بخشی از مقاله
تامین قطعات یدکی مورد نیاز تجهیزات یکی از موارد هزینه برصنایع نظامی است ودر تعمیرات بالاترین درصد هزینه را به خود اختصاص می دهد. بعلت تعدد و تنوع خودروها ، ماشینها و تجهیزات نظامی که عمدتاً از کشورها و شرکتهای مختلف خریداری شده اند ، تامین قطعات در کشور ما جهت تجهیزات خرید خارج مخصوصاً در شرایط بحرانی وتحریم همواره مشکلات خود را داشته است و معمولاً امکان پذیر نیست . بعلت تعداد پایین قطعات یدکی مورد نیاز ، سفارش خرید و ساخت آن نیز توجیه پذیر نمی باشد. بعضی مواقع به خاطر ترس ازتحریم قطعات یدکی،سفارشات برای خرید خارج زیاد می شود . این قطعات به مرور زمان با عرضه شدن تجهیزات جدید از رده خارج می گردند .
قطعات نظامی از سطح استاندارد بالایی در تولید برخوردارند و عیوب ایجاد شده در قطعات نیز عمدتاً سطحی و موضعی می باشند،که به ساختار اصلی ودرونی قطعه صدمه وارد نشده است.
١
بااستفاده از روش های بازیابی و علوم مهندسی سطح می توان قطعات را به حالت اول خود برگرداند و حتی عمر آنها را افزایش داد .
شرط اصلی قابلیت یک روش در بازیابی قطعه این است که حداقل از نظر فنی به خواص
مکانیکی آسیب نرسد یا افت خواص قابل اغماض باشد وروش بازیابی باید بتواند قطعه را از نظر کارآیی به حالت اول برگرداند یا بهبود ببخشد. مسئله دیگر اقتصادی بودن فرآیند است . هزینه بازیابی قطعه باید به میزان قابل قبولی کم باشد.
دراین مقاله فرآیند های بازیابی از نظر فنی اقتصادی مورد بحث قرار می گیرد و مثالهای کاربردی
همراه باتحلیل اقتصادی SID ارائه خواهد شد. با توجه به تجربیات مطالعات و بررسیهای انجام شده بازیابی
قطعات نظامی از نظر فنی و اقتصادی قابل توجیه است همچنین نکات لازم جهت کنترل کیفی و تضمین کیفیت مورد بحث قرار گرفته است.
مزایای بازیابی
بازیابی باعث صرفه جویی در هزینه و زمان of می شود. بطور خلاصه می توان گفت که بازیابی
قطعات از چندین جهت توجیه پذیر بوده وباعث کاهش هزینه های زیر می گردد:
-1کاهش هزینه های تعمیرات ( بخاطر کاهش نیازبه خرید قطعات یدکی )،
Archvie
-2کا هش زمان تامین قطعه یدکی (که منجر به کا هش زمان توقف دستگاه و زمان تعمیرمی گردد )،
-3کاهش هزینه های انبار داری و نگهداری( کاهش فضای انبارداری و هزینه نگهداری)، -4صرفه جویی در توان صرف شده جهت دمونتاژ و مونتاژ و حمل و نقل،
-5جلوگیری از آلودگی محیط زیست و کاهش مصرف انرژی و مواد.
قطعات گران قیمت و حجیم فلزی که در سطوح آنها عیب های جزیی و موضعی بوجود آمده با هزینه کم می توان بازیابی نمود.هزینه های بازیابی هر قطعه حدود15تا40 درصدهزینه خرید قطعه نواست وصرفه جویی حدود 60 تا 85 درصد انجام می گیرد . درصد دیگری از قطعات با قیمانده مورد نیاز جهت تعمیرات که شامل قطعات استاندارد ، تعویض پذیر و کوچک و یا غیر فلزی هستند را می توان خریداری نمود ، بنا براین روش تامین متنوع باعث اطمینان در پشتیبانی تعمیرات میگردد .
بخاطر در دسترس بودن روش های بازیابی در خرید قطعات یدکی بهتر است حداقل سقف سفارش مورد نیاز سفارش داده شود.
- قطعات دمونتاژ شده معمولاً دارای عیوب و فرسایش موضعی بوده و توسط ، فرآیند بازیابی دو مرتبه قابل استفاده می گردند ، زمان صرف شده جهت سفارش ، حمل و نقل ، هزینه ماموریت و سفارش خرید یا ساخت کاهش یا حذف می شود بطوریکه قطعات معیوب در حالت نگهداری اضطراری( OEM )در طول یک شیفت کاری قابل بازیابی بوده و به کارگاه مصرف کننده جهت نصب تحویل می گردد ، بنابراین نیاز به انبار کردن به حداقل می رسد .
