي شود .
آهن (Fe) : اين عنصر در ساختن سبزينه گياه دخالت دارد و علائم كمبود آن در بوته گوجه فرنگي به صورت زرد شدن بين رگبرگي برگها است كه البته خود رگبرگها سبز باقي مي ماند . زرد شدن از قاعده برگچه ها شروع و به سمت نوك گسترش مي يابد . و به طور كلي كمي خشك و سوخته مي شوند .
منگنز (Mn) : اين عنصر فعال كننده آنزيمهاي مختلف است و باعث تسريع جوانه زني و رسيدگي ميوه مي شود و در صورت كمبود ، برگها به تدريج زرد شده و حالت سوختگي به خود مي گيرند . گياه به شكل باريك و دراز رشد كرده و شكوفه ها كم مي شوند . همچنين تغيير شكل و پيچيدگي برگچه ها از علائم ديگر آن است
يونجه
يونجه يكي از مهمترين محصولاتي است كه به منظور تغذيه دام مورد استفاده قرار مي گيرد ، لذا علاوه بر افزايش عملكرد بايد با تامين عناصر ميكرو ، كيفيت آن را بهبود بخشيد .
تاثير عناصر مختلف بر يونجه و علائم كمبود آنها :
ازت (N) : به طور كلي يونجه نياز به ازت خود را از طريق رابطه همزيستي با باكتريهاي تثبيت كننده ازت به دست يم آورد و استفاده بيش از حد كودهاي ازته باعث كاهش عملكرد و افت كيفيت مي گردد . در صورت كمبود اين عنصر برگها كوچك و نازك و سبز روشن شده و ريشه ها نازك مي شوند .
فسفر (P) : اين عنصر باعث گسترش سيستم ريشه اي گياه شده و عملكرد را افزايش مي دهد . در اثر استفاده از كودهاي فسفره مقاومت گياه نستب به آفات و بيماريها بيشتر مي گردد . در صورتيكه گياه دچار كمبود فسفر شود برگها به رنگ سبز تيره و يا بنفسش درآمده و از نوك شروع به خشك شدن مي كند . همچنين گره زايي متوقف شده و احتمال سرمازدگي در گياه زياد مي شود .
پتاسيم (K) : حساس ترين عنصر براي يونجه محسوب مي شود و باعث افزايش عملكرد مي گردد . در صورت كمبود ، ابتدا لكه هاي سفيدرنگي در حاشيه برگ ظاهر مي شود و در نهايت زمينه اصلي برگ زرد و سپس قهوه اي مي گردد و حاشيه برگها به صورت شكسته و نامنظم در مي آيد .
موليبدن (Mo) : اين عنصر در ساختمان آنزيمهاي گياه نقش داشته و به گره زايي كمك مي كند . كمبود آن به علت دخالت در واكنشهاي احياء نيترات باعث بروز كمبود ازت مي شود . و از علائم ديگر كمبود اين عنصر اين است كه برگها باريك و رنگ پريده شده و شكل برگها از حالت طبيعي حالت مي شود . همچنين كم رشدي از ساير عواقب ديگر كمبود اين عنصر است .
بر (B) : اين عنصر در جوانه زدن گرده و در انتقال آب در گياه نقش مهمي ايفاء مي كند . در صورت كمبود ، ميان گره ها كوتاه شدن و گياه به صورت رزت در مي آيد . همچنين سيستم ريشه اي ضعيف شده و رشد متوقف مي شود
ذرت
ذرت از محصولات مهمي است كه به عنوان غذاي انسان و دام مطرح است . لذا نه تنها كميت بلكه كيفيت آن نيز از اهميت فوق العاده اي برخوردار است .
تاثير عناصر مختلف بر ذرت و علائم كمبود آنها .
ازت (N) : باعث افزايش مقدار پروتئين دانه ، رشد اندامهاي هوايي ، و همچنين باعث افزايش عملكرد مي شود . در صورت كمبود برگهاي پير از قسمت نوك شروع به زرد شدن كرده و در امتداد رگبرگ مياني به شكل V پيش مي رود ( شكل 1) .
فسفر (p) : به زود رسي ذرت كمك مي كند . در نتيجه باعث مي شود كه گياه از تنش رطوبتي و گرمايي ، كه در مرحله گرده افشاني صورت مي گيرد ، اسيب نبيند و اگر گياه دچار كمبود شود برگها سبز تيره مايل به بنفش شده ، خوشه ها كوچك مي شوند و دانه ها نامنظم مي رسند .
پتاسيم (k) باعث افزايش طول دوره پر شدن دانه مي شود و به رسيدگي يكنواخت و افزايش تعداد دانه در خوشه كمك كرده و ورس را كاهش مي دهد ، در صورت كمبود پتاسيم برگها نسبتاً دراز و چروكيده شده و خطوط زرد طولي زير برگ ظاهر مي شود . حاشيه برگها سوخته و قهوه اي شده ، خوشه ها كوچك باقي مانده و دانه تشكيل نمي شود .
روي (zn) :به افزايش ماده خشك گياه كمك نموده و اگر گياه دچار كمبود شود نوارهاي كلروز روي برگ ايجاد شده و برگها پيچ خورده مي شوند .
بر (B) به تشكيل دانه گرده كمك كرده و در ساخت ديواره سلولي نقش مهمي ايفاء مي كند . در صورت كمبود ، رشد گياه كاهش يافته ، كوتولگي بوجود آمده و ميزان توليد دانه كم مي شود .
مس (cu) : در تشكيل ليگنين و ايجاد ديواره سلولي قوي گياه كمك مي كند و مقاومت گياه را در مقابل پژمردگي كاهش افزايش مي دهد . در صورت كمبود مس ، رشد گياه كاهش يافته ، برگها زرد و پژمرده مي شوند
چغندرقند
چقندر از محصولات صنعتی مهمی است که برای رشد به عناصرمختلفی احتیاج دارد. اهمیت آن تنها مربوط به تولیدقند نیست بلکه نقش مهمی درتناوب گیاهی داشته .ودرصنایع الکل سازی وغذای دام نیز کاربرد دارد
تاثیر عناصر مختلف برچقندرقند وعلائم کمبودآنها:
ازت(N):چقندر قند به میزان و مصرف ازت حساسیت ویژه ای داردوبرای تولید غده های بزرگ نیازبه مقدارزیادی ازت دارد ولی جذب بیش ازحد این عنصر موجب کاهش کیفیت قند وشیره می شود.درصورت کمبودازت برگها کوچک باریک ونازک می گردد.