٢
- بعضی مواقع مخصوصاً در مورد قطعات مکانیکی حجیم ، سنگین و ثابت می توان آن را در محل بازیابی نمود و از دمونتاژ کامل تجهیز جلوگیری نمود مثال آن قطعات داخل کشتی های بزرگ و
تجهیزات دفاعی در مناطق عملیاتی است.تجهیزات بازیابی را می توان همراه گروه تعمیرات اضطراری بصورت سیار به جاهای مختلف فرستاد چون این وسایل وکوچک قابل حمل هستند.
- برداشت زیاد از حد مواد و انرژی موجب کاهش منابع زیر زمینی می شود از طرف دیگر آلودگی
توسط ضایعات تجهیزات و قطعات فرسوده صنعتی از عوامل اصلی تخریب محیط زیست می باشد بازیابی هر دو مورد را کاهش می دهد.زیرا هم از مصرف مواد و انرژی جلوگیری می نماید و هم باعث
کاهش ضایعات می شود . هر چند بازیافت مواد فلزی رایج است ولی رفع آلودگی بعضی از مواد غیر ممکن و پر هزینه است .
توجیه فنی
مهم است، نقطه شروع ؛ علت تخریب ،زمان ،محل ونحوه رخ دادن عیب باید مشخص شود. مصاحبه با
در طراحی و ساخت SID قطعه طبقه بندی تعمیراتی و حساسیت ها در نظر گرفته می شود . تعیین
ماهیت عیب، داشتن یک تاریخچه کامل از سایش of یا قطعه تخریب شده در تعیین علت اصلی عیب
کاربر و طرح سوالات در مورد تاریخچه سرویس قطعه و عمر سرویس و دیگر عیوب مفید می باشد ، Archvie
مطالعه اسناد و نقشه ها همراه ابعاد و مستند سازی سوابق باید انجام گیرد . آزمونهای غیر مخرب و مخرب به تعیین طبیعت عیب کمک می نماید. تشخیص عیوب سطحی و نوع عیب توسط بازرسی چشمی امکان پذیر است.
بازیابی را می توان جهت ترمیم هر نوع عیبی که منجر به ضعف ساختمانی قطعه مانند ترکها یا از بین رفتن اساسی ماده نشود بکار برد . ترک ها را باید با روش سنگ زنی برطرف کرد طوری که باعث کاهش سطح مقطع و در نتیجه کاهش استحکام نگردد . سایش ، خط اندازی ، خوردگی وماشین کاری بد نمونه ای از عیوب قابل ترمیم هستند. کنده شدن دندانه ها ، ترک های عمیق ، حفرات خیلی عمیق یا خیلی بزرگ که به بی عیب بودن قطعه صدمه وارد می کنند ، نمونه های از عیوب غیر قابل ترمیم می باشند . بازیابی نباید برای باز گرداندن استحکام به قطعات ساختمانی که بطور قابل ملاحظه ای در اثر اتلاف فلز ضعیف شده اند بکار رود .
ترکیبی ازنیازمندهای روغن کاری ، مقاومت به سایش ، مقاومت به سختی و یا حفاظت به خوردگی توسط روشهای فلز پاشی ، آبکاری موضعی ، جوشکاری و مواد پرکننده اپوکسی ایجاد می شود. در بازیابی قطعات استفاده از روشی ترجیح دارد که بیشترین مزیت تحت شریط تولید را دارا باشد و میزان ، نوع سایش و جنس قطعه را در نظر داشته باشد، یک قطعه بازیابی شده باید عمر سرویس طولانی داشته باشد و در عمل قابل اعتماد باشد .
٣
چنانچه سابقه شکست خستگی در عمر سرویس اصلی قطعات ناچیز باشد، این احتمال وجود دارد که این گروه قطعه بتواند برای یک عمر سرویس بازیابی نیز بکار گرفته شود. تشخیص موضوع قطعاً به بررسی آماری شکست خستگی در نمونه های بازیابی شده بستگی دارد .
در طبقه بندی از نظر ضریب ایمنی می توان قطعات را به سه گروه تقسیم بندی کرد :
-1 سازه ای بحرانی -2 سازه ای غیر بحرانی -3 غیرسازه ای
گروه اول: قطعات بحرانی عمدتاً با روش فورج و شکل دادن گرم و سرد تولید شـده انـد و دارای استحکام بالا و تحت سیکل های خستگی قرار دارند و اگر عیبی در آنها بوجـود آیـد بـه تجهیـز ،
سیستم کنترل ، سیستم نشانه روی و آتش وجنـگ افـزار و کـاربر آنهـا صـدمه وارد مـی گـردد .
بنابراین در این موارد استفاده از روشهایی که باعث تغییـر سـاختار قطعـه و کـاهش اسـتحکام و افزایش تردی می گردد، مجاز نیست .در این حالت نباید از روش جوشکاری استفاده کرد.
گروه دوم : عمدتاً با روش ریختگی تولید شده اند و شامل بدنه هاو پایه ها هستند، در این گروه
قطعات مطابق استاندارد SID می توان از روش جوشکاری استفاده نمود .
گروه سوم : در این گروه به علت عدم حساسیت کلیه عیب ها را می توان بر طرف نمود .
کاربرد های بازیابی در تعمیرات بصورت زیر طبقه بندی می شود :
پوشش فلزات نجیب و نیمه نجیب ، پوشش های آندایز شده .
کلاس – 2 بازیابی قطعات برای ترمیم سطوحی که در تماس با قطعات انطباقی ثابت قرار دارند مانند نشیمنگاه بلبرینگ ها ، واشرها ، اورینگ ها سطوح انطباقی ثابت و آب بندی .
کلاس -3 بازیابی روی قطعات متحرک که با دیگر قطعات در تماس مالشی یا متناوب قرار دارند ، شامل قطعات چرخشی
کلاس – 3A قطعات کلاس 3 با حساسیت بالا و بحرانی : محورها و چرخ دنده ها که تحت بارهای خستگی هستند و نیاز به تایید سازمان مصرف کننده دارد. کلیه مراحل فرآیند بازیابی مخصوصاً در مورد قطعات نظامی باید مطابق با دستورالعمل و استاندارد تعمیراتی یا تولید باشد .
کلاس 1 -ایجاد پوشش های تزئینی ، حفاظت از خوردگی یا پوشش های فدا شونده مثل Zn , Al
of Archvie
کنترل کیفی
مدیریت تضمین کیفیت باید نیازمندیهای استاندارد را برآورده نماید . برای برآورده شدن نیازمندیها باید بر اساس تناوب تعیین شده توسط مدیریت تضمین کیفیت آزمون انجام شود تا رعایت این استاندارد با اطمینان صورت گیرد . تمام مراحل فرآیند باید مطابق استانداردهای معتبر به طور دقیق انجام گیرد، پرسنل باید در راستای حرفه و شغل خود آموزش های لازم را دیده باشند و آزمون
۴
توجیه اقتصادی
های نهایی را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند . قبل از اینکه به کارکنان اجازه کار عملی بازیابی داده شود باید توسط اداره تضمین کیفیت از نظر علمی و عملی بررسی صلاحیت شوند . تجهیزات و مواد باید از شرکت های معتبر و دارای استاندارد و تضمین خریداری شوند .
مایع نافذ ، ذرات مغناطیسی ، رادیوگرافی ، التراسونیک ، ادی کارنت روشهای تشخیص غیر
مخرب
می باشند . ولی محلول نافذ و ذرات مغناطیسی از روشهای ساده و در دسترس می باشند یک قطعه بازیابی شده باید یک عمر سرویس طولانی داشته باشد و قابل اعتماد در عمل باشد .در کنترل کیفی
SID
موارد زیر باید بازرسی شوند:
-1 بازرسی چشمی
-2 آزمون چسبندگی
-3 ضخامت پوشش
-4 بازرسی ترک of
-5 تخلخل
-6 کنترل ابعادی
صرف نظر از فلزپایه مورد استفاده برای بهبود کیفیت ، Archvie تمام فلز پایه در یک گروه کلی خاص از نظر
کیفیت پوشش اعمال شده بهبود داده می شود. روشهای بازیابی قبل از استفاده نیاز به اصلاح مجدد
کیفیت بر طبق استاندارد دارند . استاندارد ها باید شرایط تجهیزات ، مواد ، کارکنان ، کنترل کیفی ، فرآیند و ملاحظات ایمنی را توضیح دهند . قطعات نظامی مطابق با دستورالعمل تعمیراتی وتوصیه مهندسی همچنین استاندارد تعمیر و تولید، بازیابی شده اند. پس از کنترل کیفی کارت تک زرد قابل خدمت جهت آنها صادر می گردد .
